장음표시 사용
101쪽
tentia, me e eum huc eni, hoc ipsum tittit agere et PIane cessare deIectat. Nam quod addidisti ter
tit in Vos eos esse, qui ritam insuavem sine his stuis diis putaretis, id me nou modo non hortatur ad di putandum, sed etiam deterret. Nam ut C. Lucilius homo doctus et per banus, dicere solebat, ea, quae seriberet, neque ab indoctissimis se, neque a doctia.
simis legi velle quod alteri nihil intelligerent, alteri
plua ortasse, quam ipse quo etiam sculpsit, Errium non euro Iegere: hic enim suit, ut noramus, omnium sex nostrorum hominum doctissimus : Laetium De ismum OIo, quem cognovimus virum bonum, et non utexatum, μὰ nihil ad Persium : sic ego, si iam mihi disputandum sit de his nostris studiis, nolim equiisdem apud rusticos, sed multo minus apud vos. Malomnia non intelligi orationem meam, quam reprehendi. VII. Tum Caesari, quidem, inquit, Catule, iam mihi videor na asse operam, quod huc venerim. Nam haec ipsa recusatio disputationis, displitatio quaedam fiat mihi quidem perluctvida. Sed cur. impellimus
Antonium, cuius audi esse Partes, ut de tota eloque
tis disserat, quemque iamdud- Cotta etSulpicius e spectan. Ego vero, inquit Crassus, neque Antonium verbum sacere patiar, et ipse obmutescam, nisi prius a vobis impetraro. Quidnam' inquit Catulus. Uthio sitis hodie. Tum, eum ille dubitariet, quod ad DB in promiserat, Ego, inquit Iulius, pro utroque ν-- . deo sic faciemus atque ista quidem conditiori
me, vestit Verbum Dudum faceres, . me teneres. Ite
Calvius arrisit et simul, Praecisa, inquit, mihi qui. dein dubitatio est, quoniam neque domi imperaram, Iuc, apud quem eram futurua, siue mea aententiati in faene promisit. Tum omnes cesos in Antonium eoniecerunt et me audite vero, audite, inquit. Hominerti enim aliamus de schola, atque a magistro, et Graecis nito
102쪽
erudit n. Et eo quidem Ioquar eonfidentius, quod
Catulus auditor tec'asit cui non solum nos Latini aemmonis, sed etiam Graeci ipsi solant suae Iinguae auri Iitatem eIegantiamque concedere. Sed tamen, qu niam hoc totum, quidquid est, ore artificium, alvestudium dicendi, nisi aecessit os, nullum potest esse;
docebo vos, discinii, quod ipse non didici, quid de
omni genere dieendi sentiam. Hic pos tem in Tria seruut, Res mihi videtur esse, inquit, facultate Pra
clara, arte 'dioeris Ars enim eam rem est, quae esuritur : oratoria autem omnis actio opinio-hus, non acientia, continetur. Nam et apud eos diiscimus, qui nesciunt, et ea dicimus, quae nescimus1ri. Itaque et illi atias Irid iisdem de rebus et senistiunt, et iudicant, et nos contrarias saepe causas dicia mus, non modo ut Crassus contra me dicat aliquam do, aut 'go contra Crassum cum Iterutri necesse rit satium dieere sed etiam ut uterque nostrum vadem de re alias aliud defendat, cum plus uno verum eam non possit. Ut igitii in eiusmodi re, quae mena eis uix sit, quae ad scientiam non aer Perveniat, quae opinione hominum, et saepe errores aucupetur, ita disoam, si emitam putatis esse, cur audiatio.
VIII. Nos vero, et valde quidem, Caturus inquit,
putamus, atque eo inagis, quod nutia mihi ostentati ne videris esse usurus. Exorsus es enim non gloriose, magis ut tu Putas, a mitate, quan a nescio in dignitate ut igitur de ipso genere an consess is, iu-quit Antonius, artem esse non maximam aico iuuaaffirmo, praecepta posse quaedam in peracuta apertractandos animos hominum, et ad excipiendas eoinrum volunistes. Huius ei aetentiam, si quis volet, magnam quandam artem esse dicere nou repugnassio. Etenim eum plerique teriere ae nuna ratione causas in foro dicant, nonnulli autem propter exercitationem,
ut propter ouosuetudinem aliquam, cauidias ad M
103쪽
eaant; non est dubium, quin, si ris animadverterit, Pud sit, quare Hii melius, quam alii dicam, id po sat uotare. Ergo id qui toto in genere fecerit, is si
non plane artem, at quasi artem quandam invenerit. Atque utinam, ut mihi in videre videor in foro alisque in causis, ita nunc, quisiadmodum ea reperirentur, possem vobis exponeret Sed de me videro nunc hoe propono, quod mihi persuasi, quamvis Ma non sit, tamen nihil esse proinsecto oratore Praeclarius. Fam, ut usum dicendi saeuitam, qui in omni pacata et Iibera civitate dominatur, tanta Iectatio est in ipsa sacvitate dicendi, ut nihil hominum aut auribus,aut mentibus iueundiris perisu, pos Qui enita cantus moderatae orationi proin maristione dulcior inveniri potest y quod carmen aristitiiosa verborum conclusione aptius quIactor inimiis anda, quam orator in suscipienda veritate iucundior 'iud autem subtilius, quam acutae crebriaeque sem viae quid admirabilius, quam res splendore iuuis -- exhorum' quid planius, quam omni rerum g nere eumutata oratio Neque enim uua non μόpria oratoris est res, quae qua in or late dici graviterque m mitis est in dando eo is de maximis reis has eum dignitate explicata sententia eiusdem et Ian, - a populi incitatio, et in nati moderatio. a. me resiste et aus hominum ad perniciem, et intemtas ad saIutem vocatur. Qu1s ohortari id virtu- - - tius, qdiis a vitiis acrius revocare, quis vitu. rare improbos asperius, quis laudare bonos mali , --pIditatem vehementius frangere aeculando Potest quia moerorem Ioare mitius consolando' uaereis ater testis temporum, lux veritatis, ita memoria, magistra viae, nuntia vetustatis, qua vos alia,
aut aratoria, immortalitati commendatur ' Nam si - est ars alia, quae verborem, aut faciendorem, aut
104쪽
deligendorum scientiam profiteatur: aut si quisquam
dicitur, nisi orator, formare orationem, eamque variam re et distinguere quasi quibusdam verborum sententi rumque i ignibus aut si via una, misi ab hac una a te, traditur, aut argumentorum, aut sententiarum, aut denique descriptionis atque ordia i fateamur aut homquod haec ars profiteati x, alienum esse, aut cum Iuqua alia arte esse commune. Sed si in hac uua est ea ratio atque doctrina non, si qui aIiarum artium bene Iocuti s int, eo minus id est huius uuius proprium; sed ut orator de iis rebus, quae ceterarum artium. Sunt, si modo eas cognorit, ut heri Crassus dicebat, optis me potest dicere : sic ceterarum artium homilae orna. tius tua sua dicunt si quid ab hac arte didicerunt. Neque uim si de ruSticis rebus argricola quispiam, aut etiam id, quod mulii, medicus de morbis, aut depingendo pictor aliquis duerte dixerit, aut apripserit, idcrco illius ariis putarida sit eloquentia in qua quia vis magna est in hominum ingeniis, eo multi etiam sine doctrina aliquid omnium generim atque artium cous quuntur sed quid cuiusque sit proprium, Misi ex eo iudicari potes eum videris, quid quaeque doceant, tamen hoc extius nihi esse potest, quam quod omnes
arte aliae sine eloquentia suum munus praestare Pos sunt, orator Sin ea nomen suum obtiinere non potest:
ut ceteri, si diserti sint, aliquid ab hoc habeant . luentia d6mesticis se instruxerit copiis, aliunde Mundi
X. Tum Catulus, Etsi, inquit, Antoni, vinime
impediendus est interpellatione iste cursus orationisti ae Patiere tamen mihique ignoscea. Non Emmpo -m qia exciarmem, ut ad ille inaxinummo : ita via. hi vim oratoris tum exprimete subtiliter visus es, tum laudare copiosissime quod quidem eloquentem vel optim saecve Oportet, ut eloquentiam Iaudet. e.
hut enim ad eam laudandam, ipsam illam adhibere,
105쪽
qtuiri Iaudat. Sed perge porro tibi enim assetitror, vestriim esse hoc totum, di rte dicere, idque si quis in alia armis elat, eum assumto aliunde uti hono nou proprio, ne suo. Et Crassus, Nox te, inquit, nobis, Mibni, expoIivit, onainemque reddidit. Nam heis stem sermone, unius cuiusdam operis, ut ait Caecialius, remigem aliquem, aut baiulum, nobis oratorem descripseras, inopem quendam humanitatis atque inurinianum. Tum Antonius, Heri enim, inquit, hoc mihi propoineram, ut, si te resellissem, hos a te discipulos abducerem nunc, Catulo audiente et Gesare, videor debere non tam pugnare tecum, quam quid ipse se tiam, dicere. Sequitur igitur, quoniam nobis est hic, de quo loquimur, in foro atque in oculis civium constituenistas, ut videamus, quid ei negotii demus, cuique eum nimieri 'Himetis esse prae situm. Nam Crassus h ri, eum vos, Catule et Caesar, non adessetis, posuit brevite in artis distributione idem, quod Graeci Herique os eunt neque sane quid ipse sentiret, sed Pud ab illis Meeretur, ost dit duo Prima genera vineationum esse, in quibus eloquentia eaesaretur, -- infinitum, Iterum certiun infinitum mihi videbatus id dicere, in quo aIiquid generatim quaerer tur, hoc modo Expetendane esset Hoquentia 3 M. tenvius honores' extum autem, in quo quid in per. Minis, et in constituta re et definita quaereretur cuiniusmodi sunt, quae in soro atque in civium causis di reptationibusque versantur. Ea mihi videntur aut in lite ordinanda, aut in consilio dandi esse posita. Nam illud tertium, quod et a Crasso laetum est, et, ut milio, iIIe ipse Aristoteles, qui haec maxime iuristravit,
adiunxit, etiamsi opus est, tamen minus est necessa
rium. Quidnam inquit Catulus, an laudationes' id
enim video poni genus tertium. M. Ita, inquit Antonius, et in eo quidem genae
106쪽
rescio et me, et omnes, qui assuerunt, delectato e se vehementer, cum abs te est Popilia, mater vestra, Iaudata cui primum mulieri hunc honorem in niuisa civitate tributum puto ae non omnia, quaecumque Ioquimur, mihi videntur ad artem et ad praecepta esse revocanda. Ex his enim fontibus, unde omnia ornate dicendi praecepta sumuntur, licebit etiam Iaudationem Omare, neque in Mementa desiderare : quae ut nemo tradAt, quis est, qui nesciat, quae sint in homine Iau.
danda Positis enim iis rebus, quas Crassus in inius
orationis auae, quam contra collegam censor habuit,
principio dixit, quae Matura, aut Onuria darentur nominibus, in ria rebus se inci posse animo a quo pati: rarae imi ibi homines parara o sent, in iis rebra se pati ine non posse qui Ia dabit quempiam, intelliget, exponenda sibi esse sorim
me horia Ea aurit, generis, Pecuniae, τοPi suorum, amicoram opum, valetudinis, formae, virium, inge nil ceterarumque reriun, quae sunt aut corporis, ut extraneae: at habuerit, bene his usum si non habu Tit, sapienter caruisse si amiserit, inodorate tutisse.
Deinde, quid sapienter is, quem laudet, quid liberaliter, quid sortiter, quid iuste, quid magnifice, quid pie, quid
grate, quid humaniter, quid denique eum fliqua virtute
aut fecerit, aut tulerit. Haec, et quae sine eius gen
vis, facile videbit, qui volet Iaudare quempiam et qui ituperare, conisaria. - itur dubitas, inquum
tutua, sinere hoe tertium gonus, quoniam inest an a tione rerum non vim, si est facilius, eo de num οquoque est Reerpendum. Quia nolo, inquis, omnia, quae eadunt aliquando in oratorem, quam a exigua, ut ea si tractare, quasi nihil possit dici in prae eeptis suis. Nam et testimonium inope dicendum est, ac nonu iniquam etiam aecuratius, ut nasi necesse
fuit in Sex. Titium, seditiosum civem et turbulentum axplicavi in eo testimonio dicendo marinia cousilia
107쪽
eonsulatus Inei, quibus uti tribuno plebi pro republica restitissem, quaeque ab eo contra rempublicam saeta arbitrarer, exposui. Diu retentus sum,muIta Ruclivi, ninua respondi. Num igitur placet, cum de eIoquentia praecipias, aliquid etiam de testimoniis dicendis, quasi 4n arte tradereq XII. Nihi sane, inquit Catulus, necesse eat. Quid si, quo saepe summa viris accidit mandata
Mnt exponenda, aut in aeuae ab imperatore, aut ad imperatorem, aut ad regem, aut ad populum aliquem a senatu num quia genere orationis in huiusmodieminis accuratiore est tendum, Mire pars etiam haec inusarum numeranda videtur, aut propriis praeo
tis itastruenda'minime vero, inquit Catulus. Non enim deerit inintra serto in eiusmoda rebus saeuitas
aeteris rebus et causas comparata. Ergo item, in . - tua, quae saepe diserte agenda tui, et quae ego paullo ante serim eloquentiam laudarem dixi oratoria sae, neque habent suum Iocum unum in divisio--partium, nequo certum praeeeptorum genus, et agen d mmi non minus diserte, quam quae inclite dicuniis, obiurgatio, ohortatio, consolatio quorum nihil est, o uoti summa dieandi ornamenta desideret: sed ea artific io res istae praecepta non quaerent. lama iniquit Catullis, assentior. . e evo, inquit Antonius, qualis oratoris, et
omni minis in dicendo, pntas esse, bistoriam scri bare Si, ut fraeci scripseriint, summi, inquit Catilis si, ut nostri, nihi opus est oratore satis est,ma esse mendacem. Atqui, ne nostro eoutemnas,
inquit Antonius, Graeci quoque sic initio scriptitar in a noster Cato, ut intor, utiis'. Erat enim historia nihil aliud, nisi annalium confectio euina rei in m laesu publicae retinenda eausa, abri itio rerum asinariarum usque ad P. Mucium, pontificem in Ti. - Irines ingulorum annorum mandabat lito
108쪽
teris pontifex maximus, efferebatque in Hbum, et prooponebat tabulam domi, potestas ut esset Popula cognoscendi ii, qui etiamnunc anuHes maximi nominanis tur Hanc similitudinem scribendi Inesti secuti sunt,
qui sine vilis ornamentis monumenta solam te ma Tum hominum, locorim , gestarumque rerum relique.
runt. Itaque qualis apud Graeeos herecydes, Heblanicus, Acusnas fuit, aliique permulat; tatis noster Cato, et lictor, et Piso, qui neque tenent, quibus T bus ornatur oratio, modo enim huc ista sunt in oditata, et. dum intelligatur, quid dicant, unam visendi laudem putant esse brevitatem. -IIuium se erexit, et addidit historia maiorem sonum vocis vir optimus, Crassi familiaris, Antipater. Ceteri non exornatures
Terum, sed tantummodo narratores suerunt.
XIII. Est, inquit Gatulus, ut dieis. Sed iste ipse Coelius neque distinxit historiam varietate lae
mam; neque ,erborum couocatione, et tractu orati
ni Ieni et aequabui perpoIi it illud opus; sed ut timmo neque doetus, neque maxime aptus ad dicendum, sicut potuit, doIavit vicit tamen, ut distis, superiores. Minime mi , inquit Antonius, si ista rea adhus nostra ingua Ilustrata non est. Nemo enim istudet eloquentiae nostrorum hominum, nisi ut in ausis araque in foro eluceat apud Graecos autem Ioquentis,in mi homines, remoti a causis forensibus, cum ad cete. ras res iIIustres, tum ad scribendam historiam maxime se applicaverunt. Namque et Herodotum tuum, qui princeps anus hoc mavit, in causis nihil omnis no versatum esse accepimi Atqui tanta est elaque tia, ut me quidem, quantum ego Graece scripta intelligere Possum, magnopere delectet. Et post uti Thucydides omnes dicendi artificio, mea sententials elle vicit qui ita ereber est rerum frequentia, ut V
horum prope numerii sententiamin numero Conseo
quatur: itis Porro verbis aptus - et pressus, ut nescias.
109쪽
nurum res oratione, Merba sententiis illustrentur. Atqui ne hunc quidem, quamquam est in republica ver- mussi ex umero accepimus eorum, qui causas dictitarunt et hos libros tum scripsisse dicitur, eum a re. publiea remotus, atque id quod optimo euique Athenis accidere solitum est in exilium pulsus esset. Hune tonsecutus est Syracusias Philistris, qui coin Dionysii Uranni famularissimus esset, otium suum consumis sit in historia scribenda, maximeque Thuςydidem est, seu mihi videriis, imitatus. Postea vero, quasi axelarissima rhetoris officina, duo praestantes ingenio, Theopompus et Ephorus ab Isocrate magistro impuum, se ad historiam contulerunt causas omnino numquam attigemni.
MV. Denique etiam aphi osophia prosectus prin. mys Xenophon, Socraticus ille, post ab Aristotele
callisthenes, omes Alexandri, scripsit historiam : et hi quidem rhetorico paene more iII autem superI-- leniore quodam sono est usus, et qui ilium impetum oratoria non habeat vehemens fortasse minus, sed aliquanto tamen est, ut mihi quidem videt , duleior Minimus natu horum omnium Timaeus, quam tum autem iudicare possum, Ionge eruditissimus, et rerum opia Et sententrarum varietate abundantissimus, et ipsa compositione verborem non impolitos, ma-mam eloquentiam ad scribendum attulit, sed nuuum
Hae cum ine dixisset, Quid est, inquit, Catule,
caesar' ubi sunt, qui Antonium Graece negant ei. re quot historicos nominavit quam seienter quam proprio de unoquoque dixit Id in hercule, inquit catulus, admirans: illud iam mirari desino, quod mutiis magis ante mirabar, hunc, cum hae nesciret, indieencio posse tantum. Atqui, Catule, inquit Aut
uitis, non ego utilitatem aliquam ad dicendum aucu-Pan. homo libros, et nonnullos alios, sed deIectatio.
110쪽
nis emisa, - est otium, legere ovo. Quid Minest satebor aliquid tamen ut eum in OIe -- Iem, etiamsi aliam ob causam ambulem fieri nauium tamen, ut colorer sic, cum istos libros ad Misevum nam Romae vix licet studiosius Iegerim, aentio ora tionem meam diorum tactu quasi colorari. Sed velatius hoc vobis patere videatur, haec duntaxat tu a cis intelligo, piae ipsi, qui scripserunt, voluerunt a.
vulgo intelligi in hilosophos vescaeos si quando inei. di deeeptus indicibus libroxum, quod sunt sere imseripia de rebus notis et iuuatribus de 'irtute, de iustitia, de honestate, de voluptate, Verbum Prorsus nultiun intelligo ita sua angustis et commisis disput
tiotiinu. uigati Poetas omnino, quasi alia quadam
lingua Iocutos, non conor attingere. Cum his me ut dixi oblecto, qui res gesta j aut qui orasone acripa mn suas, aut qui ita 1oquuntita, ut videantur volui a novis, qui non sumus eruditisMmi esse familiaras.
XV. Sed in e adeo Videtisne,. quautum innus sit o oris hiataria P haud scio , an flumine ae
tionis et varietate maximum Neque tamen eam operio usquam separatim itastructam rhetorum rameeptis. Sita sunt iam auis oculo Nam quia εα
scit, primas 1 esse historiae legem, o quid salsi die . re audeat delude, ne quid veri non audeat ne qua suspica gratiae sit in acri ad 7 ne qua siministis 'Haec scilicet fundamenta nota sunt inuibus issa autem exaedificatis, posiva est in Tebus et verbis Boorum ratio ordinem temporum desiderat, regionum deo seriptionem via etiam, quoniam in rctus anagnia memoriaqt dignia consilia primum, deinde acta, Pos ea Veratus exfretantur, et de consiliis signifinauiqvi scriptor probet, et in risus gestis declarari, Moasylum quid tintiu aut dictum sit, ae etiam quoin et eum de eventu. dicatur, ut ea ae explicentur