장음표시 사용
61쪽
quamquam aliqua est ericacitas,eficaciores tam esurit, quibus contraria nititur, possuntque har non dissicile dissolui.
Quin & contrariis dimentiones has statues accommodatior, est ad eas tollendas dissicut tales, quae materiam, aut corpus esse, aut corporis formam habere constituit ut . Cum enim formae quamquam materiales cx sic , & sui natura indiuidlue sint, omnemque si iam diuisionem ex materia accipiant, nisi illa perseeYtens, sit& quanta,mdiuiduae,cum in eam exhi pientur,manebunt. Diuidua item ipsa non erit,nec partibus constans. Quate nec elanientorum,quae in uniuersiim numero quattuor in mimis substratacile poterit. Diuidua autern ut patet esse non potest, nisi continua & extensa, dime-sionibusque praedita. At apti du do, inquiunt,ut diuidi possit, ante formarii aduenturn in materia praeest,cuius aptitudinis merito eas admittit. vorum, quaeso,undeli arc ad diuisionem accipiendam in materiainfit aptitudo Θ Num ex substantiae
ipsius ratione θ vi Θ At substantiae propria diuisibilitas non
est. Omnis enim diuidi posset, quod a vero abest. A quo igitur,nisi ex dimensionibus,ac extensione Θ Num quicquid di uidi potest, id quantitatis, & materiar quantae merito non habet,cuius propria affectio est diuisibilitas P Cum ergo materiae aptitudincin hanc λcediliat, tras .de quibus loquimur, dimensiones,vel irate veluti coacti, in ca constituunt, verbaque tantum non rem ipsem immutant. Quin & formarum capacitas,quam post 'fisbstantiae notionem in materia nobisse Ferre auitit 're kliunde magis osse potest,quam ab ext foue. Exfensaetenim iii si essetN Ere illas non posset, que admodum& locres, cui malentam issimilat, quod extensus 'sit, & quantus recipere corpora aptus est. Qui nisi extensus esset,nec ea in se acciperer, nec loci rationem obtineret. Sed alia sis bifciamus, quibus hae dimensione ac per eas extensio
in materia netessario statuuntur. Illud tamen primum commonefaciendum eas nec finitas, neccereis limitibus circum
scriptas statui; nari a serena,quar torminus est quidam finitudo omnis, ac term apio existit. Atque haec infinitudo est, quar
62쪽
quk in materia ex se inest, eique a Plat ine, & Aristotele tri. buitur. Nam cu infinitum aliud multitudine, aliud mole, aliud forma & sipecie intelligatur, id quod mole est, seu magnitudine ad materiam pertinet . Nec tamen propterea mole infinitum aliquid actu est. Namque materia infinita ex se tametsi est, finitur tamen semper, & termino aliquo concluditur,quippe quce formarum,qua: illam finiunt, numquaest expers. Quoniam autem mole infinita ex se, & in siti na , tura est, idque infinitum quantitatis proprium est,& dimensionibus interminatis constat eas materiar sila natura,& an te sormarum accessum inesse ponamus necesse est. Nec si naateria mundi terminis clauditur, finitaque ab Aristo t. in prium ode ortu,& alibi ponitur,idcoque unius ortus alterivs in teritus ad ortum perpetuandum esse statuitur, idcirco eam, 'quam diximus, infinitatem sui natura non habet. Nam si mundo non clausam,nec sorma ulla informatam animo concipiamus, illa ex se infinita, quodammodo manebit, ut quae nullo fine finiatur. Quin & interualli,quod Aristot.materiae tribu it, ratione dimensiones in ea inesse osunditur. In quarto enim Physicor.de loco loquens materiam magnitudinem esse negat, eam videlicet, quae terminata est,.c forma comprehenditur . Di mensiociem vero, di interuallum magairudinis eius capax esse statuit, quod formam possit excipere , qtiae terminationis est causa. Quatenus in itiit Ioctis magnitudinis interuallum, ac dimensio videtur,eatenus materia clia se videbitur. Hoc enim a magnitudine diuersirin est . Alsci tur etiam radio ex agente causa,cuius proprium cst, patiens, in quod agit, contingere , idque ab actionis principio ad finem , quod iacere non potest, nisi materia dimensiones habuerit,at caue easdem. Nec enim si diuersae sint,cius, quod gignitur,& quae antea inerant, eundem ladium esse polle. Taetum aulcm hunc intelligi, quo agentis&patientis CXtremae simul ponuntur, quamquam nullae adhuc qualitates simi se a siles,qui brismedi)s,ut actio&passio, ita&taetiis proprie ei
ficitur . Quin & nihil impedire, quo minus dimensiones istet
63쪽
in materia in sint , quandoquidcm cliij et transmutabili
rei communes fiunt,nilqtie habent, quCd eis aduersetur.Nec verum est naturae ordinem peruerti, dimensionibus hisce in materia ante formam substantialcm constituitis . Naturarenim ordo est, ut forma haec terminatam quantitatem ant codat,utpote terminum ci asterens . Interminatam autem sequitur, quod sine ea in maperiam recipi extensa, & diuidua non possit. Quod si dimensiones istae in materia perpetuo
non esiciat, scd in ea, ut forma getaerarentur, aut cx ciuS p0tentia educerentur , eam necessario consequerentur. Nam
terminatae essent, utpote in materia per firmam illam iam determinata. Quoniam autem materia substantia est, ordo naturae permanet,quo substantia accidens antecedit. Hic enim naturae ordo est. Materia accidentibus omnibus praeit, tum sequuntur dimensiones interminatae, quibus illa CX tenditur,&diuisionis formarum capax redditur ; deinde substanti les formae,quae dimensionibus illis terminum statuunt,& una cum fotinis reliqόa accidentia. Nec absurdum ullum est qualitate interminata quantam prius, quam quid materiam es se. separata autem illa quantitas omnino non erit, quippe quae est in matella, licet in composito, & rebus singulis proxime non insit. Admittitur vero materiae potentiam, qua actum substantiae respicit, substantialem esse, & accidentale
ex accidenti respicere, nempe cum, qui formam conscquitur: Ad dimensiones autem interminatas,cum masci is coae'
viae sint,potentia non est,nisi quae dicitur logica . Ruare actis substantialem materiae potentia proxime, & abs que medio respicit. Quod eo magis intelligitur, quo ex ipsius materiae potcntia actus eiusnodi educitur. Subicetum autem actu terminata quan titas exigit, non interminata. Sed haec etiam in materia, quae actu mat ei laest, inest, licet simpliciter aetu non sit, nec propterea ad copositu per se pertinet, nisi quat nus forma sine ea mate1ia este,& recipi non pol. Interminata igitur quaticas, quaeda materiae assectio est, q cu illi coquasit ab ea nunti abscedit,aliterque & aliter a formis terminatur.
64쪽
Materiam primam natura se a formarum omnium expertem ess,omniumque etiam capacem. Cap. X. VOniam autem materiam, nec corpus esse,
nec corporis forma sibi coaeva informatam, dimensiones quamquam interminatas habeat , demonstratum est, efficitur ut ne alia quidem ulla, quae eius propria sit, &perpetuo in ea in sit,infirmetur, quin potius formarum Omnium suapte natura est expers. Corporis namqς forma si vlla esset, reliquas naturales omnes antecedit. Ea igitur cum nulla in materia esse possit, reliquar tollantur necesse est. Ita de materia in Timaeo Plato censuit,& docuit, ea dumis ratione, quod formas omnes accipere debeat, carumque varietate distingui. Quod fieri non posset, nisi informis esset, utque & natura sua formis omnibus priuaretur. Quod accommodatis admodum de unguentorum, &figurarum materia similitudinibus confirmauit. Illud enim perspicuum est, eos, qui unguenta suauiter redolentia ess-ciunt ii umidam maioriam,e qua conficienda sunt,ita pras arare, Ut nullo Odore proprio assiciatur . Nam si odore aliquo imbuta remaneret, alijssiti auibus excipiendis esset impedimetito,eosque omnino hebetaret, aut obsciararet. Qui item in materiam aliquam mollem, quae impressioni cedat, figuras ali a fias volunt imprimere, priores omnes abolent, nullamque earum in ea omnino apparere patiuntur, sed aω curate admodum levigant. Non cui ter inquit Plato,& quod
omnibus passim simulachris fingendum est, illud omnibus
careat necesse cst. Simulaci M a autem formas materiales nominat, quod ab idcis exprimi, & carum vi in materia redui putarit. Nec aliter Aristo t. discipulus sensit,nec alia potio-
reductus ratione. Possunt autem quae ex Platone retulimus his confirmari, quae in tertio de Anima Aristo t. prodidit , mentem nullis rebus, aut formis permistam esse, quod Ia earum
65쪽
earum omnium notionibus insormetur. Quod esh no posset,si notionem aliquam , aut speciem intellectilem propria in se haberet. Quod enim sinquit inest,alienum prohiCet,& obijcit sese. Ideo Anaxagoras,cum omnia in Omnibus est seposuisset ac, rerum omnium admistionis segregatricem mentem statuisset,eam sistam a permistione liberam censuit Nec enim alit ex cana cartera posse superare, hoc est, ut Arist. ait, cognoscere , vel rectius, ut Plato in Cratilo omnia oriata x seu per omnia meare. Hinc elementa quattuor certis ac sinitis carere figuris, quod rerum ortui, ut materia, subi j-ciantur, in tertio de CoeIo monstratum est. Quod videlicet subiectum in omnibus insorine esse oporteat . Maxime siquidem ait Aristot. hoc pacto id,quod omnia suscipit sormari potest, ac figuras accipere,materia praeterea Qrmarum Iocus,ac receptaculum dicitur. Plato nominauit, quod sermis procreandis sedem exhibeat. Vt igitur Iocus a corporibus, quae insunt, abiungitur, atque si corpore uno occupetur, accipere alia nota potest,sic materia a sermis omnisus natura sua libera est, quae unam propriam si haberet alias excipere non posset. Cum igitur omnibus excipiendis
sit comparata , ideoque isti εχες .i. Omnium receptaculum
a Platone nominata, earum item locus & sedes, nulla Propria in i metur necesse est. Cum vero ratio haec fine ducta sit, hanc ex vi & natura,seti essentia eiusadij ciamus, i rvidelicet corpus rerum omnium generationi, si Qrma propclam illa haberet, ut materia prima subi j ceretur, quod in proximis capitibus falsum esse ostendimus. Essent item reliquae Qrmae accidentia, quippe quae enti aciat aduenirent, quemadmodum Averroes ratiocinatur. Quod si alia acc dente forma illa interiret, materiae coartia non esset: intciri reique etiam materia, rma eius propria intereunte; quomodo interit ignis,si eius λrma intereat. Ens praeterea exente generaretur, quod fateri veriti veteres ortum sustulerunt. Quae res aliter dilui non potest, nisi quod ex ente potentia generetur , quod si propriam λrmam materia obti
66쪽
seat dici non potest. Quomodo item materia rebus omnibus communis est,ita&illa esset sorma, quae eius propria poneretur. Nulla autem eiusmodi est. Nec prinationem veluti materiae propriam sorma na, quae ab ea numquam semiungatur, aliquis Obij citat, eo forte argumento usus , quod habitum quendam & veluti formam Aristot.nominet. Nam priuatio quoquo quidem modo formae, seu habitus ratio nem obtinet, & in materia, ut habitus quidam, inest perpetuo, sed nec vere forma est, nec habitus. Alia item & alia priuatio subinde est, quemadmodum dc forma. Quare male riae forma aliqua tametsi esset priuatio, non eius tam n pro pria diceretur. Quod de informitate etiam dicendum, si a priuatione quis eam seiungat. Nam nec forma quaedam im
formitas est, nec ad materiar essentiam pertinet. Natura autem informis materia dicitur,quia nullam habet propriam, etsi formarum numquam expers. Nec vero formas posset accipere,si in eius essciati a csset informitas. Atque ut infora Uitas materiae ratio non est, ita nec formis subijci,etsi alicui semper subijciatur. De qua re Alexander praeclare in quaestionibus naturalibus. Formaru autem capacem esse ad eius rationem videtur attinere. Sed de materiar vi, &esentia mox dicetur. Materiam accidens non me,sed ub antiam eam quidem solentia, quamquamam me aliquo modo dicitur. p. X I. UM nec naturale, nec Omnino corpus aliquod esse, nec corporis sormam coaluam,
nullamque item aliam propriam habere,sed sua natura informem ejse materiam primam docuerimus, quid & cuiusmodi tandem sit, explicandum. Ac primum quidem, utrum accidens aliquod sit, quemadmodum Pythagorici statuere cam visi sunt,cum numeros quosdam esse voluerunt,an sub
67쪽
stantia potius qu-dam, atque si substantia si quin, cuius
modi substantia ponenda est. Quae sortassis quaestio palum probabilis, nec rationibus momentum habentibus nitens aliquibus possit videri, cum absurdum omnino videatur materiam, quae naturalium rerum sit bieetiam cst, aliud, quam
substantiam statui. Nam si sit,& substantia non sit,accidens esse necesse est, quod a subiecti ratione valde est alienum, quippe quod in subiecto inest,ei usque esse aliud nullum est, quam ut in subiecto insit. Aliud itaque subiectum materia
requireret, quod cum eam antecederet, stapui illa prima noposset. Quin & materia res naturalium pars est, quam accidens esse animo concipere omnem siuperat absurditalcm.
Sed quamquam res ita habet, hanc tamen QVautionem Aristot. qui temere nil disseruit, dignam,quae disputaretur, CXL stimauit. Ita in primae philosophiae libro septimo eam cYpcndit, rationemque attulit, cur a substantiae genere aliena videatur, quod videlicet hoc aliquid non sit,quod per se consistete & monstrari, atque intelligentia per se appi claudi,quar
substantiae maxime conueniunt, nequeat. Nec vero sbium substantiam esse, sed & quantitatem,& qualitatem, & omnino alio genere conclusam materiam visus est negassi cum diXit eam nec cilc quid, nec quantum,nec quale, nec Vllum aliud aliorum generum, ut eius sententia nihil omnino esse materia videatur, Affertur vero & haec ratio, quod male
ria ad aliud sit, nempe ad formam, ut in secundo Physic. cst traditum , quod item potentia eam esse in secundo de Ani mascriptum sit,quod quidem ita haberem progressu explicabitur . Quomodo item ens ex ente gigni non potest, nisi fit,antequam gignatur, ita & ad substantiam potentia substantia esse non videtur, ni si substantiam esse,antequam sit,
statuamus. His igitur δρ huius generis alijs rationibus non ab re in dubium reuocatur, num materia prima substantia sit, necne. Quod eo etiam confirmatur, quod iam ostensum cst,eam corpus nullo modo esse, cum sola corpora substat,
facile videatur. Vnde & Aristoteles corpus sensile, seu mo
68쪽
hile,&substantiam sensilem,seu mobilem pro eadem re usurpat. Quin & veteres nil preter corpora in rerum uniuersitate esse existimabant. Accidentia item Omnia in corporibus insunt . Idcirco alteratio, & omnino motus corporibus tantum congruit, qui motus inaequalitate, &alijs accidentibus existit. Haec cum materiam a substantiae genere excladere videantur, quonam modo res habeat videndum. Re au tem alia nulla in huius rei cognitionem certius adducemur,
quam eo, quod substantiae maxime proprium est . Quod quidem prae coeteris separationem esse, seu separabilitatem ab Aristotele traditur. Hoc perpetuo substantiae tribuitur, quemadmodum reliquis omnibus generibus separari nota posse,ut sexcentis in locis apud eum patet. Separabilis au tem substantia dicitur, quod a reliquis generibus separari queat, non ita,quod omnino sine illis cosistat, semper enim accidentibus subi)citur, sed quod ab hoc, & ab illo natura sua potest abiungi, ac permanere, ita ut non pereat. Quod alijs generibus minime congruit . Ea enim etsi a substantia abiunguntur, non permanent tamen abiuncta, sed eo ipso,
quo abiungulatur pereunt, & abolentur, quare inseparabilia dicuntur. Hoc cum ita habeat, intelligimus. materiam. non substantiam solum esse, sed solam eam substantiam dicendam, quippe quae Vna a formis omnibus abiungi potest, ac illis sublatis permanere, quod ills non possim P,cum a mat ecla disiunguntur . Atque hoc eis, quod in septimo illo primae philosophiae conclusum est, sed utrum magis, an mi nus substantia , Quam reliqua materia sit, minimc nunc inquirimus. illud tantum satis sit, intelligere substantiam e
se, quod Aristoteli placitum suille in libro De Dogmatibus
Ostendimus. Patet autem hoc ex subiecti ratione mox ali ta , & ex eo, quod naturalia corpora, ex ea fiant, quae cum
substantia vere sint, de quibus nemo ambigit ex eo, quod substantia non fit, ut ex principio immanente esse non po sunt. Alioqui quod substantia non est, substantiam anteibreta Nec si hoc aliquid non sit, quod per se consistae, aut D 3 molm
69쪽
monstretur, non etiam per se intelligatur, idcirco substantia non est . Est enim substantiae id genus, quod hoc aliquid non est. Quamquam Plato negat hoc aliquid non cite, imo vero hoc aliquid dici eam statuit, & verius, quam formam. Sed Platonem hac in re non probamus,verius ile Aristotelem sensisse arbitramur, hoc aliquid eam non esse
statuentem, aut certe minus, quam concretum,& 1brinam.
Nam cum eXistere absque forma non possit, ac quicquid est, per formam sit, proculdubio hoc aliquid non ita crit, utilIa. Quod magis etiam in progressu patebit. Est autem materia substantia potentia, quare non hoc aliquid, nisi una cum serma. Substantiam enim in potentiam, actum,& concretum ex utroque Aristoteles diuisit, & illam quidem materiam dixit, quae per se hoc aliquid non sit,hunc inrmam, per quam hoc aliquid dicitur. Potentia autem materiar non ita est accipienda, ut eam non esse , posse tamen esse imtelligamus, quomodo homines gignendos potentia esse ,
non actu dicimus. Hoc etenim modo materia non esset,& causam agentem, a qua in actum educeretur, requireret. Materiam item aliam, in qua potentia inesset. Materia autem re vera est, & aliam ante se non habet. Alio itaque
tiae ditacitur . Quem modum dissiciles explicatus quamquam habet, aliterq; &alitera plinosophis intelligatur, si qua tamen fieri poterit ratione, explicare conabi
70쪽
28 Auemadmodum materia potentia sit, eademque actu,n ratio--m sub tiam eam non esse docentium se utio ,
Ateriam igitur potestate substantiam dictimus, quod ipsa per se, &natura sua,eorum, quae oculis spectamus , alijsque sensibus apprehendimus actu nil sit, sed effci tamen omnia possit,& Prothei veluti cuiusdam more in omnia mutari, rerumque omnium ut
ait Plato similitudinem, atque essigiem exprimeret. Ita nec ignis per se materia est, aut aer, aut aliud elementum, non item lapis, aut metalluin, non omnino alia ulla substantia, nec aliorum generum ullum, sed fieri haec omnia potest,eorum formis informata. Quomodo aqua liquabilium materia potentia dicitur,quia per se, & vi sua eorum nullum actu est, sed in omnia verti potest, eorumque formam acciperc. Materia ergo haec potentia non est, quia re vera non sit , &cise possit, revera enim est,nec nisi esset, materiar nominenum cuparetur ; sed quoniam cum sit, nihil eorum actu est, quorum materia ponitur,sed potestate omnia. Quam materiae potestatem eiusmodi esse in tertio de Anima indicatum est, cum materiam in quoque genereides te, scriptum est, quod potestate est cuncta, quae in eo sunt genere . Ideo in eius operis secundo non potestate solum, sed potestas ipsa materia dicitur, quasi res sit quaedam, seu substantia,cuius natura potestate contineatur. Aliud namque est potestatem csse,aliud potestate. Nam quod potestate est, este non videtur, quemadmodum ipsit potestas, quae nisi sit,potestas non erit; Et potestate igitur,li quodammodo actu materia ponenda est. Potestate quidem omnia, quorum est materia, actu vero potestas,seu materia, quae illa omnia est potestate. Quae natura in rerum uniuersitate nisi re vera sit,sed esse tantum possit,tum ex nihilo ortus erit,ium id quod non est,