장음표시 사용
181쪽
rtam exspectationi, qui audiunt, quam eIsrrime o cur lux cui a initio atisfactum non sit, multo plus sit in eliqua causa aborandum. Male enim a rea habet, una non statim, ut dici coepta est, melior fieri videtur. Ergo ut in oratore optimus quisque, sic e in oratione firmissimum quodque ait primum: dum iuud tamen in utroque teneatur, ut ea, unae excenant, serventur etiam ad perorandum: si quae erunt medioeria nam vitiosis nusquam ess oportet locum) inimediam turbam, atque in gregem coniicia antur. 'rniae omnibus rebus consideratis, tum denuque id, quod primum est dicendum, postremum a te cogitare, quo utar exordio. Nam si quando id primum iuvenire voIui, nullum mihi Mirimit, nisi aut erile aut nugatorium, aut vulgare atque Comm
LXXVm. Principia autem dicendi semper eum
accurata, et acuta, et instructa sententiis, apta Vesebis, tum vero causarum propria esse debent. Prima est enim quasi eognitio et commendatio orationis in priucipio, quae continuo eum, qui audit, per Ie re atque inlcere debet. In quo admirηri soleo, non
equidem istos, qui nullam huic rei operam dederimi, sed hominem in primis disertum atque eruditum, Philippum, qui ita solet ad dicendum surgerε, ut,
quod primum verbum habiturus sit, nesciat et Ritidem, cum brachium concalefecerit, tum se solere pugnare neque ait.ndit, eos ipsos, unde hoc imiis ducat, illas primas hastas ita iactare leuiter, ut et venustati vel maxime serviant, et reIiquis viribus suis consulant. Neque est dubium, quin exordium dicem di vehemens et pugnax b saepe esse debeat sed si
in ipso illo gladiatorio vitae eertami , quo ferro do
emitur, tamen ante congressum multa fiunt, quae non ad vulnus, edadspeetem valere videantur: quan
in hoc magis tu oratione exspectandum, in qua ομ
182쪽
que in natura rerum omnium, q-d se universum PT fundat, et quod totum repente evolet: sic omnia, quaesiuut, quaeque aguntur acerrime, euioribus Princia piis natura ipsa praetexuit. Haec autem an dicendo non extrinsecus alicunde quaerenda, sed a ipsis vis aceribus causae sumenda sutit. Idcirco tota causa PeditentRta atque perspςcta, Iocis omnibus inventis a
que instructis, considerandum est, quo principio sit utendum. Sic et faciis reperietur. Sumentur enim ex iis rebus, quae erunt uberrimae Arimat umenistis, ve in iis partibus, ad quas dixi degredi saepe
oporiere. Ita et inbmenti aliquid afferent, cum eis runt paene ex intiina defensione depromta, et apparebit ea non modo non esse communia, nec in alias causa Posse transferri, sed penitus ex ea causa, qua tuin agatur, es FuIsse.
LXXIX. Omne autem priuaipium aut rei totius, quae agetur, significationem habere debebit, aut adistum ad causam et munitionem, aut quoddam ore mentum et dignitatem. Sed oportet, ut aedibus ac templis vestibivia et aditus, sic ausia Principia pro POrtioue rerum praeponere. Itaque in arvis atl infrequentibus causis ab ipsa re est exordiri saepe commodius. Sed cum erit utendum principio ' quod plerumque erit aut ex eo, aut ex adversario, ut ore, aut Tias, apud quos agitur, sentantina duci lis
sebit. Ex eo, reos appello, quorim res est, quae significent virum bonum, quae liberalem, quae ala
mitosum, quae misericordia dignum, quae valeant zontra salsam criminationem ex adversario, iisdem ex Ioais sere contraria. Ex re , si crudelia, a iusan da, si Praeter opinionem, si immerito, a misera, si ingrata, si indigita, si nova, a quae restitui anara que non possit ex iis autem, apud quo agetur, ut
MinivoIos beneque existimantea faciamus quod age.
183쪽
do efficitur metitus, quam rogando. Est id quidem
in totam orationeau cotisuudendum, nec minime in extremam sed tamen multa princire ex aeo genere gignuntur diam et attentum monent Graeci ut priuis
tapho faciamus iudicem, et docilem quae sunt utilia: sed non principii magis propria, quam cIiquarum partium saviliora etiam in principiis, quod et attentitum maXime sunt, cum omnia exspectaui, et dociles
magis initiis esse possunt. Hustriora enim simi, quaem principiis, quam qua in mediis causis dicuntiar, aut argueudo, aut refellendo. Iaxima autem opia principibrum ad iudicem aut uiciendum, aut luci. tandum, ex iis locis trahitur, qui ad motus auimois rum eo eleudos aueriint ita causa : quos tamen totos iu principio explicari non oportebit, sed tantum impelli primo iudicem lev1ter, ut iam inclinato reliqua incumbat ox tio. LXXX. Connexum autem ita sit principium eon. sequenti orationi, ut non tanquam citharoedi prooemium assicium aliquod, sed eohaerens cum omni corinpore membarum eas videat . Nam nonnulli, cum
iIIvd meditati edideruut, sic ad reliqua transinuat, ut audientiam sibi fieri noue videantur. Atque Usmodi tua prolusio debet esse, non ut Samnitum, qui vibrant hastas ante pugnam, quibus in pugnando ni- u utuntur; sed ut ipsis senteutiis, quibus proluse
runt, e pugnare possint. Narrare vero rem quod braviter iubent; si brevita appellanda eat, cum verbum iuuima redundat, brevis est L. Crassi oratio; sin tum est brevitas, cum tantum ei horum est, quantum necesse est, inlimian do id opus est sed saepe obest vel maxime in narrando, non olum quod obscuriistam innexi ae e iam quod eam virtutem, quae narrationis est mazima, ut iucunda, et in persuadendum accommodata sit,
184쪽
bia, quam Ionga est nam alio mores adolescentivi ἐμaius, et servilis percuncistio, mors Chrysidis, cultuae forma, octamenisti sororis, retiqua, Pervari iis. eundeque narrantur Quodsi hanc Brevitatem qua sisset,
his sere deeem verbia totum conficere potvisset quam quam hoc ipsum Effertur ima, concisummi, at ut non brevitati ervitum sit, ae magis venusta a.
me res to- eognosci faede potuisset. Sed et festivistatem habet narratio distincta personis, et interpuncta sermonibus: et est probabdius, quod gestum esse dicas, eum, quemadmodum amum ait, exponna, et invito apertius ad intelligendum est, i ai consistiatur aliquandori, ac non ista revirat pereurritur. pertam enim narrationem in eam Pomet, quam e texa sed hoc magis in hae elaborandum eat, quod et difficilius est, non esse obseurniniure narranda, quam aut in principio, aut in argumento, aut in purgando, aut in perarando et maiore micuis hae Par oram tionis obscura est, quam ectera vel quia, si quo alio
in loco est dictum quid obseurina, Mntum id perit,
quod ita dictum est narratio obscura toram caecat orationem vel quod aIta possis, eme a obscurius dixeris, dicere alio loco planius: arxationis unus eat
in causa loeus Erit autem pervicua narratio, at ver. bis ustistis, si ordine temporum conservato, si non interrupte narrabitur.
I. M. Sed quando uteodum sit , aut non tnarratione, id est consilii. Neque enim a nota reaea, nec si non dubium, nil gustum sit, vas xi portet, voco adversaraus narravit nisi si rese Ihmus. ac si quando erit narrandum, nec illa, quae a Pis
185쪽
eionem et eximen e ficient, contraque hos emini, in crater Persequamur, et quidquid poterit, detrahamus: ne illud, quod Crassus, siquando fiat, Perfidia, non
aluuit; fieri putat, ut causae noceamus, accidat. Nam ad summam totius causae pertinet, caute , an contra, demonstrata res sit; quod omnis orationis reliquae fons est narratio. Sequitur, ut eausa ponatur, in quo videndum est, quid in controversiam veniat. Tum suggerenda sunt firmamenta causae coniuncte, et infirmandis conintrariis, et tuis confirmandis. Namque una in causis ratio quaedam est eius orationis, quae ad prohandam arsumentationem a et Ea autem et conminationem
et reprehensionem quaerit sed quia neque reprehem di quα eontra dicuntur, possunt, nisi tua confirmes, neque haec confirmari, nisi illa reprehendas, idcirco Me et natura, et utilitate, et traetatione coniuncta sunt. Omnia autet concludenda plerumque rebus augendis, ve inflammando iudice, ve mitigando: omniaque cum superioribus orationis locis, Cum a. xime extremo, ad mentes iudicum quam maxime peris movendas, et ad utilitatem nostram meandas, comserenda sunt. Neque sane iam causa videtur esse, eur necem must ea Draecenta , quae de suasionibus tradenda sunt,
aut Iaudationibus. Sunt enim pleraque communia: aed tamen suadere Iiquid, aut dissuadere, gravissumae mihi videtur esse personae. Nam et apientia est eousilium explicare auum de maximis rebus; et honesti, et diserta, ut mente providere, auctoritat. Probare, oratione persuadere Possit.
LXXXII. Atque haee in senatu minor RPPammtu asenda sunt sapiens enim eat eonfisium L multi que aliis dieendi reIinquendus Ioeus. Vitanda etiam noni ostentationis suspicio. Concio capit omnem im orationis, et gravitatem, axietatemque de in
186쪽
rat. Ergo in suaderido Maii est optabilius, . a dias uitas. Nam qui ubilitatem putat, uou quid maxime
voIit suasor, sed quid interdum magis sequatur, videi diem est enim, Praesextim tu tam clara civitate, quin putet expetendam maxime dignitatem seclvincit uli1itas plerumque , cum subos ille' timor , ea tiogIeota, ue dignitatem quidem posse retineri. Conistroversia autem inter homiuiuni sententias, aut in ilisio est, utrum sit utilius aut etiam, cum id conveis . nit, certatur, utram ho aestati potius, an uιilitati MusitIcadiuo sit. - Η - ΡuMIare Saepe inter sev deutur, qui Lilitatem defendit, ei liuoerubit coinrimoda Pacis, OpuIii, Oleutiae, Pecuritae, vectigallinhm, praesidii militum , uiditate, ccterarum rerum, quarum fructum utilitate metimur , itemque incomta inoda colatrariorum. Qui ad diguitatum impellit, maiorum exemPIa, quae erunt vel cum periculo glori in col liget, Post evitati immortalem memoriclinauis sebit utilita an eu Iaud nasci defendet, semperque eam cum di it.ite Me contrari, Ana. . Si d. qu1 sevi possit, aut non P sit, iiiidque eLiohὶ Fit ReeeMe, aut Mori sit, in utraque e maximo est quaerendum. Inisciditur enim omnisci; deliberatio, si iiitcnigitur non posse fieri, aut si necessitas affertur et qui id docuit,tion videntibus alii , is plurimium init. Ad consiliistim autem de tepublica dondum , .iput eat. MUSSerempublicam ad dicendum ero probabilitor, nosse
mores civitatis qui quia cxchro mutataim', genus quoisque orationis est saepe mutaucium. Et quamquam uinna sero vis est eloquemiae, tamen quia nuruina digniis tua est popuIi, r.vi55im cau- reipublicae, Misaama
motus multitudinis; e s quo ια dicetidi graudius
quoddam et i strius S, adhibendum metur ina. ximaque pars oratiouis admovenda' est ad animorum motus nonuumquam aut cohortatione, aut Comineis
moratione aliqua, aut in spem, aut in metum, aut ad
187쪽
eupiditatem , aut ad gloriam coneliandos, saepe et iam a temeritat', iracundia, spe, iniuria, nyidia,
LXXXIII. Fit autem , ut, quia maxima n si
oratori scena videatur concionis, natura ipsa - ΟΥ- natius incenda genris exciretur. Habet enim multitudo vim,quandam talem, utrili madmodum tibicen in tib is canere, sic orator, sitie multitudine audiente , eloquens essε noti Possit. Et euri sint opulares missi variique lapsus, vitanda est acclamatio adversa populi quae aut orationis peccato aliqtio excitatur, si asPere , si a reganter. si inrpiter , si sordide, si quoquo animi vitio dictum esse aliqaid videatui' aut si manum offensione vel invidia, quae aut iusta est , aut ex eriminatione atque amas aut res si displicet aut si est in aliquo motu suae cupiditatis aut metus muti titudo. 'mismi quatuor ausis totidem medielitae opponuntur tum obiurgatio, in os auctoritas tum auri
monitio , nasi lenior obiurgatio, tum promissio . iaudierint, proba triros tum d-vecatio quod est . fimum, sed ,Ounumquam utIIe. Nullo autem Ioc a plus facetiae prosunt, et celeritos, et breve aliquod dictum, nec sine dignitate, et cum Iepore. Nihil enim tam sacile, quam multitudo, a tristitia, eis e ab acerbitate, commode, ac breviter, et acute, et hilare dicto dedncitur
LXXXIV. Exposui sere, ut potui, vobis in '
troque genere causnam quae sequi solerem, quae mgem, quae spectare chiaque ornuino in causis ratione
versari die illud tertium laudatiquum genus est dis-ficile, quod ego initio quasi a praecopiis nostris secreveram sed et quia multa sunt orationum genera et graviora , t maioris copiae, de quibus nemo sere prae
ciseret, et quod uos laudationibus non ita multu uti soleremus, totum hunc segregabam locum. Ipsi euran Graeci, magis Iegendi, et delectationis, aut
188쪽
hominis alicuius ornandi, quam utilitatis huius formari
ais causa, laudatione scriptitaverunt: quorum aurat
Iibri, quibus Themistocles, ristides, Agesilaua, Epaminondas, Philippus, Alexander aliique laudantur nostrae Iaudationea, quibus in soro utimur, aut testimonii brevitatem habent nudam atque inornatam, aut aerib intur ad funebrem concionem, quae ad ora tionis laudem minime accommodata est sed tame quonia- est utendum aliquando, nonnunquam etiam seribendum, velut . . Tuberoni Africanum avuuemium laumia seripsit C. Laelius, ve ut uoan tipsa, ornandi causa, Graecor umore, arquos velimus, Iau. dare possimus sit mohis quoque traetatus is lacua. Perapicuum eat igitur, alia esse in homine optanda, an laudanda. Genus, forma, vires, opes, dirime, eeteraque quae fortuna det, aut extrinsecus, aut cor Porst, non nabent in a veram laudems quae deberi virtuti lini putatur in tamen, quod ipsa virtus in earum rerum usu ae moderatione maxime cernitur, tractanda etiam in Ian tionibus haec sunt uaturae et sortiniae bona in quibus est aumma laus, non ext Iisae se in potestate, non suisa insolentem in Pecinita, non a praetulisse Hiis propter abundantiam fortunae; ut opes et copiae non superbiae videantur ae Iibidiui, sed bonitati ac inoderationi saeuitatem et materii uti dedisse Virtua autem, quae est per ae ipsa Iaudabilis, e sino qua nihil laudari potest, tamen habet Piures Partes; nam alia ea ad laudatione aptior. Sunt enim aliae virtutes, quae videntur in moribus hominum, et quadam comitate ac beneficentia Mautae aliae, quae in ingenii aliqua facultate, aut animi magnitudine a robore diam elementia, iustitia, nignitas, fides, fortitudo in pericalia communibus, ineunda ea auditu in Iaudationibus : omnes euimina. virtutes non tam Mis, qui eas ita se habent, quam generi hominum, Ductuosae putantur Sapientia et
189쪽
maemitudo animi, qua 'mnes res human- tenues et pro mutuo putantur et is excogitando vis auaedam ingenii, et ipsa eloquentia , admirationis habet non minus, iucunditatis minus ipsos enim magia videtur. quo Iaudamus, quam illos, apud quos Iaudamus, ornare ac tueri. Sed tamen in Iaudando tingenda sunt etiam hae genera virtutum. Ferunt enim aures hominum, cum illa, quae ineunda, et grata, tum etiam ilia, quae inlisabilia sunt in virtute, laudari. LXXXV. Et quoniati singviarum virtutum sunt eoia quaedam offfeta a munera, et aua cuique vir-- laus propria debetur, erit explieandum in laude iustitiae, quid cum Me, quid eum aequabilitate, quid eum eiusmodi aliquo officio is, qui laudabitur, seceriti uemque in eteris rea gestae ad cuiusque virtutis senus, tuam, et nomeMaecommodabuntur Gratissima autem lana eorum sagiorum habetur, quae suis evia videntur a vir a fortibus auxe emo iumento ac Praemio suae vero etiam,eum labore et pericula ip--vum, hae habent uberrimam opiam ad aridanis dum quod et dici ornatissime possunt, et audiri faineinime. Ea enim denique virtua esse videtur prae-atantis viri, quae est fructuosa aliis, ipsi autem Iabo- Tios , aut pericviosa, aut exin gratuita Magna et iam iIla Iaus, et admirabiIis videri solet tulisse ea. aus aptenim adversos, non actum esse ortuna, eo tinuisse in rebus asperis dignitatem. Neque tameu lla non ornant, habili honores, decreta virtuti praeomia, res gestae , iudieiis hominum comprobatam in quibus etiam solicitatem ipsam deorum immortalium indicio tribui Iaudationis est. Sumendae autem reserunt aut magnitudine praestabiles, aut novitate: Primae, aut genere ipso ingulares. Neque enim parvae, neque usitatae, neque vulgares, admiratione, aut ominnino Iaude dignae videri solent. Est etiam eum e teris Praestantibus viris comparatio inlaudatione pra
190쪽
elara. Me quo genere libituri est tmhi patino rura,
quam ostenderam, dicere Quo tam propter B--ω-rensem, qui est a me in omni hoc evinone tractatu quam ut hoc vider*tis , a laudationes essent in oratois vis officio, quod nemo uegat, oratori virtu-m omnium coguitionem, sine qua in idatio effici non Possit, esse Decessariam. Am vituper-di Prosinepta contr-riis ex vitiis sumenda esse, exspicim- est. Simul est illud aut oculos, nec bonum virum Proprie aetcopi e Iaudari, siue virtutum, Mec imp 'obum notari ac vituperari, sine vitiorum cognitione, satia inai-gHite atque aspere posse. Atque his Ioel et Iaudanai et ui exandi saepe nobis es utendum in omni min
Habetis, de invenieridis rebus, . inponendisque quid senιiani. Adiungaui etiam de memoria, ut labore Crassum levem, egue ei quidquam aliud , de quo Ascrat, relinquam, uisi ea quibus haec e-
I XXXVI. Peiam vero, inquit Crassus. Iabeo..tCP enina te cogati uin iam artisicein aliquandoque evolutum lis iotegumentis dissimulationis tuae, nudatumque perspicio et quod mihi nihil, aut quoa non multum relinquis, percommodessaeis, estque misbi gratum. Iain istuc quatitum tibi ego reliqrierim, inquit Autouius, jexi in tua po- e. Si in Vere BACre olums, Imui tibi reΙiuquo disiam dare, tu qucinadanoduni liis satisfacias, ideatiβ. . . d. ut nil rena rodeaim, non sum tanto ego tuq int, agenio, quanto licinistocIes fuit, ut obli Mouisuriem , urein memoriae, malim gratiamque. Labeo Simonid illi
Ceo, quem limum ferun artem memoriae Protulis- SP. Dicunt otii in cum coularet Cratinon tu Thes. salia Siluonides apud Scopa in sorturiatum homiRem, et obilcm cecinis etque id c iunera, quod in eum sciti sisset. in rito vita. orti o di Misa, γουι-rum