장음표시 사용
481쪽
Doctrinae variae variis modis ampliandae
CAPUT LCe modo procedendi in Themate quodam quocumque tandem assumpto, praesertim in rebis Pirificis.
B. De perfectione corporis humani, quod omnes naturae gradus contu
Μ. De compositione corporis humani ex quatuor elementis. D. De duratione corporis humani, sive de aetate hominis.
P. De potentiis & facultatibus hominis quoad corpUS. S. De potentiis exterioribus & interioribus hominis. Vo. De appetitiva facultate hominis. Vi. De viribus hominis quoad vitales Manimales operationes. Ve. De veritate constitutionis hominis, qua fit ex omnibuS. G. De fine hominis. . De differentia partium in humano
De concordantia & harmonia singilarum partium ad unum. .. De contrariis ex quibus homo constat.
a. De causis & principiis, id est, de ge
neratione hominis. S. De mediis ad eum conservandum.
i. De finibus hominis. M. De majoritate & praeeminentia ho- com positum physicum ex anima rationali & l minis. Corpore. Et primb quidem, quae de corpo-l AE. De aequalitate ad angelos comparata. re humano fieri possunt propositiones, hoc Min. De minoritate sive de defectibus ho- pacto in titulos Sc capita disponere potes. l minis ; ubi de monstris. Si hoc admirandum Artis nostrae specimen, quod qui
recte penetraverit, eum jam finem suum in acquisitione omnium scientiarum aliquomodo consecutum esse assi mo. Verum ut cum methodo Artis nostrae propria progrediamur, pro specimine assu-inemus hominem, in quo universam non
Physicae tantum scientiam, sed & Medicinae, Ethicae, Politicae, Theologiae, comprehendi, paucis declarandum duximus; ut inexhaustas Artis nostrae divitias propius curiosus intueatur Lector. Sit assumptum thema , Homo; qui cum partim Physice & Medice, partim Ethicher Theologice consideretur; omnes hujusmodi facultates in eo exhauriuntur; cum nihil in dictis, quod non pro objecto hominem statuat, comprehendatur. Et pri-mti quidem si juxtia Physicae praecepta eum tibi dilucidandi sit animus; sic age.
De gradu elementari in homine. Homo considerari potest vel quoad eo pin, vel quoad animam, ex quibus compotius est: adeo cive homo nihil aliud sit. ou
482쪽
Comparatio ad Sube Ia universalia. De illo, quod Divinum est in homine.
de De illo quod est in eo Angelicum Quomodo subdatur coelestibus influxi
T De compositione hominis ex elementis. De generatione hominis. De natura sensitiva in homine. De natura vegetabili in homine. De elementari natura in homine. ἱἱ De instrumentis, quibus homo opus habet ad operandum & ad se con
servandum. per novem Prae icamenta.
1. De Quantitate hominis. la. De Qualitate sive de proprietatibus ho- lminis. l3. De Relatione hominis ad ' . m. alios
4. s. De Actionibus & passionibus hominis . lo. De ubi hominis, sive de localitate. l . De Quando hominis, sive de tempora
s. De Sit lis hominis vera ratione. s. De Habitu hominis. Habes hie Lector 36 Capita de Homine, in quibus quidquid in universa Physica , Uthica, Medicina, continetur, implicitum latet. Quomodo autem illa evolvi debeant, dicendum est. Primo uteris novem Artis nostrae de Quaestionibus Regulis. Secundo, applicabis species singulariam Regularum. Species Requiete de aestione Utrum, siant, ue- cessarium, possibile, impossibile, contingens. Secunda species de Quaestione diuid, seu de Definitione rerum, ut quid sit in se essen-xialiter, quid in alii; Secundo, quae sint ejus coessentialia ; tertiti, de propensiono extrinseca rei ; quariti de actibus, ut quid intellectus in intellectu sit, cognoscamuS. Tertia species Regulae de-Cur , sunt quatuor genera causarum : Causa formalis& finalis, causa essiciens, materialis. Quarta species Regulae de- antum, continet in se, quantitatem rei tam Continuam , quam discretam ; ubi de divisione rerum. lQuinta species Regulae de Ee, lQualitates rerum exprimit; ubi de habitu, dispositione, forma, hgura, agitur. Sexta species Regulae de - . uomodo, Modalitatem continet : quomodo sit aliquod totum in parte,quomodo pars in toto; quomodo totum transmittat similitudinem suam extra se pus de quinque habet, quas supra in speciebus in Quando, vide. Octava species Regulae de in Ubi, sive, de loco, habet uti prior species, quas suo loco traditas vide. Nona species Regulae de 'ocum, de quo, primitive, derivative, & possessive.
Ex his Regulis Quaestiones formabis boc
T. humanum corpm ita perfectum sit. ut quid perfectius feri non potueriς ρQuod sic. Quia species rerum iunt contracta maxima, quae sub statu iis conveniente magis perfici non possunt. 2. H. In quo con istat ilia perfectio 'sb. Consistit in anima rationali, nobiliori parte hominis .intellectu enim homo DEO Sc Angelis assimilatur.3. Iuanta sit ista perfectio ' Est tanta, ut homo solus omnia,quae in sensibili 3c insensibili Mundo existunt, intellectu omnia factus, comprehen
. ualis si ista perfectio' Illam considerari quoad corpus , & quoad animam : quoad corpus, nihil ipsi deeli potentiarum ad recte operaudum in omnibus.
rit' Quia bonitas DE 1 distusiva sui hominem creavit , ad gloriam
suam, ut eum cognosceret, amaret,
& tandem eo perpetuti frueretur. 6. Iuomodo perfectionem istam constituerit 'sb. Innumeris modis, operationibughumanis exequendis necessariis. 7. Ubinam perfectionem istum acquisiverit ps r. Originaliter in paradisb , per
propagationem verti ex seminali virtute patris in utero matriS. 8. uando istam acquirat , quo to ore 'sb. Originaliter a rerum primordiis, Adam , & deinde per successivam propagationem in hunc usque diem. s. Iuibus instrumentis operetur' Facultatibus tam interioribus quam exterioribus ; de quibus postea.
ad fimilitudinem & imaginem suain formavit hominem. His finitis, procedes ad secundam quae stionem, de compositione hominis; de qua
minem esse compositum ex corpore de ani
ma ; Deinde, quoad corpus, esse composi- Septima species Regulae de - ando, i tum ex quatuor elementis , mixtum per- Durationem rerum continet quoad tem-l fectum.
483쪽
Ignis enim maxime apparet ex calore quo abundat.
Aer in humiditate sanguinis & hali
Aqua in sputo, aliisque humoribus a queis. Terra, in sordibus & excrementis. Ignis enim agit cum igne seu calore innato sibi intrinseco re naturali. Aer cum humiditare sibi intrinseca & na turali.
Aqua cum frigiditate sibi intrinseca &naturali.
Terra cum siccitate. Quibus ad invicem operantibus nascitur miXtum. De quibus totidem novi tituli confici possint, progrediendo juxta seriem principiorum ; uti r
B. De caloris innati in homine. An, & quid; quomodo ;cur; quantum; quale; ubi; quando, Communicet. M. De talis caloris in homine. An ad omnia corporis membra se extendat; quomodo; cur; quando, &c. D. De conservat e talis caloris. An videlicet conservetur per nutrimenti assumptionem, an per nutritionem. Quid sit ista; quomodo; qualis; quando; ubi, &c. P. De potentia & essicacia talis caloris. An in eo consistat vita hominis; quid sit, quantus, qualis, cur, &c. istichin inectu, appetitu, virtute, veritate, gloria, pari pacto procedes. Deinde procedes ad Aeris, Aquae , Τerarae , propositos effectus; quorum unumquemque denub per novem aut octodecim principia dicta methodo resolves; V. Gr. B. De die sone aeris interni, seu spirituum halituumque diffusione in universum corpus. An; quid; Cur; quanta; qualis; ubi, &C. illa sit communicatio. M. De extensione; de duratione; potentia; instinctu ; appethu, &C. talis interni aeris de innati uobis. Iterum, similia propones de Aquae, sive humorum in corpore humano, dominio; ubi copiosa se aperit de quatuor humoribus disputandi materia. Et de Terrae siccitate, sive terrestri in hominibus substantia ad subsistendum ordinata. De Temperamento hominum. His quoque discussis, excurres ad naturalem hominum constitutionem , Complexionem , seu temperamentum: quodnam illud fit quomodo cognoscendum p &C. quae per 18 Artis principia hoc modo dispones. Ex quonam temperamento resultet persemor dc melior hominum complexio p. Ex quo; unde; quomodo; quibusnam de causis, corporum magnitudo parvi tas proveniat. D. Unde fiat, ut nonnulli homines longioris visie, alii brevioris, alii mediocris vitae sint & eX quo temperamento singula provenerint. 'P. Unde robur, fortitudo & potentia in nonnullis hominibus; & contra imbecillitas impotentia, dcc. 'S. Unde fiat, homines nonnullos esse sapientis imos, non alios stolidi mos, quosdam mediam rationem tenere. UVo. Unde contingat, ut nonnulli ad amores, amicitiam, Sc venerea tantoperd inclinen tur, alii verti contra. Vi. Unde fiat, quod homines nonnulli naturaliter ad virtutum exercitium inclinent alii contra ad milia. Ve. Unde fiat , quod nonnulli veritatis amantissimi , fideles, sinceri, candidi; non nulli falsi, infideles, dolosi , versipelles 3c mordaces reperiantur. G. Unde, quod nonnulli tantopere gloria & laude humana assiciantur; contra alii in famiae potius ex vitiorum quaestu sibi comparent laudem. . Unde tanta disserentia hominum, quoad ingenia, mores, inclinationes ; ubi de virtutibus Jc vitiis Nationum diversarum ingens discurrendi datur copia Cur homines tantopere felicitatem quaerant, Zc per diversia media in unum alia quem finem concordent. . De contrarietate hominum, de ingeniis, moribus, vita, inclinatione, sympathia
. De causis proximis hujus varietatis.
484쪽
siue COMBINAT ORIR, LIB. XI. s 3
S. De diversissimis mulis, quibus omnes homines in unum finem cossimant dii ubi de di versitate institutorum, artium, professionum, &c. cc. De diversitate finium, qua homines ad operandum moventur & incitantur. Cur aliqui homines majores aliis, ingenio, capacitatz, ubi de diversitate talen
H. Cur aeopases aequalibin, similes similibus tantopere assciantur. Min. Cur nonnulli, aes in ma, vilis a. & abjectissima opera facienda animum adji
Haec omnia ex Physiognomica arte, ex temperamentorum videlicet varia consti
tutione solvi possunt ό De quibus nos iuparticulari tractatu. Per D. De duratione quatuor dictorum humorum in homine; An videlicet semper sit eadem eorundem constitutio λ ubi dictorum humorum cum quatuor aetatibus, temporumque anni stationibus fiet comparatio ; videlicet de infantia, pueritia, seu adolescentia, statu virili , & duplici senectute; prima , & secunda, quae est decrepita; quae coirespondent verno tempori, aestati, autumno, hyemi. Ex quibus juxta Artis nostrae principiorum seriem fiet talis titulorum disposi- Per B. An temporum aetatisque mutatio senuatem temperamenti mutet pM. Ad quantum tempus se humana vita extendere posset juxta naturale temperamentum hominis D. Quantum durare possit, sublato omui excessu & intemperantia vitae γP. Quantuin diaeta in homine ad producendam vitam pS. Cur vita sapientes de philosephi utplurimum longius vivant , quam caeteri,
passionibus & perturbationibus dediti λVo. Unde proveniat tantus ad vitam conservandam appetitus 'Vi. Quales υires requirantur ad vitam in longum tempus protrahendum λVe. An teram sit, hominem, calidum innatum per medicamenta instaurare posse p. G. Cur senes depositis spebus humanis, quiete tantopere delectentur. Qtiae eodem modo per principia respectiva deducere poteris. Ut autem de his omnibus ratiocinari possis, sic age. B. Ubicunque est perfecta Sc adaequata humorum temperies, ibi necesse est, dari optimam & perrectam hominis temperiem. Hoc fit in hominibus optimis & ad magna peragenda aptis. Erg .M. Ubicunque est excessus alicujus humoris, ibi excessum quoque virtutis aut vitii consequi probabile est. Hoc fit in homine sanguineo, phlegmatico, melancholico, Cholerico. Ergo. D. Ubicunque non est duratio quatuor humorum in eodem statu consistentiae,
ibi temperamentum mutari necesse est.
Hoc fit iii quatuor aetatibus hominum. Ergo. Et hoc pacto per I 8 principia idem argumentum urgere poteris; de quibus nos 1use in nostra Physiognomia Combinata. Per P. De& efficacia quatuor humorum in homine: an possint aliquid in animam p Quid sit illa pCur tantas mutationes faciat successu temporis Et sic de caeteris ordine principiis progrediendo universam Physiognomicam artem exhauries; Cumihil proponi possit, quod non in dictis principiis per Quaestiones examinatis contineatur. Sed haec pauca de quatuor elementis, homInisque per ea constitutione suffciant. S. II. De gradu natura Vegetatilis in ho
Examinato primo naturae gradu in homine, videlicet elementari, procedes ad alterum naturae gradum, quae est vegeta
Quaecunque itaque de anima vegetante diei possunt, hoc pacto juxta Artis nostrae principia in titulos & capita dispoues. Mmm 3
485쪽
B. De perferitione animae vegetativae in homine; in quo illa consistat An rei'ε definiatur, forma sive actus corporis organici in potentia vitam habenti; pM. De extensione animae vegetativae; An divisibilis sit, an indivisibilis; an sub stantialis, an accidentalisp Quomodo moveat & opereturρ & sic de caeteris. D. De duratmne animae vegetativae in homine; an semper duret; A ad quai, tum se tempus illa extendat λP. De facultatibiti ammae vegetativae in homine: uti de nutritiva, augmentativa, generativa, alterativa, retentiva, digestiva, expulsiva: quid sit nutritiva facultas; quomodo homo nutriatur pS. De instinctu animae vegetantis ad hominem per nutritionem conservandum. Quid sit ille instinctus p Cur, quantum, quomodo &C. nutriat pvo. De appetitu animae vegetantis, quo ad individui conservationem concurrit per nutritionem; Quid sit ille appetitus p quantus, qualis, quando fiat pui. De facultatibus animae nutritivae; quae sunt: attractiva, retentiva, digestiva, expulsiva; de quibus per Quaestiones innumerae propositiones formari possunt.
An nutritiva ab augmentativa st distincta, & quomod5 p quid sit augmentativa facultas; in quo consistat λ
De veritate animae vegetantis in homine; an verh ea sitbstantialis, an accidentalis sit λ & quomodo illa cum sentiente & rationali in homine coexistat λDesine animae vegetantis in homine: an homo sine illa consistere possit: quid operetur; cur a natura collata; quantum se extendat, qualis sit, quanta sit, ubi sit, quando primlim incipiat pDe disserentia animae vegetativae in homine; quomodo differat illa a veoetativa plantarum ; an Gistinguatur ab anima rationalip 'De concordia animae vegetativae, sensitivae. & rationalis in homine: anima numero sit, an differentes, an forma substantialis; an accidentalis, quo modo distinguatur pDe contrarietate animae vegetantis in homine; quaenam illa sit; quaenam in la causet ρ rata. De causa animae vegetantis; quos effectus praestet in homine pS. De mediis animae vegetantis, quibus mediis ad finem consequendum utatur; . ubi de varietate nutrimentorum , tam salubrium, quam noxiorum.
Μ. De mavoritate animae vegetantis in homine; an major sit illa, quae est in plantis p uae. An aequalis' Min. An minor '. Omnes hae de anima vegetante propositiones possunt ampliari per 18 Artis nostrae principia , quemadmodum in praecedenti specimine factum est. Sed exemplum omnia
luculenter ostendet. Quaeritur itaque prim5; anima v
getans in homine sit distincta ab anima sentiente or intelligente ' quod non realiter, sed ratione tantum distinguatur. Quod ita per i 8 principia demonstrabis.
Per B. Illa non distinguuntur realiter, quae uti unum & idem simi in composito, ita essentialiter ab invicem separari non possunt. Hoc fit in dicto casu. Ergo. Per M. Illa non distinguuntur realiter, quae
non sumuntur tanquam peculi res formae in composito.
Sed hoc fit in proposito casu. EUO.
Rario. Si enim distingueretur realiter, in homine plures essent formae si)bstantiales. dc homo non unus homo , sed praeterea planta, quod absurdum est; inest itaque anima vegetans in homine, sicuti trigonus in tetragono, teste philosopho ; id est ratione tantum distinguitur, non essentiali-liter sive realiter. Per D. Illa non distinguuntur realiter,quae
simul tota vita durant; neqUC C-nim homo sine vegetatione aut sensit vivere potest. Sed vegetatio sive nutritio toto vitae tempore durat in homine.
Ergo non distinguitur realiter. Ratio. Quia vita hominis consistit in calido & humido, quod consumptum repa rari non potest, nisi per alimentum irintrosumptum, quo, quod cousumptum est,
486쪽
sce COMBINATORIAE, LIB. XI. 6ss
restauratur , nutrimentiaimque in substantiam aliti convertitur ; cum autem haec restauratio toto vitae tempore duret, patet
propositum. Per P. Illae facultates non distinguuntur ab anima rationali, sine quibus
anima rationalis operari non potest. Sed sine vegetativa, nutritiVa, a tractiva , retentiva , digestiva, expulsiva , anima operari non potest. Ergo. Ratio. Quia attractiva, calido & humido deficiente , natura per attractionem nutrimenti se reparat; & ne haec defluant,
per frigidum N siccum illa continet; dc perfecte digesta per calidum & humidum concoquit; ne denique a farcibus , quod salubre est, inquinetur, per calidum & hu midum separando purgat 5 expellit. Hoc pacto procedes per singula principia. Si ver6 jam quispiam quaerat;
quomodo distinguatur nutritiva se augmentativa ' R. per D. quod nutritiva toto vitae tempore duret, augmentativa, non nisi ad vigesimum quintum annum, juxta placita Medicorum; quem si attigerit, deficit tota , relicta potentiae nutriti vae jurisu dictione ; nam teste philosopho : omnia
viventia, quousque Vivunt , nutriuntur. uodnam autem nutrimentum sit ipsium ad prolongandam vitam , per 18 Artis nostrae
Bonum quoad substantiam, quantitatem, qualitatem.
Proportionatum calori naturali. Contiouatum.
Potens & emcax ad contraria calori naturali superanda. Habens instinctum Sc appetitum ad se distribuendum in membra vitalia. Virtute propria facile digestibile. Conforme calori naturali.
Haec eadem deduces per principia respectiva fusius Non debet esse ex disserentisim cibis; quia ob contrariarum qualitatum com I S.
Contraria & malignae qualitatis nutrimenta fugienda sunt. Debet eausare bonam digestionem, sine magnis faecum reliquiis. Debet eligi ex melioribus substantiis, pane, carne, piscibus, fructibus, Scc. ad finem propositum. Guajor nutrimenti copia uti gravat, ita vehementer nocet. Debet adaequari virtuti digestivae.. Abstinentia moderata semper prodest; quia perfecte digerit, omni superflui.
tate consumpta. f. IV. De gradu naturae Sensitivae in homine in communi.
Sensitiva natura omnibus competit animalibus; & hac animal distinguitur a non animali; de qua sequentes formabis propositiones. B. De persentione naturae sensitivae in homine; in quo consistat,quanta qualis,&c M. De extensione ejus ad omnia etiam minima animalia; in quantum se extendat; quomodo: ubi, &C.D. De duratione animae sensitivae , quanto tempore duret; an& quibus inter
P. De efficacia &potentia naturae sensitivae; an vera detur sensatio ; & quomodo illa fiat; quid sit: quanta, qualis sit, &C. S. De instinctu naturae sensitivae; an instinctum naturalem habeat ad sensationes manifestandas; quis sit ille instinctus, qualis, ubi, &c. . De appetitu ; an appetitus detur sensitivae naturae ad sensibilia; quid, quantus ille sit, qualis, ubi, &c. Vi. De virtute sensitiva; quid sit, quibus organis utatur; qualia sint illa organa, ubi, &C.
Ve. De confirmitate sensuum ad object a sensibilia. t G. De Ane sensitivae naturae.
487쪽
De organorum sensitivae naturae. Q uam sint Objecta, qualia: an detur objectum commune; an particulare. An motus, quies, ra, numerus, magnitudo, sint Objectum commune, & ab omnibuς seu sibus comprehensibile: Ubi de quinque sensibus; visu, auditu, olfactugustu, tactu. De uisione objectorum sensibilium ad organa. De contrarietate objectorum sensibilium; ut de luce, tenebris, diaphano, opaco , dc sic de reliquis sensibilibus. De causu sensationum quinque organorum ; quomodo fiat visio, auditio , &C. De mediis ad sensationem faciendam necessariis. Desne organorum sensationis. De majoritate sensationum; an in animalibus sensus sint acutiores quam in homine, & cur pDe similiti, ne & dissimilitudine objectorum sensibilium.
De tum organorum, tum objectorum sensibilium. . Ex EMPLA De quinque Sensebm, eorumque utilitare o nece sitate. B. De diffusione organorum ad sua objecta. M. De extensione ad singula. D. De duratione & conservatione organorum, P. De potentia & energia eorundem. S. De instinctu uniuscujusque ad sua objecta. Vo. De appetitu naturali ad videndum, audiendum, gustandum, olfaciendum, tangendum. Vi. De viribus & facultatibus singulorum organorum. . De conformitate uniuscujusque organi ad suum objectum. G. De quiete potentiarum in fine adepto: De differentia quinque potentiarum. O. De concordantia. . De contrarietate. x. De causis & effectibus, quos praestant. S. De mediis uniuscujusque ad attingendum objectum. m. De variis finibus, quos intendunt in objectorum attactu. visus AunditUS. olfacstus. Gustus. Τactus M. H. Min. De majoritate, aequalitate, minoritate virtutis potentiarum.
Horum unumquemque sensum si denub per Quaestiones discutias, ingentem paratam habebis de philosophia sensuum materiam; quam sequenti tabula ob oculos posuimus Curiosi Lectoris. TABU-
488쪽
In particulari sensuum operationes exponen S. sis.
B Utilitas &Necessitas. V tilitas & necessitas. Utilitas odoratus ad percipiendas rerum differentiaS. Utilitas &neces litas. Necessitas Tactus. M Visus organi fabrica. Organi auditorii fabrica , compositio. Extensito odoratus ad Omnia naturae objecta, odorabilia. Extendit se ad omnia gustabilia Extensius per omnes corporis partes. D Quibus modis conservari possit. Quibus laedatur ec conservetur. Duratio odoratus in nonnullis magna, in aliis parva. Duratio gustus toto vitae tempore, exceptis morbis. Durat toto vitae tempo
P De mirabili energia visus& potentia. De potentia audituS. Potentia olfactiva data est potissimum tum ad reficiendum, tum ad confortandum.
Vis & potentia famis. Qualitates seu potentiae tactus sunt: Cal. hum. Dig. sicc. cal. sicci frig.
S Objectum visivae Potentiae est lumen & color.
Potentia ad scientias discendas apta Objecta sunt odorabilia; subjectum, corpuS
Objecta sunt omnia gustabilia: subjectum in
quo recipitur sapor, lingua, palatum. Objectum omne tactile
Objecta movent appetitum potentiae. Appetitiva potentia multa discendi & audiendi. Odores aflaciunt valde, appetuntur a diversis diversit. Sine hoc appetitus non
est ad comedendum. Appetitus ad tangenduin voluptuosis; &displicentia in dolorosis
Visio non est emissiva sed receptiva. Objecta sunt sonii Sacu tus , graviS, reste XuS, uti in Echo.
Vires recreant, instauis rant odoratum. Vires sunt instauratio,& confortatio hominiS. Virtus tactus maxima
cit sive in dolorosis, sive delectabilibus. VC. Vera & falsa objecta visus , deceptio visivae potentiae. De veritate quae per auditum ingeritur. Discernunt odores Verum a falsa, malum a bono , salutiferum a non falutifero.
Salubre ab insalubri discernitura sapore. Tactu veritas a falso,dolorosum a delecitabili secernitur. G. Visiva potentia quiescit in notitia rei per visum Gloriatur in iis, quae audita sunt. Finis est alimenta a non alimentis discernere. Finis saporis seu gustus est conservatio hominis per nutritionem. Finis tactus est sensati .
Differt visiva potentia ab alia; a natura ad differentias rerum perci piendas instituta. De differentia auditus tam in animalibus , quam hominibus. Di Terentia odoris, dulciS, amari, grati, molesti. Differentia saporis, dulcis , amari, salsi, Rcuti.
Differentiae tactus sunt, dura, mollia, a era, lenia &c.
Concordant omnes visivae potentiae in obj ctorum perceptione. De concordia auditus in scholis. Concordia quia omneSeodem modo afficiunt. Concordia saporis in hominibus & discordantia.
intactu. . Visivae potentiae contrariatur opacitas, tenebrae. De contraria auditulsurditate. Odor, foetor. Contrarietas in sapore est inappetentia, insit-pidum. Contrarietas circa dolorem & voluptatem. I. Causa visionis est retina cum humore crystalia lino De causis audituS, quae sunt instrumcnta auri malleus, stapes, incus tympanum. Causa efficiens , calor externus, internuS, ignis, rarefactio.
Causa Laporis, permistio humidi& sicci per calorem.
Medium visionis est aer, aqua, vitrum. Medium audituS, aEr, aqua. Medium odoratuS, REP
Medium externum non est, sed internum. Medium, in striimentum ad tactum perficiendum sunt nervi.O .Finis visitonis est, scirerem visam. Finiis auditus est cognoscere verum. Finis est notitia differentiae rerum in dei ctatione. Finis per appetitum gustabilis est conservare
Finis est actionum integritas; sine tactu enim nihil fieri potest.
Major vis est visus in nonnullis animalibus quam in homine. Major in nonnullis animalibuS. Major in vulture, Cane, quam in hominibus. Major appetitus in Simia, quam in bomine. Major tactus consistit in applicationis vehementia
Equalis in iis qui similia organa habent. Equalis in aequali instrumentorum dispositione.
AEqualis in aequali organorum constitutio
Equalis in temperantia, in aequalitate succi &complexionis similis. Equalitas in mediocritate.
Minor in nonnullis. Minor ob varia impedi
Minor in nonnullis aut prorsus nullus. Vomitus in infirmis. Min. in leni seu levi at, tactu Haec tabula innumeras tibi propositiones sungeret de sensibus agitari solitas; Quae omnia iterum deduces perio Artis principia, ita ut nec numerus nec finis ut propolitionum inde eruendarum. M m ni 6. V.
489쪽
De Natura sentientis interioribus senisebiu. Hactenus sensus externos recensuimus; sequuntur modo sensus interiores, qui rerum sensii bilium species non solum praesentes, sed & absenteS percipiunt, causant, judicant, de diutius conservant. Suntque tres: Sensus Communis, Phantasia , & Me moria ; quae iterum immensam dabunt phi losophandi materiam , si juxta principia Artis disponantur. Sicuti; Quid sit siens s communis; an Unus, Vel multiplex; qualis, quomodo sit, ubi sit, &c. De Phantasia quoque innumerae propositiones fieri possunt: ut:
LG. De utilitate phantasiae, & quantum illa homini conferat; quid sit, quanta, qualis sit, ubi sit, &c.
De extensione phantasiae ad omnia, quae in Mundo sunt. De conservatione specierum in potentia imaginativa. De mira energia phantasiae, qua dissita etiam, ceu praesentia sibi imaginatur. De necessitate phantasiae ad omnes scientias acquirendas. De motiva potentia phantasiae, qua movet intellectum & voluntatem ad rerum propositarum acquisitionem.
De viribus imaginationis; ubi de mirificis effectibus foeminarum praegnantium in signanda prole; hominum quorundam. De conformitate phantasiae ad objecta extrinseca. De quiete & gaudio phantasiae. Per De differentia phantasiarum. I. De unione specierum cum phantasia. . De oppositione rerum sensibilium & insensibilium, quae in phau
s ci. De effectibus miris phantasiae in mulis, in pica muliebri, quam Graecit κίH ν vocant.
l m. De fine phantasiae ad attingendum intellectuale objectum. L M. Min. De majoritate phantasiae in multis hominibus; de minoritate. Pari pacto, de Memoria innumeras propositiones colligere poteris, procedendo juxta
seriem nostrorum Principiorum. V. Gr.
M. Min. De utilitate & necessitate memoriae, quam Bona, M. D.P. S. Vo. Vi.Ve.G. sit. De extensione memoriae ad omnia, quae vel audimus, vel legimus. De duratione memoriae, qua omnia, quae vel audimus, legimus, dicimus, conservantur veluti in gaZophylacio quodam inuumeris rerum speciebus
De mira potentia & essicacia memoriar ad repraesentandas sibi res praeteritas.
De notionibus rerum sensibilium , quae per memoriam fiunt. De insito nobis recordandi earum rerum nobis aliquando gratarum appetitu. De virtute memoriae, quae reminiscentia dicitur, quae se habet ad memoriam, ut actus ad habitum. De conformitate rerum in memoria dispositarum, ad objecta sensibilia. Gaudium & quies intellectus, memoria est. De differentia & diversitate memoriae in diversis hominibus. De unione rerum perceptarum in memorativa potentia. De oblivione, contraria memoriae; oblivionis prodigiosa exempla. De causis & principiis memoriae, sive de differenti complexione hominum. De medio memoriae , quod est organum ultimum in cerebro. De fine memoriae, quae est conservatio eorum, quae vel legimus, vel didi
De iis, qui magna memoria praediti fuerunt De similitudine memoriae ad alias res. De iis, qui exigua memoria fuerunt praediti. Quae omnia deduci quoque poterunt per novem praedicamenta, & delude per Subjecta universalia. H Gr. A. An
490쪽
A. An in D Eo sit memoria. . An in Angelis. An in animalibus sit memoria; quid sit, qualis, quanta, ubi, quomodo; quid instinctus , quid antipathia &sympathia. His pariter examinatis procedes ad affectiones sensuum, quae sunt somnus & vigilia ; De quibus quaeri potest: An somnus &vigilia sentientis animae affectiones sint; utrum tum animae tum corporis; utrum simnus & vigilia conveniant aliis praeterquam animalibus. Est autem somnus cessistio naturalis sensus communis & primi , atque exteriorum omnium ad animantium quietem & salutem instituta. Quam definitionem quoque aliis multis modis variare poteris : uti per B. Somnus est inhibitio communicationis spirituum animalium per obstructio
M. Est prohibitio extensionis spirituum animalium ad sensus externos, ob Vapores exorientes in caput ascendentes, viam obstruentes. Et sic de caeteris: De duratione, potemtia, instinctu, appetitu, virtute, veritate, gloria, differentia, concordantia , contra-Tietate, causis, mediis, fine, dec. quae omnia more solito examinata, totam exhaurient de
doctrina somni philosophiam , γειρομιώlειας sive divinationis specierum per somnium, Causas Jc principia aperient; ubi de somniis supernaturalibus, diabolicis, naturalibus, magnus campus disceptandi. Sed ne opus in immensum crescat, hic calamum sistendum duxi. '
Naturae sensitivae a sectibus se passionibus,
sise de appetitivae naturae gradu.Diximus hucusque de naturae sensitivae facultate apprehensiva, quae tum externis tum internis potentiis earumque affectioni
hus objecta iensibilia attingit; Jam de facultate motiva & appetitiva nonnihil di Cendum est; quarum quidem illa nihil aliud
est, quam ea vis animae, quae motus animales tum externos tum internos in corpore ciet; haec, qua animal sui conservandi causa inclinatur in suum bonum , quod sensus sequendum ; vel aversetur malum, quod iidem fugiendum probaverint. Quae quidem affectio seu πάθ' omnibus animantibus communis est ; Est autem haec
affectio duplex: concu stibilis & ir ibilis illa ultrci in bonum & delectabile fertur, haec per arduum & cum dissicultate ad il-
lud tendit. De quibus innumerabiles qum itiones moveri possunt juxta Artis nostrae
praecepta. V. Ur. B. De bonitate Sc malitia affectuum. M. De extensione affectuum. D. De duratione affectuum. P. De potentia & mira affectuum em-
S. De instinctu naturali affectuum in omnibus animantibuS.
Vo. De appetitu irascibili & concupiscibili. Vi. De viribus affectuum, passionum , seu
perturbationum animi Ve. De veritate aut falsiitate objectorum affectus alterantium. G. De fine affectuum, δc ad quid a natura ordinati sint. De differentia affectuum. O. De Concordantia affectuum. o. De contrariete affectuum , amoris, odii, gaudii, tristitiae, sympathiae Je antipathiae. I. De causis affectuum, ex quo immediate nascantur. S. De intermediis affectibus inter ex
M. De fine affectuum, scilicet prosecutione boni, & fuga mali. De magnis perturbationibus animi in excessu amoris, Odii, vindictae, irae. 2E. Quibus assimilentur affectus dc peta
Min. De minoritate affectuum. Quae 3c per Qtiaestiones examinata omnem de affectibus philosophiam exhau
An, quid, cur, qui . qaalis, &C. quaenam affectuum causa tam externa, quam interna; An gaudium sit dilatatio cordis; an contr1 constrictio ejusdem tristitia; Hisce adnecti potest, de sensitivae naturae locomotiva facultate, qua aui mal vi animi totum auteX parte movetur, sive de uno loco in alium progredi potest; ad quam tria semper sunt necessar : Quod movet, quo movet , de quod movetur. Quod movet, est causa vel finalis vel emciens: illa est objectum vel fugiendum vel sequendum ; haeCmovet de movetur; movet jubendo & το-lendo ; movetur quia ad motum incitatur ab objecto appetibili. Quo movet, est instrumentum corporeum, vel jnternum per spiritum vitalem motum. De quo complures propositiones juxta principia nostra enascuntur; ut de B. M. D. P. S. Vo. Vi. Ve. G. . U. . I. S. m. M. AE. Min. locomotivae facultatis; ubi de differentia motuum in voluntarios, naturales; M in m a uti