장음표시 사용
91쪽
AD HEREM N i v Mrent; si totum certamen in uno praelio positum putaαrent: tamen omnibus rebus instructiores ac paratiores uenirent,nedu illud imperium orbis terrae,cui imperio omnes gentes,reges, tiones partim uilartim uolunitate consiensierunt,cum aut armis, ut liberalitate apopμlo R. superati essent,ia si transferre tisulis uiribus conarentur. Quaeret aliquis: Quid Fregellani, nons a Jonte conati sunt εο quidem minus isti facile conarentur,quod illi, quemadmodum desiissent,video bant. nam rerum imperiti, qui uniuscui que rei de rebus ante gestis exempla petere non possunt,si ρον imprudentiam facile deducuntur in fraudem . at ij,qui sciunt quid alijs acciderit, facile ex alioru euentu si is . . . . rationibus possunt prouidere. Nulla igitur re inducti,n ira ste freti arma sustulerunt Quis boe credat, tantam amentiam quenquam tenuisse, ut imperium populi R. tentare aiaeret nullis copi is fretus ' Ergo
, atq; id filisse necesse est: quid aliud, nisi id quod dia
dii δε ι- ςρ , potest esse in In raten ato figurae genere, quod ad infimum π quotidianum siermonem demissum est yboc erit exemplum Nam, ut forte hic in balneas nemnit, coepit, postquam perfusus est, defricari. deinde , ubi usum est ut in alueum descenderet, ecce tibi iste
de transuerso,Heli inqui adolescens, pueri tui modo me pulsarunt, satisfacias oportet. Hic, qui id aetatis ab ignoto praeter consuetudinem appellatus esse eruαbuit. Iste clarius eadem' π alia dicere coepit. Hic Mix tandem inquit, Sine me considerare. Tum uera iste coepit clamare uoce ista, quae facile cuius rubores eiicere posset Ita petulans es atque acer,ut non ad βα
92쪽
L I B E R IIII A 46larium quidem,ut mihi uidetur, sed pens scenam, et in ei: modi locis exercitus sis. Conturbatus est adoleascens. nec mirκm cui etiam nunc paedagogi lites ad a1ιriculas uersarentur, imperito eis modi conuitiorum.
ubi enim ille uidisset sicurram exha:isto rubore, qui se putaret nihil habere,quod de existimatione perderet, ut omnia sine famae detrimento facere posset Igitur genera figηrarum ex ipsis exemplis intelligi poterunt.
Erit enim attenuata uerborum,constructio quaeadam, π item alia ingrauitate,alia posita in mediocri ' tate. Est autem caliendum,ne, dum haec genera con isectemur , in sinitima π propinqua uitia ueniamus. νιλ
Nam prasii Ris , quae la danda est, propinqua este qμα 'gienda est: quae recte videbitur appellari
'stiata nominabitκr. nam ut corporis bonam babis tudinem tumor imitatur saepe: ita granis oratio sepe . imperitis uidetur ea,quae turget π inflata est, cu aut noliis,aut priscis uerbis, aut duriter aliude translatis, alit grauioribus quam res postulat,aliques dicitu hoc modo : Nam qui perduellibus uenditat patriam, non
satis si plicii dederi si praeceps in Neptunius depultus erit lacunas. Poenitet igitur istum, qui montes belli fibricatus est,campos seu tulit pacis. In hoc genus plerisque cum declimassent; et ab eo,quo profecti sunt,ab errauerunt; et Isecie grauitatis fassantur, nec persti*.cere posswnt orationis tumorem. Qui in mediocre Παnus orationis profecti sunt, si peraenire eo non poti ., mn errates perueniunt ad confine genus eiusgeneriis, .. .
qκod appellamus fluctuans dissolutum, eo quod .. 4sine neruis π articulis luctuat bile π illud, nec ροα
93쪽
test confirmare,nec uiriliter sese expedire.idest huius, modi. Socij nostri cum belligerare nobiscu uellen promi fecto ratiocinati essent etiam atque etia quid possent facere, si quidem flua θοnte facerent non haberet
hic adiutores multos cor malos homines, audaces . solet enim diu cogitare omnes,qui magna negotia uolunt agere. Non potest huiustmodi sermo tenere attemtum auditorem: diffluit enim totus,neque quidquam . . A comprehendens perfectis uerbis amplectitur. Qui non possunt in illa facetissima uerborum attenuatiomi ne commode uersari, ueniunt ad aridum'exaniue genus orationis,quod non alienum est exile nominari,
' eui modi est hoc: Nam istis ille in balneas accessit , u ad hune postea dixi hic tuus simus me pulsauit. Poαstea dixit hic illi, considerabo . Post ille conuitium fem, rit , π magis magisq; praestentibus multis clamauit. Friuolus hie quidem iam, illiberalis est sermo. non enim adeptus est liquod habet attenuata Prae
ris uerbis et electis, copositam orationem. Omne genus, orationis, graue, mediocre, π attenuatum, dira
gnitate afficiat exornatione de 3buspost loquemur: quae si rarae dissinonentur,distinctam sicuti coloribus si
creseae collocabuntur,oblitam reddat orationem. Sed Duram in dicendo commutari oportet, ut graue mediocris,mediocrem excipiat attenuata. Deinde identia, ri:e . is dem commutetur,ut facile satietas uarietate uitetur.
. AAM QV ONIAM quibκs in generibus elocutio uer is sari debea dictu est, uideamus nunc quas res debeatria. habere elocutio commoda Cr perfecta. Quae maxime admodum oratori accomodata est, tres res in se debet
94쪽
LIBER IMI 47 habere,eligantiam,compositionem ignitatem.Ξlegantia est,quae facit ut unκmquodque pure π aperte disci uideatur. Haec distribuitur in Latinitatem π expla vise Aseriou nationem. Latinitas est,quae siermonem pκmm conber imus ut omni uitio remotum.Vitia in sermone,quo mi sui . Lo euo. nus is Latinus sit,duo possunt esse: Soloecisimus et Bar Iomo M nasbari'κs. Soloecisimus est, cum in uerbis plμri ni consse est. γώ
quem uerbum superiori non accommodatur. Barbara et risimus est,cum uerbum aliquod uitiosi effertκr. Haec qua ratione uitare possimns o arte grammatica dilκcide disicemus. Explanatio est,quae reddit apertam πdilucidum orationem. Ea comparat duabκs rebκ , Miae Laias =Uitatis uerbis, Erpropriis. Vsitata sunt ea, κε no 2 ' santur in sermone, consuetudine quotidiana. Proa , pris,qMe eius rei verba sunt, aut esse possint,qua de loqnemur. compositio est uerborum cobini ,3κae fa Cores iscit omnes partes orationis aeqviliter perpolitas. εα con .
serκabitur, si fugiemus crebras uocalium cocursionesqκα uastam atque hiAem orationem reddunt,ut hoc est: Baccae aeneae amoenissimae impendebant. Et si uitabimus eiusdem literae nimia assiduitate, cui uitio Grasus hic erit exemplo : nam hic nihil prohibet in uitiis, alienis exemplis uti. Od Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti. Et hic eiusdem poeta : Quidquam qκiseqssam cuiquam,quod conuenia neget Etsi ei dem
Merbi assiduitatem nimiam fugiemus: ea est butissimodi: Nam cuius rationis ratio non extet,ei rationi ramtio non est idem habere . Et on litem continena- tersimiliter cadentibus κerbis,hoc modo : Flentes , plorantes comantes,obtestantes. Et si uerborum trans
95쪽
AD HERENNIUM siectionem vitabimus,nisi quae erit concinna,qlia de reposterins loquemur. quo in uitio est Lucilius assiduus,
v λν. 1. . ut hoc est in priore libro : Has res ad te scriptas Luci ἰς . H. misimus Aeli. Item, fugere oportet longam uerborum contindationem , quae π auditoris aures m oratoris
. , 'R stiritum udit. His uitque in compositione uitatis, relim iam rem, qημm operis consumendum est in di/nitate. Dignitas
) - - est,q reddit ornata orationem uarietate disti ues in uerborum sententiarum exornationem
diuiditur. Verborum exornatio est,quae ipsius sermo: Oeri , nil insig ita continetur perpolitione . Sententiarum T. t. exornatio est,quae non in uerbis,seed in ipsis rebus quadam habet dignitatem .r REPETITIO est , cum continenter ab uno , ve/mns atque eodem uerbo in rebκι similibus o diisesis principia sumuntur hoc modo : Vobis istud attribuendum, uobis gratia babenda, uobis res ista erit honori. Item , Scipio Numantium pustulit, Scipio Carthagiαnem deleuit,Scipio pacem peperi Scipio ciκitatem seruauit. Item,Tu in forum prodire, te lucem consti αre, tu in horum constectum uenire conaris Audes verbum facere, audes qκidquam ab istis petere, audes
suppliciam deprecari Quid est, quod possis defendeα re quid est,quod audeas postulare quid est,q od tre
bi putes concedi oportere t Non iusiurandum reliquiusti non amicos prodidisti non parenti manus intuαlisti denique in omni dedecore uolutatus es ἰHaec exornatio cum multum uenustatis habe tugrauitatis π acrimoniae plurimμ. quare uidetur esse adhibenda ad exornandam,π ad augenda orationem. conu
96쪽
LIBER . IIII. 48Mersos, per qκam non, ut ante rimκm repetim lis in remti erbumsed ad postremum cotinenter reuertim κ'hoc modo : Poenos populus Riustitia uicit,armis uicit,liberalitate uicit. Item : Ex quo tempore concordia de cis
vitate sublata est .ibertas sublata est, fides sublata est,
amicitia sublata est. Item : C. Laelius homo nauus erat,ingeniosus erat odius erat,bonis uiris et studiosis amicus erat, Co in ciκstate primus erat. Item . Nam cum istos,ut absol ant tegogas ; κt peierent,rogas, ut
existimationem negligant, rogas; ut leges popliti R. tuae libidini largiantur, rogas. complexio est quae
utranque complectitur exornationem, π hanc πquam ante exposivimus, ut'repetatur idem primu
uerbum saepius,π crebro ad idem postremn reuerto . mur hoc modo : Qui fiunt,qui foedera saepe ruperunt Carthaginienses. Qui sunt, qui crudele bellum in Italia gesserunt ' carthaginiensis. Qui sunt, q i Italiam deformauerunt i carthaginiensis. Qui sunt, qui sibi postgunt ignosci l carthaginensis. Videte' ergo, quid conueniat eos impetrare. Item : Quem Senatus damnarat,quem popnlus R.damnarit, 3 uem omniκm existimatio damnari eum nossententis uerastris absoluetis Traductio est, quae facit ut cum c δε-
idem uerbκm crebrius ponatur, no modo ηρ useni t . . - . b. animu, sed etiam cocinniorem orationem reddat, hoe pacto: Qui nihil habet in uita iucκndius uita, is cum uirtute uitam no potest colere. ItemJu tu hominem
appellas, iii si fuisset homo,nunqM ia crudeliter uitabomini petiisset. At erat inimicus ergo inimica sic ulucisci κοἰκit,ut ipsi sibi reperiretur inimicus. Ite,Diκis
97쪽
e rius sine diuisum esse, tu uero uirtute praefer diuiti'. nam si uoles diuitias cum uirtute comparare,uix satis idoneae tibi uidebuntur diuitiae, quae uirtutis pedissem
quaesint in eode genere exornationis, cum idem uerae Du modo ponitur in basimodo in altera re,hoc modo: Cur eam rem rastudiose cum, quae multas tibi duit curas Item,Amari iucundum est , si curetur ne quid insit amari. Item,Veniam ad uos, si mihi Senatus det ueniam . In his quatuor generibus exornationis, quae
adbac propositae sunt, non inopia uerborum s ut ad et idem uerbum redeatur sepius: sed inestfestiuitas quaedam, quae facilius auribus dijudicari,quam uerbis dedimonDrari potest. Contentio est, eum ex contrariis uerbis oratio conficitur,hoc pacto Habet assentatio incunda principia,eade exitus amarismos affert. Item, Inimicis te placabilem,amicis inexorabile praebes. Ite , In otio tumultuaris,in tumultu salus es otiosus. In refrigidissima cale in feruentissimastiges. Tacito cum
opus est,clamas: cum loqui coueni obmutescis. Ades, abesse uis: abes,reuerti cupis. In pace bellum quaeris tas,in bello pacem desideras. In concione de uirtute loqueris,in praelio prae ignauia tubae sonitu perferre nobe potes. Hoc genere si distinguemus orationem, π oraim a ne η ' c I Rei poterimus esse. Exclamatio est quae coaescii signiscatione doloris, aut indignationis alicuius , per hominis, ut urbi aut loci, aut rei cuiustia coma pellationem,hoc modo : Te nunc alloquor Africane, cuius mortui quoque nomen 'lendori ae decori est ciuitati. Tui clarishmi nepotes suo sanguine abluerunt inimicorκm crudelitatem. Item. 5 perfidiosae Fregetita, quam
98쪽
LIBER IIII. 'Iae,quam facile scelere uestim contabui lis: ut cuius niutor urbis Italiam nuper igust aut eius nunc uix funαdamentorum reliquiae maneant. ltem,Bonorum insitu
diatores latrocinio uitam innocetissimi cuiusque peti stis,tantamne ex iniquitate iudiciorum uesti is earum 1 iis assismitis facultatem Hac exclamatione si locontentur,in rar B cum rei magnitudo postulare uia debitur, ad quam volemus indignationem animu auditoris adducemus. Interrogatio non omnis gratiis est,m Iriri re neque cocinna, sed haec quae cum enumerata sunt ea, quae obsunt cause aduersariorum, cofrmat superiore orationem hoc pacto : Cum igitur haec omnia faceres,
diceres,administrares,utrum animos sociorum ab rep. remouebas alienabas, an non ζ π utrum ne aliuquem exornari oportui qui ista prohibere ac feri nosineret,nn non 8 Ratiocinatio est, perquam ipsit a nosse iambis rationem popimus qκare quidque dicamus, cre 'bro nosmet a nobis petimus uni cuiusque propositionis explanationem. ea est butusemodi: Maiores nostiri siqκim unius peccati mκlierem damnabant implici indicio multorum maleficiorum conuictam putabant. Quo pacito ς quoniam quam impudicam iudicarant, eam uenefici j quoque clamnatum ex limabant. Quiditas quia necesse est eam,quae suum corpus addixeriti Filsimae cuiditati timere permultos. Quos istos uidirum,paretes,caeteros,ad q os uidet fui dedecoris infaumiam pertinere. Quid postea t quos tantopere timeat, eos necesse est ut,quoquo modo possit,ueneficio petat.
ma nitudo peccati facit timidam, intemperantia aus
99쪽
ΑD HERgNNIVM dacem, natura muliebris inconsideratam. Quid ueneusicij damnatum Z quid Putabant impudicam quoque necessario . Quare s quia nulla facilius ad id malefcium causa,quam turpis amo π intemperans libido commouere potuit: cum, cuius animus mulieris esset corruptus eius corpus castum esse non putarint. Quid
in uiris ' idem ne hoc obseruabant minime. Quid ita ' quia uiros ad unum quodque maleficium singκαἰ- α' Q. .etia cupiditates impellunt: mulieres ad omnia maleficia. cupiditas lina ducit. Item , Bene maiores nostri hoc
comparauerunt, ut neminem regem, quem armis cera
pillen uita priuarent. Quid ita quia quam nobis facultatem fortuna dedisset, iniquum erat in eorum supplicio consumere, qκos eadem fortuna paulo ante in amplissimo statu collocaratia Qui quod exercissi 4 ,' e, contra duxit i desino meminisse. Quid ita quia ulari fortis est,qui de uictoria contendant, eos hostes puratare: qui uicti sunt,eos homines iudicare,ut possit bellum fortitudo minuere, pacem humanitas augere
. . . 'ος, si Ricisse n m idem fecisset non profecto tam sipiens fuisset. Quid igitur ei parcis talem stultitia
contemnere,non imitari conssueui. Haec exornatio ad sermonem uehementer accommodata eLGr animum auditoris retinet tum uenustate siermonis, tum ratioα
Hrens. ηηm ςVζ iqne. Sententia est oratio sumpta devita,qκα At qκid sit, aut quid esse oporteat in uita, breuiter ostendit roc modo: Difficile est primum uirututem reuereri, qui semper secunda fortuna situsius Item, Liber est is existimandus, qui nulli turpitudini seruit. Item, ens aeqκe est is,qui non satis habet, Cr
100쪽
is,cui nihil satis potest esse.Item, Optima uiuedi ratio est eligenda,eam iucundam consuetudo reddet. hui modi sententia simplices non sunt improbati, proptexea quod habet breuis expositet, si rationis nullius inaediget,magnam delectationem. Sed illud quoque proαbandAm est gemis sententiae,quod confirmatur subie uectione rationis', hoc modo : Omnes bene uiuendi raditiones in Mirtute sunt collocandae, propterea quod sola virtus in sua potestate est, omnia praeterea subiecta sunt fortunae dominationi. Item,Qui fortlinis alicuuius inducti amicitiam eius secuti sunt,bi, simulac fortuna dilapsa est,tiuolunt omnes. Cum enim recessit ea res, quae fuit consuetκdinis causa, nihil superest quare possint in amicitia retineri. Sunt item sentenditiae qliae duplices efferuntur, hoc modo sine ratione: Errant , qui in pro eris rebus omneis impetus fortus nae se putant si ille. Sapienter cogitant, qui tempos ribus secundis casas aduersos reformidant. Cum rastione, hoc pacto: Qui adolescentium peccatis ignosii pκtant oportere, frigκntκr, propterea quod aetas illai
non est impedimento bonis studi s: at hi sapienter fauxilint, qκi adolescentes moime castigant, ut qui, is
uirtutibus omnem uitam tueri posint, eas in aetate maturis ima uelint comparare. Sententias interponi raro conuenit ; ut rei actores, non uillendi praecepto*res esse uideamur. cum ita interponentur, multum asserent ornamenti. nam necesse est animo ea coproebet tacitus cludito cum ad causam uideat accomodari rem certam ex uita er moribus sumptam. Cotrarium Naidem fere est,quod contentio.contrariu est,qκod ex re