장음표시 사용
81쪽
ε qμibus in rebus opus fuit exulis uti, nostris exemplis usi sumus ; o. idfera
cimus praeter consuetudinem Graecora
νμm,qκi de bac re scripserunt: necessario I aciundum uectu eam est,ut paucis rationem nostri consilii demus. atque hoc θ - Mias nos necessitudine facere,no studio, satis erit signi,' i superioribus libris nibit neque ante rem,neque praeter nis locuti sumus. nunc, si pauca , qμα res p . t dixerimus,libi id, quod reliquum est artis ta uti insti' mimus, persolvemus. sed facilius nostram rationem inrediges, si prius,quid illi dicant, cognoueris. Compluribus de calisis putant oportere, cu ipsi praeceperint, quo pacto oporteat ornare elocutionem, uniuscuiusq; generis ab oratore aut poeta probato sumptum pone; re exemplum. primum se id modestia comotos faαcere dicunt, propterea quod uideatur esse ostentatio, quaedam, non satis habere praecipere de artifcio, sed ipsos etiam uideri uelle artisicio se gignere ex la. hoc est nquiunt,ostentare se xon artem ostendere. quare pudor in primis est ad eam rem impedimento, ne nos solos probare,nos amare alios contemnere in deridere uideamur. etenim cum possimus ab Ennio sumptum, aut i Graccho ponere exempl- , uidetur esse arro: gantia,
82쪽
LIBER IIII. Ogantis,illa relinquere, π ad si dmenire. Preterea exempla testimoniorum locum obtinet.id enim, quod admonuerit,et leuiter fecerit praeceptio, exemplo sicut testimonio comprobatur. Non igitur ridiculus sit , si quis in lite/M in iudicio domestico pugnet, sui iupsius testimonio abutatur ut enim tedimoni sic σε plum rei confirmandae causa sumitur non ergo σου
mare debeat, egeat ipsum confirmationis. etenim necesse est,aut se omnibκs anteponant, sua maxime probent: alit negent optima exempla, quae t probrarissimis oratoribus, aut poetis sumpta sunt. si ρ om nisus anteponant, intolerabili arrogantia sunt. si qμοs sibi praeponant, π eorum exempla suis exemplis non pηtent praestare,no possunt dicere quare sibi illos teponant. quid igitur ipsa auctoritas antiquorum non cum res probabiliores,tum ιοminu studia ad imitandum alacriora reddit imo erigit omnium cupidistates,Cr acuit industriam v I es iniecta est posse imitando Gracchi aut cras conpe3κi facultatem Postre. mo hoc ipsum est summum artificium, res uarias Crdiares in tot poematibus orationibus stas i, ervage disiectas,ita diligenter eligere,ut unumqRodque genus exemploru sub singulos artis locos subiicere posi
sii. hoc si industria solum feri posset, tamen essem s
tandandi, cum talem laborem non fugissem s: nunc sine summo artificio no potest fieri. qμis est enim qui, nisi 'mme teneat artem,post ea,quae iubeat ars, de tanta ta diffusa scriptura notare er separare i Muri,cum legunt orationes bonus,aut poemata, probarr
83쪽
AD HERENNI VM 'oratores poetas,neque intelligunt quare commoti
probent,quod scire no pos ni ubi si nec quid si nec qκο modo factum sit id, uod eos maxime delecte ei, qai haec omnia intelligi π idonea maxime elidigi π omnia in arte maxime sicribenda,redigia in singulas rationes praeceptionis,necesse est eius rei summus artifex sit. Hoc igitκr inum maximum artiscium est, in arte flua posse'alienis exemplis uti. Haec illi cum dicunt,magis nos auctoritate sua commo ent, qκαmueritate diti lationis. illud enim ueremur, ne cκi satis sit ad contraria rationem probanda, quod ab ea steterint iij,qui inuentores huius arti ij fuerunt, uetustate iam satis omnibM probati sunt. quod si,illor
ram auctoritate remota,rem omnino uolent cure com
parare,intelligent non omnia esse concedenda antiquitati. Primum igitur, quod ab eis modestia dicitur, uia deamus ne nimia inutiliter π pueriliter proferatκr .
nam si tacere, nihil scribere modestia est: cur qκid 3κam scribunt,aut loquuntur sin aliquid suum scrivunt: cur,quo siectus omnia scribant, impediuntur modesti si quis ad Olympiacum uenerit cursum, steterit ut mittatur, imp dentrisq; illos dicat esse, qui currere coeperint, si intra carcerem stet, rαret aliis, quo modo Ladas aut Boius cum Sicyoniis cuν sitarint: sic isti,cum in artis curriculum docenderu illos,qκi in eo,quod est artifcii, laborent, aiunt facere immodeste : ippi diliquem antiquum oratorem,ant poel tam laudant, aut scriptorem, sic ut in diam rhetoraritae urtis prodire non aAdeant. non ausim dicere , sed
tamen vereo ne,qua in re laude modestiae uenent: G
84쪽
NLII 3 gR III r. 42 in ea ipsa re sint impudentes. Quid enim tibi quis inquiet f artem tuam siribds, gignis nobis nouas praeceptiones, eas ipse confirmare non potes, ab alijs exempla fumis: vide ne facias impudente qui tuo nomini uelis ex aliorum laboribus libare laudem . nam si eorum uolumina prebederint antiqui oratores ,Π
poetae suu quisque de libris suis tulerint, n il illis
quod sinum uelint relinquetur. At exempla,quoniam testimoniorum similia sunt tem conueni ut testimoαnia, ab hominibus probatissimis fumi. Primum omnium exempla ponNntur sic non confirmandi, neqne testificandi causa, sed demon Dandi. Non enim cum dicimus esse exornationem,quae uerbi catusa, costit ex similiter definentibus uerbis, ponimus hoc exemplare crasso,quod possκmus et debemus testimonium collocamus, sed exemplum . Hoc igitur interest into . . . exemplum testimonium . Exemplo demonstipatur Ν ---sita
id, quod dicimus cui modi sit. Te limonio 4be illud
ita, ut nos dicimus, confirmatur. Praeterea oportet testimonium cum re conuenire: aliter enim rem non
potest confirmare : at id, quod illi faciunt, cum renon conuenit. Quid ita quia pollicentur artem se scribere,π ex la proferunt ab iijs plerunque sui aratem nescierui. Tum quis est qui posit id, uod de arte scripserit,coprobare,nisi aliquid scribat ex arte ' conestra ; factur,qua polliceri uidentur. nam cuscribere artem instituur, uidetur dicere se excogitasse quod alios docerent: cum uero scribunt, ostedunt nobis quid alii excogitarint.At hoc ipsum difficile est,inquiui,elige de multis. Quid dicitis difficiles utrum laboriosium, an
85쪽
AD HERENNIUM u As λά rtisiciosium ' Si laboriosum, nonstatim praeclarum. Sunt enim multa laborios quae si faciatis,non contis nuo gloriemini nisi etiam si uestra manu μόκtis,aut
orationes totas trabcripsissetis oriosum pκtaretis. Sin autem istud artiscium egregiu dicitis,uidete ne insue, rerum maiorum videamini, si uos parua res , cuti ma na delectat. nam isto modo eligere rTis quidem
memo potest, sed sine summo artifcio multi. quisquis
enim audierit de arte paulo plus,in elocutione praesertim,omnia uidere poterit quae ex arte dicuntur facere nemo poterit, nisi eraditus. Ita ut si de tragoediiis Ξnonij uelis sententus eligere,aut de Pacuvianis periodos:
sed quia plane rudis id facere nemo poteri cu feceris, te literatissimu putes,ineptus sis, propterea quod id facile faciat quivis mediocriter literatus. Item si cκm ex
- . ., orationibus,aut poematibus elereris exempla, quae cer
i rix re possit,artisicissime tefecisse pκtes,erras: proptermea quod isto signo videmus te nonnihil eius scire, aliis Ignis te scire multa intelligimus. Qu'd si artifciosum est intelligere quae sunt ex arte scripta,multo est arti iriosius sium scribere ex arte. Qui enim scribit arti clost, ab allis comode scripta facile intelligere poterit: qκi eliget facile,non cotinuo ipse comode scribit. Si si
est maxime artifciosum, alio tempore utatur ea facultate,non tum cum parere i ,π gignere, proferre debent. Postremo in eo uim artifcij consiumant, ut ipsi ab alijs potius eligendi,quam aliora boni elidiores existimentur. Contra e quae ab aliis dicuntur, qui dictit
alienis sie exemplis uti oportere, satis est diet m. Nunc i
86쪽
UI B E R IIII. 3 quae separatim dici pos*nt,consideremus. Dicimus ergo eos omnes, deo quod alienis utantur,peccare: tu etiam magis delinquere,e a multis exempla sumant:
er de eo,quod postea diximus,ante uideamus. Si conscederem aliena oportere assumere exempla, uincerem ius oportere. Primum,quod contra hoc nulti staret eorum ratio. liceret enim eligerent, probaret qκelibet,qui sibi in omnes res suppeditaret exepi uel poe
tam, uel orator cuius auctoritate niterentur. Deinde
interest magni eius qui dissere uia utra κnu omnia, an omnia neminem, sed aliud alta putet cosequi posse. Si enim putabit posse Ommia penes una consistere, sequoque Homnium viretur facultatem: si id dester
rit,in paucissi exercebit. sis enim contentus erit: neemis cum ipsi praeceptor artis omnia penes unκm rex perire non poterit. Ailatis igitur exemplis a Catone, a Gracchis,2 Laelio,a Scipione, Galba,Porcina, craseso,Antonio,caeteriis,ite sumptis alijs a poetis, et , o,riarum siriptoribus,necesse erit eu,qvi disset,ab omnibus putare omnia, ab uno pauca Mix potuisse fumi. Quare si unius alicuius esse similem satis habebit, Omma,quae omnes habuerint,solum habere si posse diffα
det. ero inutile eg et,qκi distere uia putare no una omnia posseri uitur nemo in hanc incideret opinio ,
sed uno exemplasium spreti nunc hoc signi est ipsos
artis scriptores no putasse unum potuisse in Omnibus elocutionis partibus enitere, qMniam neque sua proatulerunt, iue unius alimius, aut denique duorem , sed ab omnibus oratoribus π poetis exempla summe αμnt. Deinde, RAis uelit orem demonstrare nihil F v1
87쪽
prodesse ad disicendum,non male utatur boc adiumento, Rod unus omnes artis partes conssequi nemo potuerit. Quod igitur iuuat horum rationem, qui omnino
improbent arte,id non ridiculum est, sium scriptorem artissuo iudicio comprobare f Ergo ab ino sumenda fuisse docuimus exertas semper ab inde sumerentur, Nunc omnino uiliunde sic intelligemus sumenda non fuisse. Primum omnium quod ab artis scriptore affertur exemplum,de eius artificio debet e no ut si quispi puram, μt auia qκ piam uendes,dicat, Sume ἐme, sed huius exempl- aliunde rogabo, tibi; se iam si merces ipsi q i 'enditant, aliunde exemplum quaeritent aliud mercis: aut si aceruos ρ ῶcant tritici habere, eorum exempla pugno non habeant, quod ostendant : si Triptolemiri,cum hominibus siemen imgiretur, ipsi ab atque hominibus id mutuaretur. ::aut si
Prometheus,cum mortalibus ignem diuidere uellet, se a uicinis cu testa ambulans canticulos corrogaret
non ridiculum uideretur fissi magistri omnium dicendi praeceptoresno uidentvrsibi ridicule facere,cum id,
quod aliis pollicentur,ab. aliis quaerunt. si qui sie Ρηαtes maximos penitus abscoditos aperκisse dicit, et haec sitiens quammaxime loqκatur, nephabeat quo sitim sedet; non irrideatur si licum non modo dominos stfontium, se se ipsis fontes esse dicunt, omnium rigare debeant ingenia ; non putant fore ridiculum, si, μ' id polliceantκr alijs, arsant ipsi siccitare. Viam res a L sippo statuas facere no isto modo didicit,ut Lγsippus caput ostenderet Uronium , brutata Praxit lea , pedias Pol cletia: Ad omnia corum magistrum
88쪽
LIBER IIII. ' faciensem uidebat , caeterorum opera uel sua Dnte eonsiderare poterat . isti credunt eos, qui haec velint discere, alia ratione doceri posse commodius. Praetera ea ne possunt quidem ea, quae sumuntur ab aliis exempla, tam esse accommodata ad auem , 'κam propria: propterea quod in dicendo leuiter unusiquisiique locus plerunque tangitur, ne ars appareat; in praecipiendo exprese conscripta ponere oportet eXema pla, ut in artis formam conuenire posmi ps
in dicendo, ne post ars eminere, π ab omnibus ui, V2 4 deri , facultate: oratoris occultatur. Ergo etiam ut magis ars cognosiatur, fuis exemplis melius est uti. Postremo haec quoque res nos dAxit ad hac ratio m
quod nomina rerum Graeca quae conuertimus , ea rex mota sunt i consuetudine . quae enim res πηd nomstros non erant, earum rerum nomina non poterunt
esse usitata. Ergo haec a steriora primo uideantur nexcesse est, idq; fiet rei, non nostra disticultate. Relia quum sicripturae consumetur in exemplis. haec aliena
si posuissemus ,factum esset ut quod commodius esset in hoc libro , id nostrum: non esset ; qvid asteriμε σ
inusitatum d proprie nobis attribueretur. Ergo bane qκoque incommoditatem fugimus. His de causis,cum artis inuentionem Graecorum probassemus, exemplom vrum rationem secuti non sumus. Nunc tempus poαstulat, ut ad elocutionis praecepta transeamus. Biper escMo 1 ptita erit tritur nobis elocutionis praeceptro . primum ' dacemus quibus in generibus sevir omnis oratoria elaa
curio debeat esse . deinde ostendemκirigdi re semper habere debeat. F iiii
89쪽
S V NT irimr triagenera,quae nos figuras an timus,in quibus omnis oratio non uitiose eosumitur :unam grauem,altera mediocrem, tertiam extenuatauocamus. Grauis est,q- constat ex uerborum grauia magna π omata confinione. Mediocris est,quae eonstat ex humiliore, neque tamen ex infimam sese uulgatissima uerborum dignitate. Attenκata est ,
quae demissa est usque ad usitatissimam puri sermonis
Uo ij, i. -- Ret dinem. In gratia consumetur oratio figura,si ι om/oc squae cui que rei poterunt omatissima uerba reperiri, line propria, siue translata, ad unamquanque rem accomodabuntur: π si grauessententi quae in ammpliscatione' commiseratione tractantAr,eligentur: si exornationessententiarum,aut uerborum, quae
grauitatem habebunt,de quibus post dicemus, adhibe, buntur. In hoe genere figurae erit hoc ex lum Nam quis est ne rum Iudices,qui satis idoneam possit in esi poenam excovitare, qui prodere hostibus patriam eo rarit f quod maleficium cum hoc scelere comparari equod bula maleficio dignum supplicium potest inueniri y In qs,qui violassent ingenuam,matremfamilias eσstiurassent, pulsassent alique,aut postremo necassent, maxima supplicia maiores nostiri consiumpserunt: huic truculetissimo de nefariosacinori singularem poenam non reliqxerunt f Atque in alijs maleficiij, ad singulos aut ad paucos ex alieno peccato iniuria peruenit: ἴκα ius sceleris qui siunt affines, uno consilio uniuersis ciui
bus atrocissimas calamitates machinantur. O feros animos, o criaelis cogitationes, o derelictos ut humanis te homines, qui agere ausi sunt, ακr cogitare pol ea
90쪽
LIBER IIII. run quo pacto hostes revulsis 1 iorum sepulcris, eiectis moenibus,ouantes irruerent in ciuitatem; quo modo deum stoliatis templis, optimatibus trucidati aliis abreptis instruitκtem, matribusfamilias ingenuis sub hostilem libidinem subiectis,urbs acerbi; Isimo conci . dat incendio conflagrata : qui se non putant id, quod uoluerint,ad exitκ perduxisse, nisi sanetissima patriae misertau scelerati uiderint cinere. Nequeo uerbis esse qui iudices indignitate rei sed negligetim id fero,quiasios mei non indigetis. uester enim nos animus amanαtissimus re facile edoce ut eκm,qui fortunas omninuoluerit prodere, praecipite perturbetis ex ea ciuitate ,
quam ille sturcis morκm hostium dominatu nefario uoluerit obruere. In mediocri figura uersabitur oram eneam do ustio,si haec,ut ante dixi,alignantulum demserimus,neque tamen ad in imum descenderimus, sic: QRibμβη . bellum gerim lis,liastes ridetis: cum sociislκi pro noα bis plignire,et imperium nostrum nobiscum simul uiae tute ere industria conferuare Diti sunt. Hi cum si
uri suas, copiam necessariorum norunt, tum uero nibilo minus propter propinqκitatem, omnium revrκm societatem,quid in omnibus rebus populus R. pose sit, scire aestimare poterant. Hi,cum deliberas ut nobiscum bellum gerere ; q so,quae res erat,' a freuti bellum fusicipere conarentur' cum multo maximam sociorum partem in officio manere intelligerent; cu sibi non multitudinem militum,non idoneos Imperatorures,non pec num p blicam praesto esse uiderent, non deniqRe ullam rem,quae res pertineat ad bellum administrandum. Si cum finitimis de finibus bellum gere-