장음표시 사용
141쪽
dum posita excitaxia, nihil erit, mrod oratorem effuge. re Possit, non modo in ovenianus disceptationibus, sed omnino in ullo genere dicendi. Si vero assequeo tur, ut latis videatur, qualem. se videri velit, et auimos oriam ita afficiat, apud quos aget, ut eos, quo Cumque velit, vel trahere, vel rapere possit nihil proosecto Praeterea ad dicendum re tiriret. Iam tuu v, demus nequaquam satis esse, reperire quid dicas, nisi
id inventum tractare possis. Tractatio autem Varia se debet, ne aut cogooscat autem, qui audiat, aut
de ligetur similitudinis satietate. Proponi oportet, Maia asseras, et id quare ita ait, ostendere et iisdemiuis Iocis interdum concludere, relinquere Nilias, IiΟ-φm transire saepe nun proponere, ac ratione ipsa anserenda, quid proponendum uerre, deelarare: si cui quid simile dicas, prius ut simile confirmes dein
de quod agitur, adiungas: uncta argumentorum pum ruinque ut occulas, ne quis ea numerare possit, ut redistinguantur, verbis consus esse videantur.
XXXXII. Hae ut et Properans, et aput doctos, et Minidoctus ipse percurro, ut Numanis ni illa maiora veniamus. Nihil est enim indicendo, Catule, maius, quam ait aveat oratoricia, qui audiet, utquelpae aio moveatur, ni impetu quodam animi perturoha ione magis, quam iudicio, aut consiIio, regaturuPIura enim multo homines iudicant odio, ut amore, aut cupiditate, aut iraemidia, aut dolore, aut laetitia, aut spe, aut timore, aut errore, arit auqua permoti ne mentis, qua in veritate, aut praescripto, aut iuris
norma aliqua, aut iudicii sormula, aut legibus. Quare, nisi quid vobis aliud planet, ad tua Pergamum Paullum, inquit CatuIus, etiam nunc deesse vidi in iis rebus, Antoni, quas exposuisti, quod sit tibi ante explicandum, quam illuc profieiscare, quo te ducis inteudere. Quidnam inquit. ni ordo ubi pla- .eat, inquit Calvius, et quae diapositio argumentorum.
142쪽
in qua tu mihi semper deus videri soles. Vide quam
sim in isto genere, inquit, Catulε, deus. Non in hereule mihi, nisi admonito , venisset in mentem: ut possis Existimare, me in ea, in quibus nonnum. quam aliquid sacere videor, usu aesere in dicendo, ve1 casu potius iueurrere Ae res quidem ista, qtiam ago, qui non noram, sic , tanquam ignotum homi. nem, Praeteribam, tantum potest in dicendo, ut ad vincendum nun plus possit sed tamen mihi videris
aut tempum me rationem ordinis et disponmdaxum rerum requisisse. Nam si ego omnem vim oratoris iuargumentis, et in re ipsa Per se comprobanda pomi sem, tempus esset iam de ordine argumeutorem, et
de eo locatione aliquid dicare sed cum tria iant a me Proposita, de uno dictuin cum de duobus esiquis dixero, tum erit denique de disponenda tota oratione
XXXXIII. Valet igitur mulim ad vincendum,
probari mores, instituta, et laeta, et vitam e Tuu qui agent causas, et eorum, Pro quibus et item iiii, probari adversariorum aut mosque eorum, apud quos agitur, conciliari quam maxime ad benivolentiam cum erga oratorem, tum erga illiini, Pro quo dicet ora. tori conciliantiu autem animi diguicate hominis, rebus gestis, existimatione vitae quae facilius ornari possi ut, si modo sunt, quam fingi, si uesta sunt. Sed haec adiuvant in oratore, lenitas vocis, vultu pudoris significatis, verborum comitas a quid pediaeq Nire acrius, ut invitus et coactus sacere videare.
Facilitatis, Iiberalitatis, mansuetudinis, Pietatis, gra ti animi, non appetentis, non avidi, sigua proferri
perutile est eaque omnia, quae proborum, demisso. rum, non aerium, non Pertinacium, non litigios Tum, non aeerborum sunt, valde benivesentiam comestiatit, abalienantque ab iis, in quibus haec nououuti Itaque admi sunt in adversarios ex contrario
143쪽
conferenda. Sed genus hoc totum orationis in iis cauis si exaeliet, in quibus tuus potest inflammavi antismus iussi lis acri et vehementi quadain incitatione. Non enim semper sortis oratio quaeritur, sed saep. Idaeida, summissa, lenis, quae inime commendat reos. ineos autem appello nou eos modo, qui ara untur, sed omnes, quorum de re disceptatur. Sie enim olim loquebantur. Horiimisitur exprimerem res oratione, iustos, integros, eligiosos, timidos, perserentes raniuriarum, mirum quiddam valet ethoe MI in principiis, vesci re narranda, vel in per
randa, tantam habet vim, si est suaviter et cum sems tractatum, ut saope Plus, AEusm causa, valeat. Tantum autem efficitur eum quodain, ac ratione distendi, ut quasi mores oratoria effingat oratio. Genere enim quodam sententiarum, et genere Verborum,
adhibita etiam actione uni facilitatemque significam ui .es itur, ut probi, ut bene morati, in boni iri
XXXXIV. ui autem est illa dispar adiuncta
ratio orationis, quae alio quodam genere mentes iudia eum permovet, impellitque, ut aut oderint, aut dialigant, aut inviderint, aut salvum velint, aut metuis
aut, aut verent, aut cuPlant, aut abhorreanti aut laetentur, aut moereant, aut misereantur, aut uni.
re velint, aut ad eos motus adducantur, si qui finitiam sunt, et propinqui his ac talibus animi perturba tionibus. Atque illud optandum est oratori, ut alio quam permotionem animorum sua sponte ipsi asserant ad ea ari iudices, ad id, quod utilitas oratoris feret,aeeommodatam. Facilius eε enim currentem ut aiunt incisare, quam commovere languentem. Sin id, ut non erit, aut erit obscurius, sicut medico diligenti, Priusquam eouetui aegro adhibere medicinam,
non intum morbus eius, cui mederi volat sed etiam Musuetudo alantis, et rigi a corPoria cognoscenda
144쪽
in sis equidem cum agoedior ancipitem causam et gravam ad auimos iudicum pertractaudo , omni inenis te in ea cogitatione curaque versor, ut Odorer, quam
sagacissime possim, quid sentiant, quid existiment, quid exspectent, quid velint, quo deduci oratione facillime posse videantur Si se dant, et, ut ante dic sua spoute, quo impellimus, inclisant twepropendeut accipio quod datur , et ad id, unde aliis quis flatus ostenditur, vela do. Sin est inmer, quietusque iudex plus is operis Sunt enim invia vi.
. endo excitanda, uihil adiuvante natura Sod tantam vim habet illa, quae recte a bono Poeta dicta eat nexis auima, atque mutum, egina rerum , oratio, ut Donmodo incIinantem impeuere, aut stantem inclinare, ain etiam a ersantem et repugnantem, ut imperator honus ac sortis, capere ossit.
XXXXV. Haec sunt illa, quae me Iudena Cr-- vis modo nagitabat eum a me divinitus tractari so. Iere diceret, et tu causam Aquilii, C. que Norbaui.
nonnuuisque aliis, quasi praeeIare acta, claudaret: quae mehercule ego, Crasse, cum a te tractantur iueausis, horrere soIeo. Tanta vis animi, tantua imρο- tus, tantu dolor oeuliis, vultu, gestu, digito denis que ist tuo significari solet. Tantum est umen Ma tavissimorum, optimorumque verborum, tam integrae
sententiae, tam ver e, tam novae, tam alae pigmentis, sumque puerili, ut mitra non solum in uicen Te iudicem, sed ipse ardere videaris.
Neque fieri potest, ut doleat is, qui audit, ut
oderit, ut invideat, ut pertimeseat aliquid, ut ad tum misericordiamque deducatur, nisi omnes ii ino. tuo, quos orator adhibere volet iudiei, in ipso orM- re impressi esse atque inusti videbiintur. Quodsi metus aliquis doli, suscipiendus esset, et a tu eiusmodi genere orationis nihil esset, nisi salanin atque imis intione imulatum, Mox ara aliquari minax maeva ο
145쪽
quirencta. Nunc em, qui tib i, Crasse, quid eisteria accidat, eaeio de me autem ea a Mulla ea erar ud homine prudentissimo atque amicissimos mentiar. Non mehercula umquam apud iudices, aut dotarem, aut miseri rurdiam, aere invidiam, aut odiisum excitare dicendo volui, quin ipse in commovemvis iudieihus, iis ipsis sensu, us, ad quos illos adduis
eo vellem , Permoverer. Neque iam secti est perinaeere cirascatur, cui tu velis, iudex, si tu φρο1 lente serre videare nevi ut oderit eum, quem tu velis, his te ipsum sta autem odio ante viderit: neisque ad misericordiam addueetur, nisi ei tu signa do- Iovis tui verbis, sententiis, oce, ultra, ollae'. inatione denique ostenderis. Ut enim nulla materieatam Deilis ad exardeseendum eat, quae, nisi adino. to igni, ignem eoucit me possit: in nulla mens eat' ea ad eomprehendendam vim oratoris parata, quae possit ineendi, nisi inflammatus ipse ad eam, et a tan ne saeFis. XXXXVI. Ac ne sorte hoc magnum ae mill in eas videatm , hominem toties irasci, toties dolore, toties omni auimi motu concitari, Praesertim in rebus alienis, Magna vis est ear in sententismm, atae . que -- loeorum, quos agas tractesque dicendo, nihil ut opus ait simulatione et sa1laciis. Ipsa enim natura orationis eius, quae suseipitur ad aliorum an mos permovet os, oratorem Psum magis tuitia, quam quemquam eorum, qui audiunt, Perino M. Et ne hoe in causis, in inviciis, in amicorum Periam ha in eoneum hominum, in ivitate, in foro cendate miremur, eum agiem non sotiam ingenii nostri existimatio nam id sol levius quamquam, cum
professis sis, te id posse Deme, quod pauci, ne id quidem negligendum est sed ina an maiora talo, fides, officium, diligentia quibus rebus adducti, etiam orim aIienissimos desandrinus, tamen e- alio.
146쪽
aeos, si ipsi viri boni volumi haberi, exIstimare nostpossumus. Sed, ut dixi, ne hoc in nobis miram esse videatur, quid potest esse tam fictum, quam Vermus, quam scena, quam fabulae tamen in Me genere saepe ipse vim, cum ex persona mihi ardore cini hominis histrionis viderentur spondalia assa dieentia,
Numquam iIIum adspectum dicebat, quin λῶ Iamoin iratus urere luet sui videretur ut idem iniis
lena ac lugens dicere videbatur. Quae si in histrio, quotidie eum ageret, tamen jectri ager aine desoreuon petierat quid Pacuvium putatis in scribendo I ni animo ac remisso uias Fieri uino modo potuit. Saepe enim audivi, poetam bonum neminem id quod
a Democrito et Ialone in scriptis inlatum esse dis eunt sine inflammatione animorum exsistere osse, o sine quodam amat quasi suroris. XXVII. Quare nolite existimare, me .Parim, qui non heroum veterea casus, fictosque Inetua via emimitari, atque adumbrare dicetido, neque actor essem ntieuae personae, sed avoto meae, eum hi M' Aqui nus in civitate retinendus saet, quae in tua causa Peroranda fecerim, tua magno doIore fecisse. Quem enim ego consulem fuisse , imperatorem omnim a s Matu, ovantem in Capitolim ascendisse emimasem; hutae cum amictitan, debilitatum, moerentem, in aummum discrimen adduetum viderem, non prius sum conatus misericordia aliis commovere, quam inis Ticordia sum ipse captus. Sensi equidem, tum in Mopere morari audices, cum excitavi moestum ac
147쪽
sordidatum amaria, et eum ista ieci, quae tu, Crasse, laudas, nota arte, de qua quid loquar neseio, sed moin tu magno animi ae doIore, ut discinderem tunicanuut cicatrices osteuderem. Cum C. Marius moerorem oratisvia meae Taesens o sedens multum aerγinia auia adiuum et cumque ego tuum crebro iseuatis. eollegam ei auum commoudarem, atque ipsum aduo. eatum ad communem imperatorum sorti inam desenis dendam in ovarem non sui haec sine mei alacrymis, non sine dolore magno miseratio, omniumq'e deorum, et homulum, et civium, et sociorum imploratio. Quia bus omnibus verbis, quae a me tum sunt habita , si dolor absuisset meus, non modo non miserabilis, sed
etiam irridenda fuisset oratio inea. QuamobTem hoc vos doceo suIpiei bonus ego id elicet atque erudiis tua magister, ut in dice do irasci, ut dolere, ut flere possilia. Quamquam te quidem quid hoc docearii,
qui in accusando sodali, quaestore meo, tantum in cendium Mon eatione solam, ad multo tiam magis H, et stolare, et ardore auimi concitaraa m ego a id realinguendum vix conarer accedere' abuera eis iam tum omnia in causa superiora: Vim, fugam, Iapidationem, or-elitatem tribun1tiam, in Caepionia gravi miserabilique casu, in iudicium vocabas dei de Principem et aenatus, et civitatis, M. Aemilium,
lapide pexa sum eas constabat: vi putium ex tem plo L. Cottam, et T. Didium, eum intereedere euunt rogationi , nemo Poterat Megare.
XXVIII. Accedeba , ut haec tu adoI cena Wo republiea queri summa curi dignitate existim
rere ego, homo censorius, i satis honeste 'iderer seditiosum civem, et in hominis consularis ealamitate crudelem, posse defendere. Erant optimi cives iudices, honorum virorum plenum forum, vix ut mihi tenuis quaedam venia daretur excusationis, quod tam
meae eum defenderem, qui mihi quaeator fuisset His
148쪽
ego emi di eam me artem iniquari adhibi ea via
fecerim, nanaho. Si PIaquerit, vos meam defensi nem in aliquo artis Ioco reponetis. Omnium sediti num genera , Vitia, pericula collegi, -que orati hem ex uini rei micae nostrae temporix varietate nepetivi, couelusique ita, ut diem em, etsi omnes minin Iesiae semper foditiones fuissent, iustas tamen fiasse nonnullas, et: proris ossarias. Tum iIla, quae m do Crassus commemor at egi neque reges. ex haesivitate exigi, neque tris inoa Hebia creaati, ne eris. hiseitis toties conaniarem potestatem minui, nequa provoeationum , patronam illam civitatis, ac vindiem Iibertatis, populo Romano dari sine nobilium disseisissione potuisse : ac, si uis seditiones sa uti huic ei vis tali fuissent , non continuo, si quis motus popuIi s Mus esset, id C. Norbano in 'esario erimine, atque in fraude capitia esse ponendum. Quodsi umquam sin mulo Romano concessum esset, ut iure ecmestatam via ratur, id quo Moebam strepe eas cone sum, vi urin tua au in iustiorem ruisse. Tin omnem ovaationem aduri et converi, in ima a lam Caepio a gam, in demorandum ita ratum axo lutis si eo, eorum do aerem, si Iugebian auos, oratione inie ham, et Mimos equitum R----, apud quos diu iudi a causa agebatur, a Q. pionis ossi uri, 'nos aut ipsi propter indies abalienat, renovaruum salso
XXXXIX. Quod ubi sens Ino in possession. lndicii a defensionis meae eonstituas, quod et Pompnii benivolentiam mihi eoueniamin, uiua ius etiam MMn. seditionis eoistimetione desenderam, et iudinum, ais mos totos vel calamitate eivitatis, vel Iuctu a Missiderio propinquorum, vel odio roprio in Caepiondiri
ad causam nostr m convellerata itine admiseere huicheneri orationis vehemeuti atque atroei gentis illudauerum, d quo ante disputavi, leuatatis et manatis.
149쪽
taedinis coepi me pro meo sodali, qui mihi in IIb
xoin loco more malo in eas deberet, et pro me
omni fama prope sortinisque decernere, nihil mihia existimationem turpius, nihil ad dolarem ace ius Rceidem posse, quam si is, qui saepe alienissimis a
me, sed meis tamen ivibus, sesuti existimarer suisse, sodali meo auxilium semo non potuissem. Petebam a iudicibus, ut illud aetati meae, ut honoribus, ut rebus gestia, si iusto, si pio dolore me esse assectum Iderent, concederent: praesertim si in aliis causia evexissent, omnia me semper pr scirinicorum per eulis, nihil unquam pso me ipso deprecatum. 1 inina omni defensione atque ausa, quod eas in artae positum videbatur, ut de lege Apulati diemem, ut, quid e set minuere maiestatem, explicarem, Perquam Breviter perstrinxi atque attigi. His duabus partibua
orationis, quarum altera concitationem habet, a teraevmmendationem, quae mimnis praeceptis istium sunt Popolitae e omni eat a me illa ausa raotata, ut at acerrimus in Caepionis in id. renovanda , et in meis moribus erga meos ne Mario declarandis mam Mimimus videreri in magisas elis animis indicturi, quam doctis, tua, Sulpies, est a nobis tum meum. iis etR.
L. me Stilpietns, Vere hereule, inquit Ant
ni ista ommemoras. Nam ego nihil umquam vidi, quod tam e manibus elaberetur, quam mihi mn est
lapsa illa causa. Cum enim quemadmodu- vixiasti tibi ego non indieinin se ineendium tradini sem quod tuum priueipium , di immortales, fuit'. timor quae dubitatio quanta haesitatio, uarietusque verborum' in ulvi initio, quod tibi unum ad ign6-endiis homines dabant, tenuisti te pro homine Perneeessario, quaestore tuo . dicere quam tibinimum in isti ad te audiendum viam ' Ecce autem, aura te ibi aliua prolatasM arbitrarer, nisi ut homu
150쪽
nos tibi, Hem improbum defendenti, ignowenduin
Propter necessitudinem arbitrarentur, serpere oce ille
coepisti, uihildum alii suspicantibus, me vero iam pertimescente, ut illam, non Norbam aeditionem, sed populi Romani iracundiam, neque eam inruatam, sed meritam ac debitam fuisse deseuderes. Deinde qui locus abs te rastermissus est in Caepionem 3 ut tu ilIa omnia.odio, invidia, misericordia miscuisti ΤNeque haec solum in defensione, sed etiam in Scauro,
eeterisque meis testibus, quorum testimonia non
fellendo. sed ad exindem impetum Populi confugiem
do, refutasti. Quae cum abs te modo commemorais Tentur, equidem nulla Praecepta desiderabam. Ialamonim ipsam demonstrationein defensionum tuarum aha te ipso commemoratam, doctrinam esse non medio.
erem puto. Atqui, si ita placet, inquit Antonius, trademus etiam qu e nos sequi in dicendo, qua sine maxime vectare solamus Doeuit enim iam noa longa vita ususque rerum maximarum, ut m ibus reobus animi hominum moverentur, teneremus. LI. Equidem primum eonsiderare soleo , Postumuine causa. Nam neque parvis in rebus adhibendaa sunt l1ae dicendi saces, neque ita animatis hominibu ut uitii ad eorum inentes oratione flectendas Proficem
re possimus, ne aut iamiaione, aut odio digni putemur, si aut tragoedias agamus in nugis, aut convellere adoriviamur ea, quae non possint eoinmoveri. Nam quoniam haec sera maxime sunt in iudicum animis, aut,
quicumque tui erunt, apud quo agemus, oratione molienda, amor, odium, iracundia, invidia inis ricordia, apes, laetitia, timor, molestia; entimus amorem Onciliari, si id videare, quod sit utile ipsis apud quos agas, defendere; si aut Pro bovis viris, aut aeris pro iis , qui illis boni atque utiIes sinit Iahorari re. Namque haec res amorem magis conciliat illa