장음표시 사용
251쪽
nem sarem Disse impedimento , tamen quidά capitis ac sumunt. Intentia Uine tis,gnas debκisti , ad socribriam praesto non 'erunt. Dep po est comessio .
Rario, Flamen enim dira accreuit , ora ea re traduci non potueritant. Infirmatis est,Tamen,quonia , Aod Io labet, factum non est, supplisio Eunus es. Iussi cario est,tam in ea re redempter contra legem aliqκid
fecerit, qua in re studio eius subita fuminis obstiterit, sosinit OOpplicio ne dignus sit. Necessitndo acitem infertκr, Glim ui quadam reus id quod fecerit, fecisse defendita re modo : Lex est apud modios,ut si qua rostrata in pom nauis deprehensa sit lublicerericum
magna in alto tempestas esset, uis uentora inlistis noris Rhodiorum in portum navim coegit. Quaestor nax Mim populi uocat. Natiis dominus negat pliblicari os fortere. Intentio est,Rostata naxis in portu deprehenαρ est. Depulsio est concessio. Rario, Vi π necessarios mlis in portum coa H. Infirmatio est,Nauim ex loge tamen populi esse oportet. Iudicatio est, cu rostra r.et nauim in portu deprehensam lex publicarit, cAms haec nauis inuitis nautis ui tempestatis in portam con iecta si oporteat ne eam publicari. Horκm trilim geGnerium idcirco unlim in locum contalimus exempla,q od similis in ea praeceptio argumentorum tradimr ..
Nam in his omnibus primum, si quid rei ipsi dabit facultatis,coiectκram ab accusitore induci oportebit, nil quod uoluntate factum negabitu conpulto factnmsi licione allo demon retur. Deinde inducere δεα Mnitionem necessitudini aut casus,aut imprudetis,et ex pla ad eam definitione adiungere n quiblis imp
252쪽
dentia fuisse uideatur, aut casus,alit necessitudo, ab his id, quod reus inferat, separare , id est ostendere dissimili,quod lenius, facilius,non ignorabile,non for iliitum, non necessarium fuerit. Postea demonstrare, potuisse euitari, π hac ratione prouideri potuisse , si hoc aut illud fecisset,aut nisi fecisse praecaueri,
sinitionibus ostendere non hanc imprudentium, aut casum,aut necessitudinem, sed inertiam, negligentiam , fatuitatem nominari oportere. Ac si qua necessitudo turpitudinem uidebitur habere, Ortebit per locorum
communium implicationem redarguentem demonstrare,quiduis perpeti,mori denis satius fuisse,quam eius
modi nece tudini obtemperare . Atque tum ex his Ioci de quibus in negotiali parte dictum est , iuris ποequitatis naturam oportebit quaerere, er quasi in ab soluta iuridiciali per se'hoe ipsum ab rebus omnibus separatim cosiderare. Atqκe hoc in loco, si facultas erit, exemplis uti oportebit, quibus in simili excusitione non sit ignotum : π contentione , magis illis ignota scendum fuisse : ex deliberationis partibus, tur pe , aut inutile esse concedi eam rem , quae ab ad uersirio commissa sit : permagnum esse, ma αgno futurum detrimento, si ea res ab 's,qui potesta; rem habent iudicandi, neglecta sit. Defensior autem
conuersis omnibus his partiblis poterit uti. maxime autem in uoluntate defendenda commorabitur in in ea re adaligenda,quae uoluntati fuerit impedimento, erse plμε quam fecerit, facere non potuisse in omnizbus rebus uoluntatem stectari oportere: Gr se covinci non posse,qκod non a ita ciapa,'ex suo nomine
253쪽
DE INVENTIONE eommunem hominum infirmitatem posse damnari. Deinde nihil indignius que, quam eum, qMi culpa careat, supplicio non carere. Loci autem communes ccxcusatori unus in confessione, alter Hκanta potestas peccandi relinquatu si semel institutum sit, ut no de facto, sed defaciti causa quaeratur. Defensoris autem,
conquestio calamitatis eiu 3κae non culpa, sed ut maαiore quadam acciderit, de fortunae potestate boα minum infirmitate, π uti suum animum non euenm tum considerent. In quibus omnibus conquestionem suarum aerumnarum,stcrudelitatis aduersariorum indignationem inesse oportebit. Ac neminem mirari
conueniet, si aut in iis, aut in alijs exemplis scripti quoque controκersiam adiunctam uitibit. Quo degranere post erit nobis separatim dicendulropterea qκod quaedam genera causarum simpliciter ex sua ni considerantur: quaedam autem sibi aliud quoque aliα
quod controversiae genus assumunt. Quare omnibus cognitis, non erit dis ile in unamquanque calisam transferre,qAod ex eo quoque genere conueniet: ut in bis exemplis concessionis inest omnibus scripti controuuersia ea,quae ex scripto π sententia nominatur: sidquia de cocessione loquebamur, in eam praecepta dedidimus. Alio autem loco de scripto π sententia dicemALNunc in alteram concessionis partem considerationem intendemus. Deprecatio est, in qκa non defensio μή dii, sied ignoscendi post latio cotinetur. Hoc genus uix
in iudicio probari potest,ideo quod cocesso peccato,disescite est ab eo, qui peccatoram vindex esse debet, ut
ignoscat impetrare. QRare parte eius generis, cis calic
254쪽
LIBER II. I sam non in eo constitueris,uti Iicebit. Vt si pro aliquo claro, aut forti uero,cuius in remp. multa sint bene' cis,dixeris,possis, clim uidearis non uti deprecatione, uti tamen , ad hunc modum: Quod si iudices hic pro
suis beneficijs,pro suo studio , quod in uos habuit semape tali sino tempore multorum suorum recte factorucausa,uni delicto ut ignosceretis,postularet, tamen dirugnum uestra mansiuetudine,dignum uirtute huius esset iudices a uobis hac rem hoc postulante impetrari. Deinde augere beneficia licebit , iadices per locum communem ad ignoscendi uoluntatem ducere. Quax re hoc genκs, quanquam in indicijs non uersatur, nisi qκadam ex parte : tamen quia π pars ipsa inducenoda nonnunquam est , π in Senatri aut concilio sepe omni in genere tractanda,in id qκoque praecepta ponemus. Nam in Senatu, in concilio de siphace diu deliberatum est de Q-Numitoris Pullo apud L. Opimium,'eius considium diu dictum est. Et maugis in hoc quidem ignossendi,qκam cognoscendi postulatio ualuit. Nam semper animo bono fe in popul R. Disse non tam facile probabat,cum conieciturali conastitutione uteretur, qκam ni propter posterins benefcium sibi ignosceretur,cum deprecationis partes adiuugeret.Oportebit igitur eum,qui ibi ut ignoscatur, postulasit,commemorare si qua sua poterit beneficia, et si poterit,ostendere ea maiora esse,quam haec quae deis liquerit,ut plus ab eo boni,quam mali profectum esse uideatur. Deinde maiorum suorum beneficia, siqua extabunt, proferre. Deinde ostendere non odio,
neq; crudelitate fecisse quod fecerit, sied a i stultitia,
255쪽
aut impulsin alicuius,aut aliqua bonest aut probabili causa Postea polliceri confirmare , - hoc pecαcato doctum, π beneficio eorum,qui sibi ignouerint,co irmatum,omni tempore a tali ratione abfuturrem.
Dcinde stem ostendere,aliquo sie:in loco,magno iij qui' sibi concesserint,vsiui futurum. Postea si facultas erit, se aut cosanguineum, aut iam i maioribus in primis amicum esse demonstrabi π amplitudinem suae uo αluntatis, e nobilitatem generis eorum qui si saluum uelint, dignitatem ostendere,π caetera ea quae personis ad bonestatem, π amplitudinem sunt attributa, cum conquestione, sine arrogantia in se esse demone si rabit, ut honore potius aliqκο , quam ullo supplicio dignus esse uideatur. Deinde caeteros proferre, qui bus maiora delicta concessa sunt. Ac multi m pro inciet, si se misiericordem in potestate , propensum
ad ignoscendum fuisse ostendet. Atque ipsum illud
peccatum erit extenuadum,ut quam minimum fuisse uideatur, aut turpe,aut inutile demonstrandum tali de homine supplicium sumere . Deinde locis conix munibus misericordiam captare oportebit ex iis praeceαptis,quae in primo libro sunt exposita, Aduersarius autem male ficta augebit, nihil imprudenter, sed oesmnia ex crudelitate Or malitia facta dicet. ipsim
immisericordem, superbum Disse, si poterit, tenedet semper inimicum fuisse, amicκ feri nullo motido posse. Si beneficia proferet, aut aliqua de causa fuecta,non propter neκοlentiam demonstrabit,aut poes et odium esse scre 'seceptu,aut issa omnia maleficiis se dolor acii leuiora beneficia quam malescia, aut
256쪽
LIBER II. cum seneficiis bonos haesitus si pro maleficio poenam sumi oportere. Deinde turpe esse,aut inutile ignosii. Deinde de quo ut potestas esse sepe optarint, in eum potestate non uti, summam ejestultitiam : cogiαta re oportere,quem animum in eum,uel quale odium habuerint. Locus autem communis erit indignatio
maleficii: π Eter Omm misereri oportere, qui proαpter fortunam,non propter malitiam in miseri is simi. Quoniam igitur in generali constitutione tandiu proαpter eiuspartium multitudinem commoramur,ne forte uarietate, dissimilitudine rerum deductus alicuius animus in qκedam errorem deferatur, qκid etiam nobis ex eo genere reste quare restet, admonenduvidetur . Iuridicialem cauom esse dicebamus in quaraequi π iniqui natur praemii aut poenae ratio quaeret. . retur. Eas caWas, in quibus de aequo iniquo q ritis tur,exto uimus. Nunc regat ut de praemio or te poetilia explicemus. Sunt enim multae causa. quae ex praermii alicuius petitione constant. Nam π apud rudiuces de praemio saepe accusatorum quaeritur, o ὰ Seu natu, aκt concilio aliquod praemium saepe petit r. Ac neminem conueniet arbitrari nos, cum aliquod exemplum ponamus, quod in Senatu agatar, ab ει α diciali genere exemplorum recedere. Quidquid enim de homine probando, aut improbanJo dicitur, cum ad eam dictionem sententiarum quoqκe ratio ac
commodetur, id non , si per sententiae dictionem agis tu deliberativum est ; sed quia de homine statuituruiudiciale est habendum 'omnino autem qκi dilia
257쪽
DE INVENTIONE uerit , cum genere primo, tum etiam forma eas inutelliget disidere : caeteris autem partibus aptas inter se omnes, π aliam in aliam implicatam uidebit. De iis N c de praemi is consideremus. L. Licinius Crassus cos. 3κosdam in citeriore Gallia nullo illustri, neque cerato duce , neqae eo nomine, neque nκmero praeditos,
ut digni essent qui hostes populi R. esse dicerentur ;qκod tamen excursionibus latrocinijs infestam prouinciam redderent,consistatus est , conjecit. Ro.mam redij t, triumphum ab Senatu postulat. Hi ut in deprecatione,nihil ad nos utinet 'ationibus: infirmationibus rationum supponendis adiudicatiounem peruenire : propterea quod nisi alia quoque inucidet constitutio, aut pars constitutionis, simplex erit iudicatio , i r in quaestione ipsa continebitur. In des precatione huiusimodi, Oporteat ne poena affici . In hac huiusmodi, Oporteatne praemium dari. Nunc ad praemij q stionem appositos locos exponemus.
PI es alio igitur praemij qκatuor est in partes di ributa: ἔn benefici in hominem,in praemii genus, in facultaα
seM , o tes. Beneficia ex sua Rhex tempore, ex animo eius, fecerit, ex causa con siderantur. Ex sua ui quaer
fhntur hoe modo : Magna an parua, facilia an dissi cilia, 'gularia sint an uulgaria, uera an falsa quaαμ rem re dum ex oratione honestentur. Ex tempore antem,Si tum cum indigerem uscum caeteri no possent ut notilent opitulari,si tum cum stes destruisset, opitulatus M oinimo sic. εκ animo,si non sui commodi causa, Ad eo consilulio fecit omnia,ut hoc conjicere posset. in capudi non
258쪽
fortuna obstitisset. In hominem autem, Quibus si rationibus nixerit,quid sumptus in eam rem,alit labori, insumpsierit, si quid aliqκando tale fecerit,nκ' i alieni laboris, aut deorum bonitatis praemium sibi ροπ'Het z.m m aliquando ipsie talem ob causam aliquem praemio affici negarit oportere: aut nκm iam satis pro eo, qκod fecerit, bonos habitus sit aut nu necesse Deurit ei facere id,quod fecerit: ant nu bui modi sit factum,ut,nisi fecisset supplicio dignus esset,no,q ia fecerit, nemio: aut num ante tempus praemissm petat, era stem incertam certo uenditet pretio : alit nκ, quo
supplicium aliquod κitet,eo praemium postκlet, uti de se praeiudicium facta esse uideatin . In praemij autem D IMMU genere,qηid, π qssantum, quamobrem postuletur, π quo π quanto quaeque res praemio digna sit, o si
derabitur. Deinde apud maiores quiuens bominibu ,et . .: quibus de causis talis bonos sit habitus,quaeretur. Dein οὐ ne is honos nimium pervagetur. Atque hic eius,qui contra aliquem praemium postulantem dicet locus erit communis, praemia uirtutis o officij sancta π casta
esse oportere,neque ea aut cum improbis communicamri,aut in mediocribus hominibus peruulgari. Et alter, minus homines uirtutis cupidos fore uirtutis praemio peruulgato. Q uae enim rara π arduasnt,ea ex praemio pulchra iucunda hominibκs uideri. Et tertius,
si existant qui apud madores nostros ob egregiam utra tutem tali honore dignati sunt,no ne de sua gloria cupari praemio tales homines affici videis, deliberari pistent f π eorum enumeratio, π cum eis, quos contradica comparatio. Lius autem qui praemiis paetet, facti
259쪽
DE INVENTIONE sui amplificatio,π eorum,quipraemiis affecti sunt, nsuis facitis cotentio. Deinde caeteros a uirtutis studio rei iri, si ipse praemio no sit affectus. Facκltates
autem considerantur, cum aliquod pecuniarum prae mium postulatur, in quo,utru copia ne sit agri,uectiα gallum,pecuniae,an penuria,consideratur. Loci cometimunes, facultates a ere,no minHere oportere, π impudentem esse,qui pro beneficio nongratiam, uerum mercedem postulet: contra autem de pecunia ratiocianari, serestam esse, cum de gratia referenda deliberetur se non pretium pro facto, sed bonorem ita ut factitatκm sit pro beneficio postulare.:Ac de costitutionibus quidem sitis dictum est: nunc de iis controuerαujs,quae inscripto uersantur, dicendκm uidetur. ρ nouer Hs
nis ratione Aiquid dubii nascitur. Id si ex ambiguo kὸρ I N Dipto Rersati r controuersia,cum ex scriptio
ex scripto sententia,ex contrarijs legibus, ex ratio: cinatione,ex desinitione. Ex ambiguo autem n citur
controuersia,cum quid senserit scripto obscurum est, quod Ar twm duas plures ue res signiscat, huc modum : Paterfamilias,cum filium haeredem facere ua sorum argenteorum centum pondo uxori suae sic lega
uit: Haeres meus uxori meae vasorum argenteornm pondo centum,quae uolet,dato. Post mortem eius κααμ magnifica, tar pretiose caelata petit a filo mater.illast,quae ipse uellet,debere dicit. Primum i feri poterit, demonstirandum est no esse ambigue scriptumeropteα rea qκod omnes in consuetudine fermonis sic uti solet eo uerbo uno pluribus ne in ea sententis,in qκa is qui dicet 4ccipiendum esse demonstrabit. Deinde ex purea
260쪽
riore or ex inferiore scriptura doce dum id, qκod quae inr fieri per bicuum. Quare si ipsa siparatim ex se
Verbuticonsiderentur,omnia aut pleraque ambigua lita sum iri. Quae ulitem ex omni con derata scriptura
persticua fani,haec ambigaea non oportere existimari. Deinde qua in siententia scriptor fuerit,ex caeteris eius Diptis,et factis,diciis,animo atque uita ellis sumi oportebit, eam ipsam Ariptura,in qua inerit illud am biguum,de quo Pinitur,totam omnibus ex partibus pertentare, si quid aut ad id appositκm sit, quod nos interpretemur,aut et,quod aduersarius intelligat, adauersetur. Num facile, κid uerisimile sit eum uoluisse qlii scripsit,ex omni scriptura, er ex persona scriptoraris,atqae iijs rebus,quae personis attributae sunt,considerabitur. Deinde erit demonstrandum, si quid ex ipsa re dabitur facultatis id , quod aduersarius intelligat, multo minus commode feri posse,quam id, qκod nos accipimus,quod illius rei neque administratio, neqsse exitus ullus extet: nos quod dicamus, facile comta mode transigi posse. ut in hac lege nihil enim probibet am exempli loco ponere,quo facilius res intelliogatur) Meretrix coronam auream ne habeto : si haribueri publica esto. Contra eum qui meretricem pκα blicari dicat ex lege oportere, posset dici,neque admi nistratione esse ullam publicae meretricis, neque exiti. legis in meretrice publicanda: at in auro publicando administrationem, exitum facilem esse,stineomodi nihil inesse. Ac diligenter illud quoque attenodere oportebit,nu illo probato, quod aduersarius intelligat, utilior res, aut bonestior, alit magis necessaria,