장음표시 사용
211쪽
DE INVENTIONE tulerunt. Cum puerorκm igitin formas Er corpora magno hic opere miraretκr: Horum,inquiunt illi, seu
rores furit apud nos uirgines. quare, qua sint illa disgnitate, potes ex bis fusticari. Praebete igitur mihi qκaeso, inquit, ex istis uirginibus formosissimas, dum pingo id quod pollicitus sum uobis,ut mutum in simulacrum ex animali exemplo ueritas transferatur.
Tunc Crotoniatae publico de consilio uirgines unum in locum conduxerunt, ore picitori quas uellet eligendi potestatem dederunt. ille autem quinqκe delegi quarum nomina multi poetae memoriae tradiderui, quod eius essent iudicio probatae , qui uerissimum pulchri, rudinis habere iudicium debuisset.neque enim putauriit omnia, quae quaereret ad lignustatem, uno in coru
pore sie reperire posse, ideo quod nihil simplici in gene
re omnibus ex partibus perfectu natura expoliust.itauque laquam caeteris non sit habitura quod largiatur, sit uni cuncta concesserit, aliud alii commodi aliquo adiuncto incommodo muneratur. quod quoniam noα bis quoque uolutatis accidit,lit artem dicendi perscriuberemus; non unum aliquod proposivimus exemplis, cuius omnes partes, quocunque essent in genere, exsprimendae nobis necessario uiderentur ; sed omnibus unum in locum coactis Ariptoribus, qRod qκisque coamodissime praecipere nidebatκ excerpsimus, ex uarque ingenijs excellentissima quaeque libauimus. ex ijs enim , qui nomine π memoria digni siunt, nec nihil optime, nec omnia praeclarissime quisquam dicere noα bis uidebatur. Quapropter 'altitia nobis uisa est auta bene inuentis alicuias recedere , si quo in uitio eius
212쪽
offenderemur, t ad ustia quos eius accedere, cuius aliquo bene praecepto duceremur. Quod si in ceteris quoque studijs a multis eligere homines comodisimuqηodqμe,quam sese uni alicui certo uellent addicere, minus in arrogantiam offenderent, non tantopere inniti js persieueraren aliquanto ex insicitia leuius labos raFent. Ac si par in nobis huius artis, atque in illo pio
eiurae, sicietis fuisset, fortasse magis hoc suo in genere
opus no tiru,quam ille in sua plectura nobilis eniteret. ex maiore enim copia nobis,quam illi, fuit exemplo: rum eligendi potestas. Ille una ex urbe,Cr ex eo numero uirgin m , quae tum erant, eligere potuit: nobis
omnin quicunque fuerunt ab ultimo principio huius praeceptioni, utque ad hoc lepus,expositis copijs,quodncunque placere eligendi potestas fuit. Ac ueteres quia istix a M'dem scriptores artis usique ab principe illo atque inuetore Tipia repetitos,unum in locum conduxit Aristote is dire Ilehπ nominatim cuiusque praecepta magna conquisita cnra persticue Aripsit, atque enodata diligenter exposuit,ac tantum inuentoribus ipsis suauitate π bre, uitate dicendi praestitit, ut nemo illorum praecepta ex
ipsorum libris cognostat, sed omnes,qui quod illi praeucipiant uelint intelligere,ad hunc, quasi ad quendam
multo comodiorem explicatorem reuertantur. Atque
fuerant,in medio posui ut cieteros π se ip*m per siecognosceremus. Ab hoc autem qui profecti sunt, qμdα qua in maximis philosophiae partibus operae plurimi conpumpserunt, sicut π ipsisutus instituta sequebautur, fecerat: tamen permulta nobis praecepta dicenα
213쪽
di reliqκerunt. Atque adi j quoque alio ex fonte praeαceptores dicendi emanauerunt, qui item permultu ad dicendtam, si quid ars proficit, opitulati sunt. Nam fuit tempore eodem,quo Aristoteles, magnus nosti lis rhetor Isocrates,cuius ipsius quam constet esse arte,
non inuenimus. Distipulorum autem, atque eorum,
qui protinus ab hac sunt disiciplina profecti,multa de
arte praecepta reperimus. Ex his duabus diuersis, sicis siti familiis,quarum altera cκm uersiretur in philoα subia, nonnullam rhetoricae quoque artis sibi curam assumebat,altera uero omnis in dicendi erasudio praeceptione occupata, unum quodiam est constatum genus i ρ serioribus,qui ab utrisique ea,quae comode dici uidebantur, influas aertes contulerunt: quos ipsos simul atq; illos superiores nos nobis omnes,qκoad facultas tulit,proposuimκs, ex nostro quoque nonihil in comune contulimus. Quod si ea,quae in his libris ex ponuntur, tantopere eligenda fuerunt, quanto studio electa punt: profecto neque nos,neque adios industriae nostrae poenitebit. Sin autem temere aliquid alicuius praeterispe, aut non satis eleganter secuti uidebimur, docti ab aliquo facile π libenter sententiam commum tabimus . non enim parκm cognosse , sed in earum cognito stulte, din terseuerasse turpe esti praeterea quod alterum communi hominum infirmitati, alterusingulari uni cui que ussio est attriἶκmm. Quare nos quidem sine ulla astirmatione simul quaeretes duesbitanter unumquodque dicemus,ne,ia paruulum hoc consiequimur, ut satis comode haec perscripsisse uideaαmur, illκd amittamus,quod ma imii est, ut necui rei
214쪽
LIBER II. IOTtemere atque arroganter assenserimus. Verum hoc quidem nos, in hoc tempore, T in omni uita fluudiost,quoad facultas feret,consequemur nunc autem, ne longius oratio progressa uideatur, de reliqAit,quae praecipienda uidentur esse,dicemus. Igitur primus liraber exposito genere huius artis,er of cio, CT sine , CT materia,CI partibus genera controuersiarum, Cr inauentiones, constitutiones continebat. Deinde partes orationis, CT in eas omnes omnia pDecepta. QMare et icum in eo caeteris de rebus distinctius dictum sit,dister , ρ autem de coormatione, de reprehensione: nunc in si certos confirmandi Cr reprehendendi infingula cauti mscrum genera locos tradendos arbitramur . Et qllia, quo pacto tractari conueniret argumentationes, in libro primo non indiligenter expositum est, hic tantum ipsi inuenta unamqnanque in rem exponetur simpliciter sime ulla exornatione, ut ex hoc inuenta ipss,exsuperiore autem expolitio inuentorum petatur. Quaα re haec quae nunc praecipientur, ad confirmationis reprehensionis partes referre oportebit.
OMNIS Cr demonstrativa, er deliberatiua ,et meten l
iudicialis cause necesse est in aliquo eorum , qκα ante exposita sunt, costitutiois genere uno pluribus ueuersitur. Hoc quanquam ita est,tamen clim commus
niter quaedam de omnibus praecipi posset, separatim quoque aliae sunt cuiusque generis er diuerse praeceαptiones. Aliud enim laus , aut uituperatio,Hiκd sima tentiae dictio, aliud accusatio, aut recusettio conscere debet. In iudiciis quid aequum sit quaeritur. In deo monstrationibus 'quid honestum. In deliberationiu
215쪽
DE INVENTIONEbus,ut nos arbitramur,quid bonestum sit, π quid utile. Nam caeteri utilitatis modo Dem in suadendo rerin dissuadendo exponi oportere arbitrati sunt. Q κραrum igitur generum sines et exitus diuersi sunt, eoαrum praecepta eadem esse non possunt. Neque nunc hoc dicimus, non easdem incidere constitutiones: Remruntamen oratio qκaedam ex ipso sine et genere caua se nasicitur, quae pertineat ad uitae alicuius demonstra ubicula liqηςm ,σηt ad sintentiae dictionem. Quare nunc ineri 'einno exponendis controuersijs in iudiciali genere causarum praeceptorum uersabimur. Ex quo pleraque in caeαtera qκoqsse causarum genera simili implicita controuersia nulla cum difficultate transferentur : post ακα nie Ἀ- t m siparatim de reliquis dicemus. Nune 2 coniectu ruli costitutione profici Aemur,cuius exemplμm sit hoc expositκm : In itinere quidam prociscentem ad meracatum quendam, π secum aliquantum nummorum serentem est comitatus: cu boe,ut fere fit, in uia se monem contulit,ex quo factum est,ut illud iter famiraliarins facere uellent. Quare cum in quandam tabem x ' ', nam diuertissent, simul coenare, et in eodem loco som' num capere uoluerunt. Coenati discubuerunt ibidem . r ea; o autem snam ita dicitur post inreentum, cum in alio maleficio deprehensius esset cum illum alterum,uidelicet qui nummos haberet, animaduertisset, noctis.
po isam illos arctius,ut fit, iam ex lassitudine dormire sensi accessi π alterius eorum, qui sine nummisera gladium propter appositum e vagina eduxit, illum alterum occidit,numos abstκli gladium coendi
tum in vaginam recondidit, the siese in lectum Rum
216쪽
LIBER II. IO8 recepit. Ille autem,cuius gladio occisio erat facta,multo ante lucem surrexit,comitem illum suum inclamaus it semel sepius,illum somno impeditu non restondere existimauit, se gladium, e T caetera, qκα secum attulerat ustulit, solus probedius est. Caupo non mutito post conclamauit hominem esse occisum, cum quibusdam diuersoribus illum qui ante exierat, constquitur: in itinere hominem comprehendit, gladium
eius e vagina educit, reperit cruentlim homo in Arrbem ab illis deducitur, ac reus sit . In hac intentio seriminis, Occidisti. Depulpo, Non occidi. Ex quibus constitutio est. Quaestio eadem in coniecturali,quae tuae dicatio,Occiderit ne . Nunc expnemus locos quorum pars aliqua in omnem coniecturalem incidit contradiversiam. Hoc autem π in horum locorum expositioαne, in caeterorum oportebit attenderesnon omnes in . ,-, omnem causam conuenire. Vt enim omne nomen exHiqnibus, On ex omnibus literis scribitur: sic omnem in causam no omnis argumentorum copia, sid eorum necessaria pars aliqua conueniet. Omnis igitur, ex sim 's yon ιρα sa, ex persona, ex facto ipso coniectura capienda e f
s. Causa diphribuitur in impulsionem π in rutiοα ' De O s
Impulsio est, quae sine cogitatione per quandam affectionem animi facere aliquid hortatur , ut amor racundia, aegritudo, uinolentia, T omnino omnia, in quibus animus ita uidetur affectui fuisse , ut rem persticere cum consilio π clira non potuerit, icquodfeci impetu quodam animi potias, quam statione fecerit. Ratiocinatio autem est diliα
geni π considerata faciendi aliqrid, aut non facienuo iiij
217쪽
: t DE INVENTIONE di excogitatio. Ea dicitur tum interfuissessum aliquid faciendum,aut non faciendum certa de causa uitasse aut pecutus esse animus uidetur, ut si amicitiae quid causa faelum dicetur, si inimici ulciscendi, si metus, si gloriae, si pecuniae, si denique,ut omnia generatim amplectamur,alicuius retinendi,augendi, adipiscendiue
commodi, aκt contra rei jciendi,diminuendi, deuitandi. diue incommodi causa. Nam horum ingenus alter iutrum illa quoque incident, in quibus aut incomodis aliquod maioris uitandi incomodi causa , aκt maioris adipiscedi comodi suscipitur: aut commodum aliquodlmaioris ad scendi comodi, aut maioris uitandi incoα
modi praeteritur. Hie locus sicut aliquod fundamen: t- est huius constitutionis: nam nihil herum esse cuiquam probatκ'nisi a liquid, κare fastum si se liab, dit r. ergo a Uato cum aliquid impulsione factum esse diceti, illum impetκm quandam comotionem 'n' Pione aenimi, asseditionemq; uerbis ore siententiis amplificare
debebit, er ostendere quanta uis amoris sit , qssant g Arinimiperturbatio ex iracundia fat,aut ex aliqua cau si earum,qua impulsum aliquem id fecisse dicet. Hicer eXemploru comemoratione, qui simili impulpis alio' quid comisierint,etsimilitudinum collatione ipsi animi affectionis explicatione curandum est, ut non
mirum uideatur, si quod ad facinus tali perturbatioα
μ' se commotus animus accesserit. Cum autem non imm
alio An fovessione, uora ratiocinatione aliquem comisisse qWid dice quid comodi sit secutus,aut quid in modi fuge, ri demo rusi et id augebit quamaxime poterit, ut,
218쪽
- L I B ER II. IO9 peccandum hortata uideatur . Si gloriae causa, quanatam gloriam consecuturam existimarit. Item si domiα
nationis, si pecuniae, si amicitiae, si inimicitiarum, πomnino quidquid eri quod cause fuisse dicet, id summe augere debebit. Et hoc eum magnopere consideraα re oportebit,non quid in ueritate modo, uerum etiam Mebementius,quid in opinione eius quem arguet, 'ex
rit. Nihil enim refert non fuisse,aut non esse aliquid comodi aut incἴ modi, si ostedi potest ei uisum esse qiii
arguatur. Nam opinio dupliciter fallit homines,cκm 9im aut res alii 'odi est ac putatur,aut no is euentus est, χο quem arbitrati sunt. Res aliusimodi est tum,cum alit Lino me id qμod bonum est alam putant: aut contra, quod zι εα malum est,sonnm : aut quod nec malum est, nec boαn m natum aut bonum: aut quod malu,aut bonum est,nec matrum,nec bonum . Hoc intellecto,si quis neαgabit milam esse pecuniam fratris,aut amici uita, aut 'denique osticio suo antiquiorem aut suaviorem , non erit hoc accusatori negandum. Nam in eum culpa summum odium tDnsferetiir, qui id, qκod tam Mere π pie dicetur negabit. Veru illud dicendum erit,
tui non esse ita usum,' uod sumi oportet ex ijs, quae ad persona pertinent, de quo post dicendu est. Euenα- tus aut tum falli cum aliter occidit, atque ij qui arae ἡ .6 in evgκutur,arbitrati esse dicuntur . ut si quis dicatur aliuoccidisse ac Moluerit,quod aut similitudine,aut fustiotione,aut demonstratione falsa deceptus sit: aut eum necasse, cuiμs testamento non sit haeres, quod eius testamento, si haeredem arbitratus sit. non enim ex essentn cogitationem stectari oportere , sed qηa co
219쪽
DE INVENTIONEgitatione π ste ad maleficium profectus sit, consi αrare: π quo animo quid i isque faciatino quo casu
utatu ad rem pertinere. In hoc autem loco,caput itilud erit accusatori, si demon'are poterit, alij nemini causam fuisse faciendi. Secundarium, si tantam,aut tam idoneam nemini. sin fuisse aliis quoqκe causa faciendi uidebitur: aut potestas alijs defuisse demonα stranda est,aut facultas, aut uoluntas. Potestas, si aut nescisse,aut non affuisse, ut conficere aliqκid non poα
inisse dicetur. Facultas, si ratio, adiutores, adium enci ta, π caeter quae ad rem pertinebunt, defuisse alicui demonstrabuntur. Voluntas ,si animus i talibus fauctis uacuus π integer esse dicetur. Postremo quas ad defensione rationes reo dabimus, iis accusator ad alios ex culpa eximendos abutetur. Uerum id breui facienα dum est, Er in unum multa sunt conducenda, ut ner alterius defendendi causa hunc accusare sed huius ae - cusandi causa defendere alterum uideatur. Atque ac custon quidem haec tere punt in causa ficienda o et, α κ Uide L. Defensior autem ex contrario primum
eIebeia impulsionem aut nullam fuisse dicet, aut si fuisse con; sic nem cedet, extenuabit, Erparuulam qWandam fuisse deo monstrabit,aut no ex easolere bulum odi facta nasci docebit. Quo erit in loco demonstrandum,qκae uis natura eius sit affectionis, qua impulsius aliquid reus eommisisse dicetur: in quo cre exempla o similitκα dines erunt proferendae, ipsa diligenter natura eius
assectionis quamleuissime quietissimam ad partem explicanda,ut res ipsa 2 facto crudeli coet turbulento ad quoddam mitius Cr tranquillius traducatur, er
220쪽
oratio tamen ad animum ellis,qui audiet, π 44 4 i ιυμ, iobomi quendam intimum siensium accommodetnr. Rarios Lario cinationis autem susticiones infirmabit, si aut commodum nullum fuisse,aut parvum,aut aliis magis fisisse, aut nihilo sibi magis quam aliijs,aut incommodum sibi
maius quam commodum dicet, ut nequaquam fuerit illius commodi, quod expetitum dicatur , magnitudo aut cum eo incommodo,quod acciderit,aut ca illo pesriciao,quod subeatu comparanda: qui omnes loci si, militer incommodi quoque uitatione tractabutur. Sin
accusator dixerit,eum id esse secutu,quod ei usum sit commodii,aut id fugisse, quod putarit esse incommorda, qtians in falsa forit opinione : demonstrandum erit defensori,neminem tantae esse 'illitiae,qui tali inreposit ueritatem ignorare . Quod si id concedatur,
illud non cocessum iri,nee dubitasse quidem buc quid eius iuris esset ed id,quod falsum fuerit, sine ulla d bitatione pro falso, quod uerum pro uero probasse. Q bd dubitauerit ιmmae fuisse amentiae, ubia steimpulsium certa in periculum se committere. auemα admodum autem accusitor, cum ab alijs culpam dia. mouebi defensoris locis utetur: sic ijs locis,qui accussiori dati sunt,utetur reus cu in alios ab se crimen noct
Iet transferre . Ex persiona aut coniectura capietur , si PQ ers. ea res,quae personis attributae si 't, dilige tςr ς' si . A.,. . rubsitur,quas omnes in primo libro exposuimris. nam et de nomine nonnunquam aliquid susticionis nasiis turinomen autem cu dicimus,cognomen quoesse intelligatur oportet. de hominis enim certo et proprist ηο ά h ccabulo agitur : visi dicamus idcirco aliquem caldum