Flaminii Nobilii ... De hominis felicitate libri tres. Ad Pium quartum pontificem maximum. De vera, & falsa voluptate libri duo. De honore liber unus. ..

91쪽

DE HOMINIs FELICIT possedet, quod in ire' non euenit γt siuo loco apparebit.E igitur Pirtus ex moderatis asse bonibusparta,cu los etiam huius mediocritatis plane aureae issmul autem, cum sit pes iis,m absolutio facultatis appetentis, erit etiam sinis, tremum xltimum, quo natura facultatis appetentis peruerare potest. Istud autem animaduertatur, non exquisitum quendam, certum locum a nobis Pirtuti as ignari, mquo tanqui in medio considiat quemadmodum d cimussex inter duo, decem interristi intermedia;

id enim esset plane ridiculum ) sed illud dicemus

esse debitum irtuti me tam,quod ex rationis recitae praesicripto pendet. Non enim aeque adiιersus eos irasti debemus,qui nobis,ati eos, qui Diis immo talibus insti uni iniuriam. Haec igitur a sectionum mediocritas, non ex natura seu bed ex eo, quod nos

refla ratio agere iubet, spe fanda est. βuare haec sit γirtutis morans de larit'habitus a recisa ratione per cosi uetudinem impressius in appetitu,qui quidem ipsius appetitus e isinis,et per Ebo, consi tit autem

in ea mediocritate, quae ad nos comparatur, quaeqvς

ratione, stu prudens definiret, I desinita , ita me

capto consibo Ilatim rationi pareat appetitus. Hanc definitionem cuique Pirtuti morali conuenire o femdemus. Interim EDd notemus, ex Gtremis um a s mconis re cum mediis,quam alterum t am

92쪽

daciam magis cum Iortitudine, quam timiditatem animi potius remissionem cum mouetudine, quam excandescentiam. id autem illa imprimis de causa accidit, quoniam in affectionibus illis, quaesuapte natura mehementessunt, i libido, irai dis Pirtutis in cohibendo, ac serenando potisimum cernitur 3 idcirco . magis is extremo quod parum est, qVam illi, quod nimium, aia eret ; contra autem in os Eitionibus illis,qa02apte natur uni remisiores, dit considentia magno impendente periculo, at gere, amque incitare illas Pirtutis opus e I; propterea ad illud extremum, quod nimium e i,propius accedit, ab altero autem longius recedit. Hinc facile apparet,

distet ne magis ab no extremo alrerum extremis, an medium. I sam certe si extremi , qua extremum con sideres,ab altero extremo longius di lare,

quam a medio sateberis; is Itidium enim inter illa interiectum est. e Alsii spe les Pirtutem nihil aliud

esse, quam moderationem quandam, extrema a tem ambo in hoc conuenire,quod sunt immoderata, profecto ini extremo mirtutem magis aduersari, quam alterum extremum non dubitabis. Ita iniextremo duae res diuersa tamen ratione opponsetur;

qua extremum e l, alterum extremum sine dubio opponitum,qua imoderatum, mordinatAipsa uirtus, 1 nihil aliud e hquam moderatio, sist ordo.

93쪽

sedi quod sibi a mente proponitur,sequo erum si

bonum alior'od im naturae humanae excedat, qualis Deus ecti Pt illud moluntaου amplexetur, atque ardenter amet,quantum de Legere habitur qui ipsam quodammodo Poluntatem extollat;huiu odi

autem charitas est,quam fortas magis latine Gtatem diceremus; similiter si non proprium bonum, sed alterius sit procurandum, i in luctitia, gst liberalitate υι mi in his etiam moluntatem esse quibusdam habitibus confirmandam;iu liti inquam, or bberalitate Nos autem superiore libro diximus, moluntatem nihil aliud est, quam inductionem, et propensionem mentis in id, quodsibi bonum esse cognouit; ex quo nisi mens allatur, se fallitur nunquam. idcirco mens ipsa est bono quodam habitu confirmand non moluntas Procurare autem alterius quoi,non moia notum bonum; nullo modo sines egreditur no Irae naturae. Praeclare enim Chremes, cum E Menedemum consibo iuuare Pellit, uomo,

inquit ,sum: humani a me nihil alienum puto. H mo enim a naturassitus ciuibs,m sociabilis,nequesbi tum natus,sed niuerse pene hominu cistati, illam dum tuetur; propriam perfectione, pr priumque bonum tuetur. Ergo cum mens,nis βιδε aliqua ratione decipiatur, aliorum bonum, Dum

94쪽

,I DE HOMINIs FELICIT. esse bonum cognostat, moluntas etiam in il dpre Ie,suoptes nutu sine illo habitu propendebit. Ita liberabias, ἴδ' iustitia superuacui, atq. inutiles essent habitus,stin oluntate consti terent .m os autem imberius illis etiam assectiones moderandas subisti octerimus De charitate tantsi fortasse no male semiiunt, i suo loco constabit Peristicue igitur,palam, euidenter in hac re Latini lapsisunt. isto alios errores, ne in re satis clara nimis loga ponatur oratio. Praeci autem conniventibus prope oculis hanc totam rem praeterierunt. uare bona cum haec no Ira luritium Penia quodda inuentum meum proponere no

eretii quodsi quis no probabis,mebus aliquid reperiat,'mihi etiam communicet, Ut ego c unico

mea. Cosideranti igitur mihi, quot essent inutiis huius partes, illa occurrebat, altas elucere potissimum in aliqua certa affectione moderanda,)t temperantiam in libidine sortitudinem in dolore; alias, aspectiones sibi moderara proponant; tamen in emternis quibusda actionibus maxime extare; queassi modum liberalitas auaritiω moderatur,et alteri affectioni, ob qua prodigi euadimus; t pillea id L

mus, dieru in re externa maxime cernitur,in donan

dis sicilicet cunise; similiter infiitia amore,odsi,misericordia inuidioraenaticinerti in tribueri nisu suu apparet Ex quo rei fortitudinis,aut teperitia no

95쪽

. ne quoiam laudamus assectionu mentione facimio potissmsi,ita dolor ac metui,tantabidini dice, res rectitisse at cum liberalitate, aut Mitia praeditsi esse alique probare olumus, illum dicimus cuivorte et quando, g quantum, cuniam donarchune nemini iniuriam inferre, sῖum nicuique tribuere. Sit stitur haec prima non enim inuento meliore cortutum moralium partitio, t alias in assectionibus potis si moderadis Persari flatuamus,alias aute ex quibusdam potius externis factis blectari. e . . 'Vsus a tam in priore membro diuidendo alia

occurrunt dificultates; quae latinos autores legenti

apparebunt. uidem exictim i rei natura spectanda sivisse eundem ordinem fuisse in irtutibus recesendis seruandum, que nos in assectionibus numeradu siseriore libro seruauimus, i cuiq. assectioni propria, s sua responderet irim eriis musta irtutum nomina ingere coacili fuissemus; ad sumi prior,ali inutilior uisset oratio. uuare satius rusum est e ristoteli,que nos sequimur,quae nam es et

titiones ille,quae in animis notis urimsi ν ren attendere,illarus proprias exponere Pirtutes squae notissimae,atque in ore omnisi sunt Primae au.

tem assectiones, me nobis insunt, quemadmodum secundo libro de Pera, i, sal a voluptate diligem ter explicauimus,appellari solent Aluptas, et dolori

96쪽

too DE HOMINIS FELICIT.

Illa quidem noctrae naturae amicissima e hqOd et inde patere potest,quo solo dulci t Valenus inendit, morimur; paus inutiliorem cJum,dummo Asiuauior esset, aegrotis esse praebendum Hippocrates censebat. βuod sialiqua Iuctatu dulcia , aliquam Mneni secum inclusam gerunt; ex duabuι partibus illa esse composita Theophractim dicebat,

quarum mna naturae nos sit amis altera aduersetur. Ergo, cum Poluptas sit notae naturae maxime congruens, sist constentane mirandum non ea,

si ad eam maxime propendeamus; ου ehemens quaedam erga illam a stetitio nobis innasiatur. umobrem grauissimum fuit, gy merissimum EDd Arisitelis praeceptum, i in omni negotio,quicquid imcundum empsamq adeo moluptatem flummo nimaeo mitaremus,itaque erga illam essemus animati ;quemadmodum Senes illi Troiani erga Helenam,

quam cum multis primum laudibus asseclisent, δε- indesiubistiebant, attamen stes quisis sit tali classe

redito. Sumus igitur mirabiliter appetentes Poluptatis; quare haec'opensio regi, stes moderari a te Grantia debebit. Non iam autem ad moluptatem propendemus, quam abhorremus a dolore, tanquam a capitali quodam hoste; ex quo multi a capiendis oluptatibus abctinentes, dolori tamen remere nopotuerunt,ac degradu deiecti sunt. Hercules ipse,

97쪽

LIBER SECUNDVS. xor eum morte ad immortalitatem perueniret, dolore tradius miserabiles ioces , mi est apudSophochmin Trachiniis edebat; it de omni plane dignitatis sede dimoueri ideretur. Maxima igitur dirtus ha,enda sortitudo est,quae dolori moderatur. Praeter dolorem, oluptatem,altie Δ.e sunt in nobis maxime mehementes affectiones,auidisin honoris, T . 1 .Preclare enim de honoru auiditate eleganti plane iudicio iis Cornelius Tacitus dicebat, Diemsi

hunc morbum esse,quia sapiente decedat. Nam, inquit ille, Dedecus ambitio pulchrum est, popi bque fauentis laudatum Inui' ati omnino honos ipse, , cultus vise immortalubus nos similes reddere πιυidetur. mbitio igitur ex moluptate oritur,

quam ex honore capimus, sicuti ira ex dolore, quem contempti, ac ludibrio habiti sentimus. Hic ero huis odi est,it in corpore etiam euidentia signa interioris pertu Mationis appareant. solo ocusi rabiem quandam thrant. c iacem quidem, alios omittam, quem, quantum dirum ' ira ad furorem, mortemque perduxit. Expedit igitur, iram cohibere psimus, lenitatem, stes mariuetia

nem quctis hoc merbum nimiam fere prae se fert

animi remissionem, δ' inmmonem; sed caremus commodiore autem coerceamus ambitionem, moderatum honoris desiderium haec etiam durius

98쪽

DE HOMINIS FELICIT. proprio fere caret nomiue et animi magnitudine adhibere. Hae igitur principes Pirtutes,quae assestionibus pers icue moderentur, a nobis Inatui debebui, Temperantia, Fortitudo,moderatum honoris desiderium a qua mirtute animi magnitudine *ecie non disserre con labit stes mansiuetudo.De his igitur nonulla sigiliati dicamus,ad illas deinde, quae in antionibus cernuntur,explicandas aggressuri. Breus mi autem erimus, ne a re proposita longius dist

damus.

Temperantiam diximus esse mediocritate, qua iis oluptatibus Persatur, de ijs autem potissimu olimptatibus intelligi Polumus,quae gu tu actus capiuntur; nam eos,qui fabelli sipectaculis, cantilenis det flantur,etiamsi nimi, in eo sint,non tamen fierem

lemus intemperantes appellaremisiobsessitudinem quanda Proprie autem illos dicimus intemperies, qui ehementius,qua par sit,illas, quae ad Ilum ita tum , pertinent, t clarius loquar, obsecaenatine Penereas Poluptates amplis luntur. His igitur oluptates omnino repudiare stuporis cuiusdi sit, que perraro in hominibus reperia ; ardenter autem persequi inteperat , ad qua quide fere omnes pro taues sumus.m medio teperantia combi, quae moderatus quida amor,rationi , redia obedies,et moderatutam haru oluptati ponitur, ita t haec illius extra

99쪽

llo, ma copimantur imoderatus amor,id in intemperatia,et immoderatum odium Hefi Eupo ac Pacutitas quaedam sensus Dolor autem nopertinet ad temperantiamnsequatenus temperans carere se Mimptatibus no mole die fert, quod intemperanti ect molerii um ita t ob d/oluptatem aliquando disimcietur Proprie autem dolor pertinet ad Fortitudinem, quanias in hoc me ab omnibus tumgraecis, tum latinis dissentirestiamCHrum ab Aractotele,nisfalgor, non dissentio, quod ex Perbis illis,quae in tertio bbro de moribus capite de Fortitudine leguntur, intelli test Ex eo igitur fortes appellantur,ut supra a nobis dictum est, quod res molestas, atque asperas fortiter ferant: Itaq; doloris, de molestiae plena res est sortitudo, eoque iure laudatur: Difficilius en1 est res molestas toleranter pati, quam se a iucundis abstinere. Praeterea de temperantia tractans disebat

alio pacto siubisti dolorem fortitudini, abo pacto

imperantiae. ' Nam fortitudo dolori, qui pungit,

fodicat animum , resinit 3 temperantia a tem tilia Ubicit, mi et luptatibus carere non nimis molene feramus. Hac ratione fortitudini etiam moluptas subistietur ν praenabit enim, ne laetitia nimium ejeramur, ex eo, quod nullis doloribus , , cruciatibus torqueamur. Duili

100쪽

ab DE HOMIN. FELICIT. igitur modis in rebus iucundis Temperantia cernLtur, Z ea,quae absunt,non nimium expetendo,

abiis quae in pote late sunt,quantum ratio postulat, ab tinendo. Totidem modis in rebus molentis fortitudo Persabitur,mmenientibus,atque impendemtibus malis ob tando, stu illud quodiam ad hium rando,ac perferendo ; quaquam haec secunda huius virtutis pars a Tullio ma is proprie patientia appellarimet, quam tamen ad fortitudinem H Arinotele referri ex illis erbis,quae ex tertio lib. attuliamus,patere potest. Praecipuum autem fortitudinis munim est morti, qua nihil est horribilius, non propter panas a legibus fortast constitutas,non propter

praemia, honores, non experienti quadam scientia fretu non ira concitatum,non spe,ac eris tuli ignoratione deceptum, propter inam honomum libenter se exponere. idcirco autem hocpracipuum fortitudinis ossicium Hatuimus, quoniam nullum praesens malum tantum nobis dolorem inferre potest, quantum mors impendens cum haec tamquam nosti ae naturae corruptela nobis sit maximenduersaria. Videturque omnino metus quam prAEsens malum nos mafers perturbare,atque concutere,

quod multis exemplis Tigranes apud Xenophontem cum Cyro disieptans probabat. υ demus enim affictiores,ac desieratiores,qui ne in exilium mittam