장음표시 사용
321쪽
fallat plerisque adducta similitudo. Verum id quoties
accidit non iam a similitudine, ed potius a dissimilitu- - dine erroris sui causam habet. Quapropter Quintilianus huic praecipue loco iudicium adhibendum monet: Solent enim,inquit,nosfassereplerunq; si ilitudinum species eoq; adhibendum est his iudicium. Huic loco haud dissimilis es locus,qui a paribus dicitur.Sunt aua paria, quae eiusdem sunt quantitatis, o paritas ipsa quantitatis velutismilitudo quaeda es.Ab hoc am meritum si si ita proponati O,Si cui in animo est Demonsthenem laudare,cur non Tulliu laudabit,cum alter alteri par sterilempe quantus in eadem persua dendi arte unus, tantur alter. Locus quidem dis
rentia maxime,a paribus, Locus vero maxima , P
Si Mihi A sunt. J Ut Coinus & Aethiops dicuntur smia
Iia, quia eis cadem qualitas secundum speciem inest. Vnde errare. J Omnium locorum e quibus argumenta ducuntur, nulli minus est virium quam loco a simili: parum contra renitentem valet aduersarium plurimum ad illustrandam orationem, ut apud Quintilianum,'uaemadmodum vascula oris angusti,sparsam humoris copiam respuunt,sensim autem instillantibus replentur ita tenera puerorum ingenia pro modo virium sitarum docenda sunt,insii per in loco a sumili hoc obseruandum est. sat esse similia in uno tantum consentire,non autem in omnibus. Vt quemadmodum oculus In corpore . ita mens in anima: in eo est similitudo, quia ut oculus est ornamentum corporis, ita mens animae:si quis autem ita ratioc inaretur, ur oculus in corpore, ita mens in anima. sed oculos est corporeus, ergo mens est corporea. fallaci uteretur concitisione : quia in eo non consistit similitudo. Hanc rem tota paucis verbis Cicero in praeceptis h icnmanis libro quarto expressit:non enim res totaiota rei a
322쪽
neeesse est similis sit ad ipsiuit,ad quod consertur,snassitudinem habeat oporteat. Sicut in animo. J De comparatione Demosthenis,& Ciceronis videndus est Plutarchus.
' Confinis porro duobus issis quodammodo est, quia proportione locus dicitur . Nam ut semilitudine res rei comparatur secundum qualitatem, aritate se euudum quantitatem: ita proportione habitudo con paratur habitudini. Est enim proportio quaedam bis tudinis coparatio. Aproportione igitur argumentum ducitur,visi qusratur,an sorte elitendi sint in ciuibus magistratus, dicimus,minime quia nec regendis nauibus forte praeficitur bernator. Locus quide di ferentia maxim8,a proportione. Locusvero maxima,Quod in unaquaq; re euenit,id in eius proportionali euenire probabile est. Hoc loco Aristoteles Uus est in Ethicis libro primo,cai ait, ut locus in capite, ita mens in animet. Sane hic locus accommodari in primis iudicibus potest,ne o ct negotiatoribus. Siquidem ut operatio ad operatione,ita merces ad mercede: ct ut meritum ad meritum,ita praemium ad praemium, O rursus, ut delictum ad delictum, ita pera adpoenam. Haec enim omnia proportionalia sunt. CONFINIs 'πὸ J Loeus a pro tione similis ea
duobus locis seperioribus , a pari & a sirenti. cst igitur lo cuS,a proportione unius habitudinis ad alteram' comparatio, hoc loco. Aristotelis. Locus est Apud Afutotelem lento capite primi libfi Ethicorum, huius exempliri capi e,a nobis facta est metio.Siquidem H operat
323쪽
laci plenior explicatio ex libro quinto Ethicorum Arist teles cunes de iuuitia distributiva disputat, repetenda est. De locis, a maiore & a min ore.
Maius quod hic dicitur, ct item minus, hocpacto definiri possunt: Maius est, quodsi a veritatis malam rem habet probabilitatem.ὰ diuersio minus, quod mia
nur,quod nisin .A maiore autem argumentum ducitur,silia dicor npoten: rex arcem, aut urbem expugnare,ergo nec miles.Item,non licuit Herodi habere uxore viri alisi igitur neque fratris.Locus quidem differentia maxinrἐ,a maiore. Locus Nero maxima,si M uod magis νidetur inesse, non inest , nec id quod minus videtur inesse,ineritria minore Nero cor nerso modo, vis quilibet xe regariux miles pol e pugnare aut arcem,aut urbem,ct imperator. Item,Sι Scipionipriuatio licuit Caium Gracchum mediocriter Reipublieaestatum labefactantem interficere, quanto magis consulibus licuit persequi ac demum mitimo asseere,supplicio Catilinam , terras caede, atque intendis vastantemniem,Siferae diligunt partus suos,quanam in liberos noseros uti diligentia debemus e Locus quide disseretia maximὰ,a minore. Locus vero maximas Si id quod minus videtur inesse,inest,ct id quod malas videbitur inesse,inerit. Hos locos Ciceroecuintilianus vocat a comparatione maioru est minorv. A comparatione quidem maiorum: νt, Si quis sacrilegium aut peculatum committit , furtum committet . A, comparatione Nero minorum c qui tamen oratoribusi magis quam philosophus Uuis 'auifacileta m 4 mentitur, idem oepeierabit.
324쪽
M A tv s quod hic dicitur. J Horum locoru plena sitnt oia apud nialecticos,& rhetores. unum hoc dignu obseruati ne, maius dici duobus modis. primo secundum rem,Sc quantitatem : huius exemplum est apud Aristotelem primo rhetoricorum, hic patrem interfecit , ergo quamuis alium i terficere audebit. hoc cit argumentum a maiori,si rem speiactenuis, sed a minori si probabilitateni. seeundo aliud est maius secundum probabilitatem quod habet imaiorem vel minorem suae probabilitatis veritatem , ut Imperator non potest par esse viribus Turcaruit, ergo si neque dux au ic mes. eodeni niodo distinguendum est minus, ex qua distimctione facile est intelligere locum. Ciceronis in Topiciscii ait,quod valet in maiore valet in minore,& contra: luod enim valet in maiore negative etia valet in minosi si enim
quod ess disiicilius,& probabilius fieri non potest, ei nee id quod est facilius,& minus probabile: ut si filios non regantur in urbe. nec aqua arceatur,& quod valet in minori, v let in maiori affirmative, ut aqua in urbe arceatur,erVsnes regantur. huius loci duo clementa topica apud Aristotelem frequenter repetita sit ni si id quqa videtur magis inesse non insit, nec id quod videtur inesse , inerit, & si id quod minus videtur inelle, insit,& id quod magis inerit. Si Scipioni. J Hec historia est apud Plutarchu in vita Gracchorum,& Valerisi maximu libro tertio capite, de fortitudine.
De loco ,ia transiimptione. Caeteruin qui 2 transumptione locus dicitur, muis est,quem vulgus dialecticorum esse putat,atque de sinit,quoties nomisi magis notum transumitur pro no mine minus noto, in qua tamen opinione , est Boetium esse deprehendo, virum alioqui de arte dialectica optime meritu. Sed vi cu bona eius venia dixerim, qua doque bonus Oi mitat Homerurrim, idem poeta ait,
Sspe opere in longo fas est obrepere somnum . Itaque acutires,atu subtilius hoc animaduertentes, glexa m
325쪽
der uegsus,nostra fere aetate apud Dauentriam nobile profectρ ρορ clarum Germania oppidu,baud in colebrisg3mnasiarcha, Palioqui inter priscos philosiophos connumerandus, est post hunc Iacobus Faber Stapulensis,hbseruandissimus quondam praeceptor meus,
tum Parrhisiis Philosephiaestudiis operam nauaremo ante hos Bhridanus homo certe ingenio fecilior, juct institutione,longe aliter hunc locu exponunt, atq; Eplis insuper declarant: de dr-his transumptio definii esse,quoties nomen metaphoric, s, hoc est,tras latitie sumptum, perpropriu explicatur. Ab hoc aut argumentum tu erbi cause,si dicamus,Dialecti xtilis est .d omnem methodu, igitur ad omne μα-tiam millis est. Locus quidem disserentia maxim/,a minis transumptionse Locus vero maxima. Quicquid alicui conuenit sub note metvboricin sumpto, eidem conuenit,oesub nomine proprie sumpto. Sane hoc loconophilosophi modo utuntur interdum , caeteriq; scriptores sed crμση litera eρ plene sunt,ac scatentpr pemodumiνt,si leo rugiens sumendus est , diabolus fugiendus est Item, se Oristus leo est, ct rex est.
C AE T E R v M. J Huius loci triplex est usus. Primus quando illesim ad hypothesin transserimus, ut si queratur quid iustitia in omni re valeat,& ostendatur eam multum in Reip. administratione posse. Secundus quando nomen notius sumitur pro innotiorc, ut sapiens pro philosopho. Τertius quando nomen per metaphoram sumptum per m . proprium explicatur, ut si quis pro ardcre .Rmore, Veli menter amare dicat. εd omnem methodum.J'μέθοδος, cst breuis via, hinc per translationem significat dicendi compen . . qium, & rationem rerum dicendarum Ex rex est.JNδm te uanir
326쪽
animal est ferox,& omnium animalium generosissimum, S leones tantum ex serix clementia utuntur in suppllic prostratis enim parcunt,vide Plinium libro viij.cap.xvj.
De locis ab oppositis, & a repugnantib0s. Ad oppositis vero toties argunteia ducuntu rem tus inter se a liqua opponi dicuntur. mponuntur tem modis quatuor. Aut enim contrariὰ,ut album vigrum:aut priuatiue,vt iustum ustu: aut relative dominus seruus:aut contradidiori/,ut videre,vo vitare. ct de his quidem in tractatu de prsdicamentum tis ut arbitror dictum est . Itaque a contrariis argκ mentum ducitur haec modo,Si bona est sanitali ris
mala es. Vel,si est aliquod animal sans, io egrum non est. Apriuatiuis Nero,ut si iniuistitia fugienda ι', sequenda en iustitia. Ueta quid videns est, id pro fecto non est cacu.A relativis aut ,ut qui quispar ter est, ilium habeat necessees .Vel ,s quis pater est
alicuius,eius filiust non est. Porro a contradistori in se quis en videns dem iam non es non Nidens . Locus quidem diserentia maxim ab oppositis. Locus vcro
maxima,tu contrari seriuatiuis,relativis,ct contra
dictori s , opposita sibi conuenire nonpossunt,In relativis insuper alterum sine altero esse ii potest. Praeter hac autem sunt repugnantis,quae a nonnullis dist rata dicuntur. pugnantia quidem, quod licet nulla oppositione interse aduersasint , a sie in adeo diuersa unt, ut alterum de altero nequaqua predicari possit disparata νero,quod νeluti dispares res significet. bbis igitur argumetum ducitur,ut si ita dicamus homo
tu igitur tipis non est Item,si quid homo est id nequπ
327쪽
bos equ's,neque aliorum quicqua, quod ab homine diuersum M.Locus quidem dijerentia maxi-mria repugnantibus .siue a disparatis. Locus νero maxima. Quae mi repugnant , haec neutiquam conuenirς
Αa Oppositis. J Regula tradi solet ab assirmatione unius oppositorum, ad negationem alterius,rate,& exploratq fi- dei est argumetum,quam resulam ex inductione facile est probare Α τεlairuir. Aliud sunt relata aliud relative oppotita. Dicuntur relata quando sumuntur sine comparatione alicuius tortij,& sic mutuo se inferunt,ut dominus est, ergo seruus est.Relata opposita dicuntur , quado conseru latur ad idem tertium,& sic amrmatio unius inseri negationem auterius,ut Anchises fuit pater Aenee,ergo no suit eius filius.
De loco a transmutata proportione.
Αdijcitur a quibusdam praeter praedictos locos, qui extrinsecus sumuntur,locus a transmutata proportione dictus. Is autem huiusmodi est, visi ita dicamus , Sicut octo ad quatuor, ita sex ad tria: quippe qδνtrobiq; dupla sit Nortio. Ergosicut odio ad sex, ita quatuor ad triaequa numeroru ad se inuice habitudo,proportionem utrobiq; conflituit sesquitertia. Odio enim sex superant binario , qua tertia pars est fenarj. Itidem O quatuor tria, Nnitate qMae, est ipsa pars est tertia ad tria ue ad te rium.Hinc O transmutata proportio dicuntur, quod ab νna in alium quasi tram' tussiat. Caeterum talem argumentatione in hac moi- ma corroborant Si νt primum a d secundum , tertium
se habet ad quartum, νtprimum ad tertium secunt dum se habet ad quartum.
Aorici TvR.J Proportio est mutua duarum quantias Urum inter se commensurabilium habitudo ut dupla inter
328쪽
tinum , & duo. Colligimus igitur ab hoc loco ex quantit tum commutatione ab una proportione ad aliam , ut in exemplo Caesarij a proportione dupla ad sesiluitertiam. Huius loci exempla,ab Arithmetica petenda sunt Propo tio dupla est quando maior numerus bis minorem continet . Sesquitertia est quando maior numerus continet minorem , & tertiam elu, partcm , ut inter quaternarium , &
De locis mediis. Medij dehinc loci sequuntur, quibus expositis, A
ne protinus huic tractatui imponemus. Sed cur ita dracantu dicendum Prius. Medij quid em loci dici Oidentur, quoniam in his arxumeta neque extrinsecus οη no petuntμr,neque ipsa terminorum substantia, sed ab ipsorum terminorum ut exempli causa vel casibus, vel coniugatis, leui quadam mutatione deste mur.
Similiter qui a diuisione locus dictus est,messius ii
ter Nirosque collocatur: quoniam ex eo niu ab ipsis in quaestionepositis te; inis, nuηc extrinsiecus argumeta sumuntur.Sint igitur loci medii tres,a casibus,2 coniugatis,4 diuisione.Et casus quidem est , cum principale aliquod nomen in adverbiu deflectitur,vi a iustitia i se. niugata vero dicunturiquae ab eo em diuersi de deducta fluxerunt, ut a tu stitiatiuste, ct iustus, i smianum.Sed hec omnia a ciceronς ConiuMia dicuntur,qu)d quasi as uno iugo deduc iitur,qus ct ide ita definit. Coniuga' dicuntur,qus sunt ex verbis generis eiusdem.Hui id generis verba sunt quae orta ab Nnοπarie commutatur,ut sapienta sapienter, sapientia. casibus igitur argumentum ducitur ty quaeratur de quopia mi ne prudens: arguatur esse talis oc m
329쪽
do. Prudenter agit,ergo prudens est. coniugatis νe
ros hoc pacto, Iustitia bona eRergo qui iustus est, bo
nus virLocus quidem differentia maximae a coniugatis. Locus Nero maxima. Si unu coniugatoru cuipiam conuenit, est reliquum.
MED11 dehinc. Medius locus dicitur quando ducitur argumentu ab eo quod partim conuenit cu eo,de quo que ritur,&partim differt. Ut si in dubiu reuocetur an iustitia sit laudanda,sic colligendum est, iustus cst laudandus, ergo iustitia est laudanda. Argumentu ducitur a coniugatis,quae partim conueniunt& partim disterunt. Et casus quidem est.J Casiis hoc loco dicuntur ca nomina, quae a primo derivatacu eo ipso componuntur, ut capienter iuste a sapiens iustus. Hec tamen omnia quia per tenui separantur discrimine,codem nomine coniugata dicuntur. Locus est in Topicis Ciceronis ad Trebatium. Orta ab eode verba vocat que habet idem principium & finem diuersiam,vi temperans teperat
tia.Hac verborum coniugationem Greci vocant,
quam Aristo. in Τopicis multum & sspe commendat.
De loco a diuisione Restat locus d diuisione, qui ut Boetio placeo hoc modo tractatur, Omnis enim cinquit diuisio vel negatione fit,vel partitione.PVegatione,quide,vis grita pronuntiet,omne animal aut habet pedes, aut non habet.Partitione uero,ut si qs ita dicat,omne animal aut sinum est,aut aegrum: est quoties vox diuiditur in suasignificata.Fiunt igitur argumeta a diuisione,tum Per negationem,tum per partitionem.Verum qui diuisonibus utuntur, hi aut directa ratiocinatione coten d rat,aut ad aliquod impossibile,inconueniensq; oculatque id quod reliquerant,rursus asumut.Si igitur iuqμasione propositum, an nulla origo temporis fuerit: T quod
330쪽
v DE LOCI, DIALE T. quod ρ negare volet , is directa rocinatione id demon. rabit hoc modo,Tempus aut originem habet,aut non habet, Sed quia mundus aeternus est id enim pauloer disiciplina gratia cocedatur tempus quoque et untiquippe quod mundus sine rempore esse non potuerit. vi dxero aeternum est,origine omnino caret: tempus
igitur originem non habet. At si per impossibile idem Uendi desideretur,dicetur hocpacto,Tempus aut origine habet, aut non habet: sed se tepus habet originem non fuit semper. Tempus aute habet originem, fuit igitur,quando non fuit tempus. tqui fuisse,ie oris est Agnificatior fuit igitur tempus, quando non fuit tempus quod fieri prorsus impossibile est:non est igitur τι tum principium temporis.u sit,ut ad alteram diu
honis partem tandem redeatur,oe dicatur tempus origine carere.Locus quidcm diserentia maxims,a diui Iione. Locus Nero maxima, Codiuidentium uno subisto,alterum manet, posito altero, tollitur reliquum. At vero qui per partitioncm diuisionibus νtuntur,hi id duobus modis tetant. Nam quae diuiduntur,aut
mul esse possunt,aut no possint simul ese possunt,cum
νoce insignificationes diuidimus,no possunt νero,qua negationis modo diuidutur, ut aut Ianus est,aut ager.
Itaq; si qratur, an canis subnatiast, tum quispiam pdiuisionem id ita monstrauerit, Latrabile animaisubsantia esl,bellua marina substantia es, sidus item comteste substantia est. Hac autem tria canis nomen gnificat: est igitur canis substantia. Ter modum N .ro negationis a diuisone argumeretum ducitur hoc mo do. At sanui est aut ageroeae sinus non s, igitur α-