장음표시 사용
241쪽
Quid sit dici de omni,& quid item per se.
Rursus autem, quoniam propositio omnis ex subiecto aliquo or praedicato conectitur, scire conuenit prἴ dicatum in demonstrandi propositionibus ita utcunq; ,
sed per se de subiectis dici oporterer quare quid sit hoc
quod per se vocatur,protinus dicendum est,Interim tamen absoluere prius licebit id, uod de omni pinaidicari hoc loco dicitur.'mani absiq; hoc id quod persepi Dicari dicitur,explicari probὰ non pol.Praedicari igitur de omni cui breuissimὰ dicam Wὶ cum praedicatsi subiecto omnino se semper inesse Ruscatur, nec quicquam refert seste sub latiae, siue accidentis propri' quidem or inseparabilibus rationeri habeat id,quod F dicatur , ut Ois homo est animal, omnis C unus est albus.Perse νero diculur,que sunt in eo quod quid est,ut tria Molo perse linea inem, lineae punctus, ct arbor item platano. Mam ut ex linea trianguli, ita ex arbore ipsius platani subnantia ratioq; substantialis constant, Caeterum no omne quod de omni prsicatur, etiam pes se praedicatur: Quippe de omni Ino candidum dicitar,quid semper'omni Ogno inen,non
tamen in eo quod quid sit, gno inesse dicitur. Ex his stitur,quae dicta sunt,patii propositioneinper se ea dici, in quapraedicatum est aus definitio subiecti, vi ho-m, est animal rationaler aut definitionis pars aliqua, ut honis est animai,vel homo est rationalis.
R I R s v s autem J Explicat qusdam, quae pertinent ad principia demostrationis. Praedica mi igitur J. id de omni hoc Ioco prsdicatur,quod secundum rem in est omhi stibiecto. hoc autenti duobus modis cu ntingit, primin quando predicaturi est deessentia subiecti,ut genus, species, differentia.
242쪽
secundo quando est proprium quarto modo vel accides inseparabile, de omni vero, ut in libri, Priorum sit nuturr est quando praedica lim,vel secundum rem vel sc cundiam Opinione omni subiecto incit ut omne animal respirat.1'erIe.J Strict us hic sumitur per se, quam de omni . Nam id quod . per se dicitur. ad essentia pertinet, id vero quod de omni etiam extra citentiam esse potest. Icam enim triagulust figura plana, tribus lineis comprehensa, linea vero longitudo cuius duo extrema sunt duo puncta.
Quod sint modi eorum, quae per se sunt. Eorum porro qua per se sunt , quatuor ab Ariso
tela et Themistio modi traduntur, quoru praeter tertiis
reliqui tres proprie per se dicuntur, qui cir distinxtiliorum dignoscuntur extremas propositionum ad se invicem collatis. Primus igitur modus ebi,cum praedicatum propositionis est de ratione, quod est dicente subiem,aut ipsamet ratio subiem, ut homo est rationalis, vel homo est animal rationale. Secundus ,ν ero cuilubie Lium est de ratione quid est dicete praedicati, ut ni merPs est par, G numerus est impar, cui Themistius hoc addit, dicens, Aut quoties accidetia sunt,in quoru definitionib. subiecta collocant, quo modo fimum esse per se naso ires, ncmpe similitudo nas curuitas di finitur. Tertius modus in eory,quae neq; per aliud sunt, neq;. tu alio continentur,ut indiuidua subnantia. Quartκ oeniq; modus est cum subiectum causam importat, ob qrea causam praedicatum ei copetat, ut iugulatus interst. Sanὰ ex his quatuor modis priores duo sunt,qui demonstrationib.accomodabiles praeripud sunt. Seque=Θ.tes vero duo adiecti ab Ari iotele videntur cvt The-msius opinatur amplificandi, exordinandἰq; gratia- ,
243쪽
t o st v u.J Locus his est apud Aristotelem quarto capi-
e primi libri Posteriorum . primus modii, esh, quando id quod subiecto attribuitur,pertinet ad fornaani eius: & quo niam finitio ad formam pertinet, ea omnia sunt per se primo modo , mis sunt, vel tota finitio sit biecti, vel pars fini tionis. Secundus vero. J Hoc secundo modo ea accidentia per se dicuntur, in quorum finitionibus subiccta ponuntur, ut exempla textus declarant. reΠi- mod-.J Hoc modo prirnae substantis per se dicuntur,idque propriu: nam omnium aliorum sunt substerniculum. Hiartus.J Subiectam contunci causam pr*dicati hoc modo per se dicitur, ut iugulatio - est caussa interitus. Sane ex hu. J IJuius loci ratio est, quia ea quae sunt pec se primo modo & secundo, etiam per se praedicantiar, seu ea quae dicuntur per se aliis modis , per se non predicantur. ad haec, ea quae sunt per se quarto modo non temper causam necessariam pr*dicati significant.
Quid sit uniuersalo, siue Unitiersaliter dici Dicendum quoq; quid sit, quod hic νniuersau dicitur. Vniuersale Aristoteles desinit iriquod tum de omni sit, per se iness,et quatenus ipsum. Eodem plane modo ct Theminitus ipsum definit, Vniuersale, in quid, pello,quod de omni, per β, ct quatenus ipsam es,dicitur. Quapropter se quae de omni dicantur,ris tamen propterea necesse est,Ῥt uniuersaliterstativi sint.Siquidem album de omni Cygno, atrum de omni coruo afertur,attamen haudquaqua unium saliter,
quia nis per se, neq; quatenus ipsium. Vnde ct exploratum iam haberipotest, idem esse ct uniuersale, quod per se dicitur. Exempli gratia. Inen per se lino singitudo, quia in definitione eius assertur, IneIl etiam quatenus ipsa est. Neque vero si quae per se sint,continuosequitur,ut etiam uniuersiliter int. Pra quae I ΟΠdo aut sequetibus duob. modis per se sunt, νniuei saliter
244쪽
saliter esse non possunt . Sed Ῥt definitio eius quod hic
uniuersale dicitur,accuratissima absolutaq;,, copleta reddatur,adi cienda est particulatrimum, ut id,s. dicatur uniuersale,quod est de omni, perse, pr mum. Itan propositio uniuersalis hoc loco dicitur , in qua praedicatum subiecto, omni, per se,cl primo inest. Verbigratia,esse animal rationale , homini adest
primum,tion quatenus animal ed quatenus homo,nec quatenus Socrates aut Plato, sed his inest secudo loco, quia sub homine continentur. Universaliter igitur hi
esse dicitur,quod omni perseqprimum inest.
DICEN Duxi qμοque.J Locus hic est apud Aristotelem quarto capite primi libri Posteriorum, ut aut hoc loco aliquid dicatur uniuersale,necesi e est praedicatum insit omni subiecto necestario, &cum eo conuertatur, ut est pr prium,vel finitio Vnde est exploratum.JEx i stimo iii si vehementer fallor hic legendum est e, idem quatenus ipsiam &quod per se dicitur. Nam haec propositio homo est animal, est pcr se primo naodo,& hec,numerus cst par,secundo modo,neutra tamen est uniuersalis. Aristoteles etiam quarto capite primi libri Postcriorum diserta docet,per se,& secun
hoc est per se aut,& secundum,quod ipsiim est, idem est,aut per sie lines inest punctum, & rectum. Neque Aristoteles ibi dicit uniuersale,& per se idem esse, obseruct tamen studiosus lector etsi per se, & quatenus ipsiim idem sunt
in exemplis adductis ab Aristotele,&Caesario , non tamen in omnibus hoc verum csse.Nam habere tres angulos quales duobus rectis,per se inest isocheli, sed non quatenus lysiim, vel quod idem S primum, hunc autem locum sic I gendii esse, idem esse quod per se dicitur, & quatenus ipsum ex exemplo Cesarij perspicuum est. Nam longitudo i quit, per se inest lineae,&etiam quatenus ipse est. obstinata,& praesecte nihil defendo, & lectorem admoneo , liberia
245쪽
si elinquens cuique situm iudicium. Verbi gratia. J Sic habere
. tres angulos aequales duobus rectis, primo inest triangulo, non quatenus est figura, nec quatenus Isochcles,sed quate- hus triangulus.
d domonstratio sit ex necessiriis, quodque sit perpetuorum, quid item definitio
His ita cogitis,manifestum est demonstrationem ex necessariis conflare . Plam cum scientia per demonstra tion acquisita ex his fiat , quae aliter fieri non possunt , consequens est eam ex necessariis omnino confieri . Huiusmodi autem maxime ea sunt, que per se, wiiuersaliter adsunt. Ad hoc rursus argumento est i iuris, quoties demonstrationem aliqua euertimus, illavii solemus infirmatione, pea qsumpta sunt, trecessaria nonvideantur. quo illud sequitur, conclusio-λiem videlicet demonstrationisperpetuam esse,nullseq; demonstrationem caducoru,corruptibiliuq: fortu torum. Nam qua confirmatio esse potes ipsius conclusonis,cuius subiectu dissolubile caducumq; habeatur, edi cui praedicatum,nen semper, neq; omnino simpliciterq;, sed modo insitimodo no insite verbi causa, in est
Socrati ut animal sit,sied nuc tantum , nec quia Socrates est,sieri quia homo est, atqui homo semp est,no aut semper Socrates.' quemadmodu igitur demo ratio caducoru non est,ita nec definitio. sinquidem des itis vel demon irationis principium est, vel demonstratio solositu disserens,νel demostrationis conclusio. Princi pium quidem , ut cu vel pro immediata propositioηe, Tel pro termino in propositione huiusmodi desumitur. Situ νerosolo a demonstratione disseres est,quoties t
246쪽
c : DE DEMONSTRATIONElis desinitio est, quae ravim rei,' itast, contineat , , t. Deliri imis Solis est occultatio luminis eius , obiuriam ei oppositam,atq; subiectam. Definitio haec or i
dine pauluin =m talo, in demonstrationem comen hoc i
pacto: Luna subi citur, atq; opponitur Soli , quod aut
subiicitur,atq; opponitur,occultat. Luna stitur subi LG,atq; opposita olem occultat. Concluso porro is Detonstrationis,ea ent desinitio , quae causam materiale intingit. Vnde oe haec quidem materialis,illa vero for
malis a quibusdam appellatur definitio.
His ita nitis. J Prima ratio doccns demonstrationetricY necessariis, cffectus demonstrationis es haeccsiarius scilicet ipsa scientia) ergo etiam principia sunt ncccslaria, id enim ouod necessa ruina est per necellaria scitur. ASecunda ratio a signo sumpta, sic cnim colligere consueue- ,riint dialectici demonstratio h c non constat ex neccssariis ergo est euertenda. Indicium igitur, hoc est,demon lirationem ex necessa iis esse debere. Ex quo. J Concluso conticitur ex necessariis,crgo est necessaria. Miumque dcmos rationen .J Aris otele, vicesimo nono capiti primi libri post riorum hac ratione probat fortuitorum non es e scientiam: omnis demonstratio vel cst nccessariorum vel eorum , quae frequenter eueni ut,scd sortuita ncc necessario nec frequenter Greniunt, ergo eorum non est scientia. Demon Aram=ὸ principium.J ut in hac demonstratione, omne aptum natum ridere,est risibile, omnis homo est aptus natus ridere, ergo
omnis honio est risibilis. Si tu vero.J Finitio haec i' in de
monstrationem come at Cuicquid Opponitur soli, occultat sol m, luna opponitur sisti, ergo occultat solem. Conesissio. J ut finitio materialis tonitrui, restinctio ignis lbus. ita per sor malom demonstratur,quolicscunq; est lon1- Dis elisiti, in nubibus . est restinctio ignis in inii bibus : atqus minc est sonitus elisiis in nubibus, ergo nunc est restinctio n:s in nubibusia et
247쪽
tria ad demonstrationem omnem requirantur, & qu ot modis horum unumquodq; praenoscatilr.
Cum auteam tria sint veluti momenta quaedam iis Pyra quaq; demonstratione,ut id ab Aristotele ct Themistro traditur , quibus videlicet omnis sicietia absoluitur,primumgenus subiectumavi numerus,aut triangulus: secundum affectiones, et que o proprid passiones a quibusdam dicuturi ct subiectogeneri in esse demonsraritur,ut paritas, imparitas numero,c, tres angulos aequales duobus rentis aequipollere triangulortertium principia. bis,inqua genus quidem subiez Iustatuere oportet,visent affectiones, quid significet qzorum virunq; principia dignitates desderant: nam 'visint, edi quidsignificent antequam demonstration fiant, Hendu es. Principiis,itas νtraq; praenotio Necessaria es. Nec tamen me fugit,quaedam ex principiis esse,qug nonstatim cognitis terminis explorata haheatur,sed obscuriora paulo,declarationeproinde probationes aliqua,nempe dialectica,indilentia, quippe quae at vel per inductionem,uelper diuisonem, atq; id nimirum est, quod Aristoteles ait Dialectica proprium esse O peculiare,ut cum sit inquisitiua, ad Omnium methodorum principia νiam habeat.b C v M autemJ Locus est apud Aristo.vii. cap.i lib. poste Tiorum. Genus subiectum in denaonstratione vocat Aristotc. non quod est alicui scientiae astrictum , sed subiectu conclusionis, de quo propriam passionem dcmonstramus. y paruas. J Id hoc modo fiet. omnis multitudo cx unit tabus collecta est par vel impar,omnis numerus est multitia Eo ex unitatibus collecta,crgo omnis numerus est parveI
248쪽
ira para uestio hoc loco existit,par & impar sunt differenti e numeri,ut docet Aristo. ij.cap.iij. lib. Topicorum, ergo non sunt accidentia. Ad hanc quaestionem resipondere poterimus,par & impar aptid Aristotelem modo pro contra iis 1mmediatis, cxempli loco assignata esse modo pro propria passionem imirum cum sub disiunctione uimuntur. Dires angulos. J Hoc sic demonstratur, omnis figui a plana tr bus lineis comprehensa liab ct tres angulos equales duobus rectis, omnis triangu lis est huiusmodi, ergo habet tres an- ulos equales duobus rectis. Quorum inunque.J Hic locus 4mnino pugnare videtur cum eo,qui est apud Aristotelem. i.cap. i. libri posteriorum. Vbi Aristo.docet utranque prPcoonitionem generi subiccto atribui. Illud sic accipiendum puto. Praecognitio quia est,attribuitus principiis quatenus complexa sunt. Ea enim cognoscere oportet,quia sunt ,hoc est quia vera sunt. Sic intelligendus est locus Aristotelis viii.ca v. i. libri polleriorum, Principia dicuntur, quq cum sint,non contingit ea demon urare, hoc est euri, vera lino Pr cognitio quid est,attribu itur principiis respectu ternise
norum,ex quibus principia componuntur . .
De principiis, & eorum multiplici d1sterentia Principia in Nnoquoque genere sunt quemadmo duni se Aristoteles ea definit quae suetra sint non contingit demonstrartis ini sus hoc modo, Principia sunt,qare per se,ct non per alia fidem habent .Per alia quidem idcirco adiectum est, ut intelligamus scientiae
euiusq; principia esse, quibus in eadem scientia, nihil prius superiusq; sit, per quod confirmari explicariq; possint. Nam δε haec quoq; cvrobare necesse fuerit ra
tionem hanc in infinitum tande extrabere oportebit.
ouare si ii necesse non est, sed subiacent,supponuturq;
haec tanquam notissima ἡ merito principia flatuantur dicanturque. Ex his au tedii alia quidem propria νntiauscuiusque scientiae sunt, alia j ero communia. Pro
249쪽
pii quidem,ut in geometria, lineam esse logitudinem sine Latitudine.Et in Dialectica, De quolibet vera est affirmatio vel negatio e nullo vero simul. Com nia aut ,νt se ab squalibus aqualia demas , rematiensia sunt aequalia, uen ,quaec quς νηi ct eido sunt aqualia, ipsa inter se sunt equalia, Communia idcirco dicta quod pluribus , his etiam diuersis scienti s applicari possint. Talia quoque sint ct Dialestica quaedam: principia, visi quid praedicatur ile definition idem orde definito predicatur,est caetera eiusmodi , Porro ex
principiis,quaepropria alicuius scientia sunt, haec qu de digni atessueproloquia dicuntur,baec Neropositiqnes. Dignitates quide dictae ob id, quod iure illis fides habendast. talia principia sunt,questatim quisq; audita probat, quae quelibet discente natura hab re necesse est,pprofecto nihil aliud est quam illis eorrum tantu cognitis terminis9intellectum noRrum n
turali lumine itinus assentire. Cuiusmodi illud est, tum ν η Pρdlibet maius ed qualibet sua parte.Dicvtur r*rsus O maximὰ, siue maximὰ propstiones,
communes animi conceptumes, quod multorum scilicet intellectu facile percipiatur.Positiones vero sunt rincipi ,quae cum demonstrari non possint,necesse thmen nρn est, quemlibet docendum ea habere . Ex ipsis rursus qusdamsuppositiqnes dicuntur, quaedam dδnitiones.Suppositiones quidem,quae aut esse,aut non esse significant, tpunctum esse Geomet supponit.Definitisnes νerὰ,quae absq; eo quod est esse, vel no em,quid sit res indicant. Porro suppositionu alie quide dici tur fetitiones me postulata , alia xero suppositioves as
250쪽
sumptae. Petitiones me postulata, miri queli potes'
bus poneudis maximὰ accommodantur aptantur quoties data propositione quapiam i eius deinde pet, tur a discente contraria,sive contradictoria concedis
idq; interim disciplinae, ne quid scilicet in disciplinis
absurdum ponatur , aut eam cprincipi s repuginans. Assumpte demum propositiones dicuntur, quum prae misse demonstrationum assumuntur. Vt ad demo trandum, quod demostratio omis ex veris procedat, assu- tur a docente, quod falsum non scit, quisu νerum non scitur,nisi ex veris-- deprincipi s quide hacte nus, quibus colligendis haud parum mihi profuit commentariis suis Iu chus disichthoueus in Iacobum Fa brum Staput vir apprime doctus,ct inter scholasticos quoque theologos,partes se non primas ocudas tamen haud dubiὰ obtinens. Caeterum ab his demonstrabiles
propositiones:Θεωρύμιατα a G cis appellaturique La
tinis speculationes dici posent.
P R1 R c r v I A. Locus hic paulo ante reficatus suit.Il lud obseuuandu ,princspia cuiusq; scientie non posse probari per alia principia notiora illius scietie,sed Dialectica,ra ione aut meta physica. Qua mcthodo utitur Arist.lib. 1 .de physico auditu, cuantiquorum philosophorum, opiniones refellit,& . libro primae philosophis Ex his. J Prima diuisio principioru quedat, sitne Propria,qu da comunia.ει 'pria alicui Griglcietiae addicta sunt ut hoc in Dial ista contradicentia no possunt simul esse vera. Hoc in morali plutosophia,cupiditates indomitῆ abstinentia vincuntur.Com nia dicuntur que per se nulli scietit addicta sunt, sed tamen contrahuntur ad certam genus scientiς addicta sint, sed ta men contrahuntur ad certum genus scientis,ut si ab equalibus squalia demas,remanentiaciunt equalia ccolit tur