장음표시 사용
61쪽
Termini Compositi ad principium Appetitia imi reducibiles, informam bstu licuiu
Omne quod allicit. Omne quod bene afficit. Omne quod erigit. Omne quod ob absentiam boni amigit. Omne quod laetificat
Omne quod gratum& acceptabile est. Omne quod extollit. Omne quo ad aman- γdum incitamur. Omne esse & essentia rerum qua sumuS. Omnis propagatio qua in esse producimur. Omne sine quo nulla substantia agere potest. Omne quo ad agendum stimulamur. Ippeti
male removemur. Minor. Conclusio.
Gloriosum. Gaudium & desi derium. Concupiscentia. CupiditaS. Libertas , licen
3 tia. Omne pulchrum. Generatio.
Ergo sunt appetibilia. Lux . Vita, Calor,
Esse. Facultates ac Vires naturales unicuique Propriae. Metus , tristitia,
Amicitia. Gaudium. Liberum arbitrium. SpeS. VoluntaS. Concupiscentia. Consuetu
Cupiditas. Audacia. LibertaS. Oppo sita. odium. Nullum deis siderium. Malevolem
Aversio. Inimicitia. Tristitia. 1lliberum. Desperatio. NoluntaS. Inconcupiscentia. Insuetum. Nulla cupi
1. Quo majus est bonum, eo Voluntas, quae id appetit, est praestantior; ut Deus est magis amabilis Angelo, Angelus homine , homo bruto 3 c. Praestantior enim est Charitas Dei, qua amatur propter se , Charitate erga proximum, qua diligitur Deus. a. Omne quod appetitur propter se, praestantius est eo, quod appetitur propter aliud : Pr stantior enim Charitas Dei, qua amatur proptCrse, Charitate erga proximum, qua diligitur Deus.
quam appetitus finem: ut saxum appetit centrum, ut quiescat ; planta ut vireat, & vegetet ; brutum ut sentiat; & sic de caeteris.
CAPUT VII. Se Principio Virtutis.
Irim hoc loco considerata , est principium generale primitivum,& necessarium, quo non existente, Omnia vitiosa forent; & defianitur , facultas bonarum rerum, conciliatrix , & constitutrix , vis benefica rerum bonitate assectarum ; atque ideo omnium.& per omnia ; estque ratio, cur bonum, magnum, durabile &c. vigorosumsit, &virtutibus, viribusque ad operandum necessariis instructum. Virtus
62쪽
Virtus alia est, Spiritalis; estque quintupleX. Superinlesie lis ; est incognita nobis Dei Virtus G ut Virtus miraculorum per Angelos, & homines ; & praestigia per do mones permissiva. Intellii Hu ; sunt Sapientia, scientia, prudentia, & quae ad cognitionem referuutur. Rationalis 'i Continentia , mansuetudo, fortitudo, justitia, liberalitaS. Moralis ; quae mores formandos spectat. Theologica , uti Fides , Spes , Charitas, gratia , & charismata Dei, quae dirigunt animam ad Deum intrinsece.
Corporibus insita ; &quintuplex est. Animalis, iterum triplex: Sensitiva, & haec interior vel exterior; illa quinque sensus exteriores , haec interiores amplectitur. Motiva iterum est vel Naturalis, vel appetitiva. Vegetalis autem est, quae operatur, &consistit in generatione, auctione & nutritione, quae fiunt mediante virtute attracti-Va, retentiva, digestiva, expulsiva. Mineralis considerat omnes illas virtuteS, quae unicuique propriae sunt. Elementalis , quadruplex; Calefactiva, siccativa, humectativa, frigefactiva. estis, uti omnes influxus, ac proprietates siderum.
Termini Compositi reducibiles ad Virtut sub forma Sistogi lica comprehensi.
Aetivum. Passivum. Unio. Dilauio.
Fortitudo. Dignitas. Generatio. Nobilitas.
Δ'mne quod operatur. Omne quod fortitudine pollet & robore.
DOmne generationis primcipium. Propria vi
Omne quod potentiam pollet ad sed ta- ad agendum habet.
Omnes facultates natu-dum. res S. OmnesVirtutes morales,
petunt: uti & sequens. Omnis habitus supernaturalis & naturalis.
De actu respectu habitus semper concluditur affirmative, de habitu vero negative; uti omnis actus bonuS, melior est, dc appetibilior suo habitu ; ratio; quia sic habitus se habet per modum formae, ejus vero actus est operatio; forma verti, teste Aristotele, est propter operationem, & non contra. &
Cicerone teste: Omnis virtutis laus in actione consistit.
t. Omnis Virtus rei, juxta objecta men
a. Omnis Virtus minor cedit majori caeteris paribuS. 3. Nulla Virtus corporea sine corporis disjbositi beneficio dc organis ope- raripotest; ut visiva sine oculo, c lor sine igne. . Omnis Virtus corporea ita se habet in corpore, ut in cera imago. s. Vis unita fortior. C APUT
63쪽
C p UT VIII. De Principio meritatis.
Eritas secundam Peripateticos est adaequatio rei ad intellectum ; Secundum innos Veritas ratio est, qua omnia vera sunt ; Nam si Veritas non esset, omnia falsa essent, quod implicat. Est itaque Veritas principium generale, primitivum & necessarium ; hoc ipso enim quod quidpiam est, etiam verum est. s Increata Veritas Deus est totius Veritatis fons & origo non secus ac Sol & tu
men lucis font S. Veritas alia est Creata triplex est,
Rei Veritas est in essentia, moribus, actionibuS. Veritas intellectus est conformitas rei ad intellectum. Est conformitas rei ad lintellectum oratione vel propositione expressa.
Termini Compositi reducitises ad Veritatem ΘΩgi lica forma express
Omne quod adaequationem 3c rectitudinem intellectualem nactum est. Omne quod rectae rationis dictamine approbatur. Omne quod authoritate legitia
Omne quod testimonio aut jurejurando vero stabilitur. Omne quod esse deessentiam habet. Omnis definitio rerum. Omnis fides supernaturaliS. Omnis lex aut statutum, quod obligat. Omnia positiva & quaeciliaque actualitatem essendi dant. Omnes formales actiones es
Verum est. Vera sunt. Omnes operationes intellectus per Logicam rectitudinem consecutae. Omne Virtutes morales quae per rationis rectae dictamen approbantur.
Omnes leges & statuta quae publica au- . thoritate fulciuntur & confirmantur. Omnes confirmationes, iurisdictiones, testamenta , & similia juris acta. Omnia sabjecta universialia Cum omni- sed ad ea reducibilibus quae essentiam propriam habent. Omnis quidditas , materia 3c essentia
rerum , quae definitione cognoscitur. Omnis orthodoxa doctrina , articuli, Sacramenta 3cc. Omnes Regulae, constitutiones, Pra Cepta , ceremoniae obligantes. Omnia Entia. Omnes formae substantiales, & accidentales rerum.
De Ente positivo respectu privativi, aut minus positivi semper concluditur assirmative: Contr1 negative de privativo aut minus positivo. Ut omne positivum perfectius est Eute privativo. Sic omne videns perfectius est non vidente , lumen tenebris, justum injusto. Omnis Vita melior , major, durabilior, potentior , notior , desiderabilior , virtuosior , verior , gloriosior est morte, dc privatione.
1. Veritas ob repugnantium argumentorum dissicultatem rejicienda non est. a. Veritas odium parit. 3. Veritas super omnia tandem adversa
. Veritas in omnibus quaerenda. s. Veritas simplicitatis amica. CAPUT
64쪽
Loria est principium generale, primitivum, nec flarium , quia sinei gloria omnia laboribus, vituperiis& poenis essent exposita. Definitur autem Gloria, ratio, qua omnia sito modo
gloriosa sunt , id est , omnia fine suo &quiete sua gloriantur. Alii strictius defianiunt Gloriam , multorum bonorum ore celebratam laudationem , quando quis habet , vel habere existimatur, quod plures, vel omnes probi expetunt, quae de hominibus tantum dicta sunt; prior universalior est, & omnia complectitur. Dividitur autem in Adaequatam, & Ιn- adsequatam; sive in Increatam Sc Creatam; Prior est in ultimo termino Deus benedictus, ad quem omnia Ordinata sunt,& quem omnia ceu ultimum finem appetunt. Post
rior est delectatio , & boni fruitio , qua unumquodque quiescit, uti Lapis quiescit& gloriatur in quiete, centri adeptione; Minerale quodvis in appropriata sibi fodi-na; Arbor in fructificatione ; Planta in s mine . florum , foliorumque possessione ;Animal in conservationis vitae suae, sua quct propagationis speciei statu ; in divitiis duves ; in splendore & luce, ratione cujus quod primo latebat, cum laude apparet. Est autem Gloria Creata Vera &Falsa. Illa iterum vel Perpetua vel temporalis. Perpetua in seculo futuro & Vita aeterna Beatis & Angelis: Temporalis in hoc seculo mutationibus obnoxia, eaque vel Essentialis vel Aetiva est. Falsa vel inanis gloria, vel ratione rei, a qua sumitur, vel ratione ejus qui exhibet, vel occasione ejus, qui eam sibi usurpat. Ratione rei est, si non sit, si ignominios a & vituperio potius digna Ratione exhibentis, ut si daemon, si improbus, si scelestus eam proferat. Ratione accipientis , ut si sit indignus, si eam sibi usu pet immeritus, si superbus eam ambiat, sisseis meritis non Divinae gratiae adscribat.
Termini Compositi ad Gloriam reducibile onna Syllogis a expressi
Magnificum. honorabile, honorificum. quod tanquam finis appeti
quo ad perfectum statum homine dignum perducimur. cum labore parta fruitio. quod quieta bonorum justo-i xum possessione gaudet. Omne e quod felicitatem confert. quod potentia quieta pollet. quod inventa veritate cum gaudio fruitur.
sua sorte contentum. virtuose operans.
quod veritate fulget. quod in esse suo conserva
quod vitali motu praestat. quod naturae suae quiete frui
Beatitudo tum naturalis tum supernatur lis talis est. Omnis famae nominis': celebritas talisest. Omnis vera dignitas talis est. Omne bonum tale est. Omnis sapientia & scientia talis est. Omne egregium facinus tale est. Omnes divitiae justae tales sunt. Omnis honor & dignitas tranquilla tute durans talis est. Omnis principatus rebus bene gestis par-Sed ius talis Omnis nova rerum inventio talis est. Omnis ad prospera aeque ac adversa sustinenda promptus talis est. Omnis laudabilis conatus talis est. Omnes scientiae & disciplinae tales sunt. Omnia novem universalia subjecta iisque adnexa talia sunt. Omne vivens tale est. Universa natura, quae pro fine habet esse sui fruitionem & conservationem, talis est. Ergo
Omnes denique quibus alacritas est in facie in mente laetitia, jubilatio in Corde, in ratiocinativa solatium in anima gaudium, jucunditas in spiritu est, vera gloriae laude potiuntur.
Omnis felicitas & beatitudo melior, lassicientior, durabilior, potentior, notior, desiderabilior, virtuosior, verior& gloriosior delectatione & gaudio; quia felicitas est perfectior quam delectatio, cum haec quiddam sit ad felicitatem consequens.
65쪽
Definitio, Divisio, Applicatio Principiorum RespectiVorum.
De Dissemitia principio generalissimo.
Ypositis principiis absolutis, pro-
, cedimus ad principiorum Respe-' chivorum expositionem , ut quid' ex iis in Arte nostra emolumenti nobis emanare possit cognoscatur. Lullus haec distinxit in tres triangulos, nos iis tricis potius quam methodicis traditionibus neglectis ea quae & Artem sine confusione promovere, & ad majorem facilitatem deducere possunt, hoc loco docebimus. Sunt itaque novem Principia Respe
Contrarietas.ς Principium. Medium. Finis. Majoritas. AEqualitas. Minoritas.
l Min. cedentibus apparuit : Di ferentia, Concordantia, On sitis , Principium, Medium, Finis, Majoritas , sequat,
ce respectu sui relationem dicunt ad aliud, & pluralitatem quandam important. Sed haec omnia luculentius patebunt in sequentibus Expositionibus. Differentia primum principium respectivum generalissimum , substantiale, primitivum & necessarium est, omnes differentias includens, quia sine hac omnia essentidem , Omnia unum , Omnia indistincta, quod est impossibile: siquidem non ad conceptuum tantum Metaphysicorum varietatem a confusione vindicandam, sed & sub stantiam a substantia, genera a speciebus,& a speciebus individua, rerumque naturalium classes, unum ab alio, & singula 1 simgulis rite distinguenda , differentia ordinata est. Habent autem se distinctio & disse rentia , sicuti superius ad inferior ; Nam ubicunque est differentia, ibi est distinctio,
non contra i Nam inter conceptus quidditativos datur distinctio, differentia tamen ibi locum non habet. Unde in Arte definitur claritas absque omni confusione conceptuum ; hac enim bonitas a magnitudine, duratione, potentia, de quaecunque ad ea revocantus, distinguuratur. Sunt autem tres species Differentiae. Pri- 3. species ma inter Corporeum Corporeum, uti inter hominem & equum ; inter Plantam, & Lapidem, inter Coelum & Terram. Secunda inter Corporeum de rates Attiate; ut inter hominem & Angelum , inter animam & CONpus , inter formam & materiam, inter sen-1us exteriores & interiores. Tertia inter
resiectuale & Intesiectuale; ut inter animam& animam , Angelum & Angelum , inter Angelum & animam, inter Deum, Ang lum, hominis animam. Quae quidem species ad omnem confusionem vitandam novem plici distinctionum serie explanandae sunt; quas antequam assignemus, duo praesupponenda sunt: Quo- origo dif-rum prius est , quod omnis distinctio vel differentia ab extremis denominationis seu specificationis exordium sumit: Nam si Extrema , entia rationis fuerint, tunc distinctionem rationis intervenire necesse est; si formaliter verci inter Extrema occurrerit,
inde mox distinctio nascetur formalis; & si Extrema realia fuerint, realis; & sic de reliquis distinctionum gradibus idem statuen dum est. Alterum praesupponendum est , quod Disseren-Differentiae seu distinctioni non potest ad-Jungi major aliqua UlΠerentia, quin moX alteri sine
quoque ipsa varietur distinctio ι siquidem mutatione ex Aristotele constat, species definitionis& formas rerum numero comparari, cui
sicuti non potest addi unitas, sine essentiali numeri variatione; ita quoque differentiae,& distinctioni nulla vel major vel minor differentia addi potest , sine variatione E tremorum, uti postea ex praxi patebit.
66쪽
Termini ad Di rentiam reducibiles.
1. Aliud Aleitas. a. Alterum alteritas. 3. Conferentia. 4. Confuso ex pluribus. s. Discordia. 6. Discretio. . Disparitas.
g. Distinctio. s. Dissimilitudo.
1 o. Diversitas. 11. Divisio. 1 a. Remotio. 13. Transpositio.
Termini Compsiti ad Si frentiam reducibiles, forma D ica expressi
Omne quod respectum dicit ad aliud. Omne quod tendentia alterum dicit. Omne quod per dispares gradus in unum coalescit. Omne mixtum eX pluribus.
Omnis Antipathia & Sympathia rerum.
Omne quod re vel ratione ab alio separatur. Omne disparatum sive quoad se, sive quoad aliud. Omne quod re vel ratione distinguitur. Omne quod comparationem involvit.
Omne quod dissimile sive quoad se, sive quoad aliud
Comparatum est. Omne quod diversitatem assimittit. Omne divisioni substans. Omne quod re vel ratione ab alio removeri potest. Omne compositum.
Distiniaetio dissert, Vel Numerica. Specifica. seu Essentiali. Generica.' Sed Se, totis subjectiva.
ουem Distinctionum.1. Disemctis Rationis ratiocinantis est, quam do V. G. intellectus de intellectu identice praedicatur; In hac enim propositione: Intellectus Divinus est intellectus ; intellectus in subjecto, ab intellectu in praedicato distinguitur pura intellectus Operatione, qui est primus gradus distinctionis. a. Di nctio Formalis tum datur, quando additum alteri variat rationem constituti, &resultat, quando aliquid dicitur de uno , & negatur de altero; & talis contradictio in eodem non est nominis tantum,
sed nominis & rei : in divinis enim dicitur aliquid de intellectu, quod non dicitur de
Voluntate . ut Pater formaliter generat filium intellectu, non voluntate; ratio bonitatis formaliter distinguitur a ratione magnitudinis, durationis potentiae &c. Et hujusinodi distinctio non tantum inter forma litates reperitur, sed & inter conceptus intrinsecos, videt. inter essentiam, materiam, quidditatem, simplicitatem dc existentiam. 3. Di in Ilo Modalis est, quando unum Modalis. superadditum alteri non variat rationem constituti; ut finitudo, excellentia, contingentia ; homines enim dicuntur finiti quia dem , sed non disterunt per finitudinem; dicuntur excellentes, non tamen per CXcelulentiam distinguuntur.
67쪽
Realis. 4. Di notio Reesse est etiam in Divinis, quia personae vere & realiter distinguuntur inter se ; Pater enim operatur respectu Filii, & Filius respecta Spiritus Sancti; has enim actiones supposuimus. Numeri- s. Disinctio Pomerica est respectu individuorum ; in Divinis haec Distinctio locum non habet, cum in iis non nisi tres discretionis numeri sint , qua Numgrum tern
rium constituunt , & sic differt ab omni alio numero ad extra. Individua vero alicujus speciei non differunt specie,sed numero. Specifica. 6. Distinctio Speci astu es Sentiastis, quae intervenit inter diversa speciei animalia; ut inter Socratem & Bovem major est differentia , quam inter Socratem & Platonem; Nam illa dicuntur habere diversam essentiam, quorum species sunt diveris Generica. Distinritio Generica vocatur , quando
distinctio cadit inter illa, quae genere sub- alterno differunt ; nam plus differt Angelus de Leo, quam Leo & asinus. Sed Leo& assinus differunt specie . Ergo Angelus &Leo disserunt genere non generalissimo, sed subalterno, in quantum tum Angelus, tum Leo substantia est. Se totis Distinritiose totis objectiva est, quaΠ- subjς ii R distinguitur res genere generalissimo tantum , uti decem praedicamenta , quae distinguuntur genere generalissimo, secundum totam eorum subjectionem, quia quaecunque differunt genere subalterno,conveniunt in genere generalisssimo, videlicet in substantia; quae vero differunt genere generalissimo seu se totis subjectiva, non conveniunt in aliquo limitato, sed sollim inente transcendentali. Se totis s. Distinctio se totis obje Ava est inter diffe- objecti- rentias individuatas; omnia enim extra praedicationem entis eam admittunt praeter illa, uae ens formaliter non includunt; uti suntimerentiae ultimae individuales , quae in omnibus individuis specierum non inveniuntur , ut sunt Petreitas, Pauleitas &c. quae uti tantum non identitatem dicunt, ita
in aliquo tertio subjici non possunt; si enimens in suis rationibus includerent, illae necessario suis propriis rationibus distingue rentur, & sic daretur progressus in infinitum , quod absurdum est. Atque inae sunt distinctiones, quae totam disserentium rerum latitudinem mensurant, ita ut nihil in rerum natura sit, qudd non sub unam vel plures harum distinctionem cadat; sunt tamen eo ordine hic collectae, ut prima sit omnium minima, secunda m jor prima ; tertia major secunda ; quarta major tertia; quinta major quarta; sexta major quinta, septima major sexta: octava major septima; nona major octava. Ex EMPLUM I. De Distin tione Rationis. Ubicunque inter Extrema interveniuntentia rationis, ibi datur distinctio ra
Sed in Deo interveniunt entia rationis quoad nos, ut in hac propositione; Intellectus Dei est intellectus, & similia. Ergo. in Deo datur distinctio rationis,
Datur enim distinctio subjecti a praedicato etiam in propositionibus identicis , teste
De Disinctione formiat. Ubicunque dantur diverta formalitates, ibi datur distinctio formalis. Sed in Deo dantur diveris formalitates.
Ergo, &C. Major certa est. Minor pro
Ubicunque dantur conceptus formaliter differentes , ibi dantur formalitates differentCS. Sed in intellectu Sc voluntate Dei dantur diversi conceptus formales et Pater e nim non voluntate sed intellectu generat ; Bonitas non est formaliter magnitudo , Duratio, Potentia, & sic de
EXEMPLUM III. De Distinctione Modest. Quandocunque aliquod superadditum alteri non variat rationem constituti quo ad partes in recto, tunc datur distinctio inodalis. Sed quando v.g.unio superadditur partibus,
tunc illa non variat rationem constituti, ut supra.
Ergo datur distinctio modalis.
De Distinctione Reest. Ubicunque dantur plures res ratae & incommunicabiles , ibi datur distinctio
Sed in Deo dantur tres res ratae Sc incommunicabiles , Pater, Filius 3c Spiritus SanctuS. Ergo. Atque haec quadruplex distinctionis ratio Ques dianon creatis tantum rebus, sed Jc Deo convenit; Caeterae verti quinque distinctiones, Numerica, Generica, Specifica, se totis sub- nianti
68쪽
jectiva, & se totis objectiva, Deo non conveniunt, sed talia praedicamentis compta
De Di nntione se totis subjectiva. Ubicunque divisio fit entis in sua inferiora, ibi datur distinctio realis se totis
Sed quandocunqueens dividitur in substan tiam & Accidens, ibi Ens dividitur in
sua inferiora. Ergo. EXEMPLUM VI. De Di nctione Generica.
Ubicunque datur Divisio generis generalissimi in sua genera subalterna , ibi datur distinctio realis generi a. Sed quandocunque dividitur substantia in
corpus animatum & inanimatum, in
vivens sensibile & insensibile, in animal rationale & irrationale, Divisio fit generis generalissimi in sua genera
Ergo etiam datur distinctio realis gene
EXEMPLUM VII. De Disinctione Specifica. Quandocunque divisio fit specierum in individua, ibi necessariti resultat Distinctio realis specifica. sed quandocunque homo dividitur in Petrum di Paulum, ibi fit divisio speciei in individua.
Ubi vides, tantb esse majorem differentiam inter has distinctiones propositas, quanto ab Ente rationis magis recesserint, uti paulo ante docuimus. Nota quoque praedicatum semper latius patere debere subjecto, vel lsaltem eidem aequipollere, ad constituendam propositionem definitivam & apodi leticam. Positis Universalibus Distinctionum ra- tioniblis nihil restat , nisi ut paulli magis
ad particularia descendentes , & varios quoque Distinctionum terminos in Scholis usitatos Arti nostrae applicare doceamus;
quos si quis probe calluerit, ei nihil in quibuscunque quaestionibus etiam dissicillimis di luendis denegatum esse, dicere ausim, memor illius passim in Scholis triti : qui bene distinguit, bene docet. Primb itaque de distinctionibus, postea quoque de divusione dicemus, omnia, forma syllogistica,
prosecuturi, ut Tyro ingentem argumentandi sylvam praeparatam inveniat. Triplex in Scholis datur Distinctio: Rea lis , Modalis, Rationis; & haec iterum duplex est : Rationis ratiocinantis , vel Rationis ratiocinatae. Singulas definiamus Ex EMPLUM I. Distiniationis Reaia. Quandocunque extrema ita constituta Distin-1unt, ut unum sine altero esse possit,& unum ab altero separari, illa utique sive distinguuntur realiter. altero esse Sed Anima & corpus ; Petrus & Paulus; Substantia & Accidentia communia ita sunt constituta, ut unum sine alio esse possit, & unum ab altero separari. Ergo distinguuntur realit Cr. Ex EMPLUM II.
Distinctionis Modalis. Quandocunque intelligitur proxima Modalis quaedam Entitas ultimb determinans distinctio
subjectum , sine quo esse non possit, plum 'tum datur distinctio Modalis. Sed Sesso respectu sedentis est talis Entitas ultima determinativa subjecti, sine quo esse non potest, in quantum sub tali situ est. Ergo inter sedentem & sessionem datur distinctio Modalis.
Ex EMPLUM III. Distinctionis Rationis Ratiocinantis.
Quandocunque intellectus dividit in plura rem simplicissimam sine fundamento fingendi distin stionem, ibi datur distinctio Rationis ratiocinantis, sive
purae rationis, ut Scholae loquuntiar.
Sed quando intelligitur idem esse distinctum 1 se ipso res simplicissima dividiatur in plura sine fundamento Ergo. quando idem esse distinctum a seipso intelligitur, tum datur distinctio
Rationis ratiocinantis. Ex EMPLUM IV.
Disinctionis Rationis Ratiocinatae e formaliS. . Quandocunque intellectus rem simplicissimam distinguit in plures cum sundamento , tunc datur distinctio Ratienis ratiocinatae, sive ut Scoto placet, formalis.
69쪽
Sed quando in Deo distinguimus Bonitatem , Magnitudinem, Sapientiam, Potentiam , Durationem , intellectum, distinguimus rem simplicissimam in plures cum fundamento. Ergo. inter Bonitatem, Magnitudinem, Durationem, Potentiam, Sapientiam& Ιntellectum in Divinis datur distin istioRationis ratiocinatae sive formalis. Ex hisce nascuntur in Scholis varii distin istionum termini, sine quorum notitia nemo quidquam in studio Philosophico praesti terit. Ne itaque quidquam Arti nostro desiit, illos paucis exponam. Necessarium est, in omni scientia,ut data quadam propositione, quae duplicem sensum habet, illam per se
faterialiter. Cum Praedicatum aliquod dicitur convenire alicui ratione Uiit guttur subjecti per comparationem ad materiam; ut album est dul C. - ΦqVyd 6 Formaliter. Cum Praedicatum aliquod convenit alicui formae, aut Per mo- PrimQ dum formae, aut per figuram: ut album disgregat visum. Distinguitur
s Reduplicatiυe. Quando in propositione respicitur forma tantum. I Specificui . Quando materia tantum respicitur; ut Musicus est faber. a Nam Musicus in quantum Musicus, sive specificative sive mate- I rialiter , est faber, verum est. Reduplicativo sive formaliter, L falsum: quia faber potest esse sine Musica.s Formaliter. Quando aliquid asscit aliud per suam entitatem ; uti facit calidum calore suo informando subjectum. Essicienter. Quando non per entitatem immediate, sed mediante alio assicit subjectum; uti ignis efficit manum Calidam, ΠΟΠ per entitatis suae positionem in manu . sed per calorem productum in L manu.
Distinguitur laliquid 'Distinguitur aliquid
Formaliter. Quando Ens continet eandem formam, quae est in effectul a se producto : ut fit in causis Univocis. J Eminenter, Vel Virtualiter. Quando Agens non habet in se formam, i quae est in aliquo producto, sed virtute eam continet; uti pul per calefacit stomachum, in quo tamen nulla caloris forma pro D ditur. s In actu gnato. Quando significatur tantum terminus actionis; ut fit, Distinguitur I quando definio divisionem alicujus rei, dicitur divisio in actu aliquid η signato. F. i In actu exercito. Quando ad praxin proceditur; ut cum divido aliquod L totum, tunc dicitur in actu exercito; & sic de omnibus aliis. Distinguitur s Aritu. Quando res actu existit & simpliciter. aliquid q6. L Potentia. Quando est in fieri, idest, potest esse. Distinguitur aliquids Adaequate. Quando secundum omnia, quae res quaepiam continet, di I stinguitur: ita Deus est adaequatum objectum Theologiae. t Inadaquate. Quando partialiter tantum; uti Incarnatio Christi inadet
quatum objectum est Theologiae. Distiti,uitus cciiv c. Quando accipiuntur partes si q
3 Dictributive. inando singillatim acci- aliquid Distinguitur aliquid
Uts Materia & forma di-4 cvntur causare tan-
ium distributivd non collective.s Direme. 4
Intensive.s Intellectus cognoscit eris directe, negationes indi-Uti ς recte. In Moralibus voluntas vult delectatio-t nem actus mali directe, malitiam indirecte. Si quis studeat sine magno conatu per horam,& alius per quadrantem cum magno conatu; hic intensive plus studet; ille extensive.
70쪽
Multa hoc loco dici possent de aliis ternariis ; cujusenodi simi
Quo, & Quod. Immediatione suppositi, &immediatione Virtutis. Per se, & per accidens. Redicaliter proxime, seu formaliter. Ordine intentionis, ordine execu- Prior prioritate temporis, prioritate naturae, ordinis, tionis. originis, nobilitatis. Praedicamentaliter & praedicabi- Necessario simpliciter, & secundum quid.
Primarici & secundarici. Principaliter, & instrumentaliter. Habitualiter, actualiter. Essentialiter, accidentaliter vel integraliter Implicith & explicite. Adhaesive, intensiud, informative, demonstrative. os quidem, omnes terminos hoc loco divisione rerum : Primb Divisiones rerum fusilis explicare possemus ι Versim quia illi passim noti sunt, eosque Logicae Combinatae reservamus , iis explicandis non im
Et quoniam omnis distinctio nascitur ex examinandae sunt, ut integram habeas Di L ferentiarum realium notitiam , quas hic apponimus t sine harum enim exacta cognitione frustra in Philosophia labora
Schema Dialis divisionis rerum. Omnis itaque Divisio est, s Generis in species. Ut Animal in hominem & brutum. Specierum in individua. Ut Homo in Petrum & Paulum. Totius in partes. Ut CorIms humanum in caput, manus, pedes. Causae in effectus. Ut Uficiens homo in filios & filias quas generat. Subjecti in accidentia. MVirtutis in operationes. Substantiae in suas potentiaS. Absoluti in sua comparata. Unius in attributiones variaS. Mixti in ea ex quibus fit. Compositi in ea ex quibus
Continui in continuantia, Discernentis in sua discreta. Suppositi seu subjecti in ma, teriam & formam. Termini in ea quae ad eum
Stirpis seu familiae in suos assi-
Artis in instrumenta . in subjectas sibi materias & para
Exempla argumentandi ex Divisone rerum.
D; so Quandocunque fit diviso generis in spe
seneris in Cies, tunc necessarib resultat differen species tia realis.
reali est. quandocunque animal dividitur in Rationale & Irrationale, divisio fit generis in species. Ergo quandocunque animal dividitur in Rationale & Irrationale, necessario resultat differentia realis.1 I. Quandocunque fit divisio specierum in speeie
individua , tunc necessarici resultat rum in in differentia realis. dividua
Sed quandocunque homo dividitur in Ioannem & Paulum, fit diviso speciei in individua. Ergo quandocunque homo dividitur in Paulum & Ioannem, illic necessarici resultat differentia realis. III,