장음표시 사용
131쪽
ΑD HERENNIUMDtudo dicitur per breuitatem, hoc modo: In amicitiae gerenda, cui in certamine currendi, non ita couenit
exerceri quoad necesse sit, peruenire possis sed ut
productus studio,et uiribus.ultra facile procurras. Nahoc simile est,ut apertius intelligatur,mala ratione fate dii in P cere qui reprehendat eos,qui uerbi causa post mortem amici liberos eius custodiant: propterea quod in cursore tantum uelocitatis esse oportea ut esseratur usique ad sinem , in amico tantum beneuolentiae studium,ut ultra quam amicus sentire possit, procurrat amicitiae studio. Didium autem simile est per breuitatem. Non enim ita ut in caeteris rebus res ab re separata est, sede orasim ςq i M confusi pronunciatae teo' ianum. ψς- ἰρ p endi negot' causa, fumetur ilitudo per collationem, sic : Vti citharoedus , cu prodierit optime κύtitus,palla inaurata indutus,cum chlamyde purpurea coloribus uarijs intexta, .cum corona aurea magnis fulgentibus gemmis illuminata, citharam tenens
h. φη ruissimam uro ire ebore distinctam,ipse praeleui rea forma π sterie si 'statura apposita ad digni,
ratem, si, cum magnam populo commouerit bis rebus expectatione,repente silentio facto, uoce emittat acerbis a cum turpissimo corporis motu,quo melius Ora natus, magis fuerit expediatus, eo magis derisus et contemptus eiicitur: ita si quis in excelsio loco ,hin magnis ac locupletibus copiis collocatus, fortunae mu neribus,'naturae commodis omnibus abundabit, si uirtutis et artium,quae uirtutis magistri 'n egebit:
pediatus,eo uehemetiκs deripus,'contemptus ex oα
132쪽
L I B g R ' IIII. A cc .nim conuentu sonorum ei jcietur. Hoc simile exornatione utriusque ret,et alterius institia artificii,alterius stultitia simili ratisne collata, sub Elyectu omni si rem subiecit. Dictum autem est per collationem,propterea quod propositasimilitudine,paria sunt omnia relata. In similibus obstruare oportebit diligerer, ut cum rem iteramus similem,cuius rei causa similitudinem ratu erimus,uerba quoque id similitudinem babeamus ac -- commodata. id est huiusimodi: Ita ut hirundines a liuo tempore praesto 'nt,frigore pulse recedunt zexeat dem similitudine nune per translationem uerba fumi mus,itas si amici fereno uitae tempore praesto si ni, simκlatis hiemem fortunae uiderint,deriolat omnes. Sed inuetio similium facilis erit, si quis sibi omnes res animatas,mutas ira loquentes eras N mansiuetas, terra: Drefer eo testes,ci' maritimas, artificio, cas , natura ν. in . R comparatas,usitatas,atque inusitatas, frequenter ante oculos poterit ponere, ex his aliquam uenari similitudine,quae aut ornare,aut docere, aut apertiorem re vi facere,aut ponere ante oculos possit. non enim res to
ta totae rei necesse est similis sit sied ad ipsium,ad quos
Gnseretur, similitudinem habeat oportet. Exeplum est alicuius fuit,aut dicti praeteriti cum eerti auctoris nomine proposito. id sumitur ιsdem de causis, quibκssimilitudo. Rem ornatiorem facit,cum nullius rei ny dignitatis ea a sumitur: Apertiorem,cum H,quod sit obscurius,magis dilucidil reddit: Probasiliore,cum magis uerisimile facit: Ante oculos poni cu exprimit omnia persticue, ut res didis prope manu tetari pose
133쪽
tum uenustatem, si breuiter re diluis
134쪽
LIBER IIII. 67. Vt si uelis non diuitem, sed ostentatore pescuniosum desicribere, se,inquies,iudices,qui se dici divitem putat esse praeclarκm trimum nκnc uidete,quo uultu nos intueatur: non ne uobis uidetur dicere,Daα si πω rem, si mihi molesti no essetis' cum uero finistra menditum subleuat,existimat se gemmae nitere,Cr auri s ledore astectus omnium perstringere. Cum puerum παsticit hunc unum,quem ego noui, uos no arbitror nοα , Misse,alio nomine appella deinde alio atq; alio : Heus tu, inquit, ueni Sannio , ne quid isti barbari perturibent: ut ignoti,qui audiunt,unu putent eligi de mutitis. ei dicit in aurem,aut ut domi lectuli sternantur,aκt ab avunculo rogetur Aethiops,qui ad balneas uraniat,aut Asturconi locus ante ostium suum detur, antali3κid fragile falsiae choratium gloriae comparetur. Deinde exclamat,ut omnes audiant: Videto, ut dilis genter enumeretur, si potest ante noctem . Paer, qui iam bene hominis naturam nouit,tu illo plures mittas oportet,inquit, si hodie uis transenumerari. Age , inαquit, duc tecum Libanum Cr Sosiam . Sane. Deinde
casu ueniunt hostiles homini, qui istum stlendide,d
peregrinaretur, receperunt. ex ea re homo hercle sam ne conturbatur, fed tamen 2 uitio naturae non receradit. Bene,inqui facitis,cum uenitis: sed rectius fecisiosetis, si ad me domum recta abi ssetis. Id fecissemus,inquiunt illi, si domum nouissemus. At φκd quidem μαcile fuit undelibet inuenire. Merum ite mecum. sequutur illi. sermo interea huius consumitur omnis in ostetatione. Quaerit,in agris cui modi frumenta sint: ne
gat se,quia uillae incense pint,accedere posse, nec aedif
135쪽
AD' HERENNI UMeare etiam nunc audere : tametsi in Tusculano quiadem eoepi insanire,er in isdem fundamentis aedisic re. Dum haec loquitur,uenit in aedes quasdam,in quid i bus sodalitium erat eodem die futurum, quo iste pro notitia domini aedium ingreditur en hostilibus: Hir, inquit,habitolersticit argentum quod erat expositu, visit triclinium stratum robat. accedit seruulus,dicit
homini clare,dominum iam uenturum i uelit exire. Ita ne, inquit Eamus hostiles, frater uenit ex Salerano,ego illi obuiam pergam : uos huc decima uenitote
hostiles discedunt . Istest raptim domum suam condiijcit illi decima, qκo iussera ueniunt quaerunt hunc: reperiunt domus cuia sit: in diuersorium derisi conferi runt sese. Vident hominem postera die,narran expostulant,accusant:ait iste eos similitudine loci deceptos, angiporto toto deerrasse , contra ualetudinem sua se
. ad multam noctem expectasse.Sannioni puero negoratium dederat,ut uas uestimentaeueros corrogaret:
seruulus non inurbanus sitis strenue π concinne cora para iste hostiles domum deducit. Ait sie aedes maxiamas cuidam amico ad nuptias accommodasse,nunciat interea puer argentum repeti spertimuerat enim qui commodarat vagete, inquit,aedes commodaui , fas miliam dedi: argentum quoque uult y tametsi h liutes baseo, tamen utatur licet, nos Samiijs delectasiumur. Quid ego,quae deinde efficia narrem et moudi est hominis natura, ut,quae 'gulis diebus efficiat gloria atqκe ostentatione,ea uix annuo siermone enarrare possim . Hui modi notationes,quae desicribunt quid consentaneum sit uniuscuiusique naturae, Hebe;
136쪽
menter habent magnam delectationem: totum enim naturam eni iam ponunt ante oculos, autgloriosi, rit nos exempli causa coeperamus,aut inRidi, aut timidi aut auari,ambitiosi,amatoris,luxliriosi, furis,qησα
druplatoris: denique cuiusuis studium protrahi potest
in medium tali notatione. Sermocinatio est, climalicui personae sermo attribuitur, π is exponitur cum ratione dignitatis,hoc pacto: cum militibus urbs redii daret, er omnes timore oppressi domi continerentur,
uenit iste cum sagogladio succinctus,tenens iacvllim, quinque adolescentes homine simili ornatu subsequκα tur, irrumpit in aedes subito, inde magna voce: Ubi est iste beatus, inquit, aedium dominusῖ quin mibi praestost quid tacetis Hic ali j omnes stupidi timοα re obmutuerunt. Uxor illius infelicissimi cum maxiomo fletu ad istius pedes abiecit sese. Parce, inqκit, per quae tibi ulcissima sunt in uita, miserere nox
'i, noli extinguere extinctos. Fer mansuete forturanam , nos quoque fuimus beati, nosice te esse bomiunem . At ille: Quin illum mihi datis, de uos auribus meis opplorare desinitu non abibit. Illi nunciatur interea, uenisse istum, π clamore maximo mortem minari. Quod simul ut audiuit, Heus, inquit, Gor*gia pedisseqκα puerorum , absconde paeros, defende, fac ut incolumes ad adolescentiam perducas. Vix haec dixerat, cum ecce iste praesto , Sedes, inquit, aκd non uox mea tibi nitam ademit exple inimicitias meas, iracundiam satura tuo sanguine. Ille cκm magno stiritu, Melaebam, inquit, ne plane nictus essem , nunc video in iudicio mecum contendere non
137쪽
uis,ubi 'perari turpissimum est , Jperare pulcherrim
mum : interficere me uis, occidar eqκidem, sied uictus non peribo . At ille, In extremo uitae tempore etiam sentetiose loqueris neque et,quem uides dominari, nis
upplicareJ Tum mulier, Imo quidem iste rogat 4 i' supplicat: sed tu quaeso commouere, tu per deos,inmqui blinc amplexare . dominus est,uicit hic te, uince tu nunc animum. Clir non desinis,inquit,uxor loqui, quae me digna non sunt tacem,quae curanda sunt, cura: tu cessis mihi uitam, tibi omnem bene uiuendi stem mea morte eripere ἰ Iste mulierem reppulit ab sielamentantem : illi nescio quid incipienti dicere, qZod dignum uidelicet illius uirtute esset gladium in latere, defixit. Puto in hoc exemplo datos esse unicuique fers
mones ad dignitatem accommodatos, quod oportet in hoc genere obstraare. Sunt item sermocinationes conrasequentes hoc genres: Nam quid putamus illos dictururos, si hoc iudicaueritis ς non ne hac omnes utentur nisinis p tione ' deinde sub thcere sermonem. Conform aetio est sum aliqua,quae non adest, personae confingitur quasi adsit,aκt cum res mut aut informis sit eloqueb formata, π ei oratio attribuitur ad dignitate aca commodata,alit actio quaedam,hoe pacto. Quod si nuchaec urbs inuictissima uocem emitta non hoc pacto loquatur f Ego ilia plκrimis trophaeis ornata, triumphis ditata certissimi clarissimis locupletata uidiorijs,nunc Mestiri, seditionibus o cives uexor: qu.i dolis malitiose carthago,uiribus probata Numantia,dsciplinis erudita Corinthus labefactare non potuit, eam patiemini nunc ab homunculis deterrimis proteri utque conculca
138쪽
reges eieci,uos tyrannos introducitis: ego libertatem , qηλα non erat,peperi,uos partam serκare non uultis:
ego capitis mei periciao patriam liberaui, uos liberi se ne piculo esse non curatis. Haec confirmatio,licet inpiis res res mutas atque in1nimatas transferatur, proficit hplurimum in ampliscationis partibus ex commistra .
tione. Signiscatio e ,quae plus in si 'icione relinqκit, Si inq am positum est in oratione : ea si per exuperatrox nem,ambiguum,consieqκentiam,abscisionem imilitus dinem.Per exuperationem,cum plus dictum est quam patitκr ueritas, augendae fustitionis ca a, sic Hic de tanto patrimonio tam cito totam,qua sibi petat igne, non reliqliit. Per ambignum,cum verbum potest in Das pluresue sententias accipi, sed accipitur in eam partem,quam uult is,qui dixit: ut de eo si dicas, qκι multas haereditates adierit,Prostice tu,qui plurimηm cernis. Ambigua qκemadmodum uitanda sunt, quae ob ura reddunt orationem , ita haec costqueda, qηα consciunt butusimodisignificationem. Ea reperientur facile, si nouerimus ex animaduerterimus uerborum ancipites ant multiplices potestates. Per consequentia significatio sit,cκm res,quae sieqnuntur aliqwam re, dicuntur,ex quibus tota res relinqἹitur in pus itione, tsi sis menta ij filio dicas: Quiesce tu,cuius pater curabito se emungere solebat. Per absicisionem, si cum incipimus aliquid dicere,praecidim Zs, ex ex eo,quod radiximus, satis relinquitκr Iusticionis,sic, Qui ista forma π mte n per alienae domui, nolo Ilara dicere i
139쪽
AD HERENNIVM si ua1ne Per similitudinem, cum aliqua re simili allata , nihil amplius dicimus, sed ex ea signi amus quid senti
mus,hoc modo : Noli Saturnine nimium populi fre* uentia fretus esse, inulti iacent Gracchi. Haec exoris natio plurimum festiuitatis babet interdum Ο dignitatis. Sinit enim quiddam tacito oratore ipsem audiatorem pullistari. Brevitas est res ipsis tantum odo uerbis necessarijs expedita,hoc modo Lemnum praeteriens
cepi inde Tarsi praesidium reliquit,post urbem in Biai tbγnia sustulit nde pulpus in Hellesbontulatim portatur Abydo. Item,Μodo Consul, quondam Tribunus , deinde primus erat ciuitatis. Tu proscisicitur in Asia, deinde exul, hostis est dictus,post Imperator συα mo consul factus est. 'Habet paucis comprehensa brectuitas multarum rerum.expeditionem. Quare adhiaebenda sepe est,cum aut res non egent longae orationis, inrisio tempμε non sinit commorari. Demonstratio est, eum ita res uerbis exprimitur,ut geri negotium,et res ante oculos esse uideatur. Id feri poterit, si,qμα ante , o post, in ipsa re facta erunt, comprehendemus , aut a rebus consiquentibus, aut a circunstantibus norecedemus, hoc modo : Quod simul atque Gracchus i prostexit luctuare populum,uerentem ne ipse auctoraritate Senatus commotus a sententia desisteret, iubet aduocari concionem. Iste interea scelere'malis codigitationibus redundans,euolat ex templo Ionis, si dans,oculis ardentibus,erecto capillo,contorta toga,cupluribus alijs ire celerius coepit. Illi praeco faciebat a
dientiam,hic siubsellium quoddam calce premens dexatrapedem defringit, er esios hoc idem iubet facere.
140쪽
LIBER IIILFA Io m Gracchus deos inciperet precari, cursim illi impetum faciunt,ex aeuis alijsq; partibus conuolant, atque e populo unκs,Frie inquit Tiberi , fuge. non uides frestice inquam . Deinde uaga mκltitudo subito tiae more perterrita, fugere coepit. At iste stumans ex ore scelus, anhelans ex in imo pectore crudelitatem, eontorquet brachium dubitanti Graccbo quid esset, neqκe tamen locum in quo constiterat relinque litercutit tempκs. Ille nulla uoce delibans insita viri
tutem, concidit tacitus: iste uiri fortissimi miserando sangκine astersius, qκ ifacinus praeclarissimκm θαcisset, circuit 'ectans, er bilaris sceleratam gratκα
tantibus manum porrigens, in templum Iοκis contulit sese. Haec exornatio in ampliscanda ctar commisieranα da re plurimum prodest,' in huiusmodi narrationibus: statuit enim totam rem,et prope ponit ante octalos. Omnes rationes honestandae elocutionis studiost Rero collegimus,in quibus Herenni si te diligenter exerclieris grauitatem , dignitatem, Cr susAitatem habere in dicendo poteris, ut Oratorie plane loquaris, ne nuda atque inornata inuentio uulgari sermone Uberatur. Nunc identidem nosmet ipsi nobis instemus, res enim communis agitur, ut freqκenter π assid eco equamur artis rationem studio,π exercitatione: quod alij cam molestia tribus de causis maxime saαciunt, aut si, cum quibus libenter exerceantur, non
habent: aut si sibi di sidunt, aut si nesciwnt quam
uit; sequi debeant quae a nobis absunt omnes difficultates. Na simul libenter exercemzr propter amixcitiam , cuius initiam cognatio fecit, caetera philosoα