장음표시 사용
31쪽
Reprehenditur Themi stius ab Auer. Dubitatio de Buer dicto cotrata Themistium.
bitationi S. Contrarietas non est tota causa motus, Ruerroes contra Themist.
rsr ad aquam nisi per medium. Ignorauit inquio non Val re hanc consequentiam, si est in substantia contrarietas , e go in siil stantia est motus. Sed quomodo hoc dicit Auer. de Themistio, si vinos supra diximus o etiam Themistius idem dicit, quod scilicet non est vera consequentia: ubi es contrarietas, ibi est motus P Aduertendum est, quod Themistius simpliciter illam concedit; qtiasi contrarietas sic tota
causa motus, nullo alio antecedente requisito, sed solum re quisito aliquo consequente, non respectu contrarietatis, 1ed respectu ipsius transmutationis ; hoc scilicet adiuncto, quod sat transmutatio de sino illorum cotrariorum in aliud. tunc enim illa conuersio erit motus, quod si no fiat, non erit, quia motus est de contrario in contrarium. Concedit igitur Thesemistius illam simpliciter, &solum in transmutatione ipsa aliquid adiungit. Averro es vero dicit, illam non esse coceden dam non ratione alicuius adiunctionis, quae requiratur, sed ratione propria ipsius consecutionis, qus simpliciter non est vera, ob causas dictas, quς huc reducuntur, quod contrari tas non est causa adsquata motus,sed aliud antecedens transmutationem tanquam eiusdem principium, & causa, simul cum contrarietate est requisitum. Reprobat postea Aue
roes dictum Themisth, quia sit sermo valde debilis, dicere
aquam non conuerti in ignem, nisi prius in aerem conuerta tm ,quia oppositum habetur a Philosopho in secundo de Generatione: Deinde, quia haec est dispositio omnium contra riorum mediatorum,etiam in accidentibus,quod eX tremum non mutatur in extremum nisi per medium, quare secudum
dictum Themis ij etiam in illis non esset motus. Ait itaque Averroes male resolui quςstionem, ut dicunt Themistius, &Alexander; sed solutionem quaestionis debere esse, quia non valet: ubi non est contrarietas, ibi non est motus, quod est id, quod I hilosophus dicit in textu. ergo ubi est contrarietas ibi est motus. Contrarietas enim est unum de requisitis essentialiter ad motum, & ideo, ubi non est contrarietas, ibi non est motus ; non tamen sola contrarietas est essentialiter re
32쪽
sed prater illam requiritur subiectum comune actu existens, sique hoc desit; quamuis adsit contrarietaS,non tamen erit motus Unde concludit Aueri quod ponere coimirarietatem in substantia, ut illi ponunt in sermis elemento rum , nihil malum est, plus quam destruere iudicium Ar stotelis, qui opposito utitur simpliciter prolato,& tanquam certo. antum vero adlabefactandam demonstrationem, qualiscunque si,qua cocluditur,quod in substantia non est motus, hoc dictum: quod fornis elementorum sunt contrariae: & quod in s imis nil stantialibus est contrarietas, parum facit, ut fuit declamium. Patetutaque, quod Averroes simul ponit Themistium & Alesandrum tanqua in hoc conuenientes, quod in elementis sint contrariae strinae substan
tiales, quae sunt ipsς qualitates : Quod si Themistius aliter sensisset, proculdubio Averroes id proposuisset, Themi
stiumque pro sua sententia contra Alexandrum produxiLset. Hanc aute,quam nos dicimus esse Themisth sentetiam, illud confirmat, quod primo Physicorum tex. q. sic scribi tur: Nam ignis apertissime ex contrars conctat, quippe quis sidis, o sicca natura sit, quorum igiditas, humiditas comtrariae qualitates habentur. Oportet aurem id, quod subiectum
contrari' insua natura moestum habere Gontrarium, alioquin necesse esset, ut alteratrum, aut non susciperetur, aut corrumpere-Φur . Ex quibus clare patet, illas qualitates a Themistio p ni tanquam constituentes naturam ignis. Satis itaque ut
existimo) patet ex dictis Themistij, & ex disputatione Aver
rois contra illum, Themistium esse in sentcntia cum AleXandro; elementa scilicet secundum formas esse contraria, & illorum sormas esse has qualitates. Post hos duos est Sin plicius, septimo Physic. coni. 23: Sed neque secundum calo, rem, in frigus, aequesiccitatem, o humiditatem mutati emper alteratio eis: quando porro ignis ex aqua se, mutata humiditate, o frigiditate insccitatem, caliditatem, non dicitur alteratio talis mutatio, quiasub nitalis, ct ecifica est muta
tio. uare secundum istum, calor, & siccitas sunt substat B tia
nere contrarietatem insim- stantia, ut Alexand.&Tliem istius faciut nihil malum. Tliemist us I. Phys. tex. 14 simplicius 'Phys.com,23
33쪽
idem s. Phyc tia ignis, ut frigus , & humor aquae. S. Physic. co m. II. ait: ψm ιι Sed quaerat aliquiis, quomodo subnantiae interse non ni contra riae, ut ignis, Or aqua, vis ubstantia subnfantiae contraria autem hoc, quomodo mutatio ignis, ct aquae inter se, cum sit ex contrario in contrarium non est motus ' si re se sub tantia habet motum. Soluit: Uel dicendum, quod in aqua, ct igne Funtoontrariae qualitates, frigidum calido, es humidumscco, in quibus non ensium ignis natura, sed etiam in leuitatu, or claritate, quibus videretur magis terra esse contraria uesae ignis forma
in omnibus qualitatibus est, ct insub antia, quae subjcitur qualitatibus . quare igni pliciter nihils contrarium, etsi qualia
Idem 1. Phy- tates ignis, se aquae inter uni contrariae. Secundo Physic. siς ς I com. 11. scribit: Ut ergo se habet in generationesub ntia, a que is sit, ita est aliquid eidem contrarium ; verum non ei, quatenus est subiectum ,sed quatenus es forma inseobiecto , secundum hoc aliquid es contrarium ei scilicet nonsecundum subiectum, sed secundum id, quod es in subiecto nam igni, quo est connitutum, se compositum, atque substantia talis, nihil es contrarium, sed secundumformam, nam secundum caliduatem, orsiccitatem, or motum ad locum supremam, quo ad haec habet contraria, or generatio inest ei secundum haec. Aperte caliditas, idem phimo & siccitas dicuntur sorma ignis. Com. 29. primi de Coelo:
de Cetio, com- Deinde primis qualitatibus, secundum quassubctantiantur quatuor elementa, non omnibus omnes, neque secundum omnem complexionem commixtis, aliae qualitates consituuntur. In Praedica Ide in Praedie. mentis in ultima proprietate substantiae: Ignis autem non sem
.dς subst caliditatem,sed in subsuantia ipsius es; nihil autem se ip- Idem in Ante sum recipit. In Ante Pr dicamentis,cap de ijs,qus sunt in suPredic metiβ--: Similiter autem, or caliditas sub nitae Didem ignis pars est. Quod dicit; q uia ignis est etiam, eX materia, Vt infra exponitur: Completivas, ut ignis caliditatem, ignis quidem partem utique dicet; in subiecto autem, in ea, quaesine qualitate Idem eap. de materia. Cap. de Qualitate in expositione terita speciei: Qqδὶν - ς uuamuis neque qualitates impliciter exictense se usanitas
magiis qaidem partessia santiara abilanti unt; aut quia
34쪽
secundum ratione quidem ipsam, offeciem, essibulantialem paγ
ricipationem non es dicendum, caliditatem ignispa am qualitatem, sedpartem bctantia; qualiscationem autem, quae in corporibus fit ab ipsa, hanc dicenda, tuam qualitatem. Eodem cap. de Qinilitate in fine proprietatis,quod qualitas habet contrarium: umnia-Mytem quidam putant, Arsotelem relinquere aliquid esse contrarium sub ntiae, qui ab otia quidem sunt elementa, terra,ignis, aer, se aquae dicit autem, aqua quidem igni, terram autem aeri contrarium . endum, quodor hacsecundum inexistentes qualitates habent contrarietatem. nam aqua quidem igida e I, ct humida; ignis autem calidus,
essiccus; terra frigida, ct cca; aer autem calidus, ct humidus; haec autem sunt qualitates. Non secundum subctantiam igitur
habent contrarium; sunt enim in una naturali subctantia,se ecundum qualitatesibi eo existentes. Noni agnoscitur etiam hoc loco, aliud componens elementa; prs terqua materia, & qualitates. Non minus omnibus istis Ioannes Gramaticus idem Io. Gram. i.de sentit, primo de Generatione costi.7 2. Calidum, inquam, se *ςRς ς ςQin frigidum, ct humiditaspasson sunt informis materiae ,passones autem informantes, perfective . Ergo sunt formae; ergo non informa in materia ante illas.Secundo de Generatione com Idem L.de Gemen. 16.ait: Sed determinandum est etiam de contrarietatibus, quae nam seunt, o quomunt, secundum quas materiae aduenientes complentur elementa quatuor, quae prima dixit corpora. Ηs contrarietates sunt primae qualitates, ergo his complentur et menta . Ita supra dixerat Ioannes: Ex qua materia, assumente informa ratione contrarietates, fiunt elementa. Materia illa ,est materia prima, ergo non habet ante istas alias sormas, ergoisis constituunt elementa. Ne autem omnes locos adducam. primo Physic. super tex. s. contradicens illis, qui nomine Idem i. Phy-
simplicium, volunt intelligi accidentia, obijcit; quod ines mentis, tanquam substantijs, opposit dispositiones sunt eui '
denter nominatae: Si quidem ex calido in frigidum, ex humido issiccum, se e contra fiat mutario. Contra Proclum rationeo. cap. 7. quia hae qualitates sint substantiales elementis, ne ii. e.1. B a coim
35쪽
contendit dari etiam posse quantitatem subst antialem: Si γλdem trina dimensio, quia quantitas es, est accidens. se caliditas igitur, es siccitas in igne, quia qualitates sunt, accidentia erunt, Et infra: Non enim caliditas in igne, qualitas aliqua e igni accidens; sed Mantiales eius, se conctitutiva desserentia. Et con cludit: ' igitur e ubctantialis istas, ita sequantumsub antiale. Post omnes istos sunt alij eiusdem Scholae. Olympio QIympioJo- dorus, quarto Meteor in principi causas sormales elementorum dicit qualitates ipsorum: ita ad verbum: Caliditas namque o frigiditas, aquae, se igni cause formales attributae sunt; Diuus I a Ni socitas autem, se humiditas, aeri, --. Diu Jamblicus est in eadem sentetia apud Simplicium primo de Coelo com Psellus. meri. 3 6. Psellus in Physicis has qualitates vocat elementorum differentias formativas: & dicit natura ignis cste calidum,& siccum; aeris calidum,& humidum. Michael Michael Ephe Ephesius etiam in libro de longitudine, & breuitate viis, lo- quens de Corruptione, quatenus a contrario fit, cum ponat materiam quodammodo aduersari formae, & materiam igni subiectam, atque alijs omnibus, habere ante serinam ignis aliquam qualitatem quae alia occasione erunt consideranda) agnoscit caliditatem, & siccitatem pro serina ignita. Inquit enim, quod cum materia prima qualitate illa imbuta, accipit caliditatem, & siccitatem, id ipsum iam ignis est. De
Dexippvj. xippus primo Quaestionum in Praedicamenta , cap. 21. ait v rphirius. Ignis essentiam ex et caliditas. Porphirius cap. de substantia
loquens de differentijs substantialibus, quas dicit .esse illas, quae subiectum explent, acperficiunt, ita dicit: Ut caliditain. inesse aqua calida, igni: sed aquae nan ect seu antialis, pro-q pterea quia licis sublata ea sit frigida esse aqua, non interit: at igni, cum sit sub antialis cum ab eo recedit caliditas ipsum
corrumpit. In ultima proprietate eiusdem: Pr dicamenti ait Ignem vero caliditatem nons cepisse, sed insub nitus a eam habere diis a vi admisiere ea non valeat, quae habet ,sed aliquiae, Ammonius in quodextrinsicus sit. Ammonius in Praedicamento uibstania
36쪽
es e, cum materia primam proposuisset, eam primo per tres dimensiones, in molem augeri ait, ut fiat, quasi corpus qualitatis expers; deinde subiungit: Huic igitur, parte quadam, calida, o siccoccedens qualitas, ignem essecit ;frigida, o humida,aquam; humida,incalid aerem sicca, ct rigida, terra. De quibus qualitatibus ita sequitur : Substantiae autem, quatenus ignis, aquae, elementorum reliquorum seunt completiuae. Et infra: Insunt autemsub antialiter e mentis, cum completi uae eorumsubstantiae sint. In Praedicamento Q litatis in principio: Deinde vero quoniam quantum secundum i locum vem dicat in rerum natura. prima enim materia cum e proditum eI0 cum incorporea, informis, in figurat sit, prius in molem elata quantitatem consequitum, ac tres dimensiones capit ,μά triplicipraeditum dictantia, quo ecundumsubiectum Arist. nominat. tyrsi qualitate uscipi arit1 elementa: verbi gratia, quod arino conctat statio, caliditate, siccitates accepta ι ignis; stigia ditate autem, es humiditate,s aqua. Hic certe nulla antec dit sorma substantialis innominata, quae sit particulariter
ignis constitutiva, sed sollini ter dimensum de Praedicamen to Quantitatis. Vniuersa itaque Graecorum Schola in hoc conuenit, quod pro suimus a principio; non esse scilicet alias sormas ii elementis ante qualitates, sed ha&ipsas esse iulorum differentias substantiales. Quod vero habetur apud istos hac in re difficile , id in sequentibus dilucidabitur. Ego quidem noui ut & Simplicius dicit de se ipso disputante c5tra Ioannem Grammaticum ) visura haec superflua; quia aLsuetis in Giscorum Schola nulla de hac re extet dubitatio; &quia potuisset suiscere una Averrois auctoritas, 8. Metaph. com. S .dicentis: Et ideo videmusplures expositores dicentes aperte, quo disserenti uvantiales elementorumsunt in istis qualitatibus. Expositores dicit Graecos, quare significatur hanc fuisse communem opinionem. Quod si dicit plures, id resertad illud dictum, aperte; quia in varia locutione , forte aliqui aliquibus reddebant rem obscuram; ut etiam contigit post noribus, qui ex ijs , quae varie apud ipsco laguntur baut n- gant,
37쪽
Consuetudo infelix studendi. Averrois di.ctu, 3 de Ani
gant, hanc fuisse illorum opinionem, aut saltem dubij sunt, quid credant ; sorte etiam aliqui non adeo costanter pronunciabant. Nos igitur ita facere oportuit ob istos, qui nunc haesitant, aut etia contendunt, contrariam hos Phylosophos habuisse sententiam: omnia autem cadent,re bene eXplicata. Opere precium etiam fuit transcribere illorum dicta: quam loquidem magna pars eorum, qui nunc philosophantur nescio, qua sua infelicitate) est auersa a lectione horum Inte pretum. Adducam autem quod etia in progressu faciedum mihi est locos secundum translationes , quae prae manibus sunt: nolens Graecis textibus tractatum implere. Neque etiaex interpretationibus magis unam elegi quam alia, sed sumpsi, quaecunque fuit ad manus. Sic etiam in Averroe facie mus,quia ipse est cu Grscis in eadem Naui: Satis est nonnullis vidisse in libris nescio quibus aliquas illius auctoritates, quod statim se Averroistas dicunt. Transcribemus similia ter locos Arist. non enim nos ignari sumus, nunc fieri, misi ra quadam calamitate horum temporum, ut a textibus Phi Iosophi legendis Scholares distrahantur: si Deus veli eis persuadeatur, illorum lecturam esse inutilem. Non auditur Averr. qui id coclamat,non semel, sed egregie, 3 .de Anima
coni. 3o.Sedillud, quod erit ictum hominem erra e,ut nos etiam
longo tempore, es, quia moderni dimittunt libros Ari soletis, considerant libros expostiorum. Nunc obsecro quid fietὸ qua do in id incumbitur, ut etiam libri bonorum expositorumnsit in contemptu.
CAP. SECUNDUM. Subitationes circa opinionem Graecorum ex
ἰVM Graeci expositores varia occasione de his quat litatibus sunt loquuti, varia ; semper tamen Vera, & recte dicta, de illis pronunciarunt, eX quibus a ceptum scit a nonnullis, illos non es e in opinione constat
38쪽
tes,quinimo dubios maxime, & haesitantes. Nos locos alia quot illorum ambiguos proponemus, & eXponemuS, eX quorum expositione, si alij supererint, ij poterunt postea a quolibet similiter explicari. Primo quidem apud omnes id habemus,non esse contrarietatem in substantijs simplicibus secundum formas, sed secundum qualitates quare videtur accipiendum, qualitates non esse formas secundu illos;postquam sic loquendo, eas clare a formis distinguunt. Est postea Ammonius in Praedicamento substantiae, qui loques de igne,quomodo dicatur magis calidus, quam aer. Sic scribit: dicipotes, qualitates has, non ceu substantias magis, o minua suscepisset . quaelibet enim in propriosubiecto plurima ect, ut accidentia vero intendi, ac remitii. Vbi duplex esse istarum qualitatum Videtur agnoscere; ut scilicet aliquando se habeant ut substantiae, aliquando ut accidentia. quod quidem dictum videtur maximum hac in re negocium facere. Sim plicius primo de Coelo com. 3 6.de Arist. sic loquitur:
tiam proprie in Fraedicamentis indiuiduam accipiens, compositam ex materia, or forma, visubiectam accuit usam. Propter
quod , neque desubiecto ait ipsam esse, ut undes significet, qMo
subiectumsit 9 contraria autem, sicundum quod contraria, accidentiassent. disserentiae eni unt 3 disserentiae autem qualitates, ct accidentia. Vbi habemus contraria esse accidentia: has qualitates esse contrarias, quare erunt accidentia.Idem Simplicius, a.de Anima, com. 6. loquens de nutrimento, contrarium ipsum quoque appellat: Non cotrarium uti ormaforma. Nutriens enim, se nutritum 6 amiae sunt, sied quia alimento adnexa ect eius, quod nutriturpriuatio . potentia enim effi um alitum, sunt ut priuatio, o forma contraria. Vbi vide tur negare contrarietatem inter sormam, & formam. Secundo pariter de Anima com. 1 o 6. sic habet: Recte igitur inquirens, quidnam i in tactu commune; licet nonsit id nominatum, constituit id esse corporeum, quatenus corpora sunt determinatinum. Ect enim quid commune, tanquam sorma eorum, quae μηδε determinatrix, peculiares haben absequentes proprietates . Iu
non est cotrarietas secunia formas, sed secundum qualitates. Ammonius iaPraedicamelo substantiae. Simplicius ti de Coelo cona, 36. contraria se cundum quod contraria accidentia stant. DifferetisquAlitates& acci dentia. Simplicius 2. de Anima co.
Nutrimetum non est contrartu, ut forma
formae, sed gailli adnexa ei quod nutritue priuatio. Idem Simplicius i. de Ani
39쪽
Qualitates elemetorum dicere videturSimplicius non c5situtivas , sed consequentes. Idem lib.2.de Anima,c5. 6 Qualitatesquatuor per se sui sensibiles. Sensus peraccidens cogno stit substan
I. Physicor Ignis fori nain omni b. qualitatibus est&in substantia,
Assectionem phemistius dieit accidenS, has qualitates vocat. assectio
positione quidem, essitu habens grauitatem, se leuitatem,
ser istas medios impetus, declinationes. Iuxta vero actiones, quas adinvicem habent, caliditatem, rigiditatem,humiditatem,
orsiccitatem, e X quae ex hissant complicatae, duritiem, se mollitiem. Videtur hic Simplicius aperte cognoscere has qualitates, non tanquam constitutivas corporum, sed tanqua proprietates in sequentes formam constituentem. Com. 6q. eiusdem secundi scribit: Multa vero sunt passiuae qualitates, qua rum tactus Ianquam propriorumpens bilium discretiuus ect, caltadita frigiditas, hamidita siccitas, durities, mollities, grauiatas, leuitas, asteritas, lenitas. Hic aperte dicit , istas qualita
tes esse per se sensibiles, & proprie sentiri a sensu tactus. In fra sequitur: sinoniam subflantiam per accidens sensus cognoscit. Ergo ille qualitates non sunt substantis. Com. 11. Τ. Physicorum: Sed igni orma in omnibus quai tatibus ect , ct insub Pantia, quae subjcitur qualitatibus. Quibus verbis videtur
aperte ponere substantiam formantem elementa subiectam qualitatibus. Ioannes Grammaticus. a. de Generatione, cona. I .ita scribit: a iij vero quidam essectivas causas signarum potentys corporum, caliditat frigiditati, quae tactrumenta sunt, emeritiuae causae, non ipsae emeritiuae causae .per has enim, ut per in umenta natura operatur. Ex hoc loco videtur posse accipi , has qualitates secundum Ioan. Grammaticum, esse instrumentarias naturae elenaentorti, quae sit alia ab his; ut videatur velle ponere formas innominatas qua rum hae qualitates sint instrumenta ad agendum. Themistius tex. I .primide Coelo ait: Nec non assectionibus, quae illis accidunt, corporiabus nempe, magnitudinibus , de quo genere sunt, durities, mollities, caliditas, frigiditas, grauitas, leuitas. tertio de Coelo teXtavit. de elementis paritici saritier: Assectionesve is ipsemet qua litates dicuntur, nempe eorum caliditas instiditas, humiditas, o quae eiusEemgeneris existunt. Affectionem autem vocat ipse accidens teX. primo, primi: Uerum hic omnia communi nomine assectiones nominantur, quandoquidem ex eorum numero
μης, qua enti is a superuemre solent. DeXippus in Praedicam mentis,
40쪽
mentis secundo lib. cap. 3: Ac secies quidem, se forma, pars Forma no ad
compositae, o ixdiuiduaesubctamiae ect, eari explet, atque idcir myxxjxco magis, seminus admittere nullo modo poten; ut qualitates, qu' tale, sis quaesormis essentiatibus inhaerent, quae alicubinunt rationalitas, alicubi caliditas, EMGi ccitas, nihilosat, quominus admit- ti6halii tant, ut vel magis, velminus Eicant: Est dictum illud Aleia calidit axxandri apud Auer coni. 1 o. s. Phys. Et idem in ua expintione Auer.de Ale- habetur, quod nos disimus de nobis ; scilicet, quod elementa non fiunt contraria, Assecundum Privates, nonsecundum formas: Elementi n5o eramus laeti in hoς .i Xander ipse q. Quaest, cap.q: Si ver b deum s taris secundum a Mnera, qualitarcissit contrarietas. igni enim θ- mas, sed secacundum caliditatem, O siccisatem sunt aliqua contraria, seipsius securis. Ibi videtur coordinare qualitates istaS ignis qua Alex. . Nat. litatibus securis. Et sic videtur non esse tutum de his Philosophis affirmare, quod no alias formas in elementiS agno coordinare
scant, praeter istas qualitateS. qt hiat in
CAP. TERTIUM. Explicantur Graecorumsenteistia.
D1M V s Grs corum lacos, e quibus occasionem aliqui arripiunt proferendi; illorum sententiam esse incertam, &inconstantem. Re liquum modo est, ut ipsam eYplicando, hos que locos considerando,nihil in ea incerti es se, & inconstantis aperiamus. Obseruandum igitur, quod
Graeci dicunt: corporis constitutionem in proprio esse sub- Corporis quὸ stantiali, quatenus est corpus, prouenire eX trina dimensio ne: ac proinde dicunt fieri corpus ex materia in molem edu tio in propriocia; adeo ut secundum ipsos quantitas constituat substantiam corporis, quatenus est corpus: sic Ammonius in Prae- Graecos. dicamento Quantitatis: sic Ioannes Grammaticus: sic alij, ut supra visum est. Cum autem sic constituant de substantia corporis, Quatenus est coipus: non postea ita constitiaut