장음표시 사용
171쪽
. . Sequitur figurae ex propositionibus
r Oem h-nem no currere Oem boam currere
non e possibile. non es possibile.
Oem hominem no currere Oem holam currere tri no est contingens. Cia - no est cotingeris... Om bolem no currere ria Oem horem currere, es impossibile. en impossibile. in Quenda homine cur u 1 Alique homine non aes necesse. currere es necesse. ιλ Oem hominem curreme haem non ent e triens sibile. re eIt possibile. e Oem hominem currere Oem borem no curre- Pest contingens. Subcs- re es contingens. VTOem honin currere traria Oem holem no curre pnon es impossibile. re no est impossibile. 8 Alique boum non curre'Quenda bolem curre re non est necesse. re non est nec se.
172쪽
Sed ct de conuersione harum 'propositionum iuxta seruatim prius ordinem dictaum deinceps. In quo quid paulo biberius expatiari liceat propter eos , qui hac in parte ors eiusmodi ordinis propositiones , ut sequi ctere inter se νbiq;, ita ct couerti dicis,idipsum re tenean perpera,' sividerint: nos vero Aristolan primis ipsum,&post b c Boetium, post Nirus I cobum Fabrum Si uti sequentes , non peroia id ita se habere,vel ex iis i oneis ostendemus. Insuper auter illud nunc etia mirari subit , s pleris in re plane erspicua,vel acta odio agunt i in prouerbio est, Nel certe nimia interdum prolixitate Un adeo laborant, ut eandem re non modo luce sua priuent,sed ct obscuriore relinquant, ganuenerint.Contra vero, in re quae
ex sitione aliqua iudiet, Nel tepus in ea prorsus male collocant,νel ita re illam oculis vi τυ conigentib. pratereunt,νt non ta neguereZ ignorare vidiantur.
um . refert dicere ii in propositiones in suo ordine aequipollere inter se conuerti perinde, cum in hae propositiones, que de impossibili sunt , id nequaquam
admittant, videlicet πt couuertantur e cu vera
sit, Ps dicit, nem substantia esse holam es imposibile salsea in erit haec, quedam bolem esse sui antiam' est impossibile.Quocirca nec Aristoteles ipse demora-liu coouersione tractans eminit usquam deproposia ione, tinpossibili . Ω'od profecto ct Iacobus Faber est 4knses aiaduertis es,tales regulas de hmoipropos Aonis conuersione posuit Si couersa, inqui impossi-bius es,no oportet convertente eius esse impossibilem.
173쪽
Items Guer afuerit possibilis canungens, aut neces saria, eias Toni rartens possibilis,contrigens, aretale cessaria erit.V ide conuerso in ea quae de Usbili omnem homi
neni possibile, siue contingens , creo.
quoddam album esse hominem est impossibile, me ιυu tingens. Et in ea militer id ueri et, quae est do nec sario, H omnem hω em esse mortalem Wrire se, go quoddam mortale esse homi n est necesse . . quid inali' q9ot generibus propositionuna usi .παniet secundum duplicir conuissionis regulas si rap0sitas. Atq; hoc ipsum est,quodῖior AriRoteles ad sic modum proponis,ubi de Diamin propositionum cotinuersione agit. rim autem modo inquit de ne cessariis propositionibus se habeti: cst in conting lit bus, quomodo tu his,quae abso te di nuribocpliciter Anesse igni cant. h unius ordini; inter se
aequipoll*nt:& mutuo se trahunt consecuso, sed non iaccesei lo intc se conuertuntur. baan cpi uersione necesse est . terminum sit biectum transponi in pridicatum, & predica- tuna an urbi octuin: ire aqilipollentia autem satis est coni - que rςq c0lligit ox lint reddie, Si conuersa. iret ista omnem subsia iam csse hominem hst in postibile. refiet Jhic locus est apud Aristote. tcrtio capite primi libri Pratartura,Propositiones de contingenti,necessario,pos ibili,eo' ciciar natruo conuertuntuit, ur profositiones siniplicesI
contii gens dicattit c ὀ iarii autem continge is quod diciturrim ubiq; in his propositioni 9us tum possibili signifi- rtionem habere costat baud abs re Juerit, antoquam
174쪽
- huic trastatui finem imponamus, eius 'ominis multisplicem signi alion breuiter exponere. Itaq;scie qum, quod contingens tribus dicitur modis. Dicitur namque contingen ct quia necesse rium est, ct quodno' necessarium, ct quρd ρsibile est , Primo igitur modo contingens necessarium idem sunt. Secundo con fingens ct non necessarium. Ter fo contingens possikiis,ursus autem contingens, q'od secundo modo distum est i deducitur dVnde incontingens ut plurimum lue quq frequentius est , est contingeni rarum, est incontingens νtrumlibet Contingens Ni pserimvmemquod in alteram: partem plus Nergit, ut hominem in senectute canescere. 2Nam id quidem si equepter accidit: potest tamen etiam non canescere iam senex quispiamD s. Vnde ct cons ingens natum idem a pellatur.Contingerammmo, visqdientem rcperire thesaurum. Id enimst aliquando con yng t, rqvissimi t men est Contingens Nero 'trumlibet, quod indifferens dicitur , id est, cum disimus sedere qMempiam qui vigilare,iuod ρηρὲν de ita demitur . 'trumlibetes cuius indiscretus euentus est,hoc est,quod aequaliter euenire,vel non euenirepotes . Et de mρdalibus νμhrsem hactenus.
apud Aristotclcm duodecimo sapite primi Priori mihi modi adseruntur, hoc ipco, ut secundiam diueisu Da modum contingentis, prpp'sitiones stiμerso modo SODucret
175쪽
b. V PER EsT Vt ad eam tandem pervcniamus, se huius artis partem, in qua tota vis artis sita est S nempe inueniendi & iudicandi. Nam si Dialectica Iut a M. Cicerone non ta eleganter breuiterq: , suam grauiter& vere definitur) di ligens disserendi ratio est, fieri profecto non Pot, ut ab inuentione ipsa sit separata. Siquidem disserere hoc est, disputare diligenter nemo poterit unquam de re quapia, nisi inuentis a se prius argumentis, quibus disputatio ipsa fulciatur,proccdatq; legitime . Rursus autem & ob idipsum a iudicio abcsse nequit,quo is qui discrit, perpen
dat examinetq; tum inuentum nuper argumentum, tum ip sius disputationis institi metum, nempe argumentationem,
quod certe nisi ritem formatum fuerit parum aptum idoneum ve ad disputandum adhibebitur. Porro pars illa que de inuentione tractat,topice Grece, Latinc localis dici po-tCR. Ea vero pars, quae in iudicando posita est.& quasdam discernendi regulas subministrat , analytice a Graecis dici- tia T, a nostris resblutoria. Huius rursus duplex ab Aristot Io partitio traditur. Siquidem ea pars,quae de propositionsidia rictura considerat,& formam duntaxat syllogisimi molit, docens interim premisis, quas vocant,site dispositis, necessario in his coclunonem sequi,prior analytice dicitur:quae vexo de ipsis inuentis iudicium teri, hoe est, ostendit utrum irae inuenta sunt,coyeniant necne rei in disputatione proposite,posterior analytice nuncupatur: quod nilirum tria
latas ni modis t quippe hec ipsa vel de necessarii iudicat,&UCmostratio appellatur: vel de veris milibus uel probabili-Baa-peculiari nomine Dialectice dicitur: vel de salsi, dc K A camil
176쪽
uillatorijGS Sophiltica nuncupatur. De quibus s noulatim per ordinem deinceps tractabitu i ,3t primotium .dem de Syliogismy formaque glinaetationis,culus,etiam preter syllogiisimum aliae tres tradutur species, enthymema, Inductio, Exemplum , quae ipmina d. fybs sinum ipsum, veluti ad quandam mensuram redues s let. Quonia autem omnis argumentatio omni que syllogismus, proliunt nibus struitur, atque hae terminis perficiuntur, a propolitiOnibu, & terminis hunc tractatu inchoandum esse statui' u , idque etiam non absque
H t e traistatus iudicio meo omnisi est utili Us: ninet enim praecyprium Dialectices partem,nimirum rata nationem. Nam cum tria sint Dialectices iii strutrienta, Utio,divisio,raciocinatio; haec est lica qua omnis labor taindustria differontis versaturV nc sineoi copum semper spectamus, ut aliud ex alio conficiamus. Et si en .dialectica doeet rem uniuersam dis ibuere in parte, latantem explificare fi aiendo, obscura explanare interpretando, ambiouam primu videre,deinde distinguere:tamen illud navi to maximum eli quod tradat regulam qua Vera & iudicantur,& quq quibus sint vel non sint consentanea. Slarius i. hac prcsatione iiiventiori en, & iudicium ad dialvetica n pertinere docet. I ii uentio certos loco, ostendit, eQuibus argumenta in rem quam lite probandam aut retet
lendam promimus. Iudicium est quod praeceptam quedamar umentandi tradit,unde cogno imus,an nauenta liti mati colaueniant necne. Cetern ira, Caesaruis ordinem naturalem turbare videtur. Initentio est prior ordine naturae,iudicio,vt Cicero initio Topicorum ad Trebatium docet,ergo etiam prius tractanda epat: hic autem Cel 'rius pertractat iudicium & tractatu nono inuenti one. Sinuola SIM plexa hee est obiectio,in qua diluenda magiiorum phi Jolmihorsi magna ingenia impedita suerunt, post oninium opseniones exciisias& examinatas cogitaba aliquando, ait eam obiectionem hunc in modum diluere possem. Inuenti νω-
hine naturae prior est iudicio prius hiesim inuenire
177쪽
Mitide iudicare de inuentia) Iudicium autem Ordine doretrint,commoditatis,facilitaris,est prius inuontione. hanercna planius & apertius in gratiam iuniorum explico. Postquam O es xius expositit voces sinis lices, de prope sitiones, ordo Eoctrineo methodica rarib cssagitabat, ut argumentationem & eius formas, que A prὀpustionibuς constant, pertractaret, & eodcm modo intelligendus est Aristoteles
inuentio continetuρ. Scio tamen a quibusdam ingςnio
in libris*yriorum S Poste roru non solum docet iudicium. Ad uriam spventionem terna iiii medi; in syllogistio gens libris Toticoruna docet inuentionem dialectici:at syndgica iis generaliter sumptus; stprior syllogisitio dialecticό, ergo etiam inuetia syllogismrmn ei atim sumpta est prior timetione syllogismi dialectici dis es igitur eo recidit yt duplicona constitue ς cogantur inuentionem :alteram pertinente ad genus scilicet syllico. mum,altera ad specibin scilicet lyllogi suum dialecti u sieetiam libri Posteriorum, ut hac exabundant i ad ijcia, optimo ordine prπonuntur libris Topicoru. Na in libris po- secretorum Aristoteles dissi rit de syllogismo demostrativo, qui longe est nobilior syllbgismo dialectico.ad eunde modii inuentio syllogismi demonstratiui,eis prSilatior inuention eurit itai dialectici, his ita pr positis ad re redeamus
Probat intientioncm pertinere ad dialecticam aria, gumento sumpto a finitione dialecticae,quo argumeto Trapezutius initio suae dialectice usus csti Ea vero pars. J D et iudicium ad dialecticu pertinere. Hi ius rursus.J C sitrius
erudite & ingeniose ut mihi videtur separat argum et uni libroire .Prioriae a libris Posterioru Na in si bri Pribru sitatactura ni pr Upositionum & sorma syllogismi edocet, e quoa modo ex his con lusio confiatatur,at ἰὼ libris Posteriorum docet quomodo iudicandum sit de inueritis an ilicinati pronosito eo, ueniant. Eis non sit in laesi ius quid scriptum haeiae resta numerosa interprctum tui ba,I hqma,Burano Ni
178쪽
v phor mirifice tamen mihi placet haec erudita & ingeniosa caesarii sententia.
De propositione materiali syllogis mi principio.
Propositio igitur est oratio Hirmativa, vel negativa alicuius de aliquo: hoc est, oratio in qua alia quid de aliquo aut Gyrmatur,aut negatur. tusemodi sata sunt propositiones in primis Categorica , quarum quidem haec uniuersalis est, bee particularis illa vero indefinita. iuersalis quidem, que aut omni,aut nutili inesse quippiam significat.Particularis νοὸ que ali
j,aut alicui non, ut non omnGIndefinita Nero, qua
inesse quidem,vel non inesse significat, sed absque uniuersalitatis particularitatisve nota.
Propositis igi/ur. J Propositio hie finit per assirmationem di negationem,quia hic spectamus propositione, ut pars est syllogismi , quem necesse est affirmativum aut ne atiuum esse, nec hoc loco veritate,aut salsitatem anxie ob uamus at in libri de interpretatione, propositio finitur quatenus vera aut falsa est.Nec incommodum est genus finiti per species quando nobis proprie desunt disterentie.
Terminos hac in parte Aristoteles primum defi-- , in quos propositio resoluitur , ut praedicatum de quo ipsium dicitur,quod proinde subiectupropositionis appellatur vi huius propositionis , omnis homo est animaluermini sunt homo atque animal idcirco quod
179쪽
T H A C T A T V S. V. i iis eos principaliter ipsa re*luai. Et termini quidem i dicti sunt,ueluti in agro limites, nam ut his ager sinitus de naturista terminis propositio vi dictum erist
perficitur. iusinudi sisnt plices inprimis, signi
ficatina voces inter quas p cipue habentur nome est
verbum stan tu has propositio rectὸ re*Iustur,ut ex qAibus composita est.Fieri innoti potest,ut alterius resolutio procedat, utpotd in literas,aut in 10stabas,quoniam hae,ut alibi dictum est significativa nonfunt.
TERMINOq.J Locus hic est apud Aristotclem. primo capite primi libri priorunt. Aristoteles breuitat1s studio s.finitionem, & diu1sionem te nunt simul complexus est terminoiuria enim ali subiectus,de quo G s quid dicitur,aliusprqdicatus,qui de alio dicitur.Et terseim JTerminus propositionis dictus est per tractationem a limitibus agrorum,& ab eade similitudine. Aristoteles. iiij c.j.Iib. Topici finitionem terminuiti voeat,scc terminum Ouid.hbaj.riosiorum eleganter describit. Terminesve lapis ,sive es defessu in agro.
Stipes ab antiquis tu quoquo nomen haberi
syllogistriorum principiis regulatiuis. Caeteriim, ut ad renavis yllogismorumformati Bem conexionems nosse oportet, quid propositis, quid item termini, qua ipsiusfyllogi i maferialia princi
180쪽
.iquo Iro dicatur animal Ergo Ma de. 'thoinine ahὶ-mal p dicatur cv de socrate oe Tlatone mo vero de quolibet particulari bomine praedicari pol. eo e item definitur intoto ron essu ue de nullo pi di-eari,quoties nihil estis ere sibi itide qindicat prydicara ,hoc es ,d quo prNicatum no rem eatur: Nilus et propositione nullas homo est lapi Pisa de omni ho ire negatur lapis, de Socrate 8 Imatone, di de aliis ita in omnibus parti uri s hominibus ncbtur Sauὰ sciendum quod in toto esse, Ο dici de omni,vem
Dulce sie habEt. a si quid de omni aliquo praedicatursa de ρ ιο illud pi dicatur , in toto eo est quod praedica
tini, Pt de omui homine alii at . In toto ergo animali homo es,veluti par quaeda intra suu tollim latcs quo
dam do. Hactenus de prircipi's stilo mi, tam ma- tehalibus,quam regiit nunc ad lassia inum i
sum transeamus . l γ p 1 N i Τ v dicpde orphi, sum tur huc regilla , quicquid ge subie sto chaol iam dicitur, ut de omisi dicitur er duqtio libri contento suo sit lactoi. Per hoc prin riptu confirmant syllogismi assii matiui. Ab eodem.JEx hac finitione dici de nudo hac regula colligitur, qui hii id de stibi cicto aliquo dicitur,ut de nullo remouetur et asi ζψ η'Od- oncinentur hoc principio conrfirmatu bllogismi negativi.
Syllogisitatis est ratist , in qua mibusdam positis,aliud quiddam abbis,qus polita sunt, ex necessiat is accidit, quqd haec sunt. Sand hoc pacto abs testis sio desinitur in Gh ps,cuius definitioni Boe