장음표시 사용
451쪽
Fortitudo. scriptas; neque eluceret fortitudo Martyrum, & constantia Confestarum; quibus Tempe- deficientibus non foret temperantia in mo- δ'' δ' ribus, unoquoque vitam pro libitu ducente in corporeis voluptatibus. Fides. Fides quoque ibi incerta foret, ubi nulla fidei regula, nullus Controversiarum exo Spes. tarum judex; unde neque spes ulla, qua per fidem fideles in D EUM bonorumque promissorum beatam exspectationem ele- Charitas. Varentur. Et hac deficiente, Charitas o- Patientia. mnis refrigesceret, nulla patientia, nulla Pietas. in DEUM hominesque pietas reperiretur; Sed contra Avaritia , rapina dc omnium malorum
illuvies Mundum destrueret. Sicuti igitur per gulam protoplasti Mundum perdiderunt, ita per temperantiam DE Us mundum reparare voluit, quae lnon nisi in Ecclesia reperiretur; hoc enim pacto, quos delectationes Corporeae sive Luxuria, a suo principio sejunxerat, eosdem delectationes animae, quas in Ecclesia sentiunt justi, ad suum reduxerunt principium. Per humilitatem maxime in Ecclesia vigentem superbiam destruxit mortalium, Unde cultus D E I veri & vi. vi emanat; per charitatem quoque, quam ex lege divina Ecclesia praescribit, colitubet re compescit invidiam infidelium, membrorumque demortuorum & ab Ec-l clesia exclusorum, Haereticorum, inquam, rabiem , dolos , mendacia de inconstaniat tiam compescit, &instar columnae ferreae sese iis opponit. Ex quibus Omnibus luce meridiana clarius patet, in Mundo Ecclesiam existere, qua DEUS & Mundum gubernet , ut tandem post legitima in Ecclesia peracta certamina , unusquisque debitum sibi aeternae vitae praemium & brabeum
Vides hic Lector , quot & quantis modis themata, qualiacunque tandem illa sint, juxta propositum thema Paraphrasticae A tis nostrae methodo deduci queant ; qum rum omnium capita, si per Quaestiones,
earumque species ampliarentur, certum est. argumentum de Ecclesia propemodum in immensum excursurum. Quomodci verti
sub Stilbistica forma haec quoque confimmari posui, Paradigma docebit L. a. C. 8.propositum.
ta Sed jam alio modo, EG iam DEI unam esse doceamus. Ecclesia est una , sicuti DE Us unus, unum baptisma, una lex, una Religio ; est Sancta. quia sponsa Christi, per fidem & Charitatem formata, ad omnis perfectionis & Sanctitatis culmen deducta, quod & innumeri testantur Sancti, qui nullo non tempore in Ecclesia floruerunt. Est Catholica sive universutis, per Apostolos & Euangelicos praedicatores totum distensa per orbem, juxta illud: In omnem terram exivit sonus
Est firma . indeficiens, &usque ad consiimmationem Mundi durans; juxta illud Christi: Ego autem pro te rogavi Patrem, ut non deficiat fides sua. Et, Ego semper vobiscum sum usique consummationem secuti. Est potens, valida, inconcussa; juxta illud Christi: Porta inseri non pravi.
Est sapientia magistra juxta illud Christi: Ego dabo mobis os er sapientiam, cui non poterunt resi ere adsersarii. 'Est unionis & amoris conciliatrix, dum omnes per unitatem fidei in chariatate perfecta ligat. Est mirtutis Magistra , quia in ea sola verae perfectionis Schola aperitur. Est infallibilis meritatu Magistra; quia ex promissis Christi & assistentia Spiritus Sancti perpetuli regitur & gubernatur; juxta illud: Ego alium pGracletum mittam, qui docebit vos omnem veritatem e &, quidquid siser, iis super terram, erit solutum se in Caesis. &c. Quae sola regiam viam omnibus ad aeternae vitae gloriam aperit.
452쪽
s et: Si ergo Ecclesia una est, impossibile est, ut sint Ecclesiae diverse, quod ita
ostendo: Si Ecclesia uti est congregatio fidelium eandem fidem profitentium , diversa est, diversam quoque fidem esse necesse est ; Sinon diversa; Ergo habemus, quod intendimus, unam Ecclesiam, unam fidem. Ergo omnium lagereticorum Ecclesiae cum Ecclesia concordabunt; ergo eadem omnium fides. Hoc autem dici non potest, cum omne sciat sima ab Ecclesia apostaticum, uti diversam fidem, ita & Ecclesiam arguat : diveris enim serinae diversum dant esse rei. Sed una est, ut supra Ostensiim : ergo non diversa. Ecclesia unum corpus est, cujus fidei es membra sunt, & Christus caput : Si unum corpus, ergo una serina & anima una; unitas enim totius ab anima est, ergo una fides, quae totum hoc constituit ; Si ergo diversa fides, diversa rina est, diversum igitur esse, diversum corpus arguit, atque adeo diverissam Fcclesiam ι ergo ubi est diversia fides, eadem Ecclesia esse non potest. Per Quare sicuti ex unitate fidei unitas Ecclesiae colligitur, ita ex contrario ejus, videlicet ex diversitate fidei, diversitatem Ecclesiae resultare necesse est ι Si
enim eadem fides non est, neque erit mutua charitas; si non est mutua cha ritas, neque erit consensio voluntatum, quam charitas conciliat; si non est voluntatum consensus, neque unitas ; cum quisquis veram fidem non habet, cum DEO, a cujus veritate dissentit, neque coiij ungi neque uniri possit. Sed est in Ecclesia unitas, consensus VPluntatum, mutua charitas, eadem fides, ergo una & eadem Ecclesia.
oc Causa Schilinatis ab Ecclesia est error intellectas, quo quispiam ex propria mentis obstinatione 3c pertinacia proprium judicium praefert Ecclesiae. MConsequenter plus sibi quam Dgo per Ecclesiain credit. Quae quidem fides ab Ethnicorum fide non differt. juxta illud Christi: Ecclesiam non amdierit, si tibisicut Ethnicis se publicanus. Unde deducitur, omnem aliam Ecclesiam 1 vera Ecclesia per schisma δέ apostasiam derivatam, omni ab eraroneam esse. Quare sic argumentor. Ubi error est, ibi vera Ecclesia esse non potest.
In omni Ecclesia praeterquam Catholica & Apostolica in manifesti & discre
Ergo talis Ecclesia qualiscunque tandem illa sit. vera esse non potCit. . 2 fajor probatur. Ubicunque est manifesta opinionum discrepantia , ibi errores reperiri necesse est. Hoc fit in omni Ecclesia , vera Ecclesia Catholica abscissa. Ergo. Quae per inductionem facile probari po
Fieri enim non potest, ut quod discrepat, non discrepet ratione veri & falsi: Ubi itaque discrepantia est, ibi vera fides esse non potest Cum fides sit vera, certa, &infallibilis . de qua s vel minimum dubites,
non jam fidem sed opinionem paries, CUJUS- modi est fides Acatholicorum ; Sola ergo Ecclesia Catholica & Apostolica, uti infautibili Spiritus Sancti assisteritia perpetuo regitur, ita errare quoque non potest. Si enim Ecclesia erraret, dum fidei quaestioner decidit, totius istiusmodi erroris vitium Christo imputandum foret, quod imis pium esset asserere. Dicit Christus ad Petrum : Tu es Petra , supra hanc petram ibi cabo Ecclesiam meam , quis de promissionis Christi defectu dubitabit λ Petrus dominicum gregem, & in Petro omnes ejus successores, pascere jubentur: non pascere auatem oves, sed interimere dici posset, si subpromissis Christi dolus aut error subesset. Ecclesia itaque Catholica errare non PO-test. Unde Per
Sola Ecclesia Catholica, media ad vitam aeternam consequendam per Ca- . put ejus invisibile in coelo, & in terris per visibile, vicarium ejus, sub. ministrat. Et ad finem illum ultimum, quae est hominum glorificatio, dirigit.
Ita quidem, ut majora merita, majorem gloriam, aequalia aequaum, minora minorem gloriam conferant.
Restat, ut ad controversias magis particulares descendamus, ut quomodo eae ex Artia nostrae praeceptis decidi valeant, patefiat. CAPUT
453쪽
De Purgatoris. I ri Uaeritur : Virum Purgatorium vere
Artis nostrae regulas per contextum Scripturae sic ostendo. B. A convenientia sic argumentor. Si ultra Regnum coelorum & infernum datur aliquis tertius locuS, receptaculum animarum purgandarum , is erit purgatorium. Sed datur tertius aliquis locus. Ergo datur purgatorium .i M. A magnitudine rationum convincentium
Si datur locus purgandis a peccatis post
mortem animabus destiuatus, is erit haud dubie purgatorium Sed datur talis locus. Ergo. . Minor probatur ex Isaia C. 4. luet D minus serdes siliarum Sion, ct fanguinem 7 rusalem levabit de medio ejus in Spiritu juccii , ct in Spiritu ardoris. Ubi pes in Spiritu arriri, ignem purgatorii scite exponit S. Aug. l. ao. de Civ. C. as. Quod & confirmari potest ex illo Malachiae c. a. Sedebit con ans se emundans argentum se purgabit filios Levi. Ubi citato loco expresse dicit S.Aug. intel- lligi purgatorium. D. A continuata & successiva traditione, quae a primordiis Ecclesiae ad hoc usq; tempus durat & perseverat. Est autem
traditio Verbum DEI non scriptum, lsed oretenus successive traditum : CU-jus tanta in Ecclesia nullo non tempo- re fuit authoritas, ut D. Aug. recte asse-irat, ejusdem sum Verbo DLI scripto veritatis esse, sussicereque solam traditionem de aliquo Articulo fidei, quod lin Sacris Literis explicite is non con- ltineatur ; estque communis Sanctoruna Patrum doctrina; Nam ut recte D Joannes dicit, multa essescripta, quae
in Evangelio nou continentur ; & multa laccepisse Apostolos ex privata instructione Christi, quae uti in Verbo DEI
scripto non continentur, ita eadem approbare solius est Ecclesiae. Purgatorium itaque esse, ex continuata traditione conciliorumque decretis appro- lbata constat. lP. A potestate Jc essicacia verborum Christi: Iuicunque dixerit malum contra filium
hominis, remittetur ei, qui vero contra Spiritum Sanctum, nou remittetur ei, lneque, in hoc cido, nequo in futuro se curo. Unde sic argumentor. Si datur peccatum aliquod adeli grave, ut ejus remissio' in futuro saeculo obtineri non possit, dabitur ergo peccatum aliquod i minus grave, cujus in futuro saeculo remissiol detur; unde illud jure merito D. Aug. l. a I.: de Civit. c. a . S. Gregorius quoque & Ber-l nardus per illud, Purgatorium intelligi de bere, enunciant: Si enim sensu dicto id non intelligendum sit, cur hoc Christus dixit γS. Ex sensu δc intestigenria Sacrae Scripturae:
Uti habetur Machab. a. c. I 2. Sancta
se salubris eis cogitatio pro defuncyis orsere, ut a peccatis selisantur. Unde sic
l Si salubris & sancta si cogitatio orare prol delam is, ut a peccatis solvantur, dabituri ergo locus aliquis post mortem, in quo de tentae animae a peccatis per vivorum suffra- gia purgari possint, & e purgatae salutem aeternam consequi. Sed is certe alius esse non potest: nisi purgatorius ignis ; non CCC-lum, cum animae beatae jam a peccatis absolutae finem suum consecutae sint; non infernus ; quia ex inferno nulla est redemptior Ergo dabitur tertius ille locus, quem dixti US , purgatorius videlicet ignis , in quo piorum susagiis adjutae animae a peccatis
Haeretici dum huici loco contradicere non possimi, tanquam perversae eorum Opinioni prorsus contrario ; potius universum Machabaeorum Librum tanquam non C nonicum expungendum censuerunt, qu1m ex tam claro testimonio suae opinionis detrimentum sustinere. Liber Machabae rum Canonicus est & semper fuit. Quare Quia authoritate Ecclesiae inter Canonicos fuit annumeratus & tanquam Canonicus approbatus; neque enim ulli Sacrae Scripturae Libro fides habenda esset, nisi fides in ea contenta ab Ecclesia fuisset approbata. Vo. A consenio omnium Sanctorum Patrum& quatuor Conciliorum,qui id unanium i conspiratione asseruerunt, de inter articulos fidei annumerarunt.
Ve. A veritate, qua Ecclesia in definiendis articulis fidei utitur infallibili ι quod enim illa definit . illud falsum esse non potest. Sed purgatorium definit.
Ergo verissimum est. G. sne, quo id a D E o constitutum est. His itaque deductis, procedo ad principia respectiva, ex quibus purgatorii veritatem facile concludo,noc pacto. M. Si
454쪽
. Si datur in scriptura, distinctio inter peccatum mortale & Ueniale , purgatori uni dari necessse est. Sed haec datur in Sacra Scriptura. Ergo.
Minor probatur. inia tribus modis aliquis e vita discedere potest: vel sine peccato lmortali dc veniali; & hic statim finem suum assequitur ad gloriam admissus; vel utroque gravatus; &hic jam judicatius est, utpote aeternae damnationi traditus, sine ulla sspe remissionis peccati; vel deniqud sine peccato quidem mortali, quoad culpam, non ltamen veniali, vel mortali quoad poenam; atque huic debetur purgatorium, ut a pecilcaris purgatus gloriam obtineat. Clim e- lnim teste Divo Joanne . Apoc. et r. Hillin crissem istim Hierusalem in-lgredi posui. Ubi hic ergo purgabitur λ non1a inferno. in quo nulla est redemptio ; neque iniquitas gloriam ingredi potest: Etago tertius aliquis locus assignfiri debςt, in quo tantisper detentus morabitur, quous que plene purgatus, consipecthis divini pa ticeps fieri possit Veniale autem peccatum dari, ex illo Christi colligitur, Luc. 6. . id miris se Mam in oculo fratris tui, tralem aurem , qu.e in oculo tuo est , non consideris 'Ubi per trabem intelligitur peccatum mortale , veniale verti per festucam; Quod Rostendi potest ex illo Matth. s. rati irascitur fratri suo , reus erit judicio ; qui dixerit raca, reus erit considio , qui dixerit fatue, rem erit gehennae ignis. Ubi Christus distinguit peccata quaedam, quae, uti venialia , non sint digna gehenna ignis; sed judicio tantum Sc consilio. Quaedam Vero, uti mortalia . digna sunt gehenna ignis, quia ira Christi dicto tantum expendendum est, qua psea a peccata digna sint, si enim venialia forent mortalia, ea frustra adducerentur in judicium , cum jam ea protulit rea es Ie gehennae ignis. Si vero veni alia, jam poena remissibilis de proportionata italis infligenda praescribitur, quod non fieret , si mortalia ei sent. Ergo i On Omnia peccata sunt mortalii; sed quaedam tantum venialia quae remitti possunt post satisfactionem tempor. alem. Ergo datur purgatorium. Iterum. Si inter poenam temporalem, &culpam distinctio datur in Sacra Scriptura, purgatorium dari necesse est. Sed datur in Scriptura distinistio inter poenam temporalem 5e culpam. Ergo. Major probatur. Quia hoc pacto tribus modis homines possunt e vita migrare: vel sine culpa, & poena temporalis debiti, dchis debetur Coelum ; vel & cum debito poenae, & culpa mortali, & his debetur u . infernus; Vel denique sine culpa, sed cum debito poenae temporalis, & his quinam debetur locus p Certe nullus, nisi purga
Si enim dicas, tales stati in sine ulla si-tisfactione epraevia coelum subire , laeditur divina justitia . idem tribuens his, qui cum satisfactione, & 1is, qui sine satisfactione debita ultimum diem obierunt. Si verb dicas, eos detrudi in infernum, DE Us crudelitatis arguetur, quod CO-dem Lapplicio tam dignos, quam nolet di-gnos inferii, puniat. Dabitur igitur tertius aliquis locus, quem nos pii rgat Orium dicimus. Patet autem vel ex ipsis Sacris literis ; quia etiamsi culpa remissa sit, poenam tamen non remitti, sine debita satisfactione; uti patet in pretes temporali Adamo Evae inflicta : tu sis ore vulius &c. IC, in dolore paries filios : DE Us quoque C stigavit quidem peccatum Davidis , pC nam tamen temporalem illi inflixit, morte pueri. & gravissima pestilentia urbem devastante, uti habetur l. . si 'Ia. Plura hoc loco adduci p6sent argumet1 ta ex T . I S. M. M. H. desumenda , quia tamen haec in dictis continentur,
ea omittenda duxi. Restant His retitorum objectiones nonnullae, quas tamen ima distinctione ad unam mnes dissolves. Sic autem obiciunt Dantur post mortem soluin aut coelum, aut infernus. Ergo nullus intermedius locus , qui Purgatorium dicitur. Probatur Antecederis ex illo S. Pauli ad Coritat h. s. Scimus , quoniamsi terrestris domi nostra dissereatur, quod aedi
casionem habeamus a UEo domum noes m.
nufac Iam, sed aeternam in cadis. Ergo Justi post mortem statim sitie ulla alia mora coelum intrabunt. Ergo non datur purgat U
Secundo Ex illo Ecclesiastici cap. Ira ocunque ceciderit lignum , ve ad Austrum, sue ad Aquilonem ceciderit, ibi erit. Peb Austrum hic intelligitur coetum g per Aquilonem infernus ; Ergo nullus locus tertius hic datur; ergo nullum purgatorium. Tertio ex illo Matth. as. Ite male tecti in ignem aeternum ; ubi beati jubentur ire in coelum, reprobi in ignem aeternum. Sod hic non datur tertius locus. Ergo nullum
Omnes hasce objectiqnes nulla dissiculatate solves vel unica disti iactione. Ad priamum Divi Pauli 1 post dis lutionem corporis habemus domum non manufactam, sed aeternam in coelis : ita iis qui sine culpa& poenae debito discesserunt , concedo. In iis , qui culpa dimissa poenam adhuc illi h temin
455쪽
temporalem debent, statim & immediato habebitur domus in Coelis; Nego. Ad Secundum : Quocunque lignum ceciderit , sive ad Austriim, sive ad Aquilonem ceciderit; in Jultis sine culpa & poenae debito discedentibus, concedo; ira iis qui poc- irae debitum adhuc habent, Coelum sub euntibus immediate, nego. Ad Tertium. Ite maledicti in ignem ceteritum; & venite benedicti Patris mei,
possidete &c. hic dantur duo tantum loca, Coelum Sc infernus; ergo nullum purgatorium. R . duo tantum dari loca post Iu dicium & pronunciatam sententiam , conia cedo. Ante Judicium, nego. Atque hoc pacto. Omnes quovis modo
ab Haereticis propositae objectiones dis lavi possunt. Sed naec de Controversis per Artem nostram dirimendis silisciant: Qua re ad alia.
De Arte Rhetorica principiis nostris applic L.
Doctrina apte, distinete & ornate de quacunque re proposi Dividitur in Principia, α actiones & Subjeera & applicationem ; & sic est Arsunt Versalis, quae versatur circa omnia, uLye Arisbiele I. Rhet. o Cic. ad Herenn. Cujus eximiam dignitatem utilitatemque juxta principia 1iostra ita describimus. B. Quid enim pulchrius esse potest, quam mentes hominum per ornatam Concinnatamque Orationem, verbisque ad persiadendium aptis, ad honesti bonique amorem incitare pM. Quid excellentius grandiuqque esse potest, quam Auditores ad arduarum magnarumque rerum susceptionem, verborum i adigere pD. Quid emcacius illa, quae tam altas sirmusque raduces in animis hominum conservat pP. Quid , quam hominum animos sapientibus sententiis gravibusque verbis ornata oratione & perpolita permovere pS. Oratoris est in dando C uisio de maximis rebus cum dignitate explicata sententia disserere. Vo. Quis verti cupiditates vehementius frangere accusando potest, moeroremque levare mitius consolando I Vi. Quid ad Ortutem cohortari ardentilis quis a vitiis acrius revocare ; vituperare improbos asperius, bonos laudare ornatius potest pVe. Quis meritatem assumptorum thematum exactius tuetur pG. Unde Oratores eximii nullo non tempore ingentem sibi nominisque existumationem pepererunt.' Demonstrativum l .s Laudem & vituperationem. Versatur autem Rhe- l l - . torica circa triplex , Deliberalit um, γῆς ς 'x Rς J Suasionem & dissuasionem.
j Pudiciale, J Accusationem & defensionem.
Sunt autem quinque partes Eloquentiae et Inventio, Dissos itis, Elocutio, Memoria, Pro.
Oportet enim primum invenire quid dicas, inventa disponere, deinde ornare verbis,
post memoriae mandare, tunc ad extremum agere. Inventio est eXcogitatio rerum verarum aut verisimilium, quae quaestionem probabulem reddunt. 4 a UDispositio est rerum inventarum in ordinem distributio. Elocutio idongorum verborum & sententiarum ad inventionem accommodatio. Memoria est firma orationis perceptio. Pronunciatio est rerum de verborum dignitate corporis & vocis moderatio. Partes
456쪽
Partes orationis stat quinque: Exordium, Narratio, Propositis, Argumentatio, cinia clusio. Exordium est principium Orationis, quo animus Auditoris paratur ad audiendum; quove homines attenti, dociles & benevoli redduntur. Narratio debet esse lucida, verisimilis, & brevis Propositio fit per expositionem vel enarrationem partium orationis. Argumentatio confirmat & reprehendit. Conclufio debet essicaciores Orationis locos repetere, & paucis sub quodam veluti Epilogo dicta revocare. Hisce praemissis jam ad praxin accedamus; Et primb quidum, si circa Demon at, vum genus verseris, cujus finis vel laus est, vel vituperium. Quae tribus rebus comparantur, videlicet: s i nimi. Animi bona sunt, usias mentis, acumen ingenii, memoriae, vi I tutes. Ex rebus Corporis. Corporis bona sunt, pulchritudo, sanitas, robur, dexteritas, munis
Externis. Quae sunt, divitiae, honores, dignitates, potentia &c.
Ex quibus magna Iaudandi materia resultat; sicuti econtra ex contrariis oppositisque hisce bonis . vituperandi occasio. Demonstrativum itaque genus deduci potest juxta si riem principiorum nostrorum; unde triplex bonorum genus : Animi, Corporis, Externo-B. animi, Virtus. Bonitas corporis, pulchritudo: & bonitas externa, divitiarum atque Opum possessio. M. t tignitudo animi, Magnanimitas, & audacia. Corporis, statura procera & propor tionata, robur 3c vires. Externa, latifund a & magnae possessiones. D. Duratio animi, constantia , fortitudo , patientia in adversis. Corporis, vitae longaevitas Cum emolumento mUltorum. Pax externa cum fruitione bonorum . P. animi est , Cic. potestas vivendi, ut velis. Corporis est, continenter vivere. Externa verb, uti bene imperio; aut Contra tyrannice. S. In omnibus animi mediocritatem tenere. Corporis sensum rationi submittere. Pru denter uti bonis externis fortunae.
Vo. Animi est desiderium boni in lege Domini. Corporis, est libido, & corruptus animi
affectus. Externa, Obedientia δc morigeratio. m. Est jorii o animi imperturbabilis. Si totus illabatur orbis &c. Corporis robur &vires. Externa, copiae classeS, exercitus.
G. Animi pax Sc iranquillitas. Corporis, est requies, virtutis praemium. Externa, fama, honor, gloria. Cum oppositorum eadem sit disciplina, convertes tantummodci laudis terminos in vituperii, δc paratam habebis materiam ad vituperandum aptam. Per principia quoque r spectiva, innumera tibi laudis & vituperii argumenta suggerentur. Sed ostendamus id
. Tinferentia inter homines est multiplex; nam quot homines, tot sensus. Corporis est ex harmonia compositio. Externa, dum comparamus divitias, nominis famam, gloriam cum aliis similibus fortunae bonis instructam. Uti per differentiam laudare & vituperare possumus, ita per concordantiam Sc similia
Et per contrarietatem 3r dissimilitudinem id praestare possumus; primb pulchrum cum pulchro, simile cum simili; deinde pulchrum cum turpi, simile cum dissimili commutando, uti postea videbitur. Institui potest laudatio do principiis bonis 8c malis, de felici vel infelici Regnorum, Imperiorum, Urbium, Populorum ortu aut interitu. Sic in laudatione divitis origo divitiarum vel ab laaereditate, vel virtutis studio, scientiarumque excel
457쪽
cratidium animi stant praeceptores boni aut mali; Conversatio proba vel impro ba. Corporis ingluvies est medium, quo devenitur ad crassitudinem, jeju nium ad graei litatem medium est, exercitium ad agitationem. Externarum rerum medium sunt: V. Gr. Pecunia, quia medium est ad honores & dignita tes & divitias. I iij animi, videlicet computatus inter Sanctos. Corporis, an dignus sepultu rap an rota vel laqueo perii ty Externorum finis; an bona ludo aut infortunio perdiderit pAnimi, inter virtutes, scilicet comparando eas cum aliorum Heroum virtuti bus. Corporis, comparando pulchritudinem cum Paridis; robur, & vires eum Milone Crotoniate , Alexandro, similibusque. Externorum , comparando divitias, nobilitatem, favores, vel eX majoritate, vel aequalitate, vel
Poteris & haec omnia deducere per Quaestiones & s praedicamenta; Ut, si de Plato. ne Encomiastica oratio instituenda sitis
Quantitatem. Laudamus eum ab humeris altis, praecordiisque magnis; argumentis ex Physionomia deductis. Qualitatem. Ab eximia ejus sapientia & moderatione animi, nec non ex artium& scientiarum , quas possidebat, multitudine. Relationem. Dum laudamus discipulos ex praeceptoris sive Socratis excellentia, constantia, fortitudine, scientia , similibusque. Actionem. Recensemus ejus actiones, rerumque gestarum gloriam. Passionem. Laudabitur 1 patientia laborumque tolerantia, & a constantia in persecutionibus & adversitatibus. Situm. Laudabitur a symmetria corporis, & Optima membrorum consti
Ubi. Natus vixit in nobilissima Graeciae Civitate Atheniensi, FIeroum incomparabiliumque hominum genitrice; A de peregrinatione ejus in Sicilia. Quando. Quo tempore claruit, qua Mundi aetate, qualis tunc in Orbe fumrit status; quae omnia exemplis confirmabis. Habitum. Notabitur in vestibus, pallio philosophico & similibus , quae ex ejus vita Colliguntur. Exemplum quod de Platone dedimus, cuilibet alteri scito applicare poterit quispiam ad filum Ariadnae operaturus. ΤABULA I. Generis Debberativi argumenta continens. Quaecunque in Deliberationem cadere possunt, sunt haec, quae sequuntur. objecta seu Materia se amgumenta generis Dei,
t. Bellum,paX, induciae, Iniri debet bellum, paX, Iniri non debet. A necessa-
sario. a. Dux exercitus, classis praefectus. Creandus est Dux. Non creanduS.
A non ossibili. 3. Civitates & arces. Quod muniendae urbes. Quod non munien
A facili. Ab utili. A dissicili. Ab inutili.
4. Τrajectio, commeatus. Concedenda trajectio. Non concedenda. Ab honesto. Ab inhonesto. s. Consuetudo. Introducenda vel feren- Non introducenda A delecta- A non deleda consuetudo. aut ferenda.
s. L X. Ferenda lex & usu fir- Non ferenda nec uis
manda. su firmanda. rei. tate rei. . Meritum.
Praemium conferendum, Non conferendutas. A decoro. Ab indecor 8. Census. onera , tribu
458쪽
ΤABULA II. Generis Puricialis argumenta continens Genus Iudiciale in se continet Accusationem & Defensionem, ejusque sunt quatuor potissimum quaestiones seu constitutiones. diuisiones
Probanda L ccusatio. Defensio. Accusatis. Defensio. Quod accusatio Vera. Qiuod accusatio falsa. Quod reus causam h Quod causam non ha
Atestibus. Conjectu- . Quod reus voluntatem Quod non habuerit
Contra te- habuerit. voluntatem.
Quod reo fuerit pol Quod non fuerit ei
Quod contra reum sint potestaS. Quod in reo nulla sint Ab instru- Contra in- aperta indicia. indicia.
Quod factum sit con-Quod factum juxta a
tra aequitatem natura lema quitatem naturalem. A tormenis Contra
alitatis. Quod factum contra u-Quod non sit contra
Quod factum sit contra Quod non sit contra
rando. jusjurania Quod res nomen me-Quod nomen non meis dum
Desinitiva. Quod res in definitio-Quod non est in de-A disposine & descriptione est
scriptione comPrCContra Comprehensa. hensa. tione alitidis positiois Quod rei nomen usu Quod non respondeat.
communi respondeat. civilis. civilis. Quantitais Quod res sit magni mo-Quod res non sit ma-
gni momenti. Amplian- Per comparationem muA comparatione majΟ-norum injuriarum. rum muriarum.
Per amplificationem in-Per exclamationem int j uriarum.
cunque assumptum thema in infinitum multiplicare possit. Nemo hoc loco Regulas me de Arte Rhetorica, de styli cultu, de orationum amrificiosa compositione; de troporum figuraramque applicatione traditurum sibi petasuadeat. Sed haec omnia in I irone Rhetoricis jam abundε instructo, & in stylo exercitato Artista praesupponimus. Propositum itaque mihi hoc loco est, Rhetoribus & Concionatoribus, iisque omnibus, qui circa sermocinatrices facultates versantur, nonnullos modos ex Artis nostrae dispositione, quibus de quacunque proposita materia & argumento ingentem rerum verborumque copiam sibi acquirant, suggerere. Quod ut fiat, sit Mo D Us Ι. Primus modus est; & docet 18 Artis nostrae principia ad novem Subjecta Unive
salia applicare, quae sunt Δ- re :: i ; N: omnia quae ad ea
quovis modo revocari possunt. Qualia autem illa sint, jam ordo postulat, ut ostendam
459쪽
i Revocantur omnia ista , qua quOVis modo DEUM concernunt: ut sunt pri mci, Utus trinus & unus; Attributa divina, B. M. D. P. S. Vo. Vi. Ve. G: Actus notionales; Christus DBUS homo , Incarnatio, Vita & opera Chri sti: Institutio Sacramentorum; Miracula, Merita, Passio, Mors Christi: Beata Virgo; omnes Sancti, qui per vitam DEo beneplacitam jam te minum beatitudinis attigerunt; Creatio, Conservatio, Iustificatio, Glo rificatio, omnis Cultus divinus, Religio, Fides, Spes, Charitas. Revocantur novem Chori Angelorum in tres Hierarchias divisi. Et sunt Seraphin, Cherubin, Throni, Dominationes, Virtutes, Potestates, Principatus, Archangeli, Angeli, re oppositi iis Daemones. S Ad Coelos revocantur omnes Orbes a Coelo Empyreo usque ad Terram: ut sunt, Firmamentum, Coeli D, γ, ', S, 2, 2, cum eorum influXibus& motibus, virtutibus, operationibus, quicquid denique ad consensum Coeli & Terrae pertinCt. Elementa sunt quatuor: Ignis, Aer, Aqua, Terra, ad quae r vocantur omnia illa, quae quovis modo eorundem naturam sapiunt: uti omnia Mixta, ramperfecta quam imperfecta; omnis motus fluminum, diversitas aeris, Oceanus , Maria, flumina, lacus, stagna, fontes, terra. Cum homo sit Microcosmus, & in confinio spiritualis & corporeae naturae constitutus; ab omnibus quoque eum participare necesse est, uti in Arte Analogica deduximus. Ad hominem itaque revocantur, si quidem animi bona spectes, omnes scientiae, Theologia, Metaphysica, Physica, Mathematica, Ethica, Politica, Juris prudentia, caeteraeque Artes, tam liberales, quam illiberales, omnes
inventiones rerum; omnia opera admiranda , quae in Mundo unquam exhibita sunt; omnis politica administratio, fundatio Imperiorum, Rorum-pub. Urbium, omnes tam interiorum quam exteriorum potentiarum actus; Omnis elementativa, vegetativa re sensitiva facultas ; Generatio, Corruptio , Augmentatio, Locomotiva facultas, quae fuse alibi tradita sunt; omnia quae ad dignitatem, dominium, potestatem, subjectionemque tam in politico quam Ecclesiastico statu pertinent; ut sunt, Pontifex, Caesar, Rex, Princeps, Nobilis, privatus, servus, subditus. Ad hoc subjectum revocantur omnia animalia juxta quadruplex genus; uti quadrupedia, volatilia , natatilia , insecta , quorum unaquaeque species subjectum esse potest Rhetoris aut Concionatoris, in quo eloquentiam suam exerceant, Cum nihil adet, vile sit, in quo virtutes summae & facultates, proprietatesque mirae & paene incredibiles non reperiantur; quae omnia inexhaustam suppeditabunt materiam. . Ad hoc Subjectum revocantur omnes plantae juxta triplex genus: Arbores, frutices, herbae; in quarum singulis, natura, vires, propietates, indoles quoad interiora, exterioraque; Item radices, cortices, rami, folia, flores , fructus, semina considerari possunt. Ad hoc subjectum revocari piaerunt omnia mineralia, quae sunt succi, liquores , pulveres, terrae differentes, & solubilia & coagulata; uti sunt omnia salina corpora, vitriolum , alumen & salia communia. Di culter solubilia; uti arsenicum, antimonium ; & insolubilia , uti lapides pretiosi
Omnes, & communes seu ordinarii. . ta Ad hoc subjectum revocantur omnia, quae instrumentorum rationem habent. Item aggregata per accidens, & novem praedicamenta accidentalia;
Quantitas, Qualitas, Relatio, Actio, Passio, Si tus, Ubi, Quando, Habitus. Atque haec est Anatomia novem Subjectorum Universalium, ad quae omnia Entia,
omnes substantiae, nominaque substantiva , omnia corporea, viventia, sensitiva , rationalia, intellectus divinus & angelicus, & quicquid laudem in natura rerum sub considerationem venit, revocantur, iisque implicite iusiunt, ut dato proinde themate, ad
quod illud subjectum revocari possit, videas. Recensuimus ea omnia, quae subjecto-l recensita subjecta praedicari possunt; quo-ρum rationem habent; jam praedicata pa- j rum omnium applicationem per nonnullos
riter recenseamus, suntque 18 Artis no-l Canones Artis directores , jam tandem
strae principia, de quibus omnia paulo ante i exponamus.
460쪽
CANON I. sciendum est, quodcunqtae, sive ex abstitutis, sive ex recensitis ad Subjecta universalia revocabilibus terminis assumptum thema, novem diversi modis considerari
posse; Quod arcanum quicunque recte
t penetraverit, ei nihil in quacunque proposita materia in in fiuitum amplianda de negatum videri posse sancte assevero, &ex siti ecta Tabula Combinatoria luculeuter patet. Subjecta Universalia, &ad ea quilibet termini revocabiles,
Possunt novem modis . considerari.
a. Metaphysice. 3. Physice. 4. Medice. s. Mathematice. 6. Ethice.
g. Politice. 9. Analogice, ut omnibus
Homo considerari potest, 1. Uti ad si aperyaturalem finem conditus hDgo. de uti subjectum divinorum influxuum , per Theologicas virtutes beatificabile. a. Methaphysice, in quantum ens est verum, UDum, bonum, ex actu &potentia, ex genere & differentia constitutus.
3. Physice, uti ex materia & forma compositus, uti ens mobile & naturale est. 4. In quantum ens est sanabile, medicitiae operationibus subjectum. s. Mathematice, uti ens quantum, mensia-rabile. s. In quantum virtutum capax esse potest. 7. In qu antum substat legi positivae &humanae pereas dirigibilis. 8. In quantum pars cst Societatis Civilis. 9. In quantum per analogicam artem omnia ei, quae in Mundo sunt, applicari possunt. Atque de hoc intelligendus est Canon ille Logicorum ; in una rte es h
m ucum, in altera hereterogeneum est. Ubi iintelligitur semper Canon non de re consi derata, sed de modo considerandi; nam res considerata in variis disciplinis tradi potest, & modus considerandi in aliis disci plinis est alius. a. Exemplum: sit propositum pro hemate, elemonium Aqua . Hoc novem modis pariter considerari potest. r. Theologice, ut cum aqua in baptismi materia una cum forma, ad gratiam conferendam elevatur. a. Metaphysce, in genere entis consideratur multipliciter. 3. Physice, quoad vires, virtutes, proprietates caeterosque usus in natura rerum. . Medice, quoad virtutes & proprietates, quas in se ad infirmitates Omnis generis curandas continet. s. Quo ad usium in mechanicis, hydraulicis, aliisqu : emolumentis, quae in suum forum trahit Mathematicus. 6. Ethice, per metaphoram; uti flumen sapientiae, & facundiae; mare sive Oceanus virtutum, artium & scientiariam. Potest quoque tam in laudem quam vituperium assumi per comparationem, atque per allegoricas locutiones in usum trahi; uti aqua sapientiae potavit eum, hydrope vitiorum
. Juridice considerari potest, in quantum Juris - consultus decidit omnia illa ,
quae circa inundationem fluminum, insularumque natarum augmonium Controversiae occurrere possunt. Uti
habetur V. de alluvione fluviorum. 8. Politice, in quantum optime constituta Respublica prae omnibus tanquam maxime necessariis rebus providet urbibus de fontibus, de aquae luctibus, sine quibus subsistere non posset. 9. An. alogice, quam Ars nostra Analogica docet: videlicet nihil esse in tota hac
terminorum recensita congerie, quod non juxta analogiam quandam aut metaphoram troposue unicuique BP-plicari posiat: Sic homo dici potest habere divinum ingenium , virtutes &opera