장음표시 사용
251쪽
si ab aequalibus nutrieris,&c,Poreo.JSecutidμ diuisiOipa inci ipiorum propriorii in qu dam siuit dignita res, quaedam poli- itione ,haec latis dilucide a C sario explicantur, Ε. Tertua ditiis o positionum quaedam est stippositio queda est risinitio. Nom:J inarta ditiisto,suppositionii adiae sunt. pcd i , tiones,alte su ppositiones a sumpis. Exilis diuisionibli 3Jὶ ς, exoritur difficultas,Si finitio est positio siti eda, ergo est prostpositio sed non .ςstprqpositio,ergo neque posti. Hoc rerpulum Themistius sit bmonuisse viderii .Finitio si dii riinitio & verbo sumatair, facile in propositi eis Ebisi est.' D l
uod per quatitor caularit m pcncrat Qq r. monstratio potissimfuit stat. . i. aluditius
Quoniam autem omnis dem 'ratio ex piissit , principia autem caelisae ademi, illud quoquetiam dicere oportet, quod causae nume, o quamor sunt.
Vna quidem quo 1 quid est esse,boc es, sub aliae ratio,
formaq: est desinitio, Secunda Nero , quae cum es is ma,ut ipsa it, neceste est Hac aute materiale .
non potessene subiecta materia forma Absit, ers Tertia autem,unde initium sit oras,quae este ostra cat D. Quarta ver),cuius gratia quippiam, idq; fissis eniret cuiusq;.nnὰ omnes hae causae in de=nostrationibus spectantur,ct medii in his terminii sunt. A c ratio quidem ipsa substantiae,quemadmoduo demonstrationeis Meniat, umaturq;, prius dictum es videlice cum docebatur definitiones demonstrationis esse principium, mel ab 'O demonstratione solo si h disseirent inarὸ
ia vero hoc modo redditur,cu quaeritur, quamobri 'animalium corpora consumantur corrAmpariturqI Uuia ex contrariis conqant.s sesquilae,quod ea constarijs constatum es,corrumpi natum l. sedi Ar
252쪽
DE DEMONSTRATI UINE primum mouensi quaeratur,quare mundus e si miria pulchritudine, quia Deus opifex o ipse pulcherrimus sit, edditur itemsinis,si quis sciscitetur, prνter quid Deus fabricatus enmundum quia bonus est. Et quamobrem qui piam uxorem sibi ducendam ct tuit nempe ut liberos habeat.
V o, IA M autem. J Principium & c usa idem sunt, si generaliter sumatur,no autepa si propriam significationem spectemus Nam punctum est principium lineae: non tamen eius est causa Videdi sunt Aristotelis interpretes statim investibulo. 1 .lib.dc physico auditu. na Hae finitiones causarum sent apud Aristo. I I .cap. lib. posteriorum seria Uero.J Ex causa materiali non fit exacta,ut videtur e monstratio, Nam omnis demonstratio componitur ex noditioribus, imateria vero per se ignota est.
Quo pacto scientia ab opinione disserat. Sequitur hinc iam ut dicamus , quo nam , pago ab opinione diserat scientia.Dissert autem haec ab illa modis duobus, rebus inquam subiectis, genere probandi. bus quidem subiectis , quod scientia quidem eorum est,que necessaria sunt,ct aliter sese habere non possunt. Opinio autem ct eorum, quaesalsi plerunque sunt, aliter se habere possunt,licet vera sint. Genere vero probadi,quὸd scietia qMide ex necessari s proficisciturprρpositionibus , opinio vero ex pHsibilibus contingentibusue, quae nimirum neque ad scientiam neque ad intellectumpertinent , qui principiorum habitus ab Aristotele definitur. Quare si habitus omnis,
quo Vera cognosecuntur aut scientia est aut intellectus, aut opinio,relinquitur opinioncm earum reris esse,qμο tametsi Hra aliquando sunt,secus tamen essepossunt.
253쪽
Sepιitur hinc. J Scientia est habitus conclusionis necessario ex principijs collecta.opinio aute assensus alicuius propositionis, sed absqu e certitudine & omnimoda firmita c. Sic Arist.xxvj. cap. i . lib. posteriorum, ut scientia est neces iriorum,ita opinio contingentiu Quaresiliabisus.J Sic Arith vj.cap. vj tib Ethicorum,&vltimo cap. 2.libro posterioraim. Scientia,prudentia,sapientia simi habitus ipsius in te licetus quibus semper vera dicimus. Et quemadmodum intellectiis
est habitus principiorum , ita sapientia est habitus cones sionis,& principiorum.
d duplex sit ignorantia, & quid
, sit solertia. Ignorantia porro , qua scientia in totum opponiatur,duplex ab Aristotele esse traditur. a ρdem cum alicuius rei penitus rudes ignariq; fumus , puerorum instar, que ob id linorantia secundum negationem dicitur,altera vero, quae asseisionis ignorantia vocatur,cuoties quis rudis quidem omnino nρn di sed falsam illius rei, quam tenere seputat, scientiam opinionemve habet.Dicta est autem haec ignoratia afectionis, quod cui contingit, illius animus persuasione quadam a lectus sit.Putat enim se scire aliquid, quod tantio nescire melius esset: idq; aut per simplicem apprehensionem, aut perfγllogismum. de ct ab eodem . ristotele dicta G,partim per 'llogisimum facta dcceptio partim insensio error, is hallucinatio. Talet profecto sunt barbari omnes, sophistae, qui cum omnia intestigen e via deri velint,nihil intelligurinis sto more omnia,hoc est, corrupte. Praeterea ab Aristotele dimisso rtia ubtilitas quaedam in non profipecto tepore medij inueniendi. Velsic,Solertia est sagax , 3 epentinaq; conlactatio inuentios medii: visi quis videns lunam, eam qreidem
254쪽
partem,quae solem versus semper devergit, lucida b here intellexerit ob id, quia laua1plendorem a sole me tuetur. cui si quempiam quis cum numulario arget tartoue colloquentem πidens, intelligatstatim versiuram eumfacere, ct causam omnino faeneralitiam ester haec tum coniectatio solertia est.
Ignorantiaporro. J Locus hie est apud Aristotele.xij. eap. j.lib.posteriorum.Ordinis ratio haec est , postquam Aristo. disseruit de syllogistro dentonstrativo, per quem scientiam acquirimus, prosequitur deinde disputationem de syllogis
mo,ex quo oritur ignorantia, ut eo cognito ne nos labi,er .
rare,& decipi contingat. Etsi enim rectum est iudex sui, Mobliqui,perutile tamen est,& bonuni,& malum mouisse, ut illud shquamur,hoc vitemus. Quam sentetitiam Xenoph'nmirifice li.j. κυρον πουδειας sub ssem Socratis docet. Arist. duplicem statuit ignorantiam, alteram negationis, cum rei alicuius penitus rude, ,& ignari sumus, alteram a tacti nis, qua hi imbuti sunt, ut ait Cicero) qui ignota pro notis habent. Hoc est illa ignorantia, qua omnes barbari i facti erant, Gorgias Leontinus, Protagoras, Menedemus, Epicurus,& caetera Sophistarnm turba. Omnes nunc docti certatim contendunt, ut hac sundant profligentq; nec profecto iniuria: est enim tanqua λερνὴ & multorupernitiosorum errorum sons, & origo. De qua Quintilianus hunc in modum scribit,nihil est peius ijs, qui paulo alia quid ultro primas litcras progressi falsam scientis persitasonem induerit 't. Idclueam.J Duplex est ignorantia a fi ctionis,quaedam per simplicem fi propositionem , ut si quis putaret hanc esse veram,nnlla virtus est laudanda quedam per syllogismu, ut si quis putaret hunc esse vcru hyllogismu, nulla virtus est laudanda , iustitia est virtus. ergo iustitia non est laudanda. Praeterea. J Locus hic est ultimo capit. j. lib. posteriorum: definit solertiam, quq cst habitus intuli ctivus pertinens ad med vim demonstrationis. Est enim in- seni; promptitudo,& facilitas ad medium excogitandu insiiccincto
255쪽
succincto tepore. mrsuram Oumj.cere.J Hoc est aes alienum aere alieno dissoluere,&ita se ex uno debito explicare, ut grauiori impliceris. - . - De quatuor quistionibus - r scibilibus. - - - . .
Postremo autem de quaestionisus sedilibus bacis parte nonnihis dicendu est . Sunt aute numero qua
mor quaesunt,quὀd est,propter quid est, se es, ct quid est 'ritiones quidem scibiles dictae,qu)d per has qua
ri,ius de qualibet re in νnaquaq; scietitia. Zlarim 'sergo qui desimplici,aut de colosto. Simplex qsuum hoc loco bilestigii, quod seor1um ex υno aliquo decem
generus itur,ut est vel Deus,vel Homo, i Cetaurus,νel Charibdis. 'ompositum autem, ut utrum Immet deficiat,aut virum iustum natura,an lege potiu4,9 iusitutione hominum constet. mones igitur de simplicii quaerimus,prima ct obuia protinus quUio est , an sit, secunda,quid sit .Primum nanq; qurimus,an si Deus deinde quid set Deus.Si autem de composito aufrim3sprima quaestio est,an subiecto praedicatum insit secun--,quamorbem inseriboc est,propter quid. Nam hi lac didicimus lunam deficere,continenter quamobrcm deficiat,querimus. Habenus de demonstratione dicta sufficiarit.
PVremo.J Inter quatuor has quilliones duε sunt simplices, si est & quid est. Nam si est querit de subiecto an sit,
quid est,de praedicato,quid nam sit,ut an sit aliqua antipodum regio,& quid sit. Duae vero conlposite,quia est S pz pter quid est,illa quaerit an hoc huic inst,hec cur praeci ca-i vim subiecto conueniat.1 se x
256쪽
E QI IT v R hine tractatus de Dianico I g, pariter & de divisione. Quet quide,' s partes huius quoq; artis sint, ex tripaxtia ta superius secta dialecticet diuisione i elle intelligi potuit. Nuc illud addend
insuper est,s sicut absq; demonstratione nulla scientia rite comparari potest', ita absq; duabus his partibus non scientia solum,sed nec ars vuli. Quo sit,ut & merito ipsis quoq; philosophiae instrumenta censeri debeant. Distat autem,vel hoc ips0 haec tria inter se , quod diuisio quidem ipsa aditum ad artes oes, & diasciplina praeparat, ceu diligens quaedam eX ploratrix quantum videlicet arq se unaqueq; extendat. Definitio vero praeparata ia,atq; explorata,veluti lumine adhibito, illustrat Demonstratio deinde haec onania perficit,& costuminat. Ratio autem cur,cum ordo in his tribus ita se habeat,prius t naen de demonstratione , quam de caeteris duabus tractari: instituorim , quia nimirum ipsa demonstratio est , cui reli- 'uae due, nempe Definitio & Diuisio,inseruire i terdum probantur, & acςommodari solent quemadmodum etiam definitioni :ipsa diuisio. Hinc & de definitione quoque prius dicendum , quan de diuisione
257쪽
ssequitur hinc.J Huius rationem reddit Τrapezuntius, cursnaul definitione,& diuisione dicet id u sit . finitio,& diuisio ita se habent, ut altera alterius ope egere videatur.Nec. n. nisi qui recta distributione vis est, sitire se unquam intelliget,nec unquani recte distribuere, inisi quid sit quod distrisbuendum est,circonscripseris. Itaque absque duabus.J Plato partitur uniuersam Dialecticam in finitionem , diuisionem,&resolutionem,sive argumetationem. Etsi autem est euiuilibet artis, finire,diu idere, & unum ex alio colliFere, tamen solius est dialectici precepta tradere,quibus id fiat. Ratis autem.J Duplex ratio, cur demonstrationem praepo silerit finitioni,& diuisioni. Tum quia demonstratio est diagnior,tuna quia demonstratio est velut totum,snitio, & diruuisio partes eiuri
De dis nitione quid sit, &qtio pacto a nomine defferat, tum item& a descriptione , &quid sit descriptio. Igitur quid si definitio, ipsa definitione nune emplicemus oportet. Haec a Platone quidem definitur hoc modo . Desinitio est oratio que quid sit, de quo agitur ostendit quam breuissime In qua definitione oratio posita est, vi a nomine dininguatur: φ nomen quoque
rei naturam quomodocunq; significet,at ex νnica consat voce r desinitio autem ex duabus saltem vocibus.
Adiectum deinde est,quae quid sit de quo agitur,osten
dit,quoniam inuenias orationes quidem, quas in desinitiones nemo dixerit; quando quidem rei natura non exponunt. iusmodi orationes sunt , quae apophtheumata, eu dicteria dicuntur, Ῥri ce teipsum, di equid nimis, ct id genus aliae. Tonremo adiectum est, qudni breuissime, quo ab aliis distinguitur orationib. multo Agioribus, νtpota qua certis costituunturpar
258쪽
tibus quales sunt Ciceronis, est caeterae huiusmodi , ab Aristotele vero in Topicis ipsa ad hunc modum desinitur. Definitio es oratio, quod quid est esse significati hoc est oratio explicans, qussit rei natura essentiaue. Quo in loco aduertendu,s Aristotelem Gryce loquentem,in definitione sua usum verbo ην, quod Graeis est oris paratalici, atinis praeteriti imperfecti. tq; hoc ipse ita consuesse Ar otelem Georgius Valla Placentinus fideliter asserit, ut erat pro est poneret. Quasi vero id illi non cum aliis Graecis hominibus comm&nefuisset,ut certe fuit. Unde ad confirmandu quod
dico, ex Galeno Graece autore item omnino orati ne huc adferre no grauabor. Galeni oratio illa huiusmodi est, atque ita legitur in quarto Terapeuticae lib. εν τι γωος ην ν σου. sam νtis orationem Thoms Linacer vir Graecὰ, cst Latine doctissimus ita vertit,
κtq; isterpretatus est, Vmm quoddam genus est morbi. Quare ex loquedi libertate colluetudine ut diaxu id potius euenire existimandum est,ssua Graeci verbuparatalici temporis plerumque pro praesenti Usse pant.Itaq; nos η,, Est vertimus etsi Aristoteler inte pres; quisquis ille fuerit, Erat interpretatus est ; verbo ad verbu,ob id tortassis,quδd illucqaod diximus, vel vo animaduertit, elprorsus ignorauit. Vnde effr eam ipsam definitione hic subiiciendὰ duximus bis verbis, quibus ab Aristotele posita es,nepe Grecis, δεῖ γαρ ἔ
ρος μεν λογος,ο τὰ τέγν εἰνου mirare νυ . Sed ne illud quia
de omittendu puto, desinitione ipsam termini nomine, quod Grycὰ dicitur plerunque appellari a tra satione terminorum rerra . amycut per illos fundi in
259쪽
Iro a se inuicem dispescuntur: itaper desinitiones res a se inuicem descernuntur. R Uus autem, ct a nomine Definitio disert quoniam quod nomen obscurὰ ct indiscretὰsignificat,id Desinitio euidenter, O discrete einponit. Dissert item, ira descriptione, quod Descriptio quidem veluti opaca alicuius picture imagine gerit. Desinitio autem perfectae picturae faciem refert. Hinc ct descriptio a Boetio definitur ex proprietatibus i formatio quaedam rei,ct tanqua coloribus quibusdam depictio. proprietatibus, inquit, hoc est,ex propri sculusq; rei accidentibus. Atq; h proinde poetis, atq; oratoribus magis usu venire solet nec in id adhibetur,
vi quid sit res indicet, sed qualis sitiquas inspiciendam
ante oculos ponat. Igiti rei' iusit. J Non est igitur in eommodum aliquam esse finitionem finitionis. Desinitio Locus est apud Arist
.telem iiij. cap.j. lib.Topicornm.Cariariuet dilucide singulas finitionis particulas enarrat. Na est oratio pr 'ter simplices voces que finitiones non sunt, ut decens respectu hone sti.Prsterea ostedens quid sit quam breuissime. Nam illae .rationes,quε no explicat rei essentia,& numeros, lant nosunt finitiones.Nam sicut huc terminum Romulus instituit,dcinde Numa Pompilius eum constituit praesidem & custo dem omnis amicitiae. Differt stem. JDe iptio Poetis crebro, nonnunquam Oratoribus in usu est, verbosius rem expliacat,ni 'c in id adhibetur, vi quid res sit,indicet,sed quale sit, veluti ante oculos ponat.Videndus est Rodolplius agricola V.cap.j. lib.
Ergo duplicem esse definitionem, tam ex his quae
dicta sunt , autore Seuerino Boetio, quam ex Aure
lio AuzUmo , vel potius alis quopiam , qui etiam
260쪽
tire videtur9colligere licet. εlia naque dialectica est, alia rhetorica, ct dialectica quidem est, qus communi tantum de natur nomine, definitio appellatur:rhetorica vere,qua alio nomine,descriptio dicitur, qualis ea est,quepaulo superius a nobis ex Boetio definita est.
Inter νtrans porro hoc interesse ex eodem Boetio an, maduertimus, quod haec qua oratoribus apta est, non
etiam philosophis perinde conuenit,quae tamen philosiophorum propria est,ea conuenire potest σr oratoribus. Omnia nans inquit ille quap losophorusuntHr tor in dicendo re te usurpare,atq; his utiponiast cintra philosiophus in disputationibus suis, qua oratorem propria sunticundia fere contemnit. 2, en enim adiuuit aliquamdo signum,neq; quod credibile est, aut probabile solum ed quod necessarium omnino fuerit. Sed de harum utriusq; ue disterentiis uespeciebus, tam propriis,quam communibus,deinceps ex ordine dicere haud alienum fuerit.
Ergo duplicem. J Duas sermas finitionis hoc loco constituit,Dialecticam & Rhetoricam.Alia nanque. J Dialectica finitio est exacta finitio genere & disteretia constans, ut Arisio.iij.cap.vj. Topicoru docet.U etorica vero. J Finitio .Rh torica per accidentia re declarat, ut hec respectu hominis, animal sagax,prouidum multiplex,memor acutum plenum orationis, & consilij.
De triplici,& Dialecticae desinitionis forma,
alia ab alia distet. Eius igitur definitimis, qua Dialectica dicta