장음표시 사용
161쪽
S E T v k.J In nrodalibus propositionibus praeci ra ingenia remoranda non .sunx. Plus enim liabent ostent. tationis am utilitatis, tys Per multi auditores avidi res,quam veritatis sunt. sat igitur fuerit iuvenem, qui ad sublimio es properar facultates primoribus ut alut labris has degustare.
- inodi proprie Modales essi iant. Caeterum eum aduerbium ipsum verbum dete innat, id facit aliquoties quidem ratione res , hoe est, fio eati ipsiui verboquod per eius participium ex plicatW. Aliquando ratione tDoris, quod verbu consignificat. liquoties ratione modi verbi, quo sicilicet 'aria in nobis designatur afectio prout animus noster nunc adhocin cadisiudse inclinis quam GVciprooinde multo ni scatius eγκλιων, sed est, inclinationem,nω modum appellamus,νt cum optamus quippia,aut aliquem hortamur. Γνoties vero ratione composi rlanis 'erbi, quidem in ipse verbo intelligitur,qua
tenus ,erb ub ta intra se includit: de quo ita
Aristoteles imprincipio fere eius operis qἐπιριτρόκη νειαι idest, de interpretatione inscribitur. T D ipsum,inquit,s,'erbumpurum di eris, nihil quidE Hirsignificat aure io positionem quandam , qusim fine compositis,hoc est,ex remis,no est intelligere. Quo δει ut ex hac stiplici adverbi . terminati*Η masthi plices quoq; odi col statur. tiam 3 ex milius fisi militatessunt,qui modesς propo tiones enicere chris μ' eqspossint praeter quat ri me adverbialiter e ,
162쪽
bili, intingens,O necessarium. Nam cum dicit 1'iam Plato grauiter d butariauth q . scurr modus quide in νtraquepropositioneponitus, neutrae tamen ex ipsis 1nodalis dici debet i quoniam non tota
Hri s proposivionis compositio s
pars tantum: abera, mus quidem Abiectum, alteriai Nero praedicati . Quare quicunque modi partem propositiommaliquamison totam eius compositicium d te inent. nullo pacto eiusmodi censeri debent , ut ab his modalispropositiones dicantur.Sed nequemerum neque falsum,tales habentur modidicet ipsarumpro
positionsi compositiona determinent quoniam in his propositionibus,quae modis illis de emanantur, oppositio ct aequipesumtia haud aliter sumutur, quara in hisque pliciter inesse significat,vel ideofortassis,qu)d communes omnium propositionu ectiones,siuepassonessimi.Omnis quippe propositio aut vera, autD
tatione,verum Inter modos enuamerat, tame non constituunt modales proprie propositiones, propter eas r tiones hilas Caesarius affert. ,Π
Quid sit propositio Modalis, & quomodo secundum quosdam 'diurdatur MMalis igitur propositio est, quae modo ex his quatuis aliquo determinatur , eis odi suntpossibiis,Anposisue,contingens Est necessarium. Sane harick qm,qus ham definita est,esodalem compositam P Lun appetant,qua is ita definiunt, usit, cuius di resen Eliquo modorum determinatura dinu quid c in rinigetes triquod ex casu accusativo, verbo is ni
163쪽
to constructum es,quale est eum dico, Socratem currere Cum igitur dictu tale determinaturibuissenodi propositio Modalis coposita apellatur, ut cuius alterum extremorum est dictu, alterum, motas ex his aliquis, qui dictisunt vi,Socratem currere estpossibile. Idem huic quas ex aduerso aliamponunt Modalem , qua diuisam appellant, D ita definitit Modalis diuisa ess,e ius copula modo aliquo determinatur:ν sedentepose sibile es ambulare, quales etianumpropositionessimpliciter o proprid modales esse dicunt , illas aut e nousimpliciter , Fed copostas. Verum non ita Aristoteles cir Boetius, quoru Ῥterque de his propositionibus, hoe
es compositis si tamen ita appellare libet, oegrauiter est subtiliter sivum instituit tractata , de quibus etiam nos hoc ipsio tractatu agemus, ut qui A tele potius
D Boetiimautores haud dubiegrauissimos imitari volumus,quὰm leuiusculos,ct clamosos sophistas.
SANE. J Modalis composita est, quae habet partes dicti coniunctas,& inodum separatim positam, ut Caesarem esse elementem est possibile. Et in his propositionibus, possibilo ita explicatur,ut propositio possibilis,impossibile,ut propositio impossibilis. Modalis diuisa. J Modalis diuisa eu quoties inter partes,modus aliquis ponit, ut Philosophum n cesse est sapientem.Neq; leue est discrimen,si quis dumeta, &stineta garrulorum Sophistaru insidiicere velit, inter propositionem compositam, & diuisam modalem . Nam potest inquiunt modalis esse vera,& composita ex eisdem terminis constans,esse falsa,vi liaec est vera albuni possibile est ense nigrum: haec tamen falsa album esse nigrum in possibile. Haec est compofita, illa diuisa. Sed hic missa faciamus: sunt enim plusquam Cimerijs inuolut icnebris,&sulici, ingenia a cisciplinis Mijcuinti
164쪽
Quae si horum quatuor modorum ad signatum uniuersalia, tum particularia proportio, '.
. . sed ut harum deinceps propositionum inueste mus qualitatem muc quantitate; unde ct earum deinde oppositio intelligi possit,scire operaepretium est, hos quatuor modos sepe dictos agnam cusegnis tum, viniuersalibus,th particularibus habere covenientiam Iinitatemque rνt exempli gratia, necesse, cumsigno uniuersali affir=natiuo impossibile, cum signo niuem fati negativo porrὸ possibile cotingens qui duo modi hac in parte pro eodem passim accipiuntur cum mgnis particularibus affirmativis. Vnde ut Agna illa aliarum huius generis propositionu, subiecta tantu determinant, ita hi quatuor modi totam istiusmodi pro positionum compositionAquae 't iam supra dictu icti nomine intelligitur.
' SED .harum. J Vocet modales propositione habere quandam similituditem cum simplicibus. Nam ut in simplicibus ex signi, uniuersalibus,& particularibus quantitatem metimur e sc in modalibus a modis quatuor , quorum im- possibile,& necesse,modales propositiones uniuersales constituunt, possibile & contingens particulares. Istud iam doctrinae causae admittamus, est tantum si verum fateri volumuS,neotericorum coniunctum. Nihil enim tale ab Aristotele traditum legimus.
De qualitate simul,& quantitate modalium propositiontun.
Ex his igitur, si facile se quiuis videatur intelli
re posse , unde in his propositionibus tum qualitas, tum quantitas sumenda sit,tamen haud superuacuum erit, interim O illud admonere, in modalibus, tum
165쪽
Q ratis, tum negatio secundum modum si dia est quemadmodum in bis, 'sine modo profersitur, atq; inesse pliciter isi ur, secundum verbum, hoc es,copulam verbalem id quod his penὰ verbis ita ut solet omnia grauissime secundu Aristotelis rationcm Boetius armolauit. Quemadmodu enim cinquio in his , quae praeter modum quicquam esse,vel non esse proponunt, esse quidem Orion esse oppositiones, quaedam id spreMationes utit: res vero est quae subi' cituravi in eo quod dicitur,homo est, vel homo non est, homo quidem quatenus rem significatsubiectu est, oppositiones autem est praedicationes sunt, est O non est, ita quoque in his quaesecundum modum alique seuntur,esse quidem subiectum est,ueluti res quadam:m dus autemqui de ipso esse prydicatur. Vam cum diciamus, hodiepluuiam esse estpossibile: e se quidem iam
sulierimus,possibile aurepraedicauimus. Sicut igitur in illis, quae praeter modum dicuntur verbu tota vim praedicationis habet,it4 in his qus cum modo proferuu ηr, ipse modus. Et per hoc ut negatio missis ad vem bufertur,ita in his ad modum ferenda est. Sed hinc ad
V E M A D M O D v M J Aristo.iij cap. ij.lib. de interpretatione saecolligit: ut se habet verbum in simplicibus propositionibus,ita modus in m alibiis,at, in simplicibus a vc ho stimitur affirmatio, & negatio,ergo etiam in modalibus a modo.Et haec est plena huius cap. sententia.
opponuntur aule,ct haec quide inter se quatuor modis. Siquidem aut contraria inter se sunt, aut fu
166쪽
,ntrariae,aut coieradictorie,aut subalteras. nimus νo,ut harum oppositionem planius quisque discenterequeat, conuenientius erit hoc pacto eas dissono e , ut
modus ipsie subiectoverbum autem siue disium, quod
Noratur,praedicati locu interim teneat, tames perm-- de si e ves illo ordine d*onantur. Contrariae igitur
sunt νt necesse est hominElpirare, necesse est hominem
non spirare. Subcontrariae, ut possibile est hominem Pirare,possibile est hominem nonspirare.Contradidi riae vero,νt necesse est homine'irare, non necesse en hominem pirare. balterna vero i necesse ekt homi spirare,non necesse est hominem no spirare,stuae om
nia ut digesta sunt ita sese habere subscripta figura
monstrat luculentissime , licet modis in ipsisproposiationibus νbis fere variatis,idq; haud temere: quippe iuxta signorum responditiam:cum tamen i libeat,ex eisdem ubique modis eas describerepossis, suo videt cet quanque loco.
OPPONvNTvR.J Supra admonui ex sentetia Arist. iij. cap.ide interpretatiqne, in modalibus esse contradictorias oppositas propositiones. Boetius clatera effinxit
species. Contrariae. J Hoc exemplum non repugnat eXem
plo cotrariorum positorum in figura. Quia haec propositio necesse est hominem non 'irare,huic aequipollet, impossubile est hominem n5 spirare. Quare hae etia contrariq sunt: necesse est hominem spirare,necesse est hominem non seirare. Modo id doctrinae causi admittamus, necesse, & im possibile unis uniuersalibus aequipollere. Scd dixerit alia quis necesse est homine spirare,& impossibile est hominent spirare, contrariae non simi. Nam ambae affrinatiuae int. Aristoteles enim docet impossibile assirmativum esse mosi diui dil Haec obiectio eodem modo diluenda est. Nam secudum/- dod inani
167쪽
doctrinam Aristotelis eontrariae non sent. sed hoc Ioco im possibile sumitur pro signo uniuersali negativo,& sic negatiuam efficit propositionem.
S E QUU IΤUR FIGURA. Necesse est sominem spirare.
Impossibile est homincm spirare
De consequentiis, siue aequipollentiis propositionum modalium. Hinc iam ad consequentias , slae cui iuniores ducunt9 aequipollentias harum propositionum transea mus . Ad quas quidem intelligetas,duae regulae ab Iacobo Fabro Stapulen.traditae,plurimu nobis adiumemti ,pranare poterunt , si eas animo perpendamus , s mulque novoria comendemur,quas proinde hoc loco
168쪽
ludiicere placuit. Mide quoqj haud dubie faciet si
die figura,qθatuor angulis per binos diametros vi scripta appositis insuper quatuor ad hunc 'Uum inuentIs Mocabulis, rauicul; angula singulis , qob id ipsum artis vocabula haud iniuria dici possulit. Quibus tum
ita dispositis scire licet omnes xniuscuiusq; anguli propositiones inter se aequipollere, ae per hoc c3sequi sese
Caeterum ut nihil quod ad hanc rem attinet, nό intelligatur plane, horum quatuor vocabulorum ars etiamnum aperienda est. Sciendum itaque quod per a vocalem intelligere debemu .r,negationem in his propositionibus,neque ad dicitum,neque admodum ferendam esse . . Et vipere,addicta m tantum,ita peri,solum i renda est admodum: per u,Nero ad utrunque, Sed nue tandem ad ipsas regulas veniamus. Quaru prima est,
Si est aliqua propositioso sibilis, eadem est cotingens,
atque eadem non es impossibilis,er eius contradidi ria non est necessaria. Secunda,Si non est aliqua propositio possibilis, eadem non est contingens ,eadgaut est possibilis, se eius coiitradictoria Θ neι sarir . 'P stremo autem. exempla sumantur ex bis propositioni bus,quarum dicta squivalent propositionibus vel gularibus, et communibiss,boc est,quaru subiecti temminis i aut singulares,aut communes. Verum qu ties ex comunibus terminis huiusmodi coitueri ut propositiones tui si tres praecedentes,utpote deposibili, venti geli,est impossibilis,fuerint νniuersales quari de necessario erit particularis at contra,se prae lares tresfuerisit particulares,autaeerte iud struae,psar ea erit xnruersaseratque id quidi m is,quod σωθ imi
169쪽
nuunt regulsicum in Niraque dicitur,steius contra
dictoria est , vel non est necessaria.
S ci E M uagite.J Proponit certa certis vocabilia, quibus quipollentia, modalium cegnoscamus. A significat prppositioitem omnino assirma titiam. Et negativa dedicto. I,negativam de modo. V,totam negatiuam,& secundum dictum & modum propositionem. Si est aliqua. J Ratio huius eis quia possibile,&contingςnstinIer se equipollent, Ap=ηeeadet Ratio huius cst,cluia possibile siue contingens & thapossibile pr posita negati ealtei inaodo una , miniptallentes, ut recte sequitui posii bd te est csse; ergo non am-posi1bile est esto. Et eius contradiEAria. J Hii ius ratio. Si contradictoria propositionis possibilis esset neccssaria,duecsi tradictoriae estent simul verae. Nam possibilis potesselle vera ,&etiam necessaria est vera. Quare conficitur duas contradictorias simul esse veras. Eadem autem. J Quia pose sibile &impossibile aequipulient, fi alteri ita odorum negatio proi natur. Et eius contradictaeriae. J Huius locii ratio est . Si propositio aliqua noli est possibilis, contradictoria eius est pecestaria. Nam si eius contradictoria non est necessaria posset esse fusa, non possibilis potes: esse falsa:
ergo duae contradi rice erunt simul false. Siquitur figura ex propositionibus singularibus. In quolibet artis vocabulo quatuor constituuntur propositiones, quarum pri ma est possibilis, secunda contingens, tertia impossibilis, quarta necessaria : quq omnes inter se aequipollent, & mu- tuo se inserunt. In figura' quae ex pfopositionibus communibus co istat,in duobus vltimis ordinibus, scilicet subcon- trariJs, in quibusdam exemplaribus vocabula artis tran- posita sunt . Nam in hoc ora ine, omnem hominem cu r xe est possibile, notandum est vocabulum artis: amabimus.
Ini eo vero omnem hominem non currere, notaudum
170쪽
Sequitur figura ex propositionibus singularibus .
a Socratem no currere Socratem currere non
Socrate non currere Socratem currctre non mnoseotingens. Cotra- es contingens. a Socratem no currere ria socratem currere est
Socratem currere es socratfm Don currere
Socratem eui νοe est Merarem non currere
2 Socratem currere est ' Socratem non currere contingens. subco- est contingens. aeSocrate currere no trarie Socratem no currere g
est impossibile. est impossibile. :