장음표시 사용
201쪽
en,qilia dantur ut vulgo loquimur tornuni in quibus om-Di S. quib. nulli, hoc est, idc exti cmum omni subiecto verς
inest et,&ab eodem vere rena oti erctur, termini in citrab.Omni,animal,homo,equus,si colligcndo,ois homo est animal, nullus equus est liomo,ergo omnis equus est animal, termi
ni in quibus nulli,animal aomo,lapis,sic colligendo,omnis homo cst an inlat,nullus lapis est homo,ergo nullus lapis est animal . Innumera hii usnodi exempla sinat apud Aristo t. quarto,quinto, sexto cap. j. lib. Priorum. ειanquam in se tia. J In tertia figura concludendo uniuersaliter,non dantur termini, in quibus omni vel nulli, quia id nunquam conti agit,nisi qm ndo erratur in dispositione maioris vcl minoris Propostionis. In tertia autem figura, quando colu ludimus uniuersalixer,est error in conclusione, non ita ante sedente In secunda.J In secunda figura dantur termini,in quibus omni,& quibus nulli, si maior sit particularis,in quib. omni,vt animal,homo,cquus,aliquod animal cst equus, nullus homo est equus,ergo omnis homo est animal. termini in qui-bris. nulli, equus, animal, lapis, aliquod animal est equus, nullus lapis est equus,ergo nullus lapis est animal
De Enthymomate. Postremo autem est de reliquis tribus argume
rationis speciebus fractandum hic est id quod initio huius tractatus ita polliciti sumus, atq; ex his primum de Enthymemate dicendum. Bithymema itaque est queadmodum ct ab AriRotele definitur ex kotiabus ci signus imperfectus syllogisenus. icotibus qui
de hoc est,ex consentaneisqprobabilibus Graecepraeter alia, consentaneum quoquoq; ignificat
Latinis est ρbabili. iusmodi illud est,Diligere quoq;
amauitem se: item illud, omnem matre, sua dili gere prolem.EXsignis autem id est, ex necessariis Cr
propabilibus, xt est, Si quid cuilibet rei addito fuerit,
202쪽
otum maius efficietur. Definitur 9 sic, Eubmem est oratio,in qua non omnibAspositis propositionibus, feRinata infertur concluso. Itaque in enthymemate altera semper deest propositio , vel propter breuitate, vel propter notitiam pretermissa,qua tamen mete ii
ter m eius, rui ratiocinatur. cocipitur: ut, oe animal
est substantia, igitur omnis homo est substantia. Vnde truncatus syllogi us a quibusd4m dicitur Minc a Iuvenale Saurico poeta dictum est de muliere impudica , 2b ortu sermone rot to Torqueat Ent0m a. I qtatotiquit,id es celeri.Π inde apud Graecos επω cogitatione significat , qua certe nihil celerius.
ARGvMENTAΤIONIs quatuor simi formae, syli gismus, enthymema,inductio, exemplum. Caelari s hoc capite finit Enthymema, argumentationem eX antςqcdonte,&consequente constitutam. Eius materia est plerunq; probabilis,ut hic cum gladio sanguinario inuentus es ,ergo hominem occidit. Dici non potest qu in Aristo. exacte exam minauerit vim enthymematis primo & secundo Rhetoricorum ad Theodecten. Initio primi libri inquit: οi πεώωυ- ριημώτρυνουδὰν λεγουσιν,οςπερ ἐοτης Hςεως Ins elatur veteres, Rhetores qui nihil de enthymemate dici runt, quod estiundamentum probationis.
De Inductione Inductio, quae Graeci ἐπαγωγὰ, siue , ut vult CL cera, παραγωγη dicitur,bqc pasto definitur: Inductio est oratis,per qua asingularibus ad νniuersale sit progressio. Sanὰ persingularia hoc loco: intelligere debo. η' s ποίο*m ea quae simpliciter talia sunt,ut sunt in diuidua, numero disserentia, verumetiam minus tamunia respectu ipsitis νviuersalis,quod ex ipsis per iu-ductionem colligitur , ab his enim plerus uniueasale
203쪽
Uatur colligiturq:: ut si quis velit ostendere om-
numerum esse duorum iuxta sepositorum mediu, id inducitioneprobauerit i quoniam ternarilis medius es binari 'quaternari , , quaternarius itom ternari' ct qui ari', ita deinceps, igi mr omnis numerEses duorum iuxta sepositorum medius. Eodem modo, sit probandunt nobis fuerit, quod omnis virtus moralis in mediocritate consistit, dicemus hy pacto, Fortitudo in m diocrit , nempe inter audacia timiditatem: cybbei litatis; ut inter auaritiam prodi litatem,temperantia item ct mristia, omnis igitur Nirtus moralis in mediocritate coni iii. Vnde industio hanc precipue vim habere putatur , ut
per eam de prisicipi s scientiaru aliquoties di putare
contingat. que vero cum iu luctione utimur , opus
erit F'per adu cereparticulam, oesic de aluis, Ni SopbiIlaes)lent. sciandoquidem id inducenti iam cops tum esse debet, tera milia esse bis,quae sumpta.' ase ei intoteli credimus, quisngularium ignorat sutilitudinem,is non facile inducet.
. ARI S To. X cap.j. lib. Iopicorum duplicem differentiam inter sylli,giseium & inductionem constituit. Primum quia induistio secundum sensum est nutior & pluribus conanatinis, syllogi mus vero secundum intelleictuin . Secundo, inductio est accommodatissima rudioribus, syllogisa ius autein contra protervos efficacior. Vt Iuni inuiuidua. J Haec siliit diligςnter in indu ctione enumeranda: ne non plenam conficiamus indu ctionem , aut sub hac particula , Sc sic de ali is complectenda. Est autem hec via a nati r/ proicitia, prima enim ratio discendia singularibus. Vnie ei. J D qcipua utilitas inductionis est, quia peream artium princί-
η u 0ςνδε R0 tali tuam per nobis notiora, probamur
204쪽
In quam rem insignis est lociis apud Aristote 7 cap.i. libri Etlaicorum q
Exemplum quod a Graecis παράδει dicitur, ita definiunt. emplum est, cum ex multorum coli mparticularitate,aliud quiddam particulare ostera ditur: νis quis probare velim rectorei non esse fortet dandos rebus publicis: quonia neq; nauibu , neq; curribus moderandis forte proponuntur rectores , sed qui arte ct experimentis plurimum valent. Sunt qui ita definiant. Ex tum est, quoties unum particulare per aliudprobatur,propter simile quod in utroq; coi isti citur: ν se malum est Graecos cum Troianis belli rari , malum quoque est Lacedaemonios cum Atho niensibus armis decertare.
E X E M Ρ L v ri est , ut vulgo finimus cum a particulari ad particulare decurrit oratio, ut malum est Athenienses bellum gerere cum Laccdemonii ergo malum cst Phoccoses bellum gerere cum Thebanis. Aliud quiddam. J Dissert laque exemplum ab inductione quia ut in cxemplo ex Vn particulari vel pluribus colligimus aliud particulare: sic ioinductione ex pluribus particularibus colli3imus uni, να--yersale.
205쪽
O S T haec tractatum de syllogisino hypotheΡ , praefati in animo conititui,' tametsi de modalibiis si naul & hypotheticis propositioni b. tractatur a nobis est, nempe quartus , id tamen haud ita visium cst in eo facere tractatu, in quo de syllogismo hypothetico tractabitur ut etiam de syllogisnao ex modalibus in eodem tractetur,imbnec alibi viquant in his tractatibus: non ob eam selam caurum, quod nquitu adhuc huius artis tyroncs nimium alioqui gravarentur, sed quod illorum syllogismorum, qui e modalibus constituuntur, non admodum frequens usus sit, P etiam supra anno tyuinius. Accidit quod praeter unum Aristotelem nullus alius quod scire potuerim) de huius. modi ex modalibus syllogismis quicquam scriptum reliquerit, nisi quantum Ioetius in his laborauerit, idq; in ma is Artitotelem ipsum exponedo,quam institutum probano. In qua ςtiam sentςntia Iacobum Fabrum Stapulensem esse video virum prosecto in omnibus disciplinis exercita-olsinaum: vi de & non parua mihi subit admiratio de Ariastotele ipso , cur in re non tam necessaria, etiam plus satis operonis fuerit, nisi quod in hac praesertim arte ingenium ostentpre omnino voluit vir ille, in omnibus alioqui duciplinis admirandus . Quapropter multi etiam tam creci,quam Latini hoc anima diaertentes, per compedia de hae arte scribere maluerunt,ne in hac disconda apud Aristot Iem opus esset totie ,noctesque, diesque insomnes ducere, absque magno etiam fructu . Non tamcn negauerim hanc unam artem necessariam admodum esse, ideoque inuentam a maioribus nostris, ut sine qua ereor in studiis ple
206쪽
runque committeretur, tui cum alibi,tum hic maxim
uendus est: quippe quod liqc solarerii metatioties inuestigare doceat, atque de his iesis disputare pqssit. Itaque qui in hac errauerit, vix in alijs erroris periculum euitare pol rit. Nanque ut Aurelius Augustinus autor est hqc sola docet docere, docet discere , in1ac scipsam ratio demonstratytq; aperiet,quq sit,quid velit,& quid vale t: sol ite scientes iiqi tum facere vult,sed etiam potest. Haec ille. at nishinc ad hypotheticos syllogismos transean με, 'be Hic tractatus utilis,& pernecessarius est etiam ad grauiores disciplinas lacili is intelligendas. In bis enim identide syllogisinorum conditionalium mentio incurrit. Qu6c ea hic tractatus studiose,& attente legendus est. Hon ob Prosert aliquot casus, cxlx de syllogisino modali scripturu
De syllogismo hypothetico, quid sita Syllogi silaus igitur hypotheticus ut a Martiana capessa definitur is est cuius propositio , ct planur'
argumentum, est plenum item id, de quo quaenio continet, ita ut si pio argumento iam certum inferri possit,de quo quaesto erat:xt sit ex si caus* qiis fio,xtram Myaetoricast utilisataq, volet ites eam Vtilem probare,argumentumprotinus ab eius definitione commode caperepo stat, quae quidem est bene dicendimentia .Ex hac deinde.Υt argumento sumpto, ct qis sione proposita, γllogisemus Dpotheticus ad bunc modum contexituro S i Metorica bene dicendi scietia est, Nilius est: en autem Metorica bene dicendi scientia, R*etorica utilis est . In hac sane oratione cum prius
207쪽
ae deinde si itur , Egi autem Rhetorica bene dised, scientia tum qui haec duo concesserit,propositi0nem tu , quam,ct assumptionem is vel inuitus concedat oportet 'aetoricam νtilam esse id quod in questione propo stum erat,quod tantisper dubium erat,donec et propo stio, mptio concederetur.
Sit Lotiis Mus Vel sic facilius finiri potest, syllogismus hypotheticus est cuius, vel altera tantum , vel . propositio, vel conclusio hypothetica est . pro ' itis. J
Hoc est antecedens. Ple uim argumentum.I Hoc est proba tionem plenam. Si i saerorica. J hic syllogi limis est in primoniodo syllogistriorum conditionalium , assuluitur enim antecedens,Vt assumatur consequens.
Ex quibus confici syllogisnius hypotheticus, & quantum ei conferat syllogis
Creterum ut categorios syllogismus in propositiones resoluitur,ut ex quibus constituitur, est proposivio 'nes rursus in temtinos, neq; νlterius resolutio proce 'dit in his,ita Dpothetici Tllogi i in categoricos resolutiost: quippe s ex bis ipse, νt ex simplicibus co et coposituricis praesertim prima ejus propositio νim cousequentis ex simplicibus choc est, categoriciso capiat 1 yllogismis.Prima nanq; Dpotheticiost imi propostis, s dubitatur an νerasit, praedicativa demons bitur conclusione doc est, jllogismo praedicativo. Assumptio porro,quae fecuda limotollo resimi ari est , in pluribus modis praedicativa esse per)yicitqr , idi qAecoclusio,veluti cu dicimus , Si siletorida bene dicιndi scietis es, Nisis est, atqui siletorica bene dicedi isten
208쪽
is est te assumptio praedicatina,item categorica Psratur,hoc dubitationem trahatum, ipsa pra dicatico probabitur1θllogisemo.Hines demum in . feratur, M)etorica igitur utilis est,et hsc ipsa prsdica-tiua est, atqui factisγllogismi conclusio: ν ote, quae ad assumptionem propatum necessario consequitur . Nam si Me*rica bene dicendi scientia est, cur non et
viilis ipsε erit' Preterea si h ypothetica propositio ex
eategoricis iungitur,cst ex bis fidem capit mul er ordinem partium consequitur, necesse est categoricosθllogismos pothetico vim conclusonis administrare.
C AE T E R V MJ Inquirit elementa & principia syllogisemi conditionalis. Neqiιe ulterius. J Resolqtio quidem ulterius procedit,se4-syllabas,quae ad Dialecticum non pertinent. Ipse quo ue 4 In hoc modo fiet,pinnis ars inueniendi,disponendi,eloquendi,est bene discendi scientia, Rhetorica est huiusmodi , ergo est bene discendi si lentia. Praet rea.JRatio probans a similis illogistiuum hypotheticum vim suam a Categorico stimere
Pe partibus syllogisniorum, siue ex quot partibus syllogitai constent. syllogisnos autem tam Categorisos,quam θρο- heticos,ali quinq; , ali' quatuor, alij tribus constare
partibus arbitrantur, quorum controuersiam Boetiusqd hunc modum dilualint,atq; discerniti quoniam onanis,inquit Nisenus ex propositionibus texitur,priama vel propositio, vel assumptum vocatur: secunda, Nero assumptu ue assumptio dicitur . Ex his quα te
ia infertur,cqncluso nuncupatur,ut cum dicimus, Si homo est,animal est; homo autem est,animal igitur M.
Ma quidem enuntiatio er quρ' Mi fus, Si homo es,
209쪽
is at en,propinitio velfumptum vocatur: ea vero quam huic adimnximus quae quidem trist Es aut hc mo, assumptio siue assumptu dicitur. Tertia autem ab his conclusio appe latur, viper q/am ostendimus an
. mal esse , si homo fuerit. Eadi m salid or in categorico fungi o ipsarupartium ratio est, O .rdo.Sed qu nia sepe euenit ; ut propositio ipsa non sit verisimilis, in tu adiungitur approbatio,per qua id quqd propo tu esiveru esse misisseratur. spumptio quoq; sapcn memo ad fide per se non videtur satis idonea , idcirco huic quoq; probationis iuua en adiungitur, ut vel 'esse intelligatur. a fit ut spe quinquepartes Daquatuor,interdu tres solii ipsos syllogismos habere contingat.In qua quide sententia M. Tullius esse depre
henditur, qui in Rhetoricis ollogismos quosda quinta;
partitos,quadripartitos alios nonnullos tripartiatos esse confirmat et xero, quibus isorum s)llogis oram non placet partes ultra ternarium numerum
propagari,hi propositionum,atq; assumptionup b ditiones non putant interbilogismi partesponendat efise,sed potius istarum, cum dubiae sunt, sutrimeta,qumdam haberi se rum sanὰ iudicio,atque sententiae Boetius ipse manibuspedibusq; accedit. Vnde hostrEm quit senteistia bis potius accedit, qui tribus Fartibus Bllogismum constare dicunt.. Quemadmodu in llosisbio coditionali prima pars dicitur proposito,secunua assumptio, tertia conclusio . Ita in syllogisino categorico prima pars dicitur insior,secunda minor, ertia conclusio. Sed q'iniam. JNune ictum inin iliantis decimb quatio capite, cluinti lubri his verbis expresiit . Cicero maxime quinque deseudit,
210쪽
3 ut fit propositio, deinde ratio .eius tum assur siptio, & eius - prpbatio,quinta c'mplexio. Quia vero interim & proposia ili'n' egeat ratiotita, Sosllimptio probationis, nonnume piexibuis mi opus sit qua di 1partitam,& bipar iratii fieri ratiocinationem, mihi a plurimis autoribus tres: ad. iuramu videtur. Et sic ex sententia oratorum syllogismus. yliquando quinq; aliquando quatuor habet partes, scd ex seni ita philosophorum qui concisa utuntur oration syL nisiuis tantuna tribus partibus constat.' ri s De modis ex hypotheticis pro positioniblis.
His itaq; praemissis consiequirus: est,ut ad modos o pollieticoram octo imortim transieamus , quos certe, his eos des ire liceat, dicere, possimus ipso 'fasyllogismoru Pr=nas , ci veluti praescriptas leges. S tau alete quod tametsi numeri propemodu huise se emodi modi sint qui ex h potheticis conficiZtur protositionibus,νt de quibus Seuerinus Boebus latipimd
disputat duobus libris,nos tamen ex hirpaucos delige re stimulus, propterea quod eoru usus non paru eis ens habeatur.De reliquis autem admonuisse tuum Ri erit,ut se cui coinooedi eos cupido incesserit,is Boe rium ipsum in primis adeat. Sed nunc exibis primum 'risiniamus.1 s itaquepraemissis. Hoc capite Cssarius d'cet quem-vdmodum categoricoru syllogiimoi umodi leges, quedam sunt, quibus syllogism probantur. sic hi septem modi sint xelus leges & regulae,quibus syllogismos conditionales bo
no arsse ostendinius. I . - Primus modus. -
' Primus igitur modus est, cum in condkionalis r