장음표시 사용
281쪽
λια C DE INVENTIO NE tet considerare. Faeile id dicimκs, quod sine magno, es κtsine ullo labore, sumptu,molestia,quambreuissimo
tempore confici potest. Difficile aut feri, qκM qκamquam laboris, sumptus,molestis,i inquitatis indiget,
atque aut omnes,aut plurimas, aut ma imus causas
habet difficultatis, tamen bis 'siceptis diffleuitatibus
nef- ef eomplecti,atque ad exitκm perduci potest. Quoniam er' in si sim ego de honestate, de utilitate diximus, nuc restat ut: ε . i. de iis rebus,quas his attributas esse dicebamus,neces'ec Πωμηudine re affectione Ueribamus. Puto igitur esse , cnecessitudine,cui nulla ui resisti potest, quae neqM mistari,neque leniri potest. Atque ut apertius hoc sit,exeptis licet uim rei,qualis quanta sit,cognosiamus. Vri posse flamma ligneam materiam necesse est. Cora pus mortale aliquo tempore interire necesse est . atque ita necesse,ut uis ea postulat, quam modo describebramus,necessitudinis: cui nulla ui resisti potest, quae neu que leniri potest. Huiusimodi necessiitudines,cum in dicendi rationes inciden recte necessitudines appellauetatur. Sin aliquae res incident difficiles,in illa 'periori, post ne feri,quaestione considerabimus. Atque etiam ηdi Amstcnehoc mihi uideor uidere, esse quasdam cum adiuetione im necessitudines,quasillam simplices π absol ras. Nam aliter diceresolemus, necesse est castinebes se dedere . . Annibali: aliter autem, necesse est Casilinum uenire in Annibalis potestatem. ile in superiore adi-mo
est basinisi malint fame perire: Mi enim id malunt,no est necesse. Hoc inferius fio item, propterea 3 od si eueunt castinesti sie dedere ue famem perpeti atqηe ita perire, necesse est casilinum uenire in Annibalis
282쪽
LIBER II. I Ipotestatem. Quid igitur perficere potest bae necessit dinis distributio : Prope dicam,plurimum, cu is locus necestudinis uidebitur incurrere. Nam eum supple* c κerit necessitudo , nihil erIt quod multa dicamus , cum eam nulla ratione lenire possimus. cum auum ita necesse erit, ut aliquid effugere aut adipisci uelimus, tu adluctio illa qκid habeat utilitatis aut quid bonestatis,erit considerandum. Nam si uelis attendere,ira taume ut id quaeras,quod conueniat ad usum ciuitatis, reperias nullam esse rem,qua facere necesse sit, nisi pro
pter aliquam causam, quam adiunctionem nominasmus: pariter autem esse multas res necessitudinis, ad quas similis adiunctio non accedit. Quod genus,ut horamines mortales necesse est interire ne adiunctione.ut cibo utantur,no necesse est,nisi cu illa exceptione, exat sum, si nolint fame perire. Ergo,ut dixi, illud quod adiungitur, semper cui modi sit,erit consider udum. Nam omni tempore id pertinebit, Mi asst ad hφ eis Errastatem hoc modo exponenda necessitκdo sit, necesse I sin, rus est hoc faciamus, si boneste uolumus uiuere : aut ad mi ad tincolumitatem hoc modo,necesse est, si incolumes κοIn xymmu, esse : aut ad commoditatem hoc modφ, ζς ς 6tν Gomnis es sine incommodo nolumus uiuere. Ac summa quide necessitudo uidetur esse honestatis,huic proxima inco olumitatis,tertia ac leuissima comoditatis: quae cum bis
duabris nunquam poterit contendere. Hasice autem inter se sepe necesse est comparari, ut qu iquam praester honestas incolumitati, tamen utri potissimum consule dum si deliberetur. Cuius rei certum quiddam praea scriptκm viderer in perpetκκm dari posse. Nam qκα
283쪽
in re feri poterit,ut cum incolumitati consulκerimus, quod sit in praesentia de honestate delibatum, uirtute aliqκando Gr industitia recuperetur, incolumitatis raαtio uidebitur habenda: cum autem id non poterit,boαnestatis. Ita in eiusmodi quoque re,cum incolumitati Midebimur copulere,uere poterimus dicere, nos bonestatis rationem habere,quoniam sine incolumitate ea nullo tempore possumus adipisti. Q ua in re uel concede: re alteri,uel conditione alterius descendere, in praesentia quiescere, atque aliud tempus expediare oportebit. In eommciditatis uero ratione, modo illud attenodatur,digna ne.causi uideatur ea, quae ad utilitatem pertinebi quare aut de magniscentia, aut de honestate quiddam derogetur. Atque in hoc loco mihi caput
illud uidetur esse,ut quaeramus quid sit illud, qμod si
adipisci aur effugere uelimus,aliqua res nobis sit necessaria,hoc est,quae sit ad iunctio,ut proinde,uti quaeque res erit, laboremus,π grauissimam quanque causam Mehementissime necessariam iudicemus. Uectio est
quaedam ex tempore, aut ex negotiorum euentu, aut
administratione,antstudio hominκm comm litatio reα rum,ut no tales,quales ante habitae sint, aut pleri que baberi soleant, habendae uideantur esse : ut ad hostest transire turpe uidetur esse,at no illo animo quo Vloses transiit: π pecuniam in mare dehcere inutile, at non eo consilio quo Aristippus fecit. Sunt igitur res quaedam ex tempore, ex constitio, non ex sua natκαra considerandae,quibus in omnibus,quid tempora pestant,aut quid personis dignum si considerandum est: π non 3κid, sed quo qui' e animo quicum, quo te
284쪽
Nunc quoniam onis ne in cause genus argumentandi ratio tradita est, de inuentione prima ac maxima parte rhetoria
cae satis dictum nidetur . quare quoniam π una pars ad exitum hunc ab superiore libro perducta est, hic liber cui
, i non parum continet litera: ii
xlim; qκα restant,in ni reliquis diceti
e A. LIBER II. I Σpore qssandiu fat, attendendum est. His ex partibus ad sententiam dicendam, locos sumi oportere arbitra: mur. Laudes Yκtem uituperatioAes ex iis locis μα terras et mentur,qκi loci persionis sunt attributi,de quibus ante fenera dictum est. Sin distributius tractare quis uolet,p rtia se, fitur in animum corpus π extrarias res licebit. Ani tam mi est uirtus,cuius de partibus paulo ante dictum est. corporis,ualetudo,dignitas,uires,velocitas. Extrariae, bono lecκnia,affinitas genus,amicitatria, potentia , caetera quae si mili esse in genere intelligentur. Attaque in his id,quod in omnia uilet,ualere oportebit: corraria qNoque, quae, qualia sint, intelligentnr. Videre autem in laudando π in uituperando oportebit,non tam quae in corpore, aut in extrariis rebus babκerit is,de quo agetur,quam quo pacto bis rebus usiussit. Nam fortunam quidem laudare stultitia , o vituperare superbia est. Animi autem e laus honessta, uituperatio uenemens ess
285쪽
AIO R E S nos res scribere ingressus c. Trebati,π iijs libris, quos breui M tempore saris multos edidimu digniores , e cursu ipso reuocauit uoluntas tua. cum enim mecum in Tusculauno esses,o in bibliotheca separatim uterque nostrum ad suum studium libellos,quos uelle euoluere incidiαμ in Aristotelis Topica quaedam,quae sunt ab illo pluribus libris explicata. qua insicriptione commotus, conratinuo a me eorum librorum sententia requisisti. Q si tibi cum exposuissem, disciplinam inueniedoram argumentorMut sine ullo errore ad eam rationem uia pera Meniremus ab Aristotele inuenta libris illis contineri: Merecunde tu quidem, ut omnia, sed tamen ut facile cernere te ardere studio,mecum,ut tibi illa traderem, egisti. Cum aute ego te non tam uitandi laboris mei in a , quam quod interesse tua arbitrarer,uel ut eos per te ipse legere uel ut totam rationem a dodlissimo quodam rhetore acciperes hortatus essem,uirlinque litὰ te audiebam,es expertus. Sed a libris te obscuritas reiecit. Rhetor autem ille magnus,ut opino Aristotes
lica se ignorare restondit. Quod quidem minime fumadmiratκ6eum philosophum rhetori non esse cognitu, qui ab ipsis philosophi praeter admodum paucos, ignoretur. Quibus eo minus inscendum est,quod no mos
286쪽
do rebus iis,quae ab illo dictae et inuentae sunt,allici debuerunt: sid dicendi quoque incredibili quadam cum
evia,tum etiam siuauitate. Non potui igitur tibi saeupius hoc rogantho' tamen uerenti ne mihi grauis esses, facile enim id cernebam debere diutius,ne ipsi siris interpreti feri uideretur ini ria. Etenim eum tu mihi,meus multa sepe cauisses,ueritussium,nesi ego grauare aut ingratum triaut superbum uideretur. Sed dum fuimus una,tu optimus es testis,quam fuerarim occupatus. Vt autem ὰ te discessi in Graeciam proscissens,cum opera mea nec resta. nec amici uterens m nee boneste inter arma uersari possem, si tuto id quide mihi liceret: ut ueni Veliam, tuas π tuos vidi,admonitus huius aeris alieni,nolui desse ne tuaestae quidem flagitationi tuae. Itaque hae cum mecum rubros non haberem,memoria repetita in ipsa nauigatione conscripsi, tibis ex itinere misiicut mea diligentia
mandatorum tuorum,te qMque,etsi admonitare non eges,ad memoriam nostrarum rerum excitarem. Sed
tam tempus est ad i quod instituimus,accedere. c V Μ Omnis ratio diligens disserendi duas bdis beat partes, unam inneniendi, aeterum iudicaridi: utriusque princeps,ut mihi quide uidetur, Aristoteles fuit . Stoici autem in altera elaborauerunt. Iudicantidi enim uias diligenter persecκti sunt,ea scientia, q Dialecticen appellarimnuentedii uero artem, quae Τοσpice dicitur,quae π ad usum potior erat, et ordine naturae certe prior,totam relliserunt. Nos autem,quoaniam in utraque summa utilitas est,'utroque, si erit otium,perseqlii cogitaram,ab ea, κα prior est,ora
287쪽
AD TREBATI V Miliemur. Vt igitur earum rerum , qaae ab Andita sunt, demonstrato π notato loco facilis inuentio est: sic cum pervestigare argumentum aliquod notamus, locos nosse debemus. Sic enim appellatae ab Aristotele sunt hae quasi sedes, e quibus arguments promuntu DItaque licet definire, Locum esse argumenti sedem: Argumentum autem, rationem , quae rei dκbiae fauciat fidem. Sed ex his locis, in quibus argumenta in
clasa punt,alii in eo ipse, de quo agitur, haerent: alij
assumuntur extrinsecus. In ipse , tum ex toto, tum ex partibus eius, tum ex nota, tum ex iis rebκs, qκα
quodammodo affectae sunt ad iride qκo 3κaeritur. fixtrinsecus autem ea dicuntur, qκὰ absunt, longeq; dixsiuncta sunt sed ad id totum,de quo disperitur, tum definitio adhibetur, quae quasi inuolutu euoluit id de
quo qκaeritur. Eius argumenti talis est formula : Ius ciuile est, aequitas constituta iis, qui elusidem ciuitatis sunt,ad res 'as obtinendas. Eius autem aequitatis utiulis est cognitio,utilis est ergo iuris ciuilis scientia. Tum partium enumeratio,quae tractatur hoc modo : Si nee que censu,neque uindidia,nec testamento liber factus est, non est liber z neqκe est ulla earum rerlim,non est igitur liber. Tum notatio,cu ex ui uerbi argumenctum aliquod elicitur, hoc modo : Cum lex Aelia Senuria assiduo uindicem assiduum esse iubea locupletem iubet locupleti: locuples enim a duus, ut ait Aelius, appellatus ab aere dando. Ducuntur etiam argummenta ex ijs rebus,quae quodammodo affectae siunt ad id de quo quaeritur. Sed hoc genvi in plures partes dio stributum est. Nά alia coniugata appellamus, alia ex
288쪽
T o P I c A. I genere, alia ex formula, alia ex similitudine, alia ex
disserentis,alia ex contrario,alia ex adiunctis, ilia ex antecedentibus, alia ex consis entibus, alia ex reri pugnantibus, alia ex causis, alia ex effectis, alia ex
comparatione maiorum, aut parium, aut minorum.
Coniugata dicuntur, quae sunt ex uerbis generis elusedem . Eiusdem autem generis uerba sunt,quae orta ab uno orie commutantur,ut sapiens, sapienter, sapientia haec uerborum coniugatis συζυγια dicitur,ex qua huiuscemodi est argumentum .si compaguus ager est, ius est compasicere .iae genere sic ducitur: Q uoniam argentum omne mulieri legatum est, non potest ea pecunia,quae numerata domi relicta est,non esse legata. Forma enim a genere,quoad suum nomen retinet, nu uam seiungitur. Numerata alitem pecunia nomen argenti retinet, legata igitur uidetur. A' forma Παneris,quam interdκm,quo planins accipiatur, partem licet nominare, hoc modo : Si ita Fabiae pecunia leaegata est i uiro, si ei uero materfamilias esset, si ea in
manu non conuenera nihil debetur. Gen s est uxor:
eius duae formae,una matrumfamilias,ear m, quae in
manum conuenerunt: altera earκm qisae tantum e
modo uxores habentur. Qua in parte cum fuerit Fadisia,legatum ei non videtur. A' similitudine,hoc moedo. Si aedes eae corruerat, uitiumuefecerui, quarum Uufructus legatus est,haeres restituere non debe nee
reficere,no magos e sam feruum restit re, si is, cuiu susu ructus legatus est eperisset. x differentia. No, si uxori uir legauit omne argentum,qRod suum essen, idcirco,quae in nominibus Isterunt Eata sunt. MElu
289쪽
A D TREBATI VM tum enim differt in area ne positum sit argent: m,o in talibus debeatur. Ex contrario autem sic: Non desbet ea mulier,cui vir bonorum suorum Uumfructκm legauit, cessis nindrijs π Oleariis plenis residiis, putare id ad se pertinere. M enim non abusius legatus est. Σa sunt inter se contraria. Ab adjunctis: Si ea mκulier testamentum feci quae si eapite nunqκam dimisnult,non uidetur ex edicto Praetoris sicundum eas taubulas possessio dari: adiungitur enim,ut secudum feruorum, secundum exulum, fecundηm puerulorum tabulas possessio videatur ex edicto dari. Ab antecedens tibus autem,et consequentibus, repugnantibus,hoc modo : Ab anteriedentibus, Si uiri culpa factum est diuortium,etsi mulier nuncium remisit,tamen pro libeαris manere nihil oportet. A' consiequentibus: Si muαlier cκm fuisset nupta cum eo,quicum connubium noesse nnmiκm remisi quoniam qκi nati sunt,patrem non siequuntur, pro liberis manere nihil oportet. creprinatibus: Si paterfamilias uxori ancillaru usum
fructu legauit a filio,neque i fecudo haerede legaMit,
mortuo silio mκlier usu ructum non amittet. Quod enim semel testamento alicui datum est, id ab eo inuito,eui datum est, auferri non potest: repugnat enim recte accipere, inuitum reddere . Ab sicientibus causis,hoc modo : Omnibus est ius parietem direditum ad parietem comunem adiungere,uel solidum, uel foν nicatum. At si quis in pariete communi demoliendo.
damni infecti promiserit, non debebit praestare, quod
fornix viiij fecerit. Non enim eius uitio qui demoliatus es damnum factum est, sed eius operis uitio,quod
290쪽
ita aedificatum est, ut fustendi non possit. Ab effectis
rebus,hoc modo: cam mulier uiro in manu conuenit, omnia quae mulieris fuerret,uiri fui dotis nomine. Excoparatione antem omnia ualent, quae sunt eiusmodi. Quod in re maiore uadet,ualeat in minore ut si in urbe fines non reguntin, neque aqua in urbe arceatur. Item contra : Quod in minore ualet, ualeat in malo αre,licet idem exemplum conuertere. Item: Quod in
re pari uale ualeat in hac, qM e par est: ut quoniam us auctoritas fundi biennium est, sit etiam aedium.
At in lege aedes non appellantur, ore sunt caeterarum omni m , quarum annuns est usus ualeat aequitas, quae paribus in causis paria iura desiderat. Quae auteextrinsecus assumuntur, ea maxime ex auctoritate duclitur. Itaque Graeci tales argumetationes
uocant,id est artis expertes: ut si ita restondeas,Quοαniam P. Scaevola id solum esse ambitus aedium dixerit, quod parietis communis tegendi ca a tectum proiiceretur,ex quo in tecti. eius,ue is qui protexisset, αεμα deflueret,id tibi ius uideri. His igitur locis, qκi sunt expositi, ad omne argumentum reperiendum tanquaelementis quibusdam significatio cra demonstratio datur.Vtrum igitur hactenus satis est tibi quidem tam acuto' tam occ ato puto. Sed quoniam auidum hominem ad has discedi epulas recepi, sis accipiam,ut reliquiarum sit potius aliquid,quim te bine patiar nosatiatum discedere. Quando ergo in quisque eommiscorum,quos exposuisκa quaedam membra habe ea