장음표시 사용
101쪽
consideratus homo. Quae constituant
Dem considerant in quantum animam habet intellectu & voluntate praeditam, sive inquantum est animal rationale immortale, dum per varias operationes intellectus dis.
cursusque definit, dividit, distinguit, dijudicat, quae in Mundo sunt omnia. Physica verti eum, in quantum compositum naturale est ex materia & serma, Considerat.
Est enim homo subjectum, cui data sunt
principia interna & externa tum essenditum cognosdendi. Interna sunt facultates superiores, intellectuS, memoria, voluntas;
inferiores, id est, principia subintelligendi, sensus tam interni, quam externi, & denique subserviendi, cujusmodi sunt appetitus re voluntas; cujus objectum est liber naturae, cujus lectione per intellectum omnia fiunt. Considerat & physiologia in homine ingenium, aetatem, valetudinem, institutio-Nem, in quantum omnis latestiae capax est, imo & earundum inventor; ubi de gradibus cognitionis, scientiarumque encyclopedia ingens datur philosbphandi materia. Medicus hominem potissmum considerat, inquantum sanabilis est; in cujus finem omnia ei, quae in quadruplici entium genere continentur, subserviunt. Ethica hominem considerat in quantum virtutum capax est per actus morales a voluntate elicitos derectar rationi Corformes, quibus ad felicitatem pertingat. Politica hominis, tum in publica, tum privata rerum administatione, prudentiam, leges, constitutiones publico salutiferas, sub consideratione Monarchica, Aristocratica , Demo- Cratica, Oeconomica, considerat. Quae Omnia suo tempore & loco, Deo adsipirante per mirificos Combinatoriae Artis contextus in nostra Anthropologia Combinata demonstrabuntur. Verum jam exempla subjungamus, ut applicatio nostrorum principiorum luculentius patefiat Diximus Supra, Hominem vel Τheologice , vel physice vel Ethice considerari posse; in quantum per habitus supernaturales capax est felicitatis aeternae; merito quis piam quaerere hoc loco posset, quomodo v. g. homo per habitum supernaturalem fidei , eidem infusum, salutem consequatur;& quomodb id per nostrae Artis principia ostendi possit. Sit itaque.
Exemplum primum Combinatorium.
Per fidem salvari hominem , de fide est, quia sine fide impossibile est, placere Deo iatque id ipsum per octodecim principia n stra hoc pacto demonstramuS. Ubicunque est habitus supernaturalis infusus divinitus, ibi est ingens bonum, quo salvari homo potest. Fides est habitm supernaturalis divinitus
homini infusus. Ergo est ingens bonum, quo salvari potest homo. Ubicunque est sufficientia ad vitam aeter- Per M. nam consequendam , ibi est magmim quid, quo homo salvari potest. In fide viva & vera est susscisutia &c.
Ubicunque est habitus supernaturali spem Per D. manentia, ibi est spes salutis aeternae. In fide perseverantibus usque ad finem, est habitus supernaturalis permanentia saltem in iis qui non desperant. Ergo iis est spes firma salutis aeternae. Ubicunque est confidentia in Deum di- Per P.
lectioni Dei Sc proximi juncta, ibi est
In vera fide talia sunt. Ergo. Ubicunque est lumen intellatam superna- Per S. turale, ibi est cognitio deducens ad consecutionem aeternae felicitatis. In fide est lumen intella Du supernaturale. Ergo in fide est cognitio deducens ad con secutionem aeternae felicitatis.
Ubicunque est summi boni, ejus: Per Vo.. que fruendi voluntas, ibi est cognitatio ad boni summi fruitionem dedu
In fide viva & vera est talis appetitus.
Ubicunque est obtus supernaturalis in- Per Vi. fusa, ibi est virtus salutifera. Fides est mirim supernaturalis infusa. Ergo salutifera. Ubicunque est substantia rerum feran- Per Ve.
darum & argumentum non apparenitum, ibi est 1ummaveritin salutifera. Fides est substantia &c. Ergo summa veritas salutifera. .
Ubicunque est gloria sidelium , ibi est Per G.
In fide consistit gloria fidelium. Ergo summa spes aeterme gloriae. Per Principia Rehpestiva. I. Ubicunque est unitri indi Visa, ibi disse- rentia divisiva esse non potest. In fide est unitas indivisa: Est enim unus Deus, una fides, unum baptisma. Ergo disserentia in fide esse non potest. . a. Ubicunque est unio fidelium per fidem Peribi est concordantia per fidem. In Ecclesia est unio fidelium per fidem. Ergo ibi est concordantia, extra quam nulla
3. Ubicunque est dispenso circa veram fi-ier dem, ibi est contrarietas omnem salutem excludens. Inter
102쪽
fides. Quiddites fidei. Ratio hinminem salvandi per fidem. Intensiosdei. Qualitas fidei. Salus per sdem. Ecclesia
Inter paganos, Haereticos, Schisinaticos est dissensito circa veram fidem. Ergo ibi est contrarieto omnem salutem
. Ubicunque est authoritas revelantis Dei, qua ad credendiam impellimur , ibi sunt principia fidei. In sacris literis nobis proponitur reVelantis Dei authoritin. Ergo in iis sunt principia fidei. s. Illud, sine quo homo salvari non potest, illud quoque inecessarium est medium ad salutem consequendam. Fides talis est.
6. Illud, sine quo Deo placare non possumus , id medium est ad finem ultimum
consequendum, quae est vita aeterna.
Sine fide impossibile est placere Deo.
. Ubicunque est varia habitus supernat ratis intensio, ibi est Majoritas & Mino
In fidelibus sunt varii gradus excellentiae fidei. Ergo in iis datur fidei majoritas & mino
8. Ubicunque datur aequalitas fidei & ch ritatis, ibi est aequalitas meritorum. In Electis, licet non omnibus, est talis
Hoc de fide salutifera paradigma proposi
tum, si juxta Enneadem Erotematicam discutias, inde denub ingens emanabit disceptandi materia. V.G. 1. An fides fuerit in Christo, an in Angelis , daemonibus, damnatis, in infidelibuS. 2. Quid proprie fides sit; in quo consistat; quid mereatur; au infusa,
3. Cur Deus per fidem hominem sal
. Quanta fides esse debeat ad salvan dum hominem. s. Qualis esse debat fides salutifera: an sola fides justificet, contra Haereticos ; an fides informis conducat ad vitam; an fides sola charitate formata. 6. Quomodo homo per fidem salve tur, quam dispositionem requi
. Ubi sit vera fides: utrum in una s la Romana Catholica Ecclesia , an & in aliis infidelium congregationibus ; ubi de primatu Ecclesiae & Pontificis ampla suggeritur materia.
8. Quomodo potissimum actus fidei
Quibus mediis ad veram fidem petitingere infidelis quispiam possit. His positis procedamus ad alterum Exem
Exemplum secundum P sicum. Quaerenti itaque, an Anima , pars C positi naturalis in homine sit vere si abstantia incorporea spiritualis R. assirmative contra Veteres nonnullos & Recentiores, re hoc pacto probamUS. Omne illud bonum, quo vivimus, moV mur, intelligimus, volumus, illud corporeum & materiale esse non potest. Anima talis est. Ergo corporea esse non potest. Ergo Anima substantia spiritualis est. Omne illud quod definitivum ubi habet, estque totum in toto ; & totum in qualibet parte Corporis, illud corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo. Omne quod separatum a corpore aviternae durationis statum habet, id est composito dissoluto remanet per se existens, illud corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo. Omne id quod potentiam habet ad omnes humanas operationes sese extendendi, corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo Omne quod naturali facultate sua integDEZiυa, ab omni materia abstracta entia indivisibiliter attingit, id corporeum esse non potest. Anima talis est.
Omne quod perfectae liberaeque voluntatis arbitrio gaudet, id corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo. Illa vis, quae intelligendo omnia fit, &quae omnia movens ipsa non movetur, Corporea esse non potest. Τalis est vis Animae. Ergo. Omne quod veritatem rerum definiendo,
dividendo, distinguendo , indivisibili
mentis facultate scrutatur, id corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo. Omne quod pro gloria sua & fine ultimo bonum summum appetit, illud corporeum esse non potest. Anima talis est. Ergo.
103쪽
Omnis anima quae post separationem, subsistere non potest, ea quoque spiritualis esse non potest. Sed tales sunt animae brutorum. Ergo. Quia educuntur ex potentia materiae: quod non fit in anima rationali, quae a Deo creata corpori infunditur; ergo sola anima rationalis spiritualis sub stantiae est. Ubicunque est convenientia in uno aliquo naturae gradu, ibi est concordantia. Sed omnes animaejunctae corporibus, sive in sensitivo & vegetabili naturae
Ergo ibi est concordantia. Illud contrarietati subjacet, quod contrariis affectibus & passionibus agitatur. Anima corpori juncta talis est. Ergo. Illud est formale omnium operationum principium, quo omnes actiones tam intrinsecae quam extrinsecae in aliquo subjecto causiantur. Anima omnes in homine sive intrinsecas sive extrinsecas actiones causat. iErgo Anima est principium omnium ope
Illud est medium, quod inter spiritualis &corporeae naturae confinia principem locum habet. Anima juncta corpori talis est. Ergo. Illud estfinis, propter quod omnia condita sunt. Propter principalem hominis partem, videlicet Animam omnia condita sunt. Ergo Anima rationalis est finis omnium. Ubicunque est perfectio ma or, ibi majoritat resultare necesse est.
Sed Anima rationalis persestior est anima sensitissa, haec vegetabili.
EGO & majoritatem inter animas resultare necesse est.
Ubicunque est essentia & proprietas eadem, ibi est aequalitas. Sed omnes animae rationales eandem essentiam & proprietates habent. Ergo inter animas rationales datur aequalitas quoad essentiam.
1. Hinc sequitur, hallucinari omnes eos, qui animae essentiam definierunt permotum aut quietem, & Platonem secuti, animar - κίνη ν se ipsa mobilem dixerunt. Ex probatio.
sibilandi quoque Democritus & Leucipia pus, qui animam igneae naturae esse, &ex igneis atomis conflatam asseverarunt; Si e nim igneum corpus est , quomodo spirititualis substantia λ Si ιωτικίν ἶν sive ieipsam movens , minime distisaguetur 1 brutis , clim spiritus vitales & animales in utroque sint. Secundo Anima per syncopem vacuato spiritu interiret; Tertio sequeretur animam nutriri, crescere. Est ergo Anima in corpore principium motus , non mota, uti ex serie moventium & mobilium patet.
a. Perperam quoque philosophati sunt,
qui ad cognitionem & perceptionem rCrumque sensum respexerunt, cum arbitrarentur , simile non nisi a simili cognosci Apercipi, animam ex iisdem quibus res, quassensit dc cognoscit, principiis constare, arbitrati sunt. Si ergo anima ideo est, quia ex omnibus suum sibi cognatum & simile percipit ; Ergo ex quatuor elementis conflabatur: quod absurdum, quis non videt p3. Errarunt pariter omnes, qui Cum COIm siderarent, animam per totum diffundi corpus , illam minutissimum quoddam corpus, quod subito se ab una parte in aliam promovere posset, dixerunt. 4. Erravit Galenus, qui animam corporis asserit, sive ex quatuor elementorum contemperatione conflatana,quem plerique hujus temporis Athei sequuntur. Hinc enim sequeretur primo, animam rationalem a brutorum forma non distingui. Secundo plures esse in composito formas substantiales. Tertio esse accidens, quod adesse de abesse possiit. Quariti animam pro aetate crescere, pro loci victusque ratione mutato temperamento mutari; quae omnia absurda sunt. Quae quidem omnia per Erotematicam
Enneadem fusius & distinctius deduci possunt, non in genere tantum, sed in particulari de toto homine, in quantum ex materiali Jc spirituali constat; Quare hic tantum generalia quaedam ad applicationis rationem ostendendam , tradidisse su ciat. Quae omnia per Enneadem Erotematicam,
ut dixi, deduci fusis sine possunt.
104쪽
Natur sensiti Vae. Pedes. Caput. Actiones.
Se Sensiti diu 'datura, quae Sextum &ὶ ebctum in Arte nostra
Vt qctum sextum est Natura Sen.
sitiva; & definitur Sensitiva Natura Omne id, quod vivit & sensit,& loco movetur, & sic compr2hendit lato modo omne animal irrationale, sive brutum. Dividitur autem sensitiva natura in quatuor genera; quorum unumquodque Perinfectum in suo genere; quorum prius Quadrupedia ; alterum Volatilia; tertium Aquatilia ; quartum Insecta comprehendit. His nonnulla adjiciunt Zoophyta, sive plantanimalia.
Est autem animal quadrupes omne id, quod quaternis pedibus graditur, sensu &vita praeditum, & in suo genero perfectum est, quia non ex utri, sed semine similis sibi
natum stinguine pollet, & corpore integro, membrisque omnibus ad naturae munia obeunda necessariis instruitur, & viviparum est; quorum quidem variae sunt differentiae, si habitum corporis,sive aliam & aliam membrorum constitutionem spectes.
Et primo quidem si pedes specus.
Alia enim pedem solidum habent; ni quias, Asinus, Elephas. Alia sunt bisulca, id est, quae ungulam fissam habent; ut bos, cervus, Caper.
Alia quae multifidos pedes habent, & in
plures partes dissectos, ut ursus , nis , simia, vulpes, fel is, & innumera alia.
Sunt alia sine cornibus, sicuti omnia, quae selida ungula pollent; Equus, asinus, ElephaS. Alia binis cornibus instructa; ut Bos, ce Vus , caper, & omnia quae bifida una gula gaudent. Alia quaternis cornibus, uti nonnulli Arietes, alia unico cornu gaudent; ut Rhinoceros, & nonnulla Indiae animalia, quorum cornua sunt vel curua, retorta, repanda, recta, tortuosa.
Si operationes spectes. Sunt alia ruminantia, alia non ruminantia. Ruminantia sunt illa omnia, quae cornibus instruuntur , & illa pariter dentibus carent in superiori parte rictus.
Sunt alia multorum foetuum; uti canes, Foetus. feles; alia pauciorum, ut Equus, EI phas , & innumera alia.
Si humores spectes. Sunt alia, quae bile abundant; ut canis, i Rinor ileo; alia sanguine, ut Equus, bos; alia phlegmate, uti ovillum genus; alia atrabile, uti asinus. Si cutim spectes. Omnia pilis vestita sunt, praeter Rhino- cutis. cerotem & huic similia, Elephantumque, qui non nisi rarissimis pilis instru
Alia sunt nigri; alia albi; alia fusci, rubri, Color. flavi; alia mixti; alia variegati & in v rias maculas distincti codoris. Si denique inclinationes spectes, tot sunt differentiae, quot species. Secunda animalium divisio Volucres continet. Sunt autem aves animalia perfecta in suo genere ; binis pedibus multifidis, alis quoque pennis plumisque instructa, quibus
volando se promovent, si manucodiatas excipias , quae eli quod pedibus perperam Carere dicantur, Apodes vocantur. Quorum omnium corpora sicuti & quadrupedum, ex iisdem humoribus quatuor, horumque legitima commixtione, ag partibus quoque similaribus & diissimilaribus constant; membra quoque vitalia iis eadem sunt, quae in quadrupedibus, exceptis renibus &vesica.
Differentia Volucrum primci considera- Partus. tur ratione partus; Sunt enim omnes ovi parae: ovum verti seclusum incubantium volucrum calore excluditur in animal volatile juxta speciem suam. Secundo ratione victus; Sunt alite volu Victus. Cres Carnivorae, uti omnia accipitrum, CONvorum, milvorumque genera, & hae omnes, quibus natura dedit ungues fortes ad rapinam exercendam aptos. Aliae vermiculis insectisque vivunt; aliae muscis, coeterisquSinsectis; Alice herbis; aliae frugibus, aliae seminibus, baccis, uvis, sicubus, coeteris que frugibus. L Tertili.
105쪽
Volatu;. Tertib. Ratione volatus: sunt alite alti volatus ; aliae mediocris; aliae perpetula terrae vicinis locis aisxae haerent. Situs. Quariti. Ratione situs : sunt aliae quae montibus, quae planis, quae sylvis, quae dessem tig Sc solitudinibus; aliae quae aere, aliae quae Tςmpu - aquis gaudeant. Si tempus. Sunt aliae nocturnae . aliae diurnae. Medium quid inter animalia quadrupedia & volucres vespertilio est. Color. Quintb. Ratione coloris: Sunt aliae nigri , albi, viridis, flavi, unius coloris; aliae binorum mistione colorum ornantur; aliae innumeris coloribus vestiuntur, ut paVones, I pupa, psittacus. Caput . Sexto. Ratione capitis : Sunt aliae cristatae, ut Alauda Sc upupa; aliae sine cristis. Molis cor- Septim b. Ratione molis, quarum tot sunt pG i . disterentiae quot sipecies. Tenia ditisse est Aquatilium Divisio A- Est autem animal aquaticum perfectum quotlim suo genere, quod sensu & vita praeditum est, & in aqueo elemento degit, cujus naturam dc temperamentum obtInet.
Perfecta. Suntque vel perfecta , vel imperfecta. Perfecta sunt omnia illa, quae sanguine polulent, & branchiis squamisque integuntur, testis crustisque carent. Quorum maXIma est differentia. Partus. Si enim primb considerentur pisces ratione partus; sunt alii vivi pari, ut ceti, balenae , phocae; Alii Ovi pari, ut reliquae piscium specieS. Amphibia. Alii perpetuli sub aquis degunt; alii amphibii partim terra partim aquis vivunt; uti Hippopotamus, Lutra, Phoca, Rana, Crocodilus &c. Sc quaternis inter aquatica pedibus constant, spirant, dormiunt, alias que operationes habent similes quadrupe
Cutis. Alii sunt squamati; alii glabri sine squa
Sunt & alii sanguinei, uti omnia perfecta, re proprie dicuntur pisces: Alii exangues , uti Omnia quae exanguia vocant
Aquatilia alia sunt crustacea seu testacea, uti omnia conchylia , crustacea, tC- stacea, ostrea. Alia sine crusta aut testa, uti anguilis , polypi, sepiae caete
Pleraque sine pedibus, uti omnes pisces, nonnulla multis pedibus instructa; ut cancri, polypi, testudines, de sunt medium quid inter pisces 8c eXanguia. Sunt & ischtyophyta medium quid inter
plantas 3c aquatica animalia, uti spongiae, ic caetera.
arra diviso insecrorum in suas
Imperfectiora animalia, quae ut plurimum insecta dicuntur nomine generali, sunt illa, quae vita/δί sensu pollent, sanguine carent. Insecta. Sc corpus incisuris distinctum habent; tri busque potissimum partibus constant, capite, ventre dc intermedio aliquo spacio: quorum omnium infinitae sunt species; Nullatum enim elementum est , excepto igne,
quod non sibi particulare aliquod generet ; Omnia tamen eX putri: vel a calore coelesti in ambientem acrem diffuso : vel ex materia mixti, uti cadaveribus; vel a calore mixti putrescentis originem suam trahunt , quae quidem non vi propria sed calore insito, qui materiam disponit formamque substantialem producat, concurrent coelestis caloris influxu. generantur. In Insectoruin divisione prinici consideranda sunt illa, quae pennis carent, dc Continent omnia illa animalia , quae partim CX putri, partim coitu generantur, uti mures , ranae, bufones, dc caudatae lacertae, quae quadrupedum more quaternis constant pedibus; deinde omne serpentum Vermiumque genus; quae utplurimum ex te restribus mixtis originem habent. Alia sunt alis, vel binis, vel quaternis vestita; quorum aliqua alas habent vaginula inclusas, uti scarabaei bruchi Jcc. alia sine vagina liberas, ut Omnia muscarum gen ra; Altera differentia est, vel a mutatione Origo informae: sunt enim, quae ex vermibus seu erucis in volatilia insecta evadunt, ut hombyx , papilio dc similia: Iterum alia a membrorum Constitutione; sunt enim alia crustata, alia mollia, alia sine pedibus, alia quaternis senisque pedibus, alia mille pedibus, ut nonnullae erucae; alia glabra, alia aspera : quaedam ventricosa, quaedam in longum producto corpore; Omnia Pa tim vel reptatione, vel gradu, saltuque vel volatu se de loco in locum promovent. Atque haec est Epitome; qua totius sensitivae naturae rationem paucis exponendam duxi-
Si quis vero singulorum ration S, proprietates , δί admirandas virtutes uberius tractare desideret, is adeat Zodiologiam nostram Combinatam sive XII. Lib. Mundi Subterranei, dc inveniet forsan ibidem a nemine huc usque tradita , utpote novis eXperimentis comperta. His itaque praemissis , ut de omnibus 8c singulis ingentem combinandi materiam acquiras, singula ordine per Franeadem Erotematicam examinanda sunt; deinde omnia rite
juxta octodecim Artis nostrae principia de
106쪽
duces, & te ingentem plailosophandi campum reperturum nihil dubites. Sed ne exem plo hoc subjectum praeteriisse videamur, ii lud subjungimus.
Sunt non pauci, qui, dum animalia D - .
nulla mira quadam industria, in nidis on- lstruendis, in alendis pullis, in quaerendo sibi victum , in ametatione loquelae, similibusque ingenii dotibus instructa vident: hinc animalia ratione & judicio quodam
pollere dicunt; quibus quidem ex nostris principiis facile contrariam sententiam suadebis, hoc pacto. uaeritur itaque. An animalia nonnusia ratione praedita sint ' RespondeturnegaIlve, Et silc pro
Nulla forma substantialis educta e potentia materiae, ratioue uti potest. Omne animal, excepto homine, habet formam substantialem eductam e potentia materiae.
Ergo nullum animal irrationale ratione uti potest. Si enim ratione uteretur, illa necessarici formam haberet spiritualem , corruptoque animalis composito, separatim per se subsisteret, &consequenter immortalis foret; quae omnia absurda sunt. Nulla forma circumscriptibilis loco, &commensurabilis partibus materialis Compositi, ratione uti potest.
Omne brutum tale est. Ergo. Nulla forma educta e potentia mat riae, atque quae una cum corporis corru ptione interit, ratione uti potest, Sed omne brutum tale est. Ergo.
Haud secus in aliis procedes, quod facillime fiet, si argumenta, quae paullo ante de
hominis anima separatum essendi statum obtinente diximus , inverteris. Est itaque in Instinctus brutis, dum ingeniose operari videntur, li RRV in 'la instinctiva quaedam cognitio, sive instin ctus ipse a forma animalis emanans, eidem a natura inditus, tum ad recte operandum, tum ad conservationem speciei, quae sine hujusmodi naturae sensitivae dotibus conse vari non posset.
Pget bile Corpus est perfecte mi
S xtum, anima & vita praeditum; A duabusque partibus constat; CON
pore externo & sensibili, & anima quae vitam subministrat; corpus animatum sensus expers; cujusimodi sunt plantae, quae
virtute animae e terra nascuntur , vivunt, Vibrent , aluntur, Jc augentur, quae naturae Uegetabilis operationes tales sunt, ut sine anima eae concipi non possint; generantur autem , uti omnia alia, ita & haec ex calido& humido , calore in humido tanquam subjecto haerente; quod naturae suae maxime convenit, attrahit, alterat, atque in sui substantiam vertit; Calidi verb & humidi defectu corruptio plantarum sequitur, quae fit vel nimio calore , frigore, siccitate, humiditate tum extrinsece tum intrinsece adveniente; Suntque vegetabilis naturae innumerae species;vel enim pri md alite sub arborea, alia sub fruticum, alia sub herbacea substantia considerantur, quarum differentiae sua muntur vel a loco; sunt enim aliae terrestres, aliae aquaticae. Terrestres iterum dividuntur vel in urbanas & domesticas, quae hortis aluntur; vel Agrestes, quae in montibus, vallibus, planitiebus, cryptis, desertis, arenosis & saxosis locis sedem suam fixerunt.
Aquaticae verb sunt, quarum in aquis, puteis , fontibus, vel in mari minoribusve a quis, vel in mollioribus ripis, aut in stagnanti paludos bque humo , ortus est. Pro diversitate itaque locorum, aliae iterum vel locis calidis, aliae frigidis, quaedam apricis aut umbrosis locis gaudent; quae quidem eo fine a natura diversis locis destinatae sunt, ut unaquaeque reperiret in loco sibi proprio
alimentum naturae suae ex appropriato solo proportionatum. Si tempus consideres, sunt aliae vernales, quaedam aestivae, nonnullae autumnales, aliae denique hybernales , quae quidem dictis temporibus proveniunt , ob diversam seminis constitutio nem naturalem , dum aliae majori, minori aliae caloris tum nativi, tum extrinseci coelestis vigore imbuuntur. Dividuntur quoque in foecundas & steriles; alite in salutiferas 3c venenosas; in esui aptas, re ineptas; in symphaticas & antipathicas. Figura quoque differre cernuntur; sunt ramosarum arborum innumerae species, Uti & herbarum; quarum aliae stolonibus instructae , aliae serpentes per terram sine ullo thyrsi subsidio. Si porrci folia, flores , fructus singularum ad singulas combinabimus, major iterum inde earum va-L 2 rietas,
107쪽
rietas, quam hoc loco eam describere quea- US, Cmerget. Quare qui letaec omnia curiOsius descripta desiderat, is Phylologiam no-Haec vero omnia juxta octodecim principia universalia & novem quaestionum ci cumstantias eXaminabuntur, modo in prae-
stram Combinatam suo tempore, in qua j cedentibus indigitato. V. G. Quaesituro an mira quadam arte, omnium & singulariim plantae animatae sint, id est, xera & reali a differentias, naturas & proprietates, atque i nima constent. Respondetur assirmative ;in medicina usium, descriptas reperiet, adeat. l & hoc pacto probabis.s B.
Per Omne ens corporeum & 'rfectum mixtum , quod violi, crescit, alitur, necessario animatum est. Omne illud ens corporeum, quod secundum naturae suae gradum sese ad vitales operationes, animatum
est. Omne id, in quo durant opera corporum animatorum, Iaanima carCre nequit.
Omne quod habet ad effectus vitalium operationum, illud necessiarib animatum est. Omne quod in motiva cog itione naturae suae convCniente attrahit, alterat, alitumque in sui substantiam convertit , id animam habere necesse est. Intelligo vero hic Plantae Per
instinctivam cognitionem, pro appetitu naturali cujus - cunque rei ; quam Lullus improprie instinctivam co-onitionem vocat; uti lapidis ad centrum. Vo. Omne quod appetitum innatum habet ad certum locum &situm, in quo commodius vivit & alitur, id necessarib
Ui. Omne quod virtute alitiva coetera animalia nutrire potest, id animam habere necesse est , Si quidem nil aliud nutrire potest, nisi id primo vitam habuerit. Gl. Omne quod in vitalibus operationibus crescendoque folia, fructus, flores producit, id animam habere necesse est. Omnia quae specificis formis vitatibus differunt, animata
Omnia quae concordant in eodem vegetabili naturae gradu, animata sunt. , Ergo. Plantae tales
- Omnia corpora vegetativa, quae contrariis qualitatibus, lite & amicitia, sympathia & antipathia agitantur, ani
I Omnia quae principia sunt & cauta vegetabilis facultatis,
animata sunt. Omnia quae medium naturae locum tenent, inter naturam sensitivam 3c corpora silentia, animata sunt.
Omnia quae animalium per sui nutrimentum conservationem pro fine habent, animata sunt. I Ubicunque datur majoritas, aequalitas, & minoritas vita lium effectuum, ibi animam intervenire necesse est. Quaesituro ver , utrum Plantae sint B. M. D. P. S. Vo. Ve. Vi. G. Respondebis asti malive, & probabis, hoc pacto. B. Omne quod viυit, crescit, alitur, bonum est. I. Omne quod secundum naturae suae exigentiam crescendo permcitur, magnum est. D. Omne quod in virtutis suae perfectione persistit. durabile est. P. Omne quod mirificis virtutibus pollet, potens est. S. Omne quod inclinatione naturali congruum sibi alimentum attrahit, instinctu cognoscitiso praeditum est. Vo. Omne quod certis locis gaudet, alia odit,tanquam naturae contraria, id appetitivo suo modo amore & odio pollet. Vi. Omne quod proprietatibuου mirificis instruitur, virtuosum est.
G. Omne quod florum fructuumque amaenitate afficit, glorissum est. J
108쪽
qualitates. Duratio plantarum.
Per Enneadem υero Erotematicam ita
assumptum thema urgebis. T. An planta potius agat specificis an ele-' mentaribus qualitatibus pl. Quid sint specificae qualitates in plantis, quid operentur λ3. Cur a natura constitutae sint ρ & cur tanto rerum apparatu instructae p Cur nonnullae facile corrumpantur p . Quanto tempore durent, & quare aliae aliis brevioris vitae λ Quomodo arbores distinguantur a suffruticibus &herbis ps. Quomodo alantur, & ex quibus p quomodo & qualia alimenta attrahant. 6. Unde sint, an spontaneo , an seminali ortu proveniant pC A P U
. Quales sint, quibus virtutibus instructae,& ad quid conferant in usi humano; ubi de medicis facultatibus. 8. Ubi singulae crescant, quae loca potissimum ament, & quare py. Quando vel quo tempore sngulae proveniant : Cur aliae verno , aliae aestivo, aliae autumnali, aliae hyberno tempore
Quibus facultatibus instructae operentur, qua Corporis constitutione; ubi de fi liis , floribus , fructibus, seminibus,
Habes hic paucis expositum . quidquid
de universa plantaram natura proponi potest.
Octavi si V sum est Artis nostr. e. Mne F ile sive Minerale est Mix- tum perfectum omnis animae &
vitae expers; unde & silentia & inanimata corpora dicuntur Dividiturque in tres potissimum partes; id est, in Metalla, Lapides, succos terr stresque substantias, uti & ea, quae coagulata quidem non in duram tamen fixamque substantiam, quae facile in pulveres rediguntur; ut sunt Terra Lemnia, Cimolia Meli- tensis, Terra sigillata, bolus armenia, creta , & omnia illa Corpora, quae coloribus conficiendis inserviunt, de quibus vide VII. librum Mundi subterrancti. Metallorum sunt species , aurum, argentum , Cuprum, stannum, ferrum, plumbum; Mercuriui vero & sulphur omnium dictorum sunt materia, ex qua coagulantur.
Lapides distinguuntur in tres Classses, ut in nosiles & pretiosos; cujusmodi sunt Adamas, Beryllus, Crystallus, Chalcedonius, Chrysbprasus, Carbunculus & similia; Alii
medii ordinis sunt, ut omnia marmorum enera. Tertio. Lapides communes, quius in fabricandis aedibus utimur; quibus alii addunt omnes illos lapides magnae virtutis , qui in animantium corporibus inveniuntur ; ut sunt lapis bufonius, Ophites, LyncuriUS.
Tertii ordinis Mineralia sunt iterum triplicia ; Priora solidam quidem substantiam habent, non tamen ita lapideam, quin facile iii pulveres redigi queat: Cujusinodi sinat Arsenicum , Auripigmentum, Sandaraca, ochra, Antimonium , Calx , Grypsum , Archilla, Terra sigillata, Lemnia, Cimolia similiaque, quae ex succis fluoribusque metallicis constituuntur. Secundum locum occupant succi minerales, qui duplicis generis sunt; vel concreti, vel liquidi. Concreti succi sunt omnia salium genera; cujusmodi sunt sal naturale sive fossile & artificiale hominum labore decoctum ; Sal Ammoniacum, Sal gemmae, Sal nitrum , Vitrolum, Salpetrae, Alumen, Manna &c. Concretos succos consequuntux ii succi, seu potius liquores, quorum alii ex Terrae visceribus profluunt, quales sunt Bitumen , Naphia, Petroleum, Pyssaphattum; alii tum ex mari, tum ex arboribus emanant, uti succinum, Balsamum, pix Resina, & omnia reliqua
Est igitur Minerale corpus perfecte miX- tum , quod solida & constanti Elementorum Concretione constat, & ideli diutius durat; omnia autem elementa in mixto esse corpore inde constat, quia mixta compora feruntur ad locum terrae, indeque plurimum in iis terrae sit oportet; si vero terra inest, ergo & aqua , sine qua terra consistere non potest: Uti nec aqua sine igne, nec aqua & ignis sine aere. Cum vero omnis generatio consistat in humido & calido, posito uno contrariorum, & alterum poni necesse est; Est itaque Metallum corpus perfecte mixtum & inanimatum, ex sulphure& argento vivo miXtis & temperatis in terrae venis natum. Sulphur est Materia metallica ex subtiliori exhalatione pinguis & un-ctuosa venis terrae conclusa constans. Argentum vivum verti materia metallica constat ex vapore subtiliori aqueo, qui terra conglutinatur, dc per calorem sulphuris e coquitur ; quae uti in omnibus metallicis
Loca . Tempus proventus. Faculta
109쪽
venis reperiunttir, ita pro temperamenti &ami tuae permistionis varietate metalla nascuntur; quorum causa efficiens est calor &frigus , locus est terrae gremium ; Forma est vis unicuique propria & peculiaris ; qua & in pura & impura dividuntur. Pura sunt, quae persecta & exquisiita decoctione coaluerunt, ut aurum & argentum. Impura fiunt, quae impuriori sulphure& Mercurio constant, de quibus omnibus in nostro Mundo subterraneo uberior datur disputandi campus. Sed quosnodo haec omnia exquiri & inquiri possint, videamus i ac primo per Enneadem Erotematicam, tum ad Mineralium omnium in genere, tum in specie,tum quoad individua: uniuscujusque naturam demonstrandam procedemus, de metallis initium facturi 1. An metalla vegetativa facultate polleant: cum metalla successu temporis intra terram crescere de novo videamus ;Crescere autem vegetabilium est proprium. a. Quid sint metalla proprie, &unde originem suam sortiantur immediate; Anex stilphure Ar Mercurio Omnia, & quomodo gen TCntur. a. Cur, re in quem sinem natura ea Constitii erit, & quid singula utilitatis adfe
. Quanto sit unum nobilius altero, & utrum unum in alterum perfecte trans mutari possit. s. 'inodo in terrae visceribus generentur , & quaenam ad eorum generatio
6. Qualia sint, cujus virtutis singula,&quis
nam eorum in humanis rebus usus, &quaenam medicae eorum facultates.
. Ubi, vel quibusnam in locis maxime pro
8. Quando, vel quo tempore maxime indagandae metallicae vena . s. Quibus modis, & instrumentis eruenda, depuranda, decoquenda, &in usum humanum convertenda sint; ubi de Chimicis operationibus magna philosophandi materia in mundo subterra-
Hisce propositis, procedes ad eorum naturam & proprietatem Cxplicandam per Octodecim principia Artis nostrae hoc pacto.Qtiaesturo cuipiam, An metalla vita, eo quod crescere videantur, constent. Resip. negative ; idque Ostendes per octodecim principia universalia. B. Nullum corpus perfecte mixtum manimatim, vita pollere potest. Metallum est perfecte miXtum Inarima
Ergo &c. Quia non Vivit, nec nutritur, nec crescit proprie & vitaliter, sed per appositionem quandam corpusculorum augetur. M. Nullum ens Corporeum , cujus essentia non sese extendit ad vitales operatio nes, vi Uere potest. Tale Ens est Minerale & Metalum. Ergo. Quia nec vivit, nec nutritur, nec per generationem Propagatur.
D. Illud corpus, quod quasi perpetuam durationis suae permanentiam sortitur, et Lmere non potest. Quia omnis vita. sensitiva & vegetabilis ad breve tempus durat. Sed metalla maximam & quasi perennem permanentiam habent. Ergo. Quod idem de reliquis mineralibus dicendum est. P. Omne illud, quod potest tantiam esse, id est, quod in gradu naturae tantum essendi existendi olsatem habet, id τivere non PoteIL. Talia sunt metalla.
Vo. ro animatorum annumerari non P
test. dilatalla & ccetera mineralia naturalem ad centrum appetitum habent: unde impulsa in altum, centrum suum, Cumque, Unde eruta, rCpetunt. Ergo. Vegetabilia enim etiamsi appeti tum ad centrum habent, sursum ta- tamen quoque naturaliter augmentationis suae vi feruntur. Vi. Nullum non vegetabili υirtute praeditum. vivere potest. Talia sunt Mineralia. Ergo G. Omne quod essendi naturae gradu tantum gloriatur , id vitam formaliter non habet. Talia sunt mineralia & metallica corpora. Ergo. Quaerenti vero.
1. An metalla iter se differant essentialiter. IR. amrmative hoc pacto. Quaecunque disinguuntur ab altero, vel solo naturae gradu, vel aliis proprietatibus specificis & essentialibus, illa differre inter se necesse est. Metalla distinguinitur essent1aliter tum inter se, tum a vegetabilibus, specificis proprietatibus. Ergo. a. An
110쪽
a. An metalla inter se concordent pR. assirmative, sic. Quaecunque in eodem naturae gradu conveniunt, illa in eodem concordare necesse est. Mineralia conveniunt in eodem naturae gradu, videlicet in gradu essendi &existendi tantum. Ergo. concordare in eodem naturae gradu, necesse est. 3. An metalla sibi invicem contrarien
O. Quaecunque ex pura I solida elementorum contemperatione de perfecta commistione constant, ea neces ario contrariis qualitatibus imbui necesse est. Mineralia sunt talia. Ergo.
. on metalla dici possint cauis & principia suarum operationum. P. assir. α Omnes substantiae principia sunt & causae suarum Operari OnUm.
Mineralia sunt Sub antia Ergo principia & causis suarum opera
s. An metalla medium sint inter viventia & accidentia ρ amr.S Omne quod inter viventia & accidentia interponitur, medium est inter extrema quae vivunt & sunt; & interea, quae suum esse habent in alio. C 4 Ρ U
Mineralia inter viventia & accidentia
Ergo media sunt. &c. 6. An metalla finem aliquem respiciant: R. assir. Omne quod humanum emolumentum
potissimum respicit, illud ipsum pro
Ergo T. An unum metallum altero nobilius& majus sit ;& contra. Ε . assir. M Ubicunque datur comparatio praestantioris ad minus praestans, ibi datur Majoritas & Minoritas. Inter metalla & lapides succosque datur comparatio ad majus & minus praestans. Ergo. 2E Ubicunque fit concordantia in eodem naturae gradu, ibi datur aequalitas. Hoc sit in mineralibus. Ergo
Pari pacto reliqua omnia juxta Enneadem Erotematicam proposita dubia per octod cim principiorum applicationem deduci poterunt. De his quoque consule nostrum Mundum Subterraneum, in quo quaecunque ad mineralium naturam cognoscendam,& penetrandam desiderari possunt, uberrime tractata reperientur.
Instru-nient rum sive accidentium. 9. Praedicamenta.
De In inmmitatibus, sive de Novein μὰ camentis, ptae simi Phluti instrumentit qicedum, qui bim, Sub tantia operationes sitas perficiat : qitae nonum con lituistit hujus Artis Subjectum.
aonsideratis Principiis transcendentalibus universalibi isque Subjectis Substantialibus , de Accidentibus naodb tempus est, ut nonnihil dis curramus; sunt enim ea non exigua hujus Artis nostrae portio. Est itaque Substantia una, Accidentia ΠΟ-Vem , quae a pluralitate ad unum, tanqtiam ad subjectum reducuntur: Omnia autem haec denario clauduntur numero, decemque nominibus & essentiis ad quas Omnia reducuntur, decem praedicamenta dicunt. Sunt autem, Substantia, de cujus latitudine jam dicturia est; quantitas. Relatio, Eual, tus, Adtio, passo, Ubi, diuando, Stim, Habiti, quae hisce binis versibus exprimuntur: Substant, diuauta, Refert, diuale, Actio,
Passio, inique, uando, Sit que, Habit que, ad quae r
Sunt tamen quaedam extra praedicamenta, quae ad aliquod accidentium reduci nequeunt ; quae binis hisce versibus memoriae
Conceptum, consignificans, tam pol simum
mox Logicae, Deus, Excedens, Privatio, Parraque.
r. Conceptum, id est, omnes voces ex pluribus compositae, ut homo justus, praedicamentis annumerari non possunt, nisi complexum unum significet, uti
a. Consignificans nihil aliud est, quam illud, quod nisi alteri junctum, nihil per
se significat; ut sunt particulae, omni S, nullus. Quocirca ex octo partibus Orationis, quatuor categoriis continentur tantum; Nomen, Participium, In bum, Adverbium. a. Fictum, id est, quaecunque esse tantum objective habent in intellectu, & Entia rationis dicuntur, uti Chimaera, hippocentaurus &c.