장음표시 사용
161쪽
ras motiones sentiendi etiam & progredi edi principia sunt, ut animantium Animae. Hominis firma omnium, quae in sublimaribus spectantur, persectissima est. Promotuum igitur & functionum varietate, compositorum corporum, quam simplicium formae perfectiores sunt. Atque hoc & nil praeterea de formis earumque simplicitate AleXander enun clauit. Nam quod rationem afferunt,subi jcit speciem, quae di in materia, & subiecto, hoc est elementi formam aliquid ad corum,quae composita sunt, formas conferre, compositorum ipsorum formam & speciena compositam esse non docet, sed pluribus viribus praeditam,ad quam virium multitudinem habendam elementorum formae , ex quarum admisione compositi forma educitur,plurimum conducunt. Ataque ut tamen non propterea compositum dicitur, quia illuminandi & excalefaciendi vim habet, ita nec compositi cor poris forma, quia multis si gatur muneribus composita dici debet. Compositorum igitur formae, quoniam plurium
corporum inter se coeuntium formae sunt, variae magis dicuntur, magisque persectae singulis eorum formis, quatenus inter se corpora ea admiscentur, aliquid ad eas conferentibus. Ex eis autem formis compositae non sunt, sed eas potius , cum earum materiam insormant. Ita totius animari corporis anima forma est,nec ex elementorum, aut aliarum
corporis partium formis concreta, sed corporis eius suarum partium formis informati postrema perfectio. Quod si in partes subiecto, & loco disiunctas anima esset diuisa, cora posis partes, in quibus resident, informantes, qvie Platonis, & Galeni fuit opinio, & partium corporis formis con
cretae esse dicenda potius videretur. Sed animam in partes tale; ditissam non esse Arist. monstrauit. Quid enim esset, quo partes,illae conti ne rentur,& in unum copularetur, siquidem animae;& omnino formae continere proprium ei P . Quae ratio ad omnem omnino formam accommodatus Nani si partitius. constater intensi d siunctis, sua formis seu alijs,m
macilia opus esse quae partas eas contineret ruma qtae est .
162쪽
ceret. Videant ergo qui Galeni de animae partibus decre. tum tuentur, quomodo non eam concretam,& ob eam causa in formam aliquam compositam efficiant. Quod incommodum Platonem quoque consequitur, qui prior id, ic.animae partibus loco distinetis, decretum induxit. Aristotelem autem non sequitur, qui viribus taxitum ratione differentibus animam distinguit, unamque eius & simplicem, atque uni ui modi essentiam statuit. Animam ergo & omnem omnino naturalis corporis compositi sormam simplicem esse ostensum est. Illa vero efficacitatem non habent,quae ad hoc confirmandum a nonnullis afferuntur, harmoniam scilicet eam non esie,ut primo de Anima traditur, nec syllabant,et menta, aut carnem, ignem, & terram este,sed aliquid etiam aliud, ut primae philos phiae septimo . Harmonia etenim multis quamquam inter se coeuntibus egis fit , ipsa tamen compo ta non est, sed id compositum est, quod harmonia constat. Syllaba autem forma non est, sed totum quiddam eY materia, & forma concrctum, ob eamque causam A, de B, eam non esse, sed aliquid etiam aliud dicitur, quippe, quae non selum materia est, sed etiam forma.
Ita caro composita, .r est, cuius materia ignis ,& terra, ac reliqua elementa
sunt, ideoque dicitur, non haec solum esse, sed aliquid etiam aliud . De quare alibi
163쪽
Dubitationes quaedam deformae, tum inseram icibus,tum in missis corporibus piscitare, earumquesbutiones.
O mam entelechiam, hi aesturi esse, eumq; simplicem, nec ulla compositione constant tein,tametsi alium alio perfectiorem,&plurium motuum principium ostendimus, ct quae contrarium docere videbantur dissoluimus. Verum de eius simplicitate aliς non leues dubitationes existunt. Nam elementorum formas ex duplici principio existere, Alexander, Galenus , & plerique alij tradiderunt,lanis formam ex calore & siccitate, Aeris ex calore, & humore, eodemque modo in alijs. Hominis item forma, quae est anima rationis particeps, ex sensu & intelli
gentia, seu mente coalescit, quorum ille materiae cuiusdam, haec formae vim obtinet. Nec enim eorum opinio probatur, qui in meiate,seu intellectu vim sentiendi potentia inesse existimant, ac proinde mente accedent sensilm qui inerat, perire. Nam ut alia incommoda praetereantur,mentis naturast vis a sensu,& coeteris anima partibus adeo diuersa est,ut cas virtute in se coiribere non possit, de quare alibi. Ex duplici igitur hac parte rationalis anima concreta est,una Vtinateriam, & corpus inλrmante, altera ut hanc ipsam, quae corpus informat,& materiae veluti rationem subit, perfici ente. Quin &in ipso intellectu quiddam esse,ut in omni alia natura, quod materia ac potestatis munere fungitur,aliud quod agentis, vel actus, tertio de Anima Artitoteles tradidit. Hinc illa intellectus potentiar, & agentis distinctio. Sed quid in his, aut caducis, aut caducarum rerum irinis compositioianem hanc miremur,cum S in diuinis illis, quae intelligentiae nominantur, ac simplices maxime sunt, & ab omni interitu alien P,haec ipsi compositio statuatur. Inquit enim Auertatertio de Anima, quod ab omnibus conceditur, intelligem
164쪽
tiam omnem excepta prima, aliquid materiae, aliquid stirrumae simile habere, nullamque nisi primam a potentia omnino, &simpliciter esse liberam . Non igitur forma omnis
simplex est,&potentiae expers actus. Vnam praeterea alia imperfectiorem esse formam constat, a nobisque antea t1 aditum est . Omnis autem imperfectio a potentia, & materia proficisc ur. Sed& perfectiores fornaae cum in multiplici sint, & vario subiecto, quod ex multis subiectis, di corporibus est coagmentatum, citiusmodi similarium, ac dissimilarium partium fornaae compositione quadam videntur constare . Nam quae subiectorum inter se ratio est, eandem &formarum esse aliquis putauerit . Quemadmodum igitur
subiectum simplex simplicem habet formam, ut in elementis: ita & composita & permisia,compositas habebunt. Atque ut similarium , & disiunilarium si, blaeta&materiae ex
subiectis multis conficiuntur, ira & eorum formas ex illo rum subiectorum sorinis confici, rationi est consentaneum. Cum praesertim sunctiones eas fere obeant, quae ab eorum
subiectorum formis, cum is is inter se essent disiuneta, obibantur . Hae igitur de formarum simplicitate.& natura dubitationes existunt. Ad quas breuiter dici potesti, primum quidem elementorum sormas omnino simplices esse,nec caevlla qualitatum, aut differentiarum, quae in eis insint, concretione existere. Nec enim verum eli, ex calido di sicco, ignis, aut ex calido, & humido,aeris formam confici, quin potius horum elementorum ut antςa di tum est differentiae sint, ac proprietates eorum formas consequentUS, tantum abest, ut eas constituant. Alexander autem, & Galenus,hanc dissicultatem effugere vix possi in t . In hominis vero anima nil est quod verae potentiae habeat rationem . Nam sensus& phantasia si cum ratione seu mente conferantur,materia proprie non sunt, nec eam ut materia in se accipiunt. Quaedam tantum potentiae aut materiae inest
fimilitudo. Quomodo & perspicuum materia, seu poten-
165쪽
tia luminis dicitur, neque hoc modo similitudine scilicet quadam formis compositioncm inesse absurdum est. Quamquam & illud dici potest de formis nunc agi, quor verae Qrnaae sunt,& materiam vere & omnino informant . Nam quae partim informant, partim regunt tantum & moderantur, non propriae formae ut caeterar dicuntur, hoc autem
modo hominis anima se habet . Nec aliter de potentia, &actu, quae intellectui, aut omnino intelligentijs tribuuntur dicendum, sola scilic et similitudine eis tribui, & operationum ratione & munerum , quae in cis cernuntur. Est praeterea irma una altera quidem minus perfecta, sed tamen in suo genere perfecta, quae quatenus talis,persectior esse non potest. Ideo potentia in ea non inest, cum in his tantum insit, quae persectionem ulteriorem possunt accipere. Compositorum autem coiporum sermas compositas non esse, antea traditum est . Nec par subiectorum, seu materiae, & formarum ratio est. Ρos Iunt enim illa ad compositum quid faciendum inter se coire, quod formae non pOL
sunt. Namque coitio ,& compositio corporum propria est,&quae in eis insunt, ita componuntur, &cocunt, ut tertium quid ex eis existat, nullam habens compositionem, quod qui scin est forma. Entelechia igitur , seti actus,isque si plex& dxpers compositionis formam esse
166쪽
Forma quemadmodum Oere, ac proprie sub antia Pr maque ab Aristoreis nominetur . p. VlI. Vae cum se ita habeant, non substantia solum forma est,sed vere etiam & proprie,primaq; substantia ab Aristot.merito vocatur. Nam substantiae ratio est, ut sit, quemadmodum
indicatur. Vnde &'quod nos ens dicimus , Quamquam omnium decem generum commune est,
primum tamen & proprie de substantia dicitur , deinde de caeteris, idque illius merito. Vnde illud. Alia genera entiacssie quatenus sunt entis, hoc est substantiae affectiones sint, aut habitus,aut motus . Quasi indicarit per se,&sui ratione entia illa non esse , sed entis naturam participare, quatenus illius sunt astectiones. Ac qtiam qu am aliς etiam substantiarrationes,seu proprietates sint,ut est accidentibus sit bibes,nullumque in qtio dipsa recipiatur, subiectum esse, haec tamen quod vere sit, ac eius merito caetera maxime eius propriatist, eaque substantis in genere congruit, non huic,aut illi . Accidentibus autem,aut contrarijs subijci, eaque vicissim accipere substantiς tantum concretae, seu etiam materiae pro priuin est, non omnisiibstantiae. Forma igitur cum ratione seu essentia actussit, vel entelechia,vere ac proprie siti, stan tia est, quippe quae proprie, ac per se suaq; natura esse dicitur,cum materia & concretum eius tantum mistant participatiora c. Ac quamquam substantia, quae materia est, aliud sit a forma,suumque entis gradum ab ea diuersum acceperit esse tamen nisi per eam non potest. Nec si forma,nisi in materia esse similiter non possit, ideo ab illa ita accipit ut sit, ut illa ab ea. Longe enim dispar utriusq; est ratio. Materia naq; potentia est,quae ad formam, ut ad perfectioiaem est comparata. Nec ulla absqueforma esse potest, quomodo quartiam
167쪽
sinit sol mae veluti dininae, quae a materia non pendent. Compositum autem per irmam,& ex Qrma esse perspectrina est. Nec enim umquam esse dicitur , nisi cuin forma ad materia accessit,quae ipsius compositi est generatio. Nec a composito ut aliquibus visui est forma, ut sit,accipit, nec ullam ei
compositum essentiam impartitur. Na quod naturae in pro . creando propositus finis , atq; cxtremum cuius gratia procrea compositum est, non item Orma, quae eius gratia est, minime efficit, ut illud ,ac non potius formam substantia,seu essentiam primam dicamus. Compositi namq; generatio alia nulla est, quam formae e materiae potentia edia cito, ipsiusq; materiar per formam exornatio. Generari autem illud dicitiir,quod naturς propositum primum videatur,atq; etiacx materia generetur,quod rei, quae gignitur,proprium est. Forma vero ex materia non fit, quippe quae simplex est, nec partem habet. Ex ea autem elicitur,&in eam recipitur,prOxi inuinq; est eius procreationis extremum. Perspicuit itaq; est,substantiam primam eam esse,idq, ex co, quod amis sit,
nullam in sui natura cohibens potetiam,actum enim id esse, secundo de Anima traditum est, quod propxie unum vereq;
ac proprie est. Materia aut cui & compositum non ita v r ac proprie. Est namq; illa sit apte vi, ac natura potentia,ipsi iisq; cile quoddam veluti initium, compositum vero format beneficio actu est,idq; potentiae admisium. Hinc in reruvniuersitate, tuae potentia minus participant, ea verius sui, ac magis proprie, quae autem magis potentialia secus se habent . Elementa quattuor quoniam materiae primae assinia sunt,ob eamq; causam potentiae plurimum obtinent,omnisi corporum minime est e,ac substantiae naturam parum partiticipare existi inatur.Vnde eorum sormas inter substantiam &accidentia, quae eius participatione solum sunt, ac non entias e nominantur,medias Averr. nuncupas. Caeterae naturae ex simplicibus hisce corporibus ortae, quo a potentia quaeq; longius absunt absimi aut m longius quae a materia prima
magis recedunt eo veriores substatiae sunt,ac magis proprior
168쪽
eYistunt. Quam ob causam orbium coelestium motrices causis,quia summe simplices sunt, ac nullius potentiae materialis participes,primas & veras substantias este, Omniumq; rerum magis existere dicimus. Ita essentiam,seu substantia pii mam, formam ess quemadmodum, quamve ob causam Aristot .dixerit,ostensum est. Hoc vero & primae philos .7. ab eo dem traditum est,cum eam materia priorem,magis'; ens eo se, & ob eandem causam eo quod ex illis constat, enunciare visus est.Qui Aristo t.locus plerosq; defatigauit,cum cernere
non possent, quonam pacto concretum,quod praeter Ca,materiam quoq; complectitur,perfectione forma antecederet, magisqueens eo diceretur . Vnde alij alia excogitarunt , ut
eius loci veritatem tuerentur. Alij dictum id assirmarunt, quod compositi principium λrma sit,& materia prior, quge
compositum,cuius est elenaentu,antecedit. Alij quod a conmposito cui ut sit,author est,minus dependeat, qua ab ea compositum. At de his antecessionibus eo in loco minime agebatur,sed de ea tantum, qua quod perfectius est,& praestatius, id,quod minus persectum est antecedere dicitur, quo ant cessionis genere materia sorma praes re illic est traditu; Nec
enim aliter composito, aliter materia serina priore tradidit,
sed ob eandem causam composito,ob quam & materia. Primam igitur substantiam formam esse,eo quoq; in loco dictu videtur. Nisi eum locum aliter legamus, nimirum,ut Alexander legere visus est,scilicet ibi mam materia priorem,magis'; ens este,& ob eandem causam compositum ipsiuin,ut no D ma composito prior dicatur, sed compositum materia, ob eandem causam,ob quam & forma,quod videlicet actu fit, quemadmodum serma. Quae lectio & verissima est, & cuni paucioribus, quam altera dissicultatibus coniuncta . Huius autem lectionis varietas in verbis Graecis facile extitit, ob vocis Ib in . seri contra, mutationem, quemadmodum quis';
linguae Graecae vel mediocriter peritus facile potest perspi
169쪽
Formam naturalem cum in materia per insi quomodo tamen parabilem aliquando γ ν otes.dixerito Cap. VII.
X his, quae tradita sunt, quae naturalis formarratio & essentia sit,magna ex parte intelligitur. Illud remanet dicendum, quemadmodum cum in materia insit, nec ab ea umquain ipsa ut priore libro traditum est, separetur, separabilem tamen non unquam Arist. dixerit. Rursus quomodo a mathematicis formis distinguatur,si separabilis non minus ac illae statuitur. De eius autem separabilitate secundo Physic.ita loquitur. Et in eis formis, quae separabiles quidem sunt, sed in materia insunt, natura- Iis versatur,siquidem homo & Sol hominem generant. Pgr- spicuum autem est, ratione duntaxat eas separari docuisse, non re ipsa,vt per se absque materia possint consistere. Ita eodem secundo.Natura inquit) quae forma & species dicitur, separabilis non est, nisi ratione.Et prima philo 8. Forma est ratio,& hoc aliquid ratione separabile. Re ergo a materia naturalis forma non separatur,ut absq; illa consistat. Ac cumateriaabsque forma revera esse non possit, forma tamen absq; illa minus per se subsistere videtur. Formam autem dico,de qualaquimur,naturalem. Nam aliae sunt formae a materia abiunctae,quae absq; illa subsistunt. Quod si a materia naturalis forma re ipsa separatur,eo ipso quod separatur,in' terit, hocque unum ex his esse, quae a naturali posita sunt, quarto Physic.Averr.tradidit. Ac quemadmodum postquain materia extitere naturales formae,ab ea seiungi, Ut permaneant .non possunt, ita nec antequam in ea in sint,vllo modosiabsistunt. Primae enim philos 12. ita Aristot.loquitur. Fota mar, quae sunt ut ratio, simul sunt cum composito, nec illud antecedunt. Nam si antecederent, per se absq; materia stubsisterer bina in re a Platone visus est desciuisse . Hominum enim
170쪽
enim animas eos antecessisse ab ipsa mundi procreatione si mul genitas, &in syderibus collocatas, ut alias docebimus, ille existimauit.Quare si hominis anima naturalis forma est, compositu formam eius sententia praeire intelligitur , sed de
animarum eiusmodi antecessione utruna ita habeat, necne, alias agendum. Nunc autem cum naturales formas a materia separari non posse A risto t. uniuersim statueri si admirandum videri possit,Auerri primae philos 7. non uniuersim id eis tribuisse. Manifestu est inquit naturalas formas,aut plurres,aut Omnes eXtra materiam non esse. Quid illud est, aut plures, aut Omnesὸ Cur non omnes absolute'An vero eo loco satis erat aliquas formas naturales absq; materia non esse ostendere ' Nam Platonem Alistot. arguebat,quod ideas, quae naturales sunt formae, a materia abiunctas statuisset, an coelestium corporum formas respexit, quae chi naturales sint, Utpote naturalium corporum extra materia positae sunt, ita
ut ab ea non dependeant, nec esse aliquod ab ea accipiantΘNam etsi eius sunt formae,& ad eam releratur,non ita iii per eam subsistunt, ut quae in rebus generabilibus habentur, de
quibus nunc agimus. Quas cum persplauum sit absque ma teria re ipsa esse non posse , explicandum, quomodo ratione ab ea separentur.Hoc enim minime videtur,quippe, quae per materiam & ex materia definiantur,hocq; nomine a Math
maticis formis distinguantur, quod sexcentiis locis ab Arist. est traditum. Quid enim est quod Pitysic. a. dicitur, natur les firmas minus, quam Mathematicas separari 2 Hoc enim. Verum non Videtur, nisi ratione quoque separari naturases non possint, siquidem Mathematicae quaere ipsi in materia insunt, eo modo separatatur. An vero naturales separari q uidem ratione possunt citavi eas absq;.materiae, in qua insunt, animo concipiamus, quae tamen si definiantur, & persecta intelligentia reddamur,materiam necessario habent adiunctam ' An ne hoc quidem tu to dici potest, quod quae ratione diueris sunt,diuersas etiam habeant definitiones, proinde quae ratione separantur, definitione etiam separentur P