장음표시 사용
171쪽
An hoc nil impedit, quod maceriar & sormae diuersas qudem definitiones admittamus, sed ita utuntiis absq; alter. esse nonpositi tametsi quoquo modo eas inter se abiungimus, quod cum facinatis,earu in essentiam imperfecte intelli. ginnis. Ithid vero etiam dici potest, naturales sermas a matern ratione quidem abi iugi pose, sed non ut naturales,nec a naturali: it cui in materiam senis cr respici ut, ac ut in ea semper instans,ira cum ea in te ligun tui . A primo autem & diuino Philosi pho separantur, qui eas, ut subi antiar sint, & entia, conccmplatur. Quamquam ne ille quidem ortasse absq; materia eas definit,quippe qui substantiam, quae actu est,el se tradit,quod cum Acit,ad materiam refert, quod actus potentiam,quid materia est,respiciat. An ut difficultates omnes tollantur, dicendum potius formam ratione a materia separari,quod quamquam cum ea semper sit,nec absque ea esse possit,rationem tamen diuersam habeat,animoque I in tui lectu eas attingamus,diuersasque faciamus. At si ratione se parantur, quomodo minus quam Mathematicae separabiles dicentur,quomodo item hoc nomine ab illis distinguuntur. Separantur autem minus, quod Mathematicae absque sensi Ii materia definiantur, ac a Mathematico perfecte apprehendantur. Nec enim earum essentia ad materiam refertur, litippe,quae per se est,nullam certa&definitam,aut omnino etiamateriam requirens. Quid enim Circuli ratio cum materia coniunctionis habet, ut sine ea apprehendi non possit Θ At carnis forma cum elementorum ita inter se temperatorum ratio quςdam sit,absque ea materia apprehendi non potest. Quomodo nec simum absque naso, in quo inest . Recte igitur Mathematicaseo Giρέσι. i. quae in separatione sunt posita, Vt naturalia τὸ εν προὐασι, hoc est, qua adicietione constant Aristo t. nominauit, quod illa a materia separantur his semper ad-ijciatur.
172쪽
Formam, qus rerum natura commune principium est, isam --, mero, in materia est yone . Cap. VIII.
st Orm in naturalem in materia quamquam
semper insit,nec separari ab ea re ipsa possit, ratione tamen posse, & quodammodo explicatum est. Illud nunc docendiu una ne sit,
quemadmodum materia rerum naturalium prima forma,an tot numero, quot reS, qua procreantur. Vna autem videri possit, qu od materia ut tradidimus una sit,in multas portiones diuisa,probabileq; sit,
formam in principijs non aliter,ac materiam positam; Pr terea,quod tya & eadem corporis forma in omnibus , quae fiunt, inesse vjdeatur; Q us cum materia coeua sit, principiuin genereormae esse, aliquis putabit. De prima autem λrina,quae idem est,ac primus finis,nunc no agitur I siquidem ea naturalis non est, nec in materia inest, nec rerum natur lium in genere soranae principiu est. De qua si ageretur, utruvna sit,necne, in dubium ponendum non esset.Unam etenim cum prima sit,esse,perspeetum est. De naturali igitur forma, quae principium posita est,ioquimur, hahcque his quas attulimus rationibus unam numero; qu omodo & materia,videri posse dicimus. Alioqui noli recte una,cum ea in principijs numerata ab Aristotele videbitur ; cum inquit) subiectum numero unum, sed specie duo. Et paulo post unu ni vero est serma,ut ordo,aut musica. Deinde verbis aliquot interiectis. Vnum igitur principium ipsa est, videlicet materia, nec ita Vnum Cit,ut enS,aut hoc quiddam . Vnuim vero in ratio, &praeter hari priuatio ei contraria. Nec vero quod quaerimus, illud est,quod a primo philosopho exacte eXplicandum prumo Physic. Arist. docuit,cum dixit. Principium aute quod in genere formae est,utrum unum sit, an multa ,", aut qui essint primae philos .munus est exquisite defini e Na dhprincipio in genere formε eo in loco loquitur, quod non
173쪽
naturalibus solum sormis , sed alijs etiam non naturalibus commune est.Qusdverbis,quae sequuntur indicatur.De naturalibus ait de quae intereunt formis, in his, quae post demonstrabuntur , ii mus . Quasi de alio formarum genere antea esset locutus. Nam si non comuniter de principio omnibus communi, certe de separat forma, aut principio secudum Bimam separato loquebatur, quippe cum illud ad prirnum philosophum attineat, quod etiam primae philos ir. inquiritur, ac secundum formam principium recte dicitur, quod generabiles&naturales formae ab co esse accipiant, earumque omnium verum sit principium. Fortassis vero, &Platonis dogita spectarit, quo duo formae genera, nempe ideae,& generabiles:formae ab eo sunt posita.A primo igitur philosopho exacte explicandubvirum principium hoc unum sit,quemadmodum rei veritas es an ut Plato eκistimauit,
multa, inodetiam in prima philosoplua inquiritur. Quicquid sit,id constat,de n*turali, & generabili forma minime locutum, tametsi Simplicius ad eam quoque verba illa accomodahi posse censuerit,ut de ea quidem & alijs principijs naturalis philosephus disserat, sed non exquio te ut primus .
Verum patet rem aliter haber crina naturales sermas ab eo protinus Aristot.sci unga forinarum genus diuersum intelligens, non diuersam solu in considerationem. Mirari quidem ut alias traditum est quis possit,de piincipio secundum irimam,aut omnibus irmis communi, aut separato mentio. nem in eo loco Aristotelem fecit se, cum neutrius eoru proprius: esse,sed naturalis potius &generabilis, quod cum in teria in principijs numerauera explicandiiq; manebat, utruvnum esse 4n multa,&. quom dmodum. Dubitationem a get,quod ex Gam latum explicationem primo philosopho tribuit,quasi, On actaui , & veluti superficialem naturali relinquat, cum tame de separato eo,aut etiam comuni prin
174쪽
Iosephia quid fit explicari,non an sit,quod eius sit subiectu. Vnde Avicen. errauerit in muneribus primo philosopho tributis . Hoc inquam minime conducit, quod de quaestione an sit, & quid sit,nullus eo in loco sermo habeatur; sed de quaestione an unum fit,& multa, & quot,& quae sint. Ideo
omnia illic perperam ab Averr. tradita. Vtrum autem ita ut docuit res habeat,recteq;,an secus Avicennam reprelaend rit,alibi explicandum. Cum formam principium Unum, esse antea tradidisset,eam nimirum, quae priuationi aduersatur nec utrum in eo principi j genere unum tantum esset an millia,satis expendistet, cum praesiertimi& separata forma principij rationem obtineat,quaestionis huius meminisse,& ad primu in philosophum exactam eius disquisitionem reieciste, quod de separato principio, & omnino de forma disserere
ad eum accurate attineat . Aut igitur ita statuendum, aut quemadmodum monuimus: propter Platonis ideas id dictum, quippe quas rerum nature in sormae genere principia, nempe rerum es lentias tametsi a malefia abi unctas videretur posuisse.Sed viro modo intelligatur, ad nostram quaestionem non spectat, qua quaerimus,utrum rebus baturariomni bus,ut una communis est materia prima, ita & forma una naturalis,& cum materia coniuncta . Quae cum una esse vi do.
cuimus videri possit,una tamen non est,necesse potest, longeque eius,& materiae diuersia est ratio. Nec enim si una eL 1et, essentia inter se res differrent,ac non numero quide,quia potius numero omnia unum essent, cum a forma vi sint, &vnum sint, res omnes aecipianto perspicuum aulcm est,noti numero tarnum sed specre ctiam & gonere res inter se dicto. re. Corporis autem, seu corporeitatis nulla cui antea mo
strauimus)in materia est forma. Quae si esset non eo tamen principij quod sormae proprium est, munere fungerctur.
Nec enim per eam res gignerentur nec interisse disteritarinus . tamque ab ea essentiam acciperent o Potuit autem materia una esse, quae in multas portiones diuideretur; ac ita elemen iis,quae ex ea primum constat,eiusdem rationis inesset, nam essen
175쪽
essentiam ab ea non capiunt, nec per eam ab alijs differunt. Quomodo ex ligno scamnum & lectica, & eius generis alia fabricantur,quorum tamen nec una numero est, nec esse potest forma . ITot igitur sormae spςcie sunt, quot rerum sipecies, itidem numero, quot res numero in uniuerso spectantur. Sed quae in materiam primum accipiuntur, quattuor specie sunt pro simplicium corporum numero,ex quoru admixtione aliae deinceps sequuntur,diuers, inter se, non aliter,quam admixtio,ex qua existunt. Quomodo autem materia uno: do, sorIma alio,cum aeque principia sint, posse rit Aristot. anitea di um est.
Formarum naturalium origo , s. q stram modo in materia, cum antea non essent,esse incipianici, lGa p., . . .. . ., i
autem itares habeat, ut ibrina,quemadmodum materia, rerum naturae principiuvna esse non possit, escitur, ut ne aeterna quidem,ut illa statui debeat,quin potius es se tum incipit, thim desinit,cum res orititur. Nec vero aliquo temporis spatio ante rerugenerationem existunt, sed eodem temporis momento , &res,cuius forma est,esse incipit,genitaque dicitur. Quomodo nec post rei interitum ulla remanet sorma,ea animς parteeXcepta,quae mens vocatur. Sed haec pr riς forma non est, nisi quemadmodu nauis amatii est, ct exercitua, mp rator. Nec enimio materiasuersa inest,, ut sme linax ex ala abim m quae a malevia,ut siqt,dependenditi sido omente alibi agendum. Porro Brina si ut materia visa effet,eam perpetuo amplecteretur,eiusque aeternitatem participaret . Sed cum tot quot res generabiles sint,nec absque materia esse queat, nec iten, simul multa in materiae una portione esse incipiat, atque oriantur,nec a ternae sint,necesse est. Nec tamen proprie,aut gignia turbautanterexit, propterea qd simplices sint,& quicquid gignitur compositum,& ex materia gignitur,ut multis
176쪽
multis in locis Aristotel. tradidit. Esse alitem incipiunt,
cum antea non essent, & desinunt cum fuerint, tametsi nec oriantur,nec intereant,nisi ortus & interitus vocabulis communiori significatione usurpatis. De qua in libro de causis a. nobis agitur,quod hoc formae,ac materis in genere commune sit,nec solius naturalis proprium. Hoc autem perspicuucum sit sormas scilicet naturales cum antea non sej is esse incipere,quodnam tamen earum principium ii & quem admodum esse incipitant, ac in lucem edantur, maxime est . controuersum. Primum quidem,utrum ipsae per se,nulla ge- nerantis causae necessitate,sponteque ac casu in m*teria esse incipiant, n quaecumque oritur a generante catasse rei alicuius gratia,nec temere,aut fortuito originem ducat. Deinde hoc constituto,utrum extrinsiecus sumpta ab ea in materiam mittatur,an cum antea inesset,de est,ex quoda velliti promptuario eliciatur Postremo si insit, nullaque extrinsecus a
cedat,Vtrum actu insit, & latitet, seu perfecte, seu etiam im- rfecte, & veluti inchoate, ac per quandam secretionem extrahatur,an sola potentia,e qua promatur, dc in actum diicatur. Flac de formarum naturalium origios controuersa sunt, magnamque philoisphis omnibus difficultatem pra buerunt. Sed de primo sese expedire facile est.. Cum enim
quicquid gignitur,ab aliquo gignatur, nulla sorma existere per se potest, ita ut ex se absq; causa generante esse incipiat. Nam licet proprie non gignitur, sed compositum, illud tamen non fit,nisi per formam, quae cum antea non esset, in lacem editur, ut ab eadem causa utrumq; proficisci oporteat, ac formast quo,compositum autem quod . Atque si ex se
nullo generante manifesto quaedam videntur generari, ut certis in locis ignes nonnulli, Plantae item & animalia, quae ex putri materia absque semine oriuntur, haec generantem causam manifestam esse non habent, absqae tamen ea non fiunt,seu calor sit coelestis, seu spiritus per uniuersum fusus, ut quarto de Animalium ortu proditum est.Generantur inquit Pin terra humoreque animalia,&plantae, quoniam h L mor
177쪽
mor In aetia, spiritus in humore, calor animalis in uniuerso inest, ita ut quodammodo plena sint animae omnia. Alij e' calore putritio,idest,rei pluris,quo generalis calor per mundum fusus ad speciem eam angustatur,& ille quidem putridus calo letsi cadaueri, exempsi gratia extraneus est,anima li tamen quod gignitur non est'. Haec igitur, quorum nubia est generans causa manifesta,eam tamen habent, a qua eorusifinae proficiscuntur. Itaque serma nulla per se absquegenerarite causa sponte effistit. Atque Iid c quidem manifestucum si patet veterum error,aut imperfecta;& manca philosophia , qui cum in materiam omnia referrent, nullam efficientis citu mentionem fecerunt. De qua re in progressu . Illud vero magi, controuersum, quodsecundo loco propo, sinitii remuodam modo sermae , generante causa existant,
virum ext thsecusis maioriam mistrantur, an de ea secernantur,& veluti pρbiriantur. Plato extrinsecus tu materiam inditas visus est credidi se. Ab ideis esim proficisci, & earum veluti simulachrum quoddam in materiam imprimi. ' Vnde quemadmodum sigilli species,seu serina iis cera impressa ab
eo extrinseca Hicitur, ita & naturales Mi mar, cum idearum speciem reserant, & ab eis imprimantur, extrinsecus prosic, sci ex eius sententia videtur dicendum . Aristo t. autem qui
ideas nullas statuit, nil tale de formis excogitauit, quin pOtius a generante particulari, ac generali calore, & spiritu,de materia educi. Vt in libro de Dogmatibus copiose exposui, miis. Verior autem Aristot. quam Platonis opinio viῖetur. Primum,quod ideae non sint, post 'ostenstetur.' ' Deinde quod si essent,non idcirco rmae in materiam ut a sigillo quodam ab eis imprimerentur.Quae enim est, si nodi impresssio excogitari possit,aut quis impressionis modus Accidentia ite viderentur, quo modo species in cera a sigillo impressa. Quod stita imprimi' quis putet, ut domus species, ab ea, qur in architecti animo sedet, exemplatis mu nere fungente in materiam inditu hic intelligat, nullam primum in domus fabricatione impressionem cerni,sed eius tantum sec dum
178쪽
dum id,quod in mente inest architecti extruditionem.Deinde domus essentia mest,quq ia materia ponitur forma, quς autem ab id a in naturali materia imprimitur, rei naturalis essentiam Illam hon ponit,sied ipsam ideam, quae aeterna est,& immutabilis. Non igitur ab idea,v impressio quaedam naturalis forma existit. Nisi similitudine quadqui ac velnti poetice dis misit,yt cum natura es formae n*R iter ideis, qua figura iiii cera impressiiligiltu similes sint, ab eis veluti imprimi dieantu; . At hec a formarum datore creantur, ut alij si annopinsitimam quod:creatur, per se esse potest,nec aliud quid requirit, in quo insit 33ecessario. Omnis enim eiusmodi ei sectio, quae aliquid exigit,nec generatio est,non vlla creatio, quae ex se Omni texistit. At fot maru ad generatione aliquia requiritur,nec ipsis per se pos Iuni consistere, utpote qΤ Oes in materia sint, atq; subieeto. Minime crgo creantur . Nulla item agentis particularis cssct iecessitas, nulla eius assimili tio. Quorum utrumque falsum est. Nil enim gignitur, absq;
particulari agente,atque ad id quoad fieri potest assimilatione,quippe cu in haec agentis periectio sit, ut sibi similem
ducat, restat igitur ut formae de materia, quemadmodum Aristot.censuit, educantur, Qui aut qm, si aliam sententiam tribuerunt, nempe formas a coelo proficisci, & in materiam praeparatam extrinsecus immitti,a Vero plurimum aberr
runt , ut in libro de Dogmatibus longa oratione ostedimus Alij volueriit, ex agentis potestate sormam educi, sed quod in ipsa inest et materia,ut sormae emersio, quam eductio potius dicenda sit, propterea quod emergere ipsa per se, non ab ullo agente externo educi videatur. Ita canis gignendi formam in seminis canini potestate esse , quod semen illud potens sit formam dare,quam in se continet. Educi autem: de ea potentia remota, qui est actus primus, ad potentiam propinquam, qui est actus secundus, scilicet ut forma in eadem sit materia, in qua erat,sed ad eum modum, qui nullis egeat adminiculis, ut fine suo fruatur, ad quem totum comis positum est praeparatunx, haec senserunt nonnulli: quae ut i
179쪽
uiter,& parum considerate dicta, ita leues quosdam & paruconsideratos asseclas inuenerunt. Quomodo enim canis forma in semine insit actu primo, nisi semen illud actu canis vere dicatur ' Unumquodque etenim ex actu primo tale dicitur,non ex secundo. Sed hoc hi,quos commemoraui,concedet evidentur,quo nil insultius, nil a vero magis alienum, ut refutari minime mereatur. Naniat semen actu est canis, cur
igitur ex eo gigni canis dicitur,quadoquidem quod est, non gignitur, hocque ipso gcneratio a motu differt, quod cum
motus eius sit,quod est generatio eius est, quod non est; ut quinto Physic. traditum est. Generatio praeterea ad actum primum est,nempe ad esse,quod est a forma, quem actu primum suo deinde tempore sequitur secundusin. Ad actum igitvrsecundum eductio no est, neque emersio generatio, quae ad formam terminatur. Quare non erat in semine, nisi potentia,&illa quidem ad actum primum. De semine loquor, quod materiam generationi praebet. Nam quod efiiciens, ut animalis semen, tantum est, formam in se potentia non habet, inissi activa, quod videlicet potest,ex materia subiectaeain educere; Nec tamen eo modo, quo Socrati apud Platonem Diotin a mulier satidica in Symposio narrauit, cum ut hominum omnium prςgnans,& grauidum esse corpus,ita& animam tradit. Nam non alijs animis praegnantem anima intelligebat,sed amore & desiderio immortalitatis grauida, quinetiam praeclaris rationibus plenam, quas in aliorum animis gestit perpetuo gignere. Quaeritur praetere si in canis semine actu insit animabunt cani in toto,an sua cuiusque seminis ipsius particular est' Videtur enim in quaque particula suam cuiusque esse oportere,ium praesertim cum multi canes ex eo generantur. Alioqui propriam quisque animam minime obtineret. Iam si contingat i hoc totum sente multis animis praeditum in unum uteri locum colligatur, indeq; unus tantum emergat canis, is profecto multas illas animas habebit,quo nil ridiculum magis. Nisi forte hoc etiam sit, quod multas hasce animas,seu etiam unam canis, e quo defluxit
180쪽
ssuxit semen in se habuisse necessees.. Re quemadmodum
semeli a compot e,ita illas animai a oahis anima originem ha buisset. Nec enim alia pbtestem itari. Quin semen clim quotidie gignatur,animorin eo multae simae gignentur,prax gnatasque erit perpetuo anima. Absurda igitur haec cum sint, eo videntur absurdi6mRubd ex Ari f.haec enuncient, atque tueantu eiusque haricis istia Este nquirant . dae innumeris in locis semen porόntiti taritumianimatum res ei; vimquedintaxat ericientem habre quhinmatdfiliis agas,
& eκ ea rem generet tradiderit. .imo praeterea ad elemento rumi aliarum rerum inanimatarum generationem & Ormas
accommodari non possitnt,nec quomodo illinesse: incipiat , docetis. Necanina dici potest gnis, q si indigno ab alio igne gignitu se mani in eo igne astu primo praefuisse, & ad actu secundum editetan . Sed si,mnia liaec mittantur, & vinam
olimetri, luce gignitur in materia praefuisse, nec ab age te causa in eam extrinsecus inductam cum Arist. statuamus. Sed
quonam modo praefuerint ; utrilinetii,ita ut in ea latitarint, secretione . quadam laductae, an potentia λla, dubitatur . AnaXagoras, qui omnia .in omnibus posuit mi mas adhu in .mbteria praeesse,&sseclegione ablevit pauci existimauit,ea cluctus ration quod:ex quouis qubduis gigni cerneret,nilque tameta cistis contrario inesse,itaque in pane sanguinem, si ex eo gignatur. Seὰ haec sententia absurda est; ut multis modis Physic rimoi Aristote monstrauit. Quomodo enim in pane sanguis insit, qui si in virinutissimas partes frangatur, & comminuatur, ni illam umquam sanguinisspeciem praebebit. Alij non omnino krmas in materia praeexistere voluerunt, sed quandam earum veluti inchoationem, & esse i inperfectum Nec chim nisi eo modo in sint, natu ratem generationem esse posse,quippe cum naturale id sit, cuius principium activum in ipso est, quandoquidem natura sic definita est, principi si motus & status eius , in quo inest. In matcria igitur activitatem inesse, atque hanc formae esse inchoationem. Non item alia de causa quaedam a natura fieri, que ab arte non possint,