장음표시 사용
391쪽
aeris, aquarum, terrarumque qualitates res, qualitates, sympathias & antipathingpotestatem in hominem, uti anni tempora, rerum; quae Omnia secundum Artis nostrae ct aetates hominum & consuetudines &l principia si docentur. Medicus itaque sei
temperamenta habitationum propieta- re debet: tes, elementorum misturas, eorumque vi- T. Pere Omnium substantiarum corporearum proprietates, misturas, essentiri. Omnium corporearum rerum compositionem, magnitudinem virium &extensionem ad humani corporis medelam. Omnia quae pertinent ad durationem symptomatum; scilicet peccam nota materiae periodos, dies criticos, menstruos, annuos climatucos; unde nascitur proglaostica Medicina. Quid unumquodque ex sensitiva, vegetabili, minerali natura conferat, quam potentiam habeant ad corporis infirmitates, sanandas; undo Bolanica notitia rerum.
Diagnosticam medicinam callere necesse est, ut de singulis perfectum judicium & applicabile formari possit.
Quem unumquodque ex serie rerum naturalium appetitum Jc inclinationem ad morbos propulsandos habeat ; unde characteristica sive signaturae plantarum notitia emanat. Quaenam herbarum, plantarum, arborum, animalium, juXta quadruplex genus, sint; quaenam sympathiae & antipathiae rerum. Quae vera, quae falsa sint medicamenta, exacte discernat. Qtiae ad perfectae sanitatis conferant fruitionem; quae est pmphylactica seu medicina praeservativa. Quaenam plantarum , fructuum, seminum, foliorum, radicum, metalla lorum , saporum, odorum, disserentiae simi, exacte discernere Quaenam ad effectam medicinalem concordent, id est, harmonicum m dicamentum conficere aptum ad contemperandas inter se harmonico qualitateS rerum. Quomodo contrarii morbi contrariis mediis propulsari possint & de beant; ubi ingens de temperamentis & humoribus, ad rerum applicabilium temperamenta, CampuS aperi tur. Quaenam sint principia rerum medicinalium; quid quaelibet ex enarratis
rebus assumpta Causant, agant in cura membrorum.
Quaenam sint meria tum ad conservandam sanitatem, tum ad ejus defectum curandum opportuna & appropriata. Quis sit finis, cur DE Us singulis rebus tam insignes virtutes infuderit. Laenam ex rebus enarratis majorem Vim habeant, quae aequalem, quae minorem, ut ea per excessum & defectum harmonice contemperari possint. Habe, hic modum Medicae Scientiae objecta disponendi, eo ordine principiorum, quem vides; quo quidem nihil ad ea memoria conservanda facilius est.
S M. AE. Min. a. Haec si denuo per Regulas Quaestionum discusseris, habebis iterum ingentem innu merarum propositionum per 18 Artis principia examinandarum congeriem.
3. Si haec eadem applices 9 Subjectis universalibus: habebis iterum novam disputan di materiam, & quidem,
De Medicina sacra, morbisque , quos Hyppocrates Vocat. De Medicina ab elis, nonnullis revelata contra morbos incurabiles. De mirabili influxu Caesi ni, quibus corpora nostra subdita assiciuntur dis ponunturque tum ad morbos, tum ad sanitatem; ubi de Medicina Chronica , climacterica, astrali De morbis eIementorum, quae eorundum est quaedam intemperies, unde de consequenter intemperies humorum in corporibus humanis resultat. De Characteristica Medicina, quae ex humani corporis membrorum similia Uidine ad res naturales resultat; de quibus in Analogica arte tractavimus;& an, Je cur ob hominem omnia condita sint; ubi & de Anatomia humani corporis, & analogia ad totum Mundum. Per ση
392쪽
sme COMBINATORIAE, LIB. VII. 367
De animesium quadrupedum, volucrum , aquatilium, insectorum natura& proprietate. Ubi de segetabitis naturae arcanis magnum emergit argumentum, quod Bolanica docet. Ubi de mineralis naturae viribus & facultatibus ingens materia suggeritur. quem Chimia sibi vendicat. Per se . Ubi de instrumentis medicis & accidentissub, juxta novem praedicamenta CXaminandis nova subministratur materia . ut Quanta debeat esse medicina
juxta dosin ; Qualis juxta qualitatem; ad quae membra potissimum res ratur; quid agat, quid patiatur; Ubi& quis locus sanitati potissimum aptus & idoneus sit; Quando & quo tempore, qua stellarum configuratione medicina exhibenda; quis situs aegris in lecto commodior sit ratione morborum; quis Habitus debeat esse infirmis ad injurias extrinsecast propulsandas. Vides igitur, quantam materiam subminiflorent nostrae Artis principia ad Medicam scientiam methodice disponendam. His itaque fuse expositis, jam unum atque alterum exemplum adducamus, ut ex iis veluti ex prototypis principiorum nostrorum applicatio luculentius patefiat.
Esumpsimus paradigmatis argu mentum ex Hippocratis Aphorismo Io. Seet. a. ubi sic dicit Me
Non nescio hanc qiuaestionem ab aliis quoque tractatam, sed nos eam nostris principiis hoc loco ita pertractabimus, ut prototypon esse possit omnium aliarum quaestionum, quae in Titeologia , Metaphysica, Physica, Ethica proponi iolent. Quare diligenter sibi eamArtista imprimat.Sed ad rem.
Quaeritur itaque e corpora non purgata sed impura tanto pta damni adferant , quanto
. R. Assirmativb. Et primb quidem probatur per simplicia novem principia; deinde
quoque per compositos Artis nostrae ter-
Quandocunque nutrimentum bonum miscetur impuritatibus, tunc plus dati ni adferet nutrimentum , quam utilitatis. Hoc fit in corporibus impuritatibus obnoxiis. Ergo. Quandocunque multitudo nutrimenti excedit, tunc plus damni quam utilit iis conferet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Quandocunque nutrimentum excedens non habet tempus ad digerendum praescriptum , tunc plus damni quam utilitatis adferet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Quandocunque nutrimentum excedens non apte distribui potes, tunc plus damni quam utilitatis adferet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Quandocunque insinctus naturalis sentit se gravari, tunc plus damni quam utilitatis conferet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Quandocunque ultra appetitum nutrimentum assumitur, tuuc plus damni quam utilitatis inde proveniet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Quandocunque mirtus per excessum nutrimenti debilitatur, tunc plus inde damni quam utilitatis emanabit. Hoc fit in corpore impuritatibus obnoxio. Ergo. Quandocunque nutrimentum non est interiori constitutioni, tunc plus damni, quam utilitatis inde emanabit. FIoc fit in corpore impuritatibus obnoxio. Ergo. Quandocunque nutrimentur finem, quo glorietur, non obtinet, inde semper plus damni quam utilitatis proveniet. Hoc fit in corpore non purgato. Ergo. Per
393쪽
Disserentia ciborum superfluorum pessima est, corporibus maligni; humo
ribus oppletis. Continuata diaeta concordantium ciborum moderate sumptorum, sanitati maxime consentanea est , praesertim corporibus impuritate affectis. Quae contrariis qualitatibus constant nutrimenta, destruunt in impuris cor poribus sanitatem, naturales facultates turbant, & mortem accelerant. In impuris corporibus nutrimenta superstua essiciunt intemperiem humorum , & omnium morborum causa sunt. Iedia diversiorum nutrimentorum non sunt consentanea corporibus non
purgatis & humoribus oppletis. Contra finem sanitatis dantur impuris corporibus nutrimenta superstua. In impuris corporibus tanto damnosior est nutrimentorum asctumptio, quanici est copiosor. Impuritatibus oppleta corpora debent per subtractionem nutrimentorum ad aequalitatem & temperiem traduci. Ubi est oppletio humorum , ibi minor copia alimentorum assumenda est; ut, quod superfluum est, per diminutionem ad temperatum statum rC-
Per terminos Compositos se mixtos, iam ex principiis absolutis, quam respectivis. r. Per B. &S. Omnis ciborum asstumptio, quae non dignoficitur bona, est laesivas an
Talis est promiscua differentia ciborum. Ergo. Ratio, quia causat cruditates, repletiones, obstructiones in stomacho, ventre, Venis. Σ. Per B. & Omnis assumptio ciborum, quae dimersis corporis partibus membrisnque causat diversas indispositiones, est nociva. Talis est superflua ciborum in corpore impuris humoribus repleto asia sumptio. Ergo. Ratio Minoris. Quia partes laesiae totam destruunt sanitatem; quia non potest perfectam facere concoctionem, unde omnia mala. 3. Per B. &S Illa non est nutritio , quae non potest esse ad sanitatem. Sed differentium ciborum assumptio in impuris corporibus non potest esse medium ad sanitatem. Ergo. Ratio Majoris. Quia omnis nutritio tendit ad sanitatem, veluti medium ad finem. Ratio Minoris. Quia onerat corpus, impurum indigestumque reddit per multiplicationem digerendorum.
4. Per S. Discreta ciborum assumptio debet ordinari & disponi ad totalem statum corporis, disterentesque partes ejus. Sed hoc non fit in corpore non purgato. Ergo. Ratio. Quia membra nequeunt rite propter dictas rationes fungi munere suo. s. Per S. S Illa media sunt inordinata & destructiva sanitatis, quae corpus ipsium perturbant. QTalia sunt nutrimenta superflua, quae tribuuntur corpori non purgato. Ergo Ratio. Quia illud ob novum laborum onus, humorumque contrarietates infirmari necesse est. 6. Per S. B. Omnis indiscreta cibi & alimentorum assumptio summopere nocet sanitati.
Sed talis est, quae tribuitur impuritatibus obnoxio corpori. Ergo. Ratio. Quia ingurgitatio affert infirmitatem & mille morborum genera, unde mors resultat. Ergo. 7. Per Omnis disserentia mediorum ad aliquem finem ordinata , si se invicem impediant, est damno a& laesiva: quia cum talibus mediis finis obtineri non potest. Sed talis est nutrimentorum assumptio ab homine non purgato 1 vitiosorum humorum miscella, quae summopere facit laborare infirmum. Ergo. S. Per
394쪽
sme COMBINATORIAE, LIB. VII. 369
S. Per Quanto plura incommoda accidunt humano corpori, tautti illud mactis gravant & indu nt. Sed quando impuris humoribus subjecto corpori tribuuntur & commmnicantur cibi & alimenta disserentia & diversa, accidunt majora incommoda. Ergo. Cum calor naturalis insuffciens sit ad concoquendum & digerendam; unde plenitudine humorum Oppressum corpus resistere minime valet. s. Per S. Uti disserens est humorum ordinatio & dispositio corporis, ita disserentem quoque postulat nutritionem; quia similia similibus nutriuntur,& differentia differentibus. Sed quando corpus est oppletum humoribus vitiosis, tunc naturaliter aliam refugit iupervenientem repletionem. Ergo quantb plus nutriuntur, tanto plus laeduntur.
malum afferunt corpori sanando scum finis evacuationis sit sanitas. Sed quando impuris humoribus obnoxio corpori dantur alimenta superflua , certe illud damnum notabile incurrere necesse est; quia illud replent magis. Ergo. 1 r. Per SS. CMedia, quae non recto judicio adaptantur sanitati, illa. nequeunt conferre quicquam , sed potius taduiit. Τalis est administratio ciborum facta & tributa corporibus impuris, &a peccante materia non purgati S. Quia impediunt facultatem digestionis, ne recte operari possit. Ergo. 12. Per S . Guedia inter Prentia & impedientia se invicem non possunt condu cere corporibus impuris.. Ergo talia corpora quo plus nutriuntur, eb magis offenduntur.
Per Principia respectiva ordine se sequentia hoc idem probabis. His positis, haec omnia denub per Quaestiones deducere poteris, eo qui sequitur
t A. IO Utrum nutritio ordinata sit ea, quae es sine disserentibus cilis 8 Assir malive: Quia alioquin sanitas perturbatur ista ciborum congerie,& non potest facere bonam digestionem. uanta sit perfectio nutritionis ordinatae sue disserentibus cibis ' Iib. Per B Esse maximam; quia cum non disierant cibi quantitate aut qualitate, sunt faciliores ad digerendum. Utrum nutritio ordinata debeat esse ex appropriatis se non super is cibis plib. Affirmative. Quia si non sunt, deordinantur in impuro corpore , & magna mala causant. uanta debeat esse nutritio 2 Debere esse proportionatam viribus& facultatibus hominis, ne multitudine obruantur impedianturque tu operationibuS.
- nuirmo, quae si in partibus disserenissus corporis si facilis sme d
rentibus impedimentis ' Affirmative. Quia remotis impedimentis facilius operantur agentia naturalia.
fatilis si istusemodi nutritio ' l . Esse facilem; Quia quando non
sunt humores maligni & contrariantes, nutritio facilis est, cum non impediantur a contrario.
Irtim nutritio bona in animali sit cum mediis ordinatis ad sanitatem pH . Assirmative. Quia cibi non proportionati nocivi sunt, contra proportionati salubritatem inducunt. uantum conferat nutritio bona cum mediis ordinatis ad finitatem P. Conferre plurimum, quia per ea tanquam per similia & naturae consentanea sanitas propag tur, & homo conservatur. Utrum nutritio si or inata cum mediis correspondentibus sub antiae alendae Alfirmative. Quia sin ille simili augetur & conservatur. 'Euantum jumet nutritio, cum mediis correspondentibus, sub antiae alendae Juvare plurimum , quia per similes cibos natura alenda maxime consurvatur, de juvatui animal. Aa a 6. αί-
395쪽
Utrum nutritio ordinata actuetur se perficiatur per unum stam tibiam ρAssirin. Quia unum nutrimentum magis praeparat &disponit ad convertendum illud in aliti substallatiam, quam multa & di
uantum conferat tritis ex uno solo alimento' R. Plurimum; Quia in cibo digerendo uno & bono non ita laborat facultas concocti va, quam in diversis cibis, qui impuritates augent. n nutritio cum diversis mediis noceat impuro corpori ' Assirm. Quia disterentia ciborum est laesiva sanitatis, & adfert ob contrarias qualitates summam in corpore non purgato perturbatio
diuam nociva sis nutritio disserentium ciborum, queis alitur impurum coum. Valde nocivam esse, quia harmoniam corporis humani, quae in unitate consistit, destruit, & disonantiam humorum inducit. n nutritio ex disserenti subminiseratione ciborum Ddai corpi P R. ALfirm. Quia disterentia ciborum non Concordat ob contrarias Qualitates cum substantia animalis. uantum noceat disserentia cibstrum. Plurimum , quia praeter impuritatem in corpore radicatam , alias novas propter alimenta improportionata adjungunt. Utrum nutritio disserentium partium sit cum cibis ordinatis ' Mirm. Quia partes disterentes corporis requirunt subinde disterentes cibos propter proportionatos iis humores in sano corpore. M alis debeat esse hujus modi nutritio ' Debere esse ex cibis per se bonis, & cum bona dispositione assumentis eos ; in corpore enim non rite disposito contrarios effectus faciunt. 'Utrum nutritio conυer a in substantiam aliti sit cum cibis uitlibi pth. Assirm. Quia cum cibi sint medium ad salutem, certum est, bonos cibos moderate sumptos, esse medium proportionatum ad
uantum conferat nutritio conversiis in substantiam allii ' Tantum , ut ea sola substantiam aliti roboret, & in unitate harmoniae conservet, potentemque ad resistendum contrariis faciat. n nutritio perffecta sit cum mediis ad invicem ordinatu p Amrm. Quia tunc medium, qualis est cibus, bene unit & conjungit partes Corporis alendi, quando non habet resistentiam. ania sit hujusmodi nutritio ' Esse magnam; Quia tunc corpus magis roboratur, & in sua natura perficitur. nutritio innoxia sit cum mediis non disserentibus in qualitate cum sub antia alenda ρ Assirmative. Quia differentia ciborum hu
anta sit hujusemodi nutritio ' Esse tantam., ut quemadmodum removet omnia impedimenta sanitatis, ita ad integram sanitatem& consistentiam mirifice conferat. Habes hic Σέ Quaestiones, juxta praecedentes 11 rationes ita ordine dispositas, ut e singulis supradietis Syllogismis duas quaestiones posuerimus ad perfectam assumpti thematis discussionem ; Quas si pariter reliquis Quaestionibus applices, tunc enim in
gens propositionum numerus emoriet, prae
sertim si singulas iterum per 18 Principia deduxeris. Quaestiones denique per Regulas ampliari possunt. Eae. Gr. In Regula
uirum P impura corpora, quo plus nutriantur, o
magis Dduntur necessario , contingenter , po i-biliter, impossibiliter. Secundb, an Ddantur quoad esse totale, quoad partes integrantes, qu ad inclinationes is habitus, & sic de caeteris in Capite de Regulis tradito. Ex quibus apparebit mirabilis & insnita quaedam quaestionis propositae extensio, quam nec in
Quod verti diximus de Medicis , hoc idem in omnibus aliis Argumentis, Theologicis, Metaplaysicis, Physicis, Ethicis, intelligendum esse scias, cum omnia exempla ita disposita sint, ut parallela quadam ratione sese respiciant; Sed haec periti Artistae industriae relinquenda sunt: omnia enim hic prosequi, infiniti prope laboris foret.
396쪽
sise COMBINATORIAE, LIB. VII. 3 1
Sed no omittam , quod hoc loco maximit magis ladantur ; quod quidem intelligena momenti est . & sunt Consectaria , quae eX dictis propositionibus emergunt D scilicet; uὸd impura corpora, quo plus nutriantur , eo dum esse scias: Quoad totalem communicationem coris poris. Hinc sit consectarium
Extensionem tam intrinsecam, quam extrinsecam. Durationem re conservationem vitae. Potentia, & facultates aliti. Instinctum naturalem , cui contrariantur. Appetitivam facultatem. Tt vires & facultates naturales. Totius putuu Me firmitatem & consistentiam. Finem Sc quietem , quam non adipiscitur. Disserentes partes aliti. Unitatem de harmoniam sanitatis. Contrarietatem intrinsecam , oppletionemque alimento. rum in eo. Causas effectivas sanitatis. Media improportionata ad suutem. Finem, quem obtinere minime potest. Mavoritatem praedominantis alimenti laesivi sanitatis. e qualitatem modi unionis, quae impeditur. Minoritatem partium & graduum complexionis ejusdem. Sed dices primo : Alimenta data impuris corporibus alunt ea & roborant: ergo non laedunt. R- Laedere ea per superfluitatem, non per moderatam sumptionem. Dices secundo: Alimenta distrahunt & r pellunt malos humores, Sc corroborant animat: erso non laedunt. R. Laedere, quia impuris humoribus vitiata Corpora non possunt facere suas operationes; unde tantum abest, ut humores malignos expellant, ut potius eos aUggant.
Hoc pacto singulis propositionibus op- Ponere quis poterit; quae tamen vel ex ipsis propositionum rationibus nullo negotio solvi possunt. Aa a 2
397쪽
Paradigmata Artis nostrae ex Ethica, Puri yprudentia exhibet.
De definitione Eliabe, S an sit scientia.
'Hilosophia morabs, seu Ethica nihil aliud est , quam morum in uitiat naum sinem, sive naturalem . sive stipernaturalem dirigendorum scien-
, tia. Estque triplex : GMonasisa , Oeconomica, Politica. Haec iterum triplex :3 Democratia, ct istocratia, Guonarchia; De quibus ordine agendum est per totidem Paradigmata. Est igitur Ethica proprie dicta scientia, quod ex 18 Artis nostrae principiis ita deducitur. Pere: B. Per vera principia & causas bene agendi viam ad summum senum monstrat. Μ Per causas & principia practica animos ad a dua de dissicilia virtutis amore incitat.
Ex principiis Si causis universalibus praeticis viam bene beatoque vivendi demonstrat.
Animum ad amplexandas virtutes, & vitia d testanda rationitas irrefragabilibus poten-
dicta Scien-Qucid bonum amandum, vitium fugiendum lita praetica; sit, cognoscere docet,& cognitis principiis per Quae virtuosas operationes illud exequi imperat.
Ex suis principiis nil praeter virtuosam actionem appetendum amandumque esse ostendit. vi. Regulas virtuo arum operationum praescribit,& per dictamen rectae rationis ad usum
honversit. VC. Per aeterna υeritatis principia vere, bene, beateque vivendi viam aperit.
Ex cognitione summi boni, pacem tranquilli-
tatemque animi conciliat. JTalis est
398쪽
sice COMBINATORIAE, LIB. VIII.
Perturbationes & dissidia mentis cum appetitu sensitivo domat N subjicere docet. Ex multitudine finium in unum summum collimare docet.
Contrarietatem passionum, quibus mens perpetu, veluti fluctuando luctatur, ad con-
dicta Scien- Ex principiis practicis cognitis vitam feli-
tia practica; 'cem omnique laude dignam causat. Quae Per consultationem & electionem media suppeditat infallibilia ad virtutum omni
Quod bonum majus in rebus humanis sit, Min. quod minus, quod magis amandum fu-
Explicatio dicurum uberior. UMajor singulorum propositio probatur : Quia Ethica est, verus intellectus habitus, & vis ipsi inhaerens , cujus beneficio de rebus agendis fugiendisque facile judi
Non est tamen Sapientia, quia de D E ore separatis mentibus rebusque altissimis non disputat. Neque est Ars proprie sumpta, quia non
occupatur circa materiam exteriorem , sed circa internas voluntatis operationes , inquantum ad bonum dirigibiles sunt; si tamen quandoque tractat de rebus externis,ut : fortiter pro patria dimicandum; id in tantum facit, in quantum voluntas per intrinsecos suos actus constanter statuit pro patria dimicandum; atque adeli externas operationes tantum se habere veluti instrumenta, quibus 'uod interius statuit vo-
Neque est Prudentia proprie sumpta, quia prudentia est proprie de rebus & circumstantiis particularibus, in quantum est rectae rationis dictamen rerum nunc & hic faciendorum; quod non facit Ethica, quae de actione voluntatis tantii m agit in universum , traditque generales tantum de virtutibus amplexandis, aversandisque vitiis leges; In quantum tamen prudentia subinde utitur principiis universalibus , illa utique mutuat ab Ethica, & proinde scientiae nomine gloriari potest. obicies. Scientia est tantum de rebus necessariis; Ethica non est de rebus necessariis , sed liberis & contingentibus. Ergo non est proprie scientia. Distinguendo majorem: Nulla scientia est de rebus liberis in particulari, sunt enim hoc pacto incertae & mutabiles, concedo; in universum, nego: sive quod idem est, in actu exercito, concedo; in actu signato , nego. φEst ergo Ethica Scientia non speculatuva, sed practica; quia non quiescit in objecti sui cognitione, sed transit ad opus, regulasque agendi tradit. Unde & concluditur, Objectum Ethicae non es ste hominem ut sic, neque voluntatem , neque appetitum, neque virtutem, neque summum bonum , aut quidlibet simile. Non homo, neque voluntaS, aut appetitus ; quia proprietates hominum, voluntas, aut appetitus,non tractantur ab Ethico,
sed a Physco ; neque summum bonum est primarib objectum Ethicae, sed secundarici : quia non tractat primario de summo bono , sed in quantum per virtuosas actiones comparabile est; neque virtus est proprie objectum; quia objectum adaequatum natura sua alio referri non debet. sed ad ipsum revocanda alia omnia; sed virtus revocatur ad actionem humanam honestam. Concludimus igitur, Objectum Ethicae materiale esse Actionem humanam, prout spectatur in genere moris, non CntiS; CU-jus partes & proprietates sunt, yberum a bitrium , & habitus illi, qui voluntatem adactus honestos eliciendos inclinant peractiones elicitas & imperatas, ad quod revocatur quoque bonitas & malitia moralis.
Formale vero ejus objectum est actio Voluntatis per praecepta bene vivendi ad bonum & finem ultimum dirigibilis; uti enim se habet actio intellectus ad Logicam, ita actio voluntatis ad Ethicam; atqui actio intellectus in tantum Logicae objectum est, in quantum dirigibilis est ad veritatis inqui fitionem per praecepta disserendi; ergo& pari ratione Ethic* objectum considerari hoc loco potest, in quantum actio V - luntatis dirigibilis est per praecepta bene vivendi ad boni consecutionem. A a a s
399쪽
Hisce praemissis, nunc ad ea, quae nostri itastituti sunt Propria, transeamus, videlicet ad Ethicam per artis nostrae principia demonstrandam. Quaeritur itaque primo: id sis Virtus moralis 'nspondeo juxta principia Artis nostrae. Per is B.
DG. Bonum prudentemque in actionibus suis facit. Ad ardua & magna felicitatis consequendae gratia excitatum reddit. Constantem & imperturbabilem in suis adtionibus virtuosis facti. Praepotentem 5c ultra communes hominum conditiones exercitio suo elevat. Sapientem & prudentem in omnibus operationibus reddit Solum quod bonum, honestum, jucundum & delectabile est, appetere facit. Magnis miribus ad adversis resistendum instruit. Veritatis amantem reddit Omnis doli expertem. Quae eodem modo Per novem principia respectiva deduci possunt. Est itaque Virtus habitus praeelectivus, qui in potentia ad nos relata secundum rectam rationem per prudentiam definita consistit. Dixi praeelemvus , in potentia ad nos relata ; quia habitus hujusmodi uti non est de rebus neces artis, ita non necessitat, neque libertatem tollit; sed quid secundum rectam rationem faciendum; quid fugiendum sit, per prudentiam determinat. Unde consequitur , Omnem virtutem consistere inter extrema vitiosa veluti in dium quoddam; quod si tenueris, tunc veram virtutem consecutus dici poteris. Hujusinodi virtutes undecim refert Arbstόteles, juxta totidem objecta earum; tot enim sunt virtutes , quot objecta ; sed sunt undecim objecta , ergo totidem vim tutes morales. Sed haec in sequenti typo
Vitissa extrema. Viratios medium. Visios extrema
Audacia. Quod enim in rcbus arduis nimium timet meticulosus, in eo nimium audaX eXcedit, nulla habita ratione periculi; fortis soli im medium tenet, dum id timet &audet prudenter.
Intemperans medium superat , stupidus in modo deficit; temperans mediocritatem sectatur.
Prodigus in largiendo medium superat,in accipiendo deficit; avarus contra in dando deficit, in accipiendo modum superat: liberalis utrobique modum dc medium servat.
Luxui deditus medium superni sordidus modum deserit; magnificus mediocritatem servat.
Superbia. Ambitio. Superbus medium superat; pusillanimus modum deserit ;magnanimus medium amplectitur.
Studium honoris di famae. Ambitiosius medium superat ; honoris & famae contem -ptor modum deserit ; honoris A famae cura medium sequita
Mediocritatem superat iracundus; deserit insensatus; servat mansuctus & clemens. Veritas. Dissi Ula
Modum superat arrogans ; deserit dissimulator dc hypocri-ta ; servat VCraX.
Scurra medium superat; rusticus deserit ; urbanus medium
Astentator medium superat ; morosus deserat ; comiS mediocritatem servat.
Rigidus medium superat; remisitis nimium justitiam deserit; Iustus aequat.
400쪽
Vides hic Virtutem inter duo extrema &opposita vitia contineri; quae quomodOcunque inter se comparentur, semper pugnant inter se extrema cum extremis, &utraque extrema cum medio; Ideci vitios Virtute praeditos vituperant, ic timidus fortem vocat audaCOm ; audax appellat timidum sibi contrapqsitum ; unde major est
inter extrema contrarietas, quam inter ex tremum & medium, ut patet ex terminis;
subinde tamen excessus magis opponitur medio . quam defectus; nonnunquam magis opponitur defectus medio , quam excessus; ut intemperantia magis opponitur temperantiae . quam stupiditas illa ab omnibus voluptatibus abhorrens ; quia homo magis inclinatur ad voluptatem , quam ad stupiditatem, atque ade6 magis opponitur intemperantia temperantiae , quam alteri extremo. Contra defectus magis opponitur medio, qu1m extremo suo; quia ignavia magis opponitur fortitudini, quam audacia , quia magis ab eo recedit; unde non consistit in medio Arithmetico sed Geo
His praesuppositis, jam ut scias, quid sit
virtus, Sc ad quae principia tam absoluta quam respectiva quaelibet revocetur, appono sequentem tabulam.
B. Beneficentia, Liberalitas, Munificen
M. Magnanimitas, Magnificentia, magna& ardua prudenter peragit. D. Fortitudo, constanti/, in prosperis &adversis durat. P. Politica virtus triplex : Monarchica, Aristocratica, Reip. Oeconomica. S. Sapientia, prudentia, fides divina. Vo. Amor, charitas, spes, misericordia,
clementia, mansuetudo. Vi. Virtutes omnes.
Ve. Veritas, veracitas, simplicitas. G. I ranquillitas animi, gradium, fruutio boni. - Secessus, solitudo , contemplatio.
Pax, concordia, unio cum DEO. . Castitas, continentia, tomperantia.
oc Cognitio sui ipsius. S Sollicitudo mediorum acquirendorum ad virtutis possessionem. cio Summo bono fruendi desiderium.
M. Majorum bonorum electio. R. Justitia. aequanimitas, accommodatio. Min. Humilitas, patientia. Harum unamquamque per omnia tam
absoluta quam respectiva principia deducere poteris, uti tu sequentibus exemplis
Quaeritur secundo: Pustitia ὀirim proprie dicta sit; se quid sit 'Respondeo assirmative; & sic per 18 principia probatur.
B. JE. Se di fi dit aeque ad omnia bona, & homines ex malis bonos facit. M. A. Magnos aeque ac parvos juxta uniuscujus que merita aut demerita dijudicat ad praemium vel poenam. D. H. Conserυatrix est regnorum & imperiorum Om Dium , CX aequo omnia durare faciens.
P. F. Potentes regnare facit aegiae ac subditos
legibusque subjectos obedire facit. S. H. Illa est vere &Sapienter disponit de benemeritis praemio , de impiis supplicio proportiona- ,. 2E.' proprie dicta to afficiendis. λvirtus; Quae Est Ῥoluntas perpetua & constans reddendi unicuique quod suum est.
Vi. R. Reges, principes, Monarchas aeque ac subditos gubernat, virtutum omnium forma , Omnem excessum aut defectum vitiorum ex merito aut demerito
Ve. R. Juxta υeritatem & aequitatem omnia decernit. G. T.
Unicuique statui tam politico , quam monastico tranquillitatem conciliat &