장음표시 사용
181쪽
LIBER TE RTI US. v 7sseminaesum, optimis artilus infiituendos curat.' am quemadmodum qui acri oculorum acie e Lmt alibi diximus, maiorem cernendo Poluptatem capit,quam qui hebeti, quemadmodum etiam non eaedem suntsomniantium, ac Pigilantium Gluptates , ita infecti, ac meterno quodam consopiti, mel
caeci potius animi longe in mora esstgaudia, quam lentis, merique Pigilantis plan. necessarium ea Miser igitur e i non modo is,que Oscelera numquam quiesceresinunt ,sed etiam qui turpitudine,
dedecore , flagitijss suis delectatiis, sibi ipse merae,
germanaeque moluptatis, ac felicitatis pessionem mvidit. Illud autem ect intelligendum s lam improbitatem satis esse ad miseriam. Praeclare enim de corporis, 2V fortunae bonis Terentius. gis haec proinde bunt, i illius animus, qui ea posfidet: ui itiscit ei bona, illi, qui non Mitur recte, mala. uuamobrem si improbus his bonis abundet, illi mala sunt; idcircoque eius misteriam tam
obrem non iniuria M. Tustius miseriorem C. Caesarembuisse exictimabat, quod Es . euertere potuisset tilis, qui ad eam rem moluntatem tantum
attulissent. Sestque haec de miseria sint satis.
ς p 7- EB autem status aliquis inter fel citatem,et mi - aeriam interiectus intermedius, quando scibret alo
182쪽
iτ4 DE HOMINIs FELICIT. rum praeter irtutem bonorum aliqua adsunt, at qua absunt: eoque longius, aut proprius a felicit te aberit, quo plura, ου maiora bona accedent ι mel discedent. uamobrem, minter candorem, stes nigredinem innumerabiles pene siunt intersiti colores, ita inter felicitatem, miseriam natus hic interiectus intermedius multiplex eri sine dubio , multosque gradus habet, compensari autem
'commodis incommoda,mala bonis, tolerabilemque
idcirco agi mitam clarum alis, perspicuumque edi. Liberos amittimus: magnus dolor: sed magnum etiam solatium, si amicos habeamus, quorum in sermone, mi si sauitate dolorem illum quoddammodo deponere posimus. In reta dome Iicis mulata seunt, quae nos non deliciant: at in Reipubist
bonis licet conquiessere. Premimur erectater
magna leuatio, si no irae tamen familia nobiluas aditum nobis det ad honores ac dignitates omnes , aut si in aliqua praeclara disciplina excesi mus. Huic etiam fiatui tranquillitas illa animiis minus omni, at certὸ magna ex parte conuenit,
eoque magis, quo si helicitate proprius abest, ataque in eo plurimum loci consolationi e i. veri sima autem in primis ea consolatio illa , quam Plato adhibere solebat. lubebat enim eos, qui multis bonis affluentes de nonnulsis fortunae m
183쪽
LIBER TERTI Us. 17siurijs nimium lamentarentur, considerare, an si benter omnia bona, malaque sea mna cum c teris hominibus in medium prolaturi essent, stVaequam deinde tum malorum, tum bonorum paratem accaepturi: amultis enim id considerantis bus Νam invitae conditionem non modo tolerabilem ,sed etiam optabilem Psem iri non dubita
cap.8. risu ita con litutis facile quaectionem sitim ex Dabimus, possit ne aliquis ex felici, i, iam to infelix , miserque feri. Nullo enim pacto rei cum felicit, sine prudentia , LV reliquis
mirtutibus non considiat; Uiae autem mirtutes propterea quod sent habitus, mi seperiore libro declarauimus , atque alte radices egerunt , amitti non possunt. Uiserum autem cum primis illum intelligimus , qui prudentia, luctitia, temperantia , fortitudine fit de titutus. Nunquam igitur quis ex felrcitate ad miseriam recidet. Poteri tamen ex beato feri non beatus, id eli ad medium sitam fiatum declinare, si multa, ma gnaque corporis,'fortunae bona, ornament quc , aut ipse amisierit, aut sibi, quos amat plurimum. Namsi pauca, nec illa quidem magni pomderis perdiderit, retinebit tamen adhuc felicit iis , tametsi non omnino integra set,possessionem. :
184쪽
iνό DE HOMINIs FELICIT. uod si frictoteles secundo CPolitico dixit licere modice quidem, ac temperate, misere tamen Piu re, improprie mocabulum illud, misere, urpasse putandus e i, intellexisse autem non beate. Studeamus igitur in primis, si felices esse olumus, aut certe a felicitate non longe abesse,prudentiam, animique robur,m aequitatem nobis comparare. Tunc
enim aduersam fortunam pulcherrime feremus ;caeteroquin mi ossa, quae siua natura durissima sunt, ac dissicillime stangi possunt, iaceto, stes cinere it L nantur ; et tenuisito panguntur facillime ; ita animus noster, qui diuinis hac coelectis ea, neci iniuri' siu expositus, si in ertiae, ac socordiae se dedat, mmbstitie dis luato si me fortuna restante affli
tur, Vrebus omnibus aduersis quantumuis exiguis succumbet. Omnia, quae ad ciuilem felicitatem pertinebant, satis fere exposivimus quamuis nonnusia ex his melius cognoscentur altero felicitatis genere comprehense,ad quod iam pergimus. e,p. y . Posuimus Derius duplicem hominem de e-LHotelis sententia quantum ex nono, decimo libro de moribus ad Nicomachum intelligi potess,e se filatuendum, Imum quidem animo, os corpore, alterum Perosela mente Nuentem,eum sicilicet, livsolascientia, ω eritate abiun uuamobrem hi
ius hominis pelicitas sine persecta propemodu mcntis
185쪽
. tis cognitione comprehendi nom&'idcircoque tinchoato oper6ac pene absolutosastigium imponimus, de mentis natur m beatitudine disserentes, quam rictoteliouissesententiam rictimamus, eamprim m exponemus,non selum quJd nobis Pe risema idem sed etiam ne rerum series perturbetur,atque interrumpatur: 'Deinde ivariassiummorum , ac probatissimorum philosophorum ea de re opinionem perpendere aggrediemur, opterea quod cum ilias assequi Edipi coitisdam opus sit, ocibus latinis exponere sit dijcillimum, maenam nos a Philosophiae, bonarumque iterarum Eudiosis gratiam inituros esse Drauimus, siea iure extaret diligentia, studiumque nolium. Ea eLtur,quae mihi ab e nitele satis αndentur a sim mari res enim non ea longius disserenda haec
sunt: Mentem notam ad omnia intelligenda esse apta atque idoneam, tum quae ab omni comcretione mortal siuntsegregata; tum qice a mat
nessotietate liberari no possunt et Formari, i queat intellaere, rerum intelligibilium frmis,queiam dum sensima rei sensilis secte. Pendere autem, dum in hoc corpore sumus, si corpore, quoniam rerum intelligibilium formae in phantastinatis resida piae sine corpore non jubsiderenti non tamen corporeo aliquo instrumento iti, istissum Nam
186쪽
Is FELICID, c, qualis fuissetianu intumenti corporei naturae tale forma recepisset, non aulam omne. Nunc omne recipit.Praeterea ipsum intumentupercipere nequiuisse queadmosi cernendi facultas oculs,audient facultas aute no perci't sic rusis non omnia intes geret. de quod neque se ipsamposset comprehendere. Nam , mr omissime a quamplurimis Peripateticis, matonicis e i demonsatum, is, facultas illa, quae se ipsam debet compre hendere,' ipsam totam tota quasi tangat oportet; iquod , si corporeo et latur in iumento, praeflare non potest. Polemo , quod pensivi euentre cernis tur , ab re inregigibili praeliantissima ita conturbaretur, ut ad inferiora intelligenti nonsatis commode se posset conuertere; neque etiam formas contrem rias eodem tempore perficie cognosceret: pro ut gi sus, cum gulctat amarum,oblato fiatim dulci, illud
etiam amarum esse iudicat. Nunc autem, quoniam , corporeo non titur in iumento ;-formas comtrarias eodem fere temporis p cto pes te compre ihendit, ex rerum praestantismarum cogniti ne ad reliqua coguscenda sit promptior, atque expeditior. Ita mentem cum hominis forma sit,per qua illa 2χictat in rerum natur quod quidem Ar ω-
li exploratissimum fit se, mihi satis est expεω-
tum quod ex inferiore nota cum c guerror dis
187쪽
Outatione patere poterid esse Pri. causem,per qui homo intesigit, etsimul, quodsensibus no cotingebat, Us et inteiligere.Facultas em idendi no ipsas, quae Piria ed oculus hac praeditus facultate. Eriem huiusmodi facultas eruta e materiasinu, neque sine ii potect aut quicqua agere,aut mehercle etii considere.At mens noctra extrinsecus aduenis,fu
admorii dicebat Arictoteles: Proinde sine materia subsissit; sineeadesuis fungitur mγneribur. Vuare hanc solam animae partem mere locum specierum appellari posse censebat ristoteles , praeterea nublami cum relisme nihil perse ipse recipere possint, sed quo exanima,sν corpore componitur, habeat hanc recipiendi facultate atque ad hoc praeuandum ollicium sit destinatu. Has autem caeterra an imae partes egetabile inquie Gentiente iue tum . cultates quasd humanae mentis esse in homine cuAlexandro,et Latinius statuas ue m caeteris 't opinor graecis, s r Arabibus,ipsas etli hominis formas esse se imperserita , , quae cum mente comptaratae
ianstar materiae obtineant,inpraesentia non repugno.
IV hi tamen secunda opinio longe magis probatur ; βuae res ad allud tempus,ati ad aliud in Ilitu tum, si ita suppetet, est a nobis diligenter pertractanda. verum ad mentem redeamus. Diximus
illum esse ad omnia intelligenda paratissimam. Z ii
188쪽
ito DE HOMIN. FELICITIntelligit autem,rerum formas,2 s cies accipiendo. res multae,quae extra mentemsiunt in materia immersae, es sim lares, in mente junt quasi materiae expertes, st niuersales. In omni ortu duae in primis cause requiruntur, materies, stes effciens. Universalia in mente oriuntur, cum amrea non essent, de liueis enim Philopono assentior memoranti CAristotelem a Platone cum adhuc illum audiret, dissensi st,et cum eo multum saepeque in ta sed ergo duplicem causeam habeant oportet, materiem,messicientem. Materiem iam attul mus,mentem ipsam capacem .superect efficiens inuectiganda; qua in re A iximus esse docti semorum hominu naxime inter se discrepantes opiniones. Equidem de Gractotesis stententia eandem esse. Com, atque naturam mentis capacis, emtis exictimarim. Nam, quemadmodum ocul muscipularum splendore suo collucentes primum it mnrant rerum colores,deinde illis recipiunt, sic mens nontra ν quadam, δ' luce propria,quam a perem
ni illo fonte lucis accepit, primu res sensiles bi obi Elas illuserat, ita mi intelligibilessant, deinde eo accipit, stes intelligit. Ut illustrat,e ciens nominatur ; t acciti capax. sterit fortasse inlud facili quicumque decimamquintam particulam, Iin imam terti, libri de anima,diligenter excusserit,
189쪽
LIBER TERTIV s. a rati interse contulerit Adigesima enim bide essiciente loquebatur, inquit illam esse idem,quo cientiam actu a quod item decimaquinta de mente ci pace affirmauerat. 'Traeterea insecundo bbro de ortu animalium,cum ostenderet, quo parito in semine e getabilis anima, g r sentiens continerentur, mentemsolam extrinsecus accedere flatuit, eams
solum esse diuinam. uod sidiuersam censebit
mentis est scientis,et capacis naturam esside trans necessario illi mentio facienda erat. Neque
ro perturbari quem 'ebim illi philosophorum axiomate, nihil simul tu, T saeuitate esse. Tum
hoc, si aliquid cum eadem re costiatum cosideretur, vere dicitur; si cum diuersis, non ere. Mens igitur emcit species intestigibiles, Apotius illulat siles ; accipit autem iam illustratas,o factas intelligibiles. itergo in sensiles alitur autem iam actas intelligibiles. Ita fere ad hanc quaectionem Thomas quis qui misi fes quantus ' r stondet ; quare nesue illum a nolia opinione crediderim multum abhorrere. Caeterum in quiddam in quo mihi fortasse cum Thoma, certe cum Marsilo Ficino otelissententiam recensente non uenit. Ego enim arbitror primum accipi a mente rerumsingulariumsingulares formas,atque inte io,deinde lucesiua illustrari u γniur ales reddi,
190쪽
kt, DE HOMINIS PELICI T. et merse intelli sentia Marsibus primum amiser se intestigi species illas. iam illustratas,deinde animaduertendo, d e sint i et cies acceptae, sing laria etiam coprehendi Pro me me dubio fiat Alistoteles, Pt ne pluribus in praesenti agam,qui,in Posterioribus Analyticis,gi in Ethicis, abbi millies, inducitione, qua ex rebus singula de niuersat bus ratiocinamur,omnis cognitionis ais siciet simiamentum poniti uuare hos ego in cognitione mdus, quasiprocesses natuerem, i primum singularia percipiantur, deinde species rerum uers lesuiuae quidem res sint primum, et pluribus haustae sentibusquaba sunt comunia ilia e fata,tum paulatim mentem ad reliquarum rerum suis ipsius cognitionem ruenire pectantem quemadmodum 1
cies accipiat, 29 easdem prius istasiret, di amoriribus conditionibus si eget; Fostremo ad puras, ac beatas mentes praecipue ' ad primam illam praeliantisimam,ac sapientissimam cotemplanda accedere,cum cogitet dim,ac facultate ilia,qua species
hensiles illustrat, atri intelligibiles reddit, esse quasi
radium supremi lilius Sola,cuius natura nihil ad dest, quam purisimus acitus,id est summa quaedum lux,cuius splendore omnia colluceantSic homo menti e cienti coniunctis,id in illius naturam consider olumarum mentium naturam coprehendet,