장음표시 사용
271쪽
nem dicere maluntralia rursus,cum vox multorum δε-gnificatiua,in propria r significationes aehirabitur. Tyramen diuidendi modum fodolphiis Agricola no aue odam probat d Enumeratione potius dic euda exissimariquemadmodum ct cum Oecies in indiuidua diducitur,id quod etiam Io. Damasceno ita placet. Similiter autem est quoties ab uno ad plura, P a pluribus
item ad unu diductio fit,enumeratio dicenda videtur. Ab uno quide ad plura,νt a medicina,homo med cris Llem medicus,herba medica,manus medica hinc illa d ergilius. Dum medicas adhibere manus ad vulnera pallor abnegat, ct item vas medicinale, dicinale emplastrum,siue cataplasema,cst adgenus in ita aba. Haec enim omnia ab uno sunt , quoniam a medicina nomen iuuenere. Ad νnum aute, vi salubre ni
dicameri salubris esca alubris aura.Hgcsiquidem ad Nna tendunt sanitatem.Ceterum praei r praedictos diuidendi modos, 'si qui secundum accidens dicitur,cam aut subiectum in accidentia diuiditur, aut accidens iu biecta aut accidens in accidetia. Ex prsdictis itur patet, qaod diuisonum alis quidem propriae dici possunt,alia vero impropriae, abusilia.
DI visio Haec finitio diuisionis, tam ad logi-COS pertinet, citii voces precipue quam ad physicos, qui res potius considerant. Sιmper enim. J Diuisium cli commutariis Ocbriu d uidelibus, si ad singula reseratur , sed si ad omnia simul,cum illis recurrit. Fit autem.J Trapcauntius ita partitur,omnis diuisio,aut est per se,aut per accidens,diuiso per se, a iit generis in species, aut totius in partes, aut Voci Sira suas significationes, per accidens, aut est subicctim a cidentia, aut accidenti, in subiecta, aut accidentis in acci-
272쪽
DE DEFIN. ET DIVIS. ' i De diuisione generis in species. . iGENER1 s in species diuisio fit, cim ipsum in spe is lxies per differentias diducitur,aliquoties autem ρο in ipsas thecies citra dissere=itiastut magnitudinu haec es ea, haec superficies. ista vero corpus: aliquoties aut inominibus caret eae, quae sub eodem genere cotinentur becies. Quod ubi contingit,accipimus Enius alicuius speciei dilberentiam deinde quia aliaruspecierum una aliquam differentiam communem non inuenimus, cir leunloquitur eam alterius disseretia negatione, quemadmodum in animalis diuisione est videmus. cmni sum ita diuiditur,animaliu aliud rationale, aliud irrationale. Hic irrationale,no nisi cius,quod est rationale, negationem explicat. Quamobrem haec vera di ferentia esse no potest,quippe cum omnisspecies ex differentia coirnituatur. Vibii autem ex negatione constituitur.Ergo quoties negatione facimus diuisonem, prius
G firmatio,post negatio subi cieda est nec id ab re quide: quippe quod animatio natura ipsa prior sit negatione . Aliquoties item disci entiae loco specierum
in diuisione ponuntur, ut cim dicimus. Duantitatis illud continuunt, liud discretum: quaecum differetiarum nomina t. vice tamen*ecierumposita sunt.
G E N E R i s in species. J Diirisio seneris in sipe, fit dii modis. primo cum ipsum diuisum uil genus,& mcmbra diιudelia eius species, ut animalium aliud in aliud bi' Ium.secti ado,cum diuisum est genus,& naembra diuidenti ςius diis memiae,quae sinpulas inserunt species, ut substatia rum alia est corporea lia est incorporea. Hic serationaled Irmionaio,insensibile, inanimatum, voce tantum priuati-
significant enim naturam quendam diuellam illi,
273쪽
cui ex adueri opponuntur, ut incorporcunt significat spiritum,irrationale brutum. hic locus cit apud Rodo lphu Agricolam libro primo capite septimo.
Vtrum in species, an in ditscrentias re-elitis genera ditridantur. Vnde ct illud ians haud indignumquisitusuboritur.Vtrum in differentiati an inspecies rectiusgenera dividant. Sanὰ huic inquisitioni ita ex Boetio obhiam itur: Quoniam definitio diuisonis,generis is inspecies proximas distributio dcirco oportet secundu naturam
diuisonis,in proprias species generis disti Catione si ri. t eru hoc interdam fieri nequit propter eam,qua supita reddita causa est. Multissiquidem speciebus nomina desunt, Atq; idco, quoniam quaeda punigenera prima,quedam ultima,quaedam media. Primum quidem es,ut xerbi causa ubstatia ultimu,ut animahmediu, vi corpus. Corpus nanΤ:,νt animalis genus est ita subsantia corporis. Vnde quemadmodum neq super subsantiam quicquam inue iri potest, quod generis loco collocari valeat,sic nec sub animali, Homo enim species es,non genus. Quare antiquior videbithr per Pecies diuisio,si indigetia i ominu ho sit Iose bis no abudam Ggenera prima, sq; ad ultima sonuenit in disseremtias separare. Hoc aκtem fit,pi Mumgenus in suas disserentias disgregemus,no iiij quentis proximae,aut posteriorisgeneriis disserentias , is rursus posterius in suas, noti insequentis deinde diserentias. Neque enim eaedem sunt diserentiae substantiae O corpcris, aut corporis ct animalis. Si quis igitur dicat,SuHlan tiarum alia corporalis est,alia incorporalis, rem quis
274쪽
dem diuismilem fecerit. He nanq: propriae differentiae is t substantiae. At non rej Ie si ita dixerit, substanti
ruin alia animata,alia inanimata es. Siquidem hae cor
poris,non substantiae disserentia sunt,idem secundi,non primi generis. Quare manife bim est,secundu proprias idmerentias diuisionem fac edam esse , qMoties per dis
ferentias genus di liribuendum venit.
VNns ct illud. J Huius qu stionis hec est solutio.si sp cies habeat nomina imposta, menera in species diuidere quam in differentias, id enina diuisonis natura exigit.
corpus nanque. J Arist. v.cap. qua iti libri Topicorum,hac ratione docet corpus non esse genus animalis. omne genus diacitur de sua specie: at corpus non praedicat de animalimam est pars animalis,nulla autem pars dicitur de suo toto,ergo corpus non est genus animalis . hec quaestio sic dis lui potest. corpus duobus modis sumitiir, primo pro parte ea cui anima iii eis&sic non est genus animalis. secundo corpns accipitur pro toto composito, & sic genus animalis est. Nequeeni n. J Differentia subitantia diuidens cum genere sumpta, corpus finit . quia quaecunque fiunt differentiae superiorum, etiam sunt disserentiae inferiorum : quam regulam quidam de differentia predicati consiliit tua intelligendam putant, polliunt enim queda esse differenti e diuisiue pridicati, quariuillo modo erunt disterentiae subiccti, ut volatile,aquatilς animalis sti: it disserentiae, non tamen hominis videndus est Aristoteles in ante pr dicamentis.
. De diuisione totius in partes, & quod modis tum dicatur, & de partium . inter se differcntia. Totum qim animultipliciter dicitur, eius quoq; in cartes mu YφkX diuisim est. Dicitur nanque totum aliud quidem fecundum: qγantitatem , idque duobus modis. IXam aut coni Um, idol,νt corpus: aut dia
275쪽
. scretum,ut grex,item exercitus ct populus.Aliud Mero quod uniuersale appellat,ut animal, icta ni quodq; superius , si ad eius referatur inferius. Aliud quod totum iu modo dicitur. Aliud autem, quod ex quibusdam velut virtutibus oepoteti s costat,ut anima. .at hinc nunc exempla subjciamus oportet: Totum igiturs continuum fuerit aut discretum,in eus dii iditur partes,ex quibus compositum cossat, ut hominis c orpus iucaput,manus thoracem pedes. Quo etiam modo totus populus manus intres partes olim diuisurfuit,
in equc stres,iis senatores, picbcm. Cateri partium, pcrinde etiam totius non eadem ratio eti. Quaedam
nanque pertinent ad sub tantiam,qVadam ex quatitate nomen habent, quaedam virtutis eoicacia cuiusdam. Substantie sunt, iusimodi corporis partes supradictae.Quantitatis vero, ut in ks,quae extensa sunt , Υt 'bipedale,tripedale,partes dicimus rei dece sedatis. Et
in tempore, praeteritum,inRans, futurum. Isi timere, Ni denarij quinque G quinq;.Et item Nnum,dvo,tria, quatuor. Virtutis alitem partes sunt, qVos gradus
quidem vocant, quemadmodum dicimus Achilli plus roborisfuisse qua Aiaci. yic antas partes quatuor jaciunt,vivificandi enitendt,mouen di intelligendi. IUrsus autem quae substantiaepartes sunt,aliae de pro pinquo substantia constituunt,ut materia, forma,Vt
in homine corpus er anima, in arbore vita lignini. ghae ad integritatem ritὰ explendam pertinent,ut domus, parietes,tecth , ct fundamentum. Es praeterea alia partium differentia.Siquidem ex his ahae qkγdam sunt , quas sis Graeci vocat , vos cognatets
276쪽
dicere possumus oesimilares, ut partes ligni,dut lapiadis. Omnes enim id ligni quam lapidis partes eiusdem
generis sunt:νt natura, ita nomine participant. Alia vero Βερογενῶς ὰ Graecis dictae, ὰ nostris alteri lene , id est,alterius atq; alterius generis ,siue dissimilares , Tipartes domus,linia,est lapides, est in homine caro, nerui, ossis. At de partibus quide totius secundu quam litatem hactenus. Totius vero uniuersalis diuiso hoc
modo sit Hominum ath in Europa habitat, alqis . Fica, alij in Asia.
Το TvM qisoniam. J Quemadmodum duplex est quantitas , alia coptinua alia discreta: ita duplex est totum, aliud secundum quantitatem continuam , aliud secundum discretam. Alivi vero.J totum uniuersale est quod ex multis particu laribus colligitur,ut virtus scientia. Totum in modo. J T tu in modo est quilibet terminus sine determinatione sumptus,ut homo,& idem fit pars in modo, si cu determinati ne sumatur,ut homo sapiens. Ab aurem. totum potestate est quod diuiditur in potentias & virtutis,ut anima in vegetatricem,sentietilcm, intelligentem. Caeterum partiumJ que ab hoc loco dicuntur usque ad finem capitis, sumpta simi ex
nono capite primi libri Rodolphi Agricolet. Si quidem ex
his. J similares partes dicuntur,que & nomen & appellati nc sui totius sortiunt, ut partus sanguinis, ossis, quslibet.n. pars sanguinis,ossis, est sanguis & os. dissimilares dicuntur qnec nonae nec appellationem sui totius recipiunt, Vt partes, capitis, pedis, nec enim pars. capitis est caput,nec pars pedis
estpes. Videndus est Aristoteles primo capite primi libri de historia animalium.
De diuisione vocis in significationes. Diuiditur vox in pistres significationes , qre ties vel aequivoca eri, vel ambigua . Aequivoca, ut canis equae Nox cum vna ct simplex si plura tamen significat, nempe canem domesticum , canem coelerientiquae
277쪽
i ad Orionispedem tore Higino, incat, canem marinum. fmbigua Nero,ut oratis,qualis byci Aio te Aeacida Romanos Nincereposse, 'catio3M:-rio ambigua prorsus est,quippe quesignificare videtur non tam manos Pyrrhum superaturos, qYam Tyr-rbum ipsios Romanos. Caeterum praeter hanc vocis duo sonem est. alia,qua vox secundum plures modo diuidi -- ut cum non plura significat vox aliqua ,sed mu tis dicitur modis, ut infinitum, quod qui de dicitur aut fecundum mensuram, Ni est mundus opinione aliquo rum infinitus: aut secundum multitudinem, ut cum dicimus continuum diuidiposse in infinitum, hoc est, iupartes multitudine infimias, quas partes proportionales quidam vocant:aut secundum tempus,ut cuius icrmsuus inueniri non possit: aut secundum potentiam: quemadmodum Deu infinitum esse dicimus, ta item diuisio est,qua cum determinatione, vox aliqua segnificare dicit, vel sine determinatione , ut homo: qγs vox
quando sint determinatione dicitur quo quidetii maximὰ est, cumsimpliciter profertuo facit in in testetixuatidientis dubriationem,quae tame protinus tollitur, si determinatio aliqua adjciatur,ut omnis homo.
DivIDI Tun autem.JAeqviocatio in simplici voce, ambiguatas in oratione locum habet, ut enim squivocatio est nulltiplicitas tignificationiana in voce simplici ita ambiguiatas in strueta orationis continet multiplicem Gelassem. Aiose Aracita.JEnnii versius est,quo finxit Appollinem Pyrrho re Delphis rosposa dedisse. Aeacida vocativus est Graecorum more,a nomine Aeacides,quod Pyrrhi patris nome tui ambiguitas nascitur ab accusatiuo te, tui vel a patre anteriori vel posteriori verbi vincere,co strui potest.
278쪽
est mundiis. J Quidam in ca sententias fuerunt mundu neq; in c*pisse, neque interiturum S sic omnium rcxum elle mei mram. Vt cotu dicimus. J Id de infinito potentia est intelli- sendum .est autem infinitum potentia res cuius quantitatem dimeties vel numerans aliquis,semper tiauen t ali clusuquod supersit. infinitum actu ut hoc quoque in transcursit ad ij ciamus) csset, si daretur corpus habens actu infinitam
quantitatem ,& tale nullum est in rerum natura , ut Arbsto mul. verbis lib. a. de Physico auditu parteis. JPartes proportionales dicuntur,quae habent eadem proportionem cu partibus pi scedetibus alicuius magnitudinis. Vt verbi causa , si magnitudo cubitalis diuidatur in duas m dietates,& rursus modietas in aliam, & cetera,tunc enim diuisio infinitu cxhibito si vero sat diuisio seruata ea de quantitate partium,non exibit in infinitum,ut si quis a linea centum cubitorum semper substrahat unum cubitum , tandem
De diuisione quae secundtim accidens sit. Porro eorum quae si cliudum accidens diuiduntur, alia est diuisio subieriri in accidentia, ut anima limaliud mansuetu, aliud fici Anti aliud mediae inter vir que naturaequemadmodzm id a Plinio annotatura est libro octauo, cap. 7 6 Elia accidetis in f ιbiccta tfei'itatis alia serpentis, alia volucris,alia relinqMorrem beluaru en. lia dem Nn accidentis in accicentia, Nicandidorum, aliud durχm, ut marearita, aliud molle, t lac. Quae etiam diuiso vicissim in altera tra mebra utitari potest ut eorum ae dura sunt,aliud albu cst, ωt alabastrum aliud biIru, ut ebenu, rc rursus eorum
quae mollia sunt,aliud asscintialiud nigrum.
POR Ro eorum. J Diuisio subicisti in accidentia dici ut eum diuisiim est subiceuina,& membra diuidentia eius sint accidentia, ut animalium aliud simum aluid aegrum. Quα etiam.J sumptus citatic locus ex Boetio, cuius hic est sensus
279쪽
sus,quando accidens diuiditur in accidentia, tunc diuisum,& illius contrarium per easdem differentias diuidi possunt, ut si album per durum , & molio diuidatur nigrum eisdem differcntijs diuidi poterit. deinde singula nacmbra in diuti sum,& illius oppositum posse commutari,ut durum,&moule in album, & nigrum.
Dc quibusdam legibus, ut recte diuisio , fiat obseruandis. Ut autem rectὰ ipsa diuiso procedat, certae lege obseruandae produntur.Trimaevi ulserentie,per quas genus inspecies diuiditur,d r ione costituantur,c is ter se oppositae mi. Hinc nullus recte dixerit,anima liu aliud rationale est,aliud bipes: idcirco p rationale est bipes, licet disserant, nulla in a se inuicem oppostrisione seiuguntur. Huicsane legi eti subiacet ea diuiso,quae secundrem accidens fieri dicta est.Secunda, ut quicquid in diuisio cotinetur,id totum nrebra diuider tia explice hoc es,ne quid νltra citraue dicatur,quoties quippiam diuid ndum est . Alioqui auisupersua, aut diminuta erit facta diuisiiq,id quod etiam in definiatione cauendum est. Tta tia,ut fieri comodὰpossit, liuisio omnis bimembris sit,id quod in domitione eodem
modo requiritur. Verum quo minus istud fiat, vocabu-
ru indigetia plerunque impedimeto est, ut clim qu . rit quispiam,quid est homo rcyondenti minime necesse foret dicere,animal rationale mortale, si id qJest animal rationale,proprio nomine nuncupatum esset:quod deinde cum reliqua diderentia iunctlim,vcmpe mort ii, definitionem hominis verissima atq; intexra oratione perficeret. Eod in and modo est diuiso ipsa duobus
tantum terminis proficerethroi non interdi n prcpria
280쪽
vocabula deessent ut cum dicimus,Figuraru,quae quidem trilaterae,sunt,aliae sunt equitater alia ex tribus duo aequalia latera habent, aliae totae inaequales. Haec trimebris diuisio duobus clauderet terminis, fieretq bimembris,si ita proferretur. Figuraris quae trilaterae, funt aliae sunt aequales,aliae braequales. Inaequaliu rumsus, alis sunt duo tantum latera inaequalia habentes, aliae tria,hoc est,omnia simul. Si cum dicimus, rerum
alia bona sunt,alia mala,alia indisserentia, qualiasint quae neq; bona,nen mala sunt.Haec quidem diuisio trimembris quoq; est,ac bimebris sit,si ita dicatur rerum alia sunt diserentia, alia indiferentia. Disserentium item, alia bona,alia mala. His tribus iam expositis legibus,quarta demum accedat,quae est huiusmodi, Roties genus aut in diserentias,aut in species dissoluitur,
post faciam diuisionem,eorum per quae diuiso sit, dem
nitiones atq; exempla protinus subdenda sunt. Atque in hoc absolutus sit tractatus octauus.
- U T Proseri quas iam seges bone cliuisionis Pr
Ma J Disterentio condiuidentes aliquod genus debent esse opposts,hoc est diuerse, & repugnantes, ita ut non possint uni & eidemque copetcre, non enim semper necesse csse V detur,ut membra dis id etia aliquo oppolitionis genere o ponantur. rationale enim,&irrationale nullo oppositionis genere opponi videmur, id quod studiosiis facile ex inductione quatuor formarum oppositorum collisei. Secunda.J mare hec non est bona diurno, hominum alius es .medicus, alius physicus. diuisum enim latius patet ipsis membris diuidentibus.