장음표시 사용
111쪽
minumque ipsorum non solum res gestae, sed etiam, qui iam ac nomine excellant, de euiusque vita a que natura Verborum autem ratio , et genus orati nis, susum atque tractum, et cum Ienitate quadam aequabili Orosueris, sine hac iudiciali asperitate, et sine sentenιiarum forensium aculeia PersequendΩm est. Rariun tot tantarumque rerum videtisne uua esse prauincepta, quae in artibus hetorum reperiantur ΤIn eodem silentio multa Mia oratorum omela ia- eummi, cohoristiones, consolatioues, praecepta, admonita quae tractanda sunt omnia disertissime aedlomini suum in illia artibus, quae traditae sunt, haαbentinuum. tque in hoc genear illa quoque est i satis silva, quod oratori plerique ut etiam Crassus ostendit duo geneae ad dicenmina dederunt; uuarida certa definituque e usa, quales sunt, quae in litibus,
quae in deliberationibus versavium , addat, si qui SVO-let, etiam laudationea: auerimae, quod appeuant oriri ne sere scriptores, explicat uemo, iusiuitam generis reue temporς, et sine Persona, quaestionem. o. quid et quantum sit, cum disset, intelligere mihi non ridentur. ε enim est oratoris, quaecum Euo res in vite posita sit, de eas ae dicere ρ, dicendum erit ei, -nta sit Mis magnitudo, quae forma terrae mathenistisis, de musicis rebus,' poterit, quin disin h. -eve suscepto, recusare. Devique ei, qua profitetiis esse suum, non solum M us o roversiis, quae temporibus et peraonis notatae surit, hod eat, demininus Meensibus, sed clam de generum infinitia quaestionibus diuero riuuuinio si esse genua oratio. is, quod ait exceptum.. Sed ia illam quom partem quaestionum stratori voIumetis amu ex visam, et liberam, et Iam in paten- , ut da rebus bonis aut m sis, e petendis aut sustendis honestis aut luxpibus : utilibus aut
112쪽
Prudentia, de magnitudine animi, de liberalitate, dupietate, de amicitia, de fide, de officio, de ceteria virtutibus, contrariisque vitiis, dicendum oratorii temus itemque de repimica, de imperio, de remia litari, de discipIina civitatis, de hominum mortis
hus assumamus eam quoque partem, sed ita, ut sit cireumscripta modicis xegionibus. quidem omnis, quae πtinent ad usum civium, morem hominin quae 'm santur in consuetudine vitae, in ratione reia
pubIieae, in hae societate civili, in sensu hominum commarari, in natura, in moribus, comprehendenda esse oratori puto si minus, ut sematim de his rebus pbi osophorum inore respondeat at certe, ut in caueta Prudenter possit intexere hisce autem ipsis do reis sit ita Ioquatur, ut ii qui iura, qui Ieges, qm
cavitates constitueriint, locuti sunt, implicitis et spIendide, sine ulla serie disputationiun, et sine ieiuna coram certatione verborum. Hoc loco, ne qua sit admiratio, si tot tantarumque emin nulla a me Praece RPonem tur , Sic statuo: Ut in ceteris artibus, cum tradita
sint cuiusque artis difficillima, eliqua, quia aut L ciliora, aut similia sint, tradi non necesse esse ut in pictura, qui hominis pociem pingere perdidicerit, Posse eum cuiusvis vel sormae, ve aetatis, etiamsi non didicerit, pingere neque esse periculam , qui Houem, aut taurum pingat egregie, ne idem is mutitis aliis quadrupedibus lacere non possit: neque est omnino ara nil , in qua omni ν quae illa arte es iei solint, a doetore tradantur: sed qui primamin excertarum rerum genera ips didicerunt, veliqua non incommode persequuntur: similiter arbitror, in halcrive ratione, sive exercitatione dicendi, qui tuam vim adeptus sit, ut eorum mentes, qui aut 'da republica, aut de ipsius rebus, aut de iis, contra quos, aut, Pro quibus dicat, eum Iiqua statuendi potestat audiant,
ad auum arbitrium movere possit, hunc os isto mo
113쪽
mnete reIiqnarum orationum non ius quaesiturum
esse, quid dicat, quam PolycIetim tuum , cum Heris eviem fingebat, quemadmodum pellem, aut hydram fingeret, etiamsi haec numquam apparatim sacere dis
XVII. Tum Catulus Praee aro mihi videris,
Antoni, posuisse ante oculos, quid discere oporteret eum, qui orator esset suturus, quid etiam, si non didiscisset , ex eo , quod didicisset, assumere. Deduxisti enim totum hominem in duo soImri genera Musarum, cetera innumerabilia exercitationi et similitudini re.
liquisti. Sed videto, ne in istis duobus genaribushy.dra tibi sit et pessis Hercules autem, et alia opera maiora, ne in tuis rebus, quas Praetermittis, resin. quant-. Non enim mihi minua operis videtur de unia versis generibus erum, quam de ingesorum causis, ac multo etiam maius de natura deorum, ' quam de hominum litibus dicere. Non est ita, inquit Antoniona Dicam enim tibi, Catule, non tam doctus, quam, id quod est maius, expertus omnium ceterarum reae rem oratio, mihi crede, rudus est homini non hebeisti, Meque inexercitato, neque communium litterarum et potitioris humanitatis experii in causarum contemtionibus magnum eat quoddam opus, atque haud scisam, an de humanis operibus Ionge maximum in quibus via oratoris purumque ab impoliis exitu et victo. Ha iudieatur; hi adest armatus adversarius, qui sit
et seriendus, et repellendus; ubi saepe is, qui rei do.
minua sutums .est, Iienus atque iratus, aut etiam .mietas adversario et inimicus tibi est eum aut docen- ducia est, aut dedocendus , aut reprimendris, aut inmeitandua aut omni ratione ad tempus, ad cansam,
oratione moderandus 6 O saepe benivolentia ad odium, odium autem ad benivolentiam deducendum est: qui tanquam machinatione aliqua tum ad severitatem, tum ad remissionem animi, tum ad tristitiam.
114쪽
tum ad Iaetitiam est contorquendus. Ommum sentenisti rum gravitate, omnium Verborum ponderibus est utendum. Accedat oportet acti Varia, Vehemens,
pleno animi, plena spiritus, Plena doloris, Plena vel iatatis quinis operibus si quis illam artem comprehenis derit, ut, tanquam Phidi- , inerva signum fri-eere Possius non sane, quemadmoeliam in clypeo idemiue artifex, minora illa opera sacer discat, ab rabit.
ΙΙΙ. Tum Catulus: Quo ista maior a mia
rabiliora sectata, eo me maior exspectatio tenet, quia busnam sitionibus, quibusve praeceptis ea tanta istomparetur non quo mea quiὸem iam intersit, γε-que sitim aetas id inea desiderat, et Iiud quoddam gevus dicendi uos secutὶ sumus, qui umquam selisi tentias de manibus iudicum vi quadam orationis exin inaesimus, a potius planatis eorum animis, tantum, quantum ipsi ροι bantiu , accepimus, sed tamen istatua, nullum ad usu meum, tantum cognoscendi studio adducam requiro. Nec mihi opus est Graecolliquo doctore, qui mihi pervulgata praecepta de miniet, eum ipse numquam forum, umquam ultrim i
dicium adspexerit ut peripatetinus ille dieitur Phosemio eum anuiba Carthagine expuisus Ephesum ad
Antiochum venisset exsul, proque eo, quod eius men erat magna apud omnes si via , invitatus esset ab hospitibus suis, ut eum, quem dixi, a Venet, aridis me; iunque se non noue dixisset Ioeutus sae dic tur, homoeopiosus, aliquot horas de imperatoris of cio, et de omni re Iitari Tnm, cum eteri , quidlum audierant, vehementer essent delectati, quaere
bant ab Hannibade, quidnam ipse de illo philosopho
iudicaret. oenus, non optime Graece, sed tamen si, bere respondisse sertur, multos se delirosaeue saepe
vidisse sed qui magis, quam Phormio, elixaret,
vidisse neminem. dieque me rhula iniuria. Quid
115쪽
. enim aut arrogantius, aut loquacius fieri potitat, quam Hannibali, qui tot annos de imperio cum populo Romano omnitura gentium victore certasset, Graecum hominem, qui numquam hostem, numquam castra vidisset, numquam denique minimam partem ullius
Publici muneris attigisset, praecepta de re militari dares Hoc mihi facere omes isti, qui de arte dicendi Praecipiunt, videntur. Quod enim ipsi experti non
sunt, id docent ceteros. Sed hoc minus fortasse rinuant, quod non te, ut annabalem, sed Pueros, aut ades centiao docere conantur.
XIX. Erras, Catule, inquit Antonius. Nam egomet in multos iam hormiones incidi. Quis enim es istorum Graecorum, qui quemquam nostrum quidquam intelligere arbitretur Ac mihi quidem non ita molesti sunt; facile omnes perpetior et Perseris. Nam aut aliquid asserunt, quod mihi non displiceat: aut efficiunt, ut me non didicissέ minus poeniteat. Dimitto autem eos non cam eontumesiose, quam philosophum ilhun Hannibal, et eo fortasse Plus habeo
e in negotii sed tamen est eorum doctrina, quantum ego iudicare possum, perridicula. Dividunt ethim totaem - in duas partea, in ausae controversiam, et in oeuaestionis. Causam appellant, rem positam in
disceptatione rerum et ontroversia quaestionem uintem, vem positam in si ita dubitatione. De causa praecepta dant de altera parte dicendi mirum silemtium est. Denique quinque faciunt quasi membra eloquentiae, invenire quid dicas, uventa disponore,
deinde ornare verbia, post memoris mandare, tum ad extremum agere ac pronuntiaTe rem sane non rein conditam. Quis enim no non sua ponte viderit, nominem posae dicere, nisi et quid diceret, et quibus verbis et quo ordine diceret, haberes, et ea memiuvisset Atque haec ego non reprehendo acd ante oculo posita Me dico, ut ea iis quainor, quinque,
116쪽
sexve partes, ve etiam septem, ' quoniam anter ab Hiis digeriantur in quas est ab his omnis oratio dis ributa. Iubent enim exordiri ita , ut eum, qui audiat, erat
volum nobis saetamus, et docilem, et attentum deinde εm narrare, ita ut verisimilis narratio sit, ut MPerta, ut brevis post autem dividere causam, aut PT Ponere nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria restitare. Tum autem alii eonMusi nem orationis, et quasi perorationem collocant: alia iubent, antequam peroretur, ornandi aut augendi eam
sa, digredi deinde concIudere ac perorare. Ne haec quidem reprehendo. Sunt enim concinne distributa: sed tamen, id quod necesse sirit hominibus expertibus Veritatio, non perite. Quae enim praecepta pri/xcipia
orum et narrationnm esse voluerunt, ea in totis ora.
tionibus sunt conservanda. Nam ego mihi benivoIum iudicem saeuius sacere possum incursu oratiquis, quam eum omnia sunt inaudita docilem autem, non dimpolliceor me demonstraturum', ea tum, cum doceo
et explano attentum Vero, crebro tota actione exa
laudia mentibus iudicum, non prima denuntiatioue efficere possumus. Iam vero narrationem quod iubent serisimilem esse, et apertam, et brevem, recte nomadmonent. Quod haec narrationis magis putant ess. Propria, quam totius orationis, valde mihi videntur errare. Omninoque in hoc omnis est error. quod existimant, artificium esse hoc quoddam non dissimula ceterorum, cuiusniodi de ipso iure ei in hesterno die Crassus componi posse dicebat ut genera erum Primum exponerentur, in quo vitium est, a genus Ium praetermittatura deinde singulorum generum Pamtes, in quo et deesse Iiquam partem , et suPerare, mendosum est tum verborum omnium definitioues, in quibus neque abesse quidquam decet, neque redundareo
Sed hoc si in iure cinii , si etiam in parvis
117쪽
int medioeribus rebus doctiores assequi possunt; non idem sentio aut hac tu re, tantque immensa, Ossa fieri. Sin autem qui arbitrantur dedueendi sunt ad os, qui haec docent omnia iam explicata et perpoa Iita assequenturi sui t enim innumerabiles do his reis His libri, neque abditi, neque obscuri. Sed videant, quid velint ad Iudendumne an ad pugnasudum arma ain aumturi. Aliud uim pugna et aetes, aliud ludus Campusque noster desiderat. Attamen ars ipsa ludia era armorum et gladiatori et militi prodest Iiquid:
aedaenimus acer, et praesens, et aeutus idem atque
verautus, invictos viros efficit, non difficilius artaeoniuncta.
Quare ego tibi oratorem sic iam instituam, si potero, ut, quid emeereo sit, ante perspiciam. Sit enim mihi tinctus litteris audierit aliquid, legerit, ista ipsa praecepta acceperit tentabo, quid deceat,
quid voce, quia viribus, quid spiritu, quid lingua
efficere possit. Si intelligam posse ad summo pove. mire non solum hortabor, ut elaboret, sed etiam, aivis quoque mihi bonus videbitur, obsecrabo. Talis una ego in excellente oratore, Et eodem Viro bono, Pono esse ornamenti univem civitati. Sin videbis tur aeum omnia summa secerit, tamen ad medioeres Matores eMe venturus Permittam ipsi, quid velit -Iestus magnopere non ero. Si plane abhorris
bit et erit absurdus ut se contineat, aut ad aliud studium transferat, admonebis. Nam neque is, qui optime potest, deserendiis ullo modo est a e hortatione nostra, neque is, qui aliquid potest, deterrendus quod alteriim, divinitatis mihi cuius, iam videtur: Iterum, e non sacere, quod non utime ossis, ve sacere, quod non pessime se elas hvivanitatis: tertium vero illud, clamare
contra quam deceat, et quam possis, hominis eat, ut
tu, Catule, de Modam deeIamator dixisti, stulim
118쪽
tiae suae quamplurimos testes domestico Praecoruo
eouigentis. De hoc iginis, qui ori tatis, ut cohor. tandus adiuvaudiisDe ait, ita Ioquamur, ut ei trada, mus ea duntamat, quae nos usus docuit, ut nobis d. cibus veniat eo, quo sine duce ipsi pervenimus,
niam maiora docere non possumus.
XXI. Atque, ut a familiari nostro exordiam hunc ego, Catule, Sulpietum, primum in cau- --
vula adolescentulum audivi, voce, et forma, et in tu corporis, et reliquis rebus aptum ad hoc Muin de quo quaerimus, oratione nutem ceteri Mootio μ
quod erat instenti, et verbis efferveaoeotinus, et pautilo nimium reduudantibus, quod erat aetatis, non
sum aspernatus. Volo enim ae esserat in incoemente foecunditas. Nam Laeuius sicut in urtibua revo cantur ea, quae sese nimium profuderunt, quam a nata valet materies, nova armenta cultura excitantur Ravolo esse tu adolescente, unde aliquid a utem. Non enim Potest in eo succus esse diuininus, quod nimis oeuriter est moti atatem assecutum. Vivi atatim im dolem, neque dimisi tempus , et eum sum obortatus, mi fortim sibi ludum putaret esse ad disendum et Mogistrum Rutem, quem venet, eligeret me videm aiaudiret, L. Crassum. Quod iste arripuit, et a sese facturiin confirmavit, atque clam addidit, gratiae se uicet causa, me quoque ibi in strum Minmm. Vis annus intercesserat ah hoc ormone e .rtationis meae, cum iste accusavit C. Norbanum, defendente me. Non es credibile, quid interesae mihi sit virinari inter eum, qui tram orat, et qui anno me uera
omnino in illud genus eum Crassi magRificum atque
Praectarum natura ipsa ducebat: in ea non satis peraulicere potuisset nisi eodem studio a qua imitatio- intendisflet, atque ita dicere consuesset, ut tota me te Crassum atque omni animo intueretur.
H. Exso hoc sit primum an praeceptis maeis,
119쪽
ut demonstremus, quem imitetur, atque ita, ut, quae maxime excellant in eo , quem imitabitur, ea diligenistissime persequatur. Tum accedat exercitatio, qua illum, quem ante delegerit, imitando effingat, atque ita exprimat; non ut multos imitatores saepe cognoVr, qui aut ea, quae facilia sunt, aut etiam illa , quae inlimia ac paene titiosa, consectantur imitando. Nihil est facilius, quam amictum imitari alicuius, anista. m, aut motrim. Si vero etiam vitiose Iiquid est, id sumere, et in eo vitiosum esse, non magnum est, ut ille, qui nunc etiam, amissa voce, arid in repulistica, Furius, nervos in dicerido C. Fimbriae, itos tamen habuit ille, non assequitur, risi pravitatem et verborum Iatitudinem imitatur. Sed tamen ille nec ὀeligere scivit, cuius potissimum similis esset, et in eo ips', quem delegerat, imitari etiam vitia voluit. qui autem ita iacint, ut oportet, primum vigilat ne-eesse est in deligendo deinde, quem proba it, iueo,
sine maxime excellent, ea diligentissime persequatur. Quid enim causae censetis esse, cu aetat*s exintulit ut singillae singula prope genera dicondi quoan striam sauit in nostris oratoribus possumus iudicam, quia scripta, ex quibus iudicium fieri posset, non multa sane reliquerunt, quam in Graecis ex quorum eripis, cuiusque aetatis quae dicendi ratio ql-uaque taexit, intelligi potest. Antiquissimi fere sunt, quorum quidem scripta constent, Pericles, atque Au qibiades, et eadem aetate Thucydides, subtiles, ac ii, breves, sententiis magis, quam verbis abundantes. Non potuisset accidere, ut unum esset omnium
genus, nisi aliquem sibi proponerent ad imitandum. consecuta sunt hos Critias, Theramenes, Lysias. Multa Lysiae scripta sunt; nonnulla Critiae de Theramene audivimus Oai,nes etiam tum retinebant iulum Pericli succum; sed erant paullo uberiore sto. zee tibi exortus est Isocrates, magister istorum in
120쪽
Dium, cuius e ludo, tauquam ex equo rotano, meri Principes exierunta sed eorum partim id Pompa, par iam in acie inustres esse volui Mist.
XXIII. Itaque et illi, Theopompi, Ephori,
Philisti, Naucratae, multique alii naturis differunt;
voluntate autem similes sunt, et inter sese et magis stri et ii, qui se ad causas contulerunt, ut Demiasthenes , 'perides, Lycurgus, Aeschines, Dinarchus,
Hiique complures, etsi inter se Pares non tueriint, tamen sunt omnes in eodem veritatis imatandae grai re VerM.ti, quo tu quamdiu mansit imitatio, tamdiu
genus illud dicendi studiumque vixit posteaquam
exstinctis his omnis eorum memoria sensim obseurata est et evanitiit; alia quaedam dieetidi molliora exemissiova genera viguerunt. Inde Demochares, quem
alvu sor reis filium suisse Demostheui tum PhaIereus ille Demetrius, omnium istorum, mea sententia, o litissimus, Iiique eorum similes exstiterunt. Quae si volemus usque ad hoc tempus persequi in euigemus, ut hodie Mabandeusem illum Meneclem, et eius fratrem Hieroclem, quos ego audivi, tota imit tur Asix sic semper fuisse aliquem, cuius se similes plerique esse vellent. Hanc igitur similitudinem qui imitatione assequa volet, tum exercitationibus crebris atque magnis, tumaci theu lo ηxime persequatur. Quod si hic voster Sulpiciliis faceret, mullo eius oratio esset pressior in qua illic interdum, ut in herbis rustici solent dicere, in summa ubertate lues luxuries quaedam, quae stilo dep8scenda est. Hi Sulpicius Me quidem, inquit, Tecte moves, idque mihi gratum est: sed ne in qui dem, Antou Diuitum criptitasse orbitror. Tum me: Quasi vero, inquit, non ea praecipiam aliis, quae mihi ipsi desint sed tamen ne tabulas quidem conficere existimor. Verum et in hoc, ex re familiari mea, et inclito, ex eo, quod meo, quantulum id