장음표시 사용
231쪽
tauit. Videndum enim quo res naturales ab his differant, quae naturales non sunt, sed ab alijspios is cuntur causis, ciliis potissimum,quis arte fabricantur. Id namque,aut naturam, aut illius effemim necessias io esse. Nam quamquam n, tu imitatrix,&aemula alta sit,&quasi altera natura,dissimile tamen quoddam haber, ex quo quid natura sit facile penspicit tir. Sed cum ab est ediis ad caulam cognitio nostra progrediatur,& ut naturae, ita artis opera sua,sive & effectiones, machinationesque quar naturalium ine riri s a non hari
ratibus differentia fit,initio fuit perpendenda . Cum igitur
quae naturales res ast e flantur, simplicia corpora,ignis, aer, aqua,&terra,& quae ex horum constant admistione,animalia potissimum,& stirpes ab his quae arte constant, eo differre cernantur, quod cum Varijs cieantur motionibus incrementi videlicet alterationis,& motus in loco,harum omnisi
principium intra se habunt,atque originem,quod principiuin arte factis non inest, id naturam et se merito existimauit Aristoteles, ti docuit,quod eiusmodi esset motionum principium,atque etiam si attis,in quem desinere consueucrunt. Ita igitur ratione,& via naturae vim & essentiam,videtur Aristoteles tradidisse. Quomodo autem in rebus naturalibus hae motiones insint,& quae in quibus, cum non omnes omnibus cieantur,quod item in se principium earum habeant, efficientes,an passuum tantum, an etiam utruque , an vero quaedam unum,alia aliud, & quemadmodum,in libidu Dogmatibus explicatum est. Nam pastiuum quidem p sincipiti , id est propensionem,&habilitatem,' qua moueantur, idque his motibus,quibus monentur,omn ia obtinent; quomodo,&ad quierem Mu statum,in quU, postquam naturaliter mota sunt,consistunc Aetiuum yrzeterea, seu ciliciens, cum nil
aliud externum videatur, unde eorum motus proficiscatur i, necessariumque sit omninD quicquid mouetur ab aliquo moueri. Nec omnia item omnibus motibus cientui . Cum nec incrementi, aut decrementi motu simplicia corpora vlulo modo moueantur, nec etiam motuum, seu passuum, seu
232쪽
activumvllum intra se habeant. Nec alterationi etiam subi jciantur,nisi ab agente,& alterante externo,quomodo I stirpes, quae augentur quidem ex se,& imminuuntur,simpliciu-que corporum,ex quibus constant,merito sursu , aut deorsum feruntur, sed non tamen ex se alterantur. Animalia autem alterationis principium intra se habent. Caeterorumque etiam motuum . Sed tamen illius, quatenus animalia sunt,& sensu praedita,caeterorum alia ratione. Accretionis enim, ut communicant cum stirpibus,altricemque,ut illae, participant; Lationis ut ex simplicibus constant elementis. Quamquam & ab anima mouentur,veluti a principio interno. Sed iste motus naturalis proprie non est, nisi ipsi animae, quae ita apta est mouere . Corporis aulcm naturalis non dicitur , ideoque animal eo motu fatigatur, quod naturalibus moti
bus non accidit. Nam nec ignis cum sursum,nec terra cum
deorsum fertur, fatigantur, quin potius validiora evadunt, quo longius, ac diutius mouentur. Ita naturalis motus initio remissos nagis ac magis intenditur,ac vehementior,v lociorque redditur. Cuius contrarium in eo, qui naturalis non est, euenit. Nullum igitur motum, qui ad locum attinet, naturalem eo modo, quo dictum es , cuius principium intra se habeat,animalia quatenus animalia obtinent. Nam alioqui gressius gressilium,& volatus volatilium naturalis ce-setur, hoc est eorum naturae proprius, ita ut eo motu apta sint moueri,ad eumque propterea eis ciendum instrumenta accommodata acceperint. Quae cum ita habeant, intelligio
tur, cur Aristoteles cum res natura constantes motus principium intra se habere tradidisset, adiecit, alia incrementi, &decrementi,alia alterationis, alia lationis. Propterea quod non omnia omnium. Ita Simplicius omnino rei jciedus, qui in simplicibus elementis hosce omnes motus,eorumque principium inesse docuit; Cum tamen cut dieium est nec augeantur omnino , nec alterentur, nisi a principio externo . Accretio enim animatorum propria est, & quae omnis alteratio in eis cςrnitur ad causam exteriorem refertur. Nam si
233쪽
rarefiunt, & rarefactione ampliora evadunt,non idcirco augentur.Quippe cum accretio alicuius ad omnem eius,quod augetur partem additione existit. Dubitatio tantum est de aqua calefacta, qua frigescit ex se, nullo externo friges, ciente apposito. Sed id fortasse aqua in sua simplicitate, ac puritate manens, calida esse no p Mest,fieret enim mista,nec ultra eslet simplex. Calida igitur redditur vaporum calidorum admistione. Quibus deinde abeuntibus,aut extinctis, tu antiquum frigus restitui tur, ut aqua vaporum praesentia calida reddita est ta absentia refrigeratur, nullo refrigera
tionis principio in ea constituto. Nisi sorte etiam ab aere ambiente refrigerari quis eam statuerit. Quae nisi frigidior sit,eamque refrigerandi vim habeat, minime illa refrigerabitur. Sed haec mittamus quado quidem ad naturae traditam definitionem explicandam nil attinent: Cum fatis sit elata cita motu aliquo ex se moueri,quisquis tandem ille fuerit , ut rerum naturalium ab arte factis discrimen positum verum esse intelligatur. Quae arte facta perspicuum est nulla ex semoveri,aut c5sistere, sed aut nullo modo inoueri, aut a principio externo. Ab interno vero minime, nisi ex accidenti, &secundario, quatenus materia constant naturali, aut forte
fortuna accidit, ut motionis principium in eo sit, quod mouetur,quomodo ars medica in aegroto interdum est, qui ab ea fanatur. Per se enim in eo non inest, nisi omnem aegrotumedicum esse, idque intra se principium habeat, quod omnino falsum esse statuimus. Quaedam autem sunt, quar nullo modo principium id intra se habent, tradit Averro es,veluti& domus,quar nec per se,nec ex accidenti mouetur. Sed ta men etiam dubitatio de his est, quae manu. fiunt, quoniam
ex materia naturali cum constent oueri possunt,ut desca
no,& lectica ab Aristotele dictum est. Verum dici potet do
omnis mutationis principioAuerroem non locutum,sed de effectionis, quam Aristotelis vocabulo πω σ- Guindicauit. Perspicuum autem est, haec manufacta.nirllum sut
flectionis principium intra se habere, seu per se, seu per a
234쪽
cidens, quomodo aliorum motuum per accidens saltem a ceperunt,ut lationis. Sed dubitatio rursius est, quod quaedaarte constantia ui principij,quod per se inest, nimirum ab arte proficiscuntur,veluti saltatio ab arte saltandi, quae in eo, qui fallat,per se inest. Itemque cantus, qui ta arte musica, quae in canente per se inest,existit. An vero cum Averroedicendum,nec artem saltandi, nec musicam, quae instrumento non utitur, ad hunc locum attinere, quod de his tantum amtibus Aristoteles locutus sit, quarum non actiones tu sint, sed opera etiam quaedam remaneat. An vero potius artium harum actiones non ab anibus solis ipsis proficiscuntur, sed a natura quoque, aut vi naturali, quae arte ipsa adiuuetur. Nam quid aliud saltatio sit, nisi pedum, & corporis motus rhythmo quodam, & modulatione effectus 8 Quomodo &cantus vox,quae modulatione edatur Mirandum igitur non est,siliarum adtionum principium in his,quae mouentur,habeatur . Quin & illud forte dixerit aliquis in his ipsis operationibus, quae arte constant, principium earum non inesse,
sed in his,a quibus proficiscuntur. Hoc igitur discrimen est,
quo a rebus arte factis res naturales.disiungunxur. Sed noni eorum tan tum,quibusHer itur motuum , vertam stadia ui,
in quibus consistunt, & permanend principium intra se res naturales cohibent, quod in arte factis minime spectatur. Ita elementa in locis suis naturaliter, & ex principio interno
conquiescunt. Ita stirpes & quaecunque vivunt in magnitudine , quam per .accretionem naturaliter acoepere. Nec si cus animalia in ea qua itate, quae altemtione est acquisitiva. Nec hoc quidem absque ratione. Nam quaecunque naturae& a principio, quod in eis est, mouentur, finem aliquem habent, ad quem mouentu Gquo conquisito moueri desinunt,& conquiescunt. Nec enim aut temere nullo fine proposito,aut infinite mouentur. Illationi Iigitur consonum est, ut
quod motus corum principium est 'illud ipsum & status in fine acquisito constituatur. Quocirca elementa in locis suis, ad quae ex se mouentur, naturaliter, & eκ se conquiescunt, stirpeS
235쪽
stirpes &viuentia omnia in ea magnitudine,quae eorum ac cretionis est finis,quaeque illis a natura est constituta. Eaq; ob causam,nec elementa ultra loca sua progrediuntur qua quam spacium liberum detur) per quod moueatur,nec quς viuunt ultra magnitudinem sibi naturaliter definitam Quippe cum traditum sit omnium natura constantium determinatam esse incremcnti,ac magnitudinis rationem. Aristutelis p terca sententia est, quicquid natura, ad aliquid in orietur,natura in eo conquiescere, quomodo & Quicquid vi ad aliquid mouetur,vi similiter in eo conlistit. Est igitur in re
bus ut motus principium, ita & status. Dico autem cum oese nullo externo mouente adhibito mouentur. Nam cum ab alio inouentur , vita principio interno non mouentur, ita nec in eo,ad quod mouentur,ex eodem principio conquitas cunt. Verum externum aliquid eius status causa , & principium existit , quo sublato, statim motus consequitur, qui antea impediebatur. Nec aliquis obijciat animalium latum proprium a se moueri,& consistere,quippe qtue cum volunt
moticantur Je consistant, ut eorum motus & status ab interno principio proficisci in cis aperte videatur, quod in octa-uci de naturali Auscultationc palam Aristotelcs tradidit. Nam quamquam animalium id propriu cit, ut pro arbitrio
moueantur, & non moueantur, mouerique desinunt, cum moueri inceperunt,non ideo tamen efficit uti quia & motus sui, & quietis principium caeterae res naturales intra sic complectantur . Quod quidem non eo modo est, ut cum velint
moueri,incipiant,aut quiescere, quo modo animalia, sed ut non impedita ad fines sitos sibi destinatos ex se moueantur,& in illis motu eo acquisitis conquiescant, non vltra progredientia. Quod etiam aliter facere non possunt. Nam & ne- celsario mouentur,nisi impediantur,& in fine suo seu loco, seu magnitudine necessario conquiescunt, nisi vi quadam ab eo depellantum matutiales igitur res ut motus sui, ita & statuS principium causamque intra se continent . Quod de rebus arte factis dici non potest. Nec enim si statua lapidea alicubi
236쪽
alicubi conquiescit, aut in ea, qua a statuario e&sculpta est, magnitudine permanet, nec ultra progrediatur eius status principium in ea inest, nisi sorte ex accidenti, & secundaria quadam ratione. Conquiescit enim quidem ex grauitate, quam intra se habet,sed illa statuae non est,quatenus statua,
sed quatenus marmorea,& materia constans naturali.In magnitudine autem sua persistit ex nullo omnino interno principio,seu per se,seu per accidens, sed propter statuari j voluntatem, qui illa magnitudine eam exsculpsit. Conquiescit medicus in sanitate, luam sibi aegroto parauit, sed ut eius acquirendae principium in eo qua ev parte aegrotabat ex accidenti inerat,ita & status illius,seu quietis, Omnino motum consequitur status. Atque si motus principium internum est, eodem modo & status, si externum,externum. Sed qt stioc&isit de duobus uniuersi corporibus extremis, Coelo videlicet' terra,quae ut extrema sunt,& locis eXtremis,& maXime inter se distantibus distincta,ita alterum corum cli perp tuo moueatur,nunquam consistit,alterum perpetua fruitur quiete. Ita fit ut motus & status principium neutrum intra se habeat,illud quidem status,hoc vero motus . Aut igitur
naturalia corpoxa non erunt, aut non recte res naturales ab
arte factis distinctae. Quod aulcm de terra ambigitui de elementorum omnium uniuersitatibus potest dubitari quippe quae in locis suis consistunt, nec mouentur, nisi superiore quadam vi cieantur. Quod igni usu uenit, qui a coelo in ombem raptatur.Sed quod ad coelum attinet,aliquibus placuit naturale non esse', quod ea proprie naturalia non sint, quae nascantur & occidant Alijs naturale quidem esie,sed tamen
aeternum,ac de solis generabilibus, quorum caulas eΚplic
bat,Aristotelem locutum. Alij concedunt statui vel quod in sine sit suo,& nunquam ab eo recedat. Ita enim ti reluqua naturaliterquiescere, quum finem suum ut diximus
sunt nata. Vel ratione polorum & aXis, quae nunquam mouentur. Quod vero ad terram,& caeteras elementorum uniueisitates spectat, aiunt aliqui velliti Philoponus) eas etsi
237쪽
motus in loco principium intra se non habeant alterationis tamen habere. Quippe, quae calefiant,& stigefiant, & terra
germinet ex sese, & quamquam non tota simul mutentur &alterentur, part1bus tamen mutari & alterari. Nec si haec api incipio externa veluti a Sole alterantur,non omnino tam .n iciternum excludi, quomodo nec in animalibus cum alici an tu, iram quam a Sole alterentur & moueantur. Sed hos omnes a vi ro aberrare perspectu est. Nam & coelum naturale corpus est, quod paulo post offendemus, & via lue sim de naturalibus omnibus Ari stoteles locutus. Omnia em
inquit liue natura constant, in se habere motus, & status principium videntur. Quare de rebuS, quae natura fiunt, &oriuntur, etsi loqueretur,causasque earum exquireret, & ab his,quae ab alijs causis proficiscuntur,distingueret, uniuersis,lem tamen propositionem protulit de omnibus natura constantibus, qua differentiam illam monstrauit. Ad polos autem & axem,quae minime sunt, & imaginatione potius quare ipsa constant, recurrere vanum videtur. Cum priPscrtim perspictrum, ut coelum corpus solidum esse, ac continuu,cum mouetur, totum moueri, nec aliquam in eo partem posse quiescere. Coelum autem totum quiescere, quod in fine sit suo,& ab eo,in quo est,ioco nunquam recedat, quamquam aliquo modo dici potest, illudq; etiam ab Aristotele in octa. uo de naturali Auscultatione tradi videatur, proprie tamen non dicitur,nec eum in loco suo statu. C i perpetuo conuertatur, quietem unquam Aristoteles uominauit. Quies enim naturalis naturalem mollim, aut antecedit, aut sequitur. Quod de illo Coeli statu dici non potest. Motui namque recto ille opponitur', qui coelo natura non conuenit. Quare probabiliter potius,& concinne dictum id videtur, quam Vere &scite, Terram autem,aut caeteras elementorum uniue
sitates alterationis principium intra se habere, antea ut fassum reiecimus. Quod cum hi quoque ipsi cum animaduertissent ad motionem in loco recurrerunt, eiusq; principium in eis inesse consessi sunt. Dicendum igitur potius quemadmodum
238쪽
modum in eius loci interpretatione alias scripsimus quae nδtura constant, motus & status, quibus ea naturaliter subi j-ciuntur,principium intra se habere,ita ut si moueantur,motus principium habeant,si cosistant,status & quieti ,si viroque modo se habeant, utriusque. Quam interpretationem Porphirius primum, tum Philopontis ,& Simplicius videntur tandem probasse,veluti eam,quae cum paucioribus difficultatibus esset coniuncta, nec ullam Aristotelis verbis vio lentiam afferret. Portius autem, qui hunc interpretandi modum ridiculum esse ait, multo magis ridendus, quippe qui nullam eius risus causam affert, nisi quod sensu percipiamus res naturales motum , ac quietem habere. Quod aliud nil
est,quam petere principium, cum nec coelum videatur qui scere,nec terra uniuersa moueri. Quod autem terrae partes moueantur,nil ad quaestionem attinet,quae de tota est terret
uniuersitate. Rursus probatio, quam subijcit, suum ipsius dogma refellit,ut ipse se suo ut aiunt) gladio iugulet. Nam, si mundi statum in tria ut ait )partitur philosoplius, in ea
quae siena per mouentur, ut sunt coelestia, in ea, quae semper quiescunt, quod est terra uniuersa, & in ea, quae& mouens tur &quiescunt, quae sunt alia intra coelum & terram interiecta,profecto patet in rebus naturalibus, quibus mundus constat, non solum ea esse, quae mouentur & quies cunt, sed etiam ea, tu e aut mouentur sblima, ut quiescunt. Quod si
coelum a rebus naturalibus eximat,terram quoque eXimere videbitur. Itaque nec omnibus natura erit communis, qligoriuntur,& intereunt, quod ille tamen testatuita Habet item terra principium motus in se. Quod si forte fortuna ac casii
aliquo de medio mundi tolli posset, ac sibi deinde dimitteretur, in locum suum ex interno principio regrederetur. Coelum autem,quod moueri perpetuo natum est,nec potest ullo casu e loco suo depelli,quippe cum Omnia occupet, nec locus maneat, in quem depelleretur, non idcirco tamen ubi
regressum esset, quiesceret, nullum quietis principium intra se potest habere. Ita irrequieto motu semper conuertitur.
239쪽
Quomodo autem e naturalibus corporibus non propterea secludatur,quod Portius, &alij nonnulli existimarunt, iam
doceamuS. Caelum in naturalibus rebus contra aliquorum sententiam numerari, naturamque intras habere. p. IIII.
Vamquam ad eam, quae de Coelo est, disputationem di siquisitio hae Gutium naturale sit, nec ne, fortassis magis spectaret: quoniam tamen nec omnino ab hoc loco est aliena,&ad naturae pleniorem intelligentiam con
ducit, id disquiretur. Cum praesertim hi, quos refellere instituimus, Portius & alij hoc ipso in loco,
ubi de natura agitur,de re hac disputarint. Principio autem quae ab eis afferuntur,paucis recensebimus,lum quemadmodum naturale sit dicique debeat, rationibus contrarijs refutatis ostendetur. Coelum igitur,&lhaec inferiora iudicio seimsus aiunt non siilbijci, ac naturam, quae ab Aristotele deseribitur,materiam & formam rerum carum esse, quae ortu tur,& occidunt. Namque & has in primo libro de Naturali Auscultatione inuestigandas sibi proposuiste. Vnde & natura
in subiecto esse pronuncias te; Res item naturales, quarum a non naturalibus differentiam ante naturae explicationem, definitionemque tradidit, ortui &interitui praeter coelum obnoxias esse, ob eamque causam rerum generabilium naturam describi . Coelum item,effectum naturalem non esse, eamque solum explicari naturam,quae in effectibus naturalibus cernitur. Vnde & naturam a Deo seiungi, cum dicitur Deum & naturam nihil frustra facere. Quasi coelo causi sit Deus, sublunarium, narura. Status rursus, seu quietis, quae sinis est motus,trullaque in coelo inest, naturam principium statui. Nec particulam,&,in definitione naturae positam di- si mactim, ut Porphilius,&Philol,Onus putarunt, intelligen
240쪽
dam. Quin & intelligentiam, quae coeli irma est, naturam non es le . Cum intellectum in primo de Animalium partibus naturam esse negauerit, nulliusque motionis principiueste statuerit . His rationibus coelum naturale corpuS non esse,nec in eo naturam, quae tradita est, & explicata, inessie,
perspicuum fieri egistimant . Qua re , aliqua tametsi adsit probabilitas, atque etiam ericacitas, non id tamen, quod ij
volunt,eficiunt. Nam nec quae sumuntur in eis omnia cum vero consentiunt,nec recte etiam colliguntur. Quod ut peris spectum magis fiat,quibus rationibus cotrarium astruatur, primum docebimus. Coelum igitur corpus cum sit,nisi nuturale sit, mathematicum profecto, quod a nonnullis inuebitur,aut metaphysicum erit. Quorum neutrum statui cum possit,nec a nemine unquam statutum est,naturale visit,ne cessario relinquetur. Mouetur irem, ac sensui subijcitur,cς teste corpus siquidem spectatur. Qtiae duo nisi naturalibus corporibu S conueniunt, ut reciprocentur inter se tria laaec, natural sensile, mobile . Nil que sit mobile & sensile,quod non naturale,& contra. Nec solum mouetur coetu sed naturaliter mouetur. Quod esse non potest,nisi motionis principium intri' se habeat 'uod aliud:nil esse , quam naturam Aristoteles tradidit. Atque hoc fundamento nixus, quod motu: simplici, qui ab elementorum motu diuersus sit, naturaliter cieretur , coelum simplex corpus esse ab elementis ipsis diuersiim optima methodo ostendit,quippe cum simplex quisque motus, alicuius est simplicis corporis naturalis proprius. Est pi aeterea coelum qualitatibus naturalibus asseetu, veluti raritate, densitate, lumine, perspicui tale, opacitate, ut nisi naturale esse non possit. Naturale autem proprie non similitudine duntaxat,ut illi existimant. Nam natura quidem de rei cuiusque essentia similitudine quadam dicitur, veluti cum artis & operum eius naturam suain esse dicimus, quemadmodum statuae,& reliquorum eius generis. Sed nohac ratione & modo coelestia corpora naturalia dicuntur; Verum quod moueantur, quod sub sensum caedant, qu d