장음표시 사용
331쪽
ger.Vel sic,aeger non est, igitur sanκ . Ves ita, anus est igitur aeger non s.Vel hoc modo, Aegei es,limGanus non est. l et ' REsTAT locus. J Quemadmodum diuisio duobuς. modis per negatioticin 3c partitionemrim etiam duobus modis argumentamur a diuisione, per diuisionem, & partitio alaem. Divisio fit per negationem, quado alterum membro-Tum negative circunloquimur. Per partitionem , quando membra diuidentia affirmative esteruntur. Cum diuisio sit per negationem colligimus ab affirmatione unius membra ad negationem alacrius. Ad vero.J Quando diuisio fitas , maliue ostedere oportet id de quo dubitamus singulis membris ineste diuidentibus,& sic incrit etiam diuisio.
Expeditis locorum diserentiis,illud postremo ν luti coronidem adircere operae pretium csι quo videli-retpacto dialectica ibatio a demonstratione disserat. Difert autem primo, quod demonstratio omnis ex propriis concinnatur:Dialectica xero probatio ex comA-nibus. Deinde , quod demonstratio ex solis necessari, comeat: Dialectica vero probatio interdsi ex nec riis interda ex probabilibus.Tertio,quod demoratis duobus tantum νtitur speciebus argumetationirn eoilogismo, inductione Dialectica vero ibatio omnibus fere, νtpote nunc stilogismo, nunc euth ymemat nunc exemplo. Quo sit,ut non si proprium diali ctica opinionem aggignere cum formidine de opposito,ut nonnulli falso persuadet,sed dialecticam potius demqus cum ex necessariissit,colligiturq; non minus certa est,qMam qua per demonstratione paritur: Hoc tamen
- madmodum Dialeetica probatio
332쪽
a scientia disserens, quod scientia ex proprijs aggignie
tur: illa Nero ex communibus, ct nulli scietie peculia' inter addictis Caeterum opinionem facere infirmiori ipsus dialecticae parti copetit: qua proinde oratores si quentius,Philosophi rarius utuntur.Quod quidem Odiuus Seuerinus Boetius ita esse coprobat,atq; his contestatur verbis, Sed ea quidem argumeta inquioquae ex definitione,velgenere,vel diseretia, et causis,Melex diuisone ducuntur, demo irativis maxime Flgogi mis Nires,atq; ordinemsubministrant. 'liqua νero dialecticis, verisimilibus.
Ex PED ITI s.J Appendicem addit , qua obiter docet discrimen inter syllbgismum Dialecticum,&demonstra truum. Differa auten . J prima differentia inter trWhationem demonstrativam,& dialecticam. Demonstratio constat ex principijs certae frientiae addictis,Dialectica ver5, ut com- prunis est iacultas, ita etiam omnibus principijs Stitur . Id docet Aristo.initio lib. j. Rhetoricorum viij.cap. i. libr. posteriorum,& xj. cap. . lib. Elenchorum, Delude.) secun da differentia demonstratio componitur ex omnibus,m iis necessarijs, sed dialectica probatio sere ex probabilibus Videndum est sextum cap. pii mi libri posteriorum. Ter- Φ.J Tertia di ferentia, dempnstrator ytitur tantum dii bus sorinis argumentationis , syllpgis ino, S inductione. Nam haesi recte componantur, semper necessario conficiunt conclusiqnem , quod proprium est demonstratoris. at Di
' lecticus omnibus formis pro-
333쪽
3soLvTIsha ctenus a nobis nouem ex .cem , quo, Instituin .us, tractatibus artis Dialecticae, in quibus eas partes ipsius artis pertractauimus, quantum compendio licet, per 'quas recte,diligentei qj differendi ratio conierte,& snis totius artis esse cxistimatur quippe per quem vcriim a falso discernitur institutio huic nostro iam fatissecisse videri possumus. Caeterum quoniam falsium sub vcri specie pleriinque i brepit, quo & incaut facile illuduntur sallit enim vitiunt spe te virtutis, ut non tam eleganter quam vere a Iuvenale Satyrico poeta dictum est, Nab Horatio in eundem sensiim, Decipimur specie recti idcirco ab Ai istotele proiiido nimirum artis magistro id etiam curatu est,ut post artis praecepta talia quoq; relinqueret praecepta,quibus etsi nihil, quod ad artem faciat, disceremus , his tamen instriicti facilc hilare post mus sophistarum argutias captionesque, quortim haeccs prscipua intentio, ut saltant,non doceant: magis appareat scientes, non sint revera. Vnde & hic illud, ncque incommode, neque importune ex Aurelio Augustino adieeeso, quod vir ille de cadem re in tertio de doctrina Christiana scriptum reliquid. Cuius haec sunt verba, Sunt multε falsae conclusiones rationum quae sephismata appellantur & v ras plerunque ita imitantes, ut non solum tardos,seu inge , nicios minus diligenter attentos decipiant. Quare & nos iam ob eandem certe causam, Aristotelem hac quoque in parte sequentes, decimum illis nomen adiicere in animo
constituimus tractatum.In quo proinde de sephisticis elei
334쪽
AEis sic enim ab illo appellati sunt siue sophissicii
agamus,vi studiosi adolescentes, si quibus t e nostra lueu-bratio quoquo modo profuerit unquam, post artem vel mediocriter perceptam, ex hoc iam etiam percipere possint, quenam sint,propria huius artis, que non sint: tam etsi sine his nec ars ipla satis sibi constare potesti ut nec Grammatica, que recte loquendi scientia definitur, nisi in hac quoq; de Barbarisino atque Soloecismo foedissimis eius istis vitiis cura desii meretur no parua : id & in morum distiplina iam pro coperto omnibus esse potest. Atque adeo lisc cura de artium quoque viiijs prodendis necessaria est: quod vitia latius serpere soleant suapte natura, & ut supra dictum eo
nonnunquam virtutum species sibi induant, quo citius ei cumueniant incautos. Hinc rectissime ab eodem HorMindictum est, In vitium ducit culpe iuga,si caret arte. Sed iam de Elencho quid primum dicamus, & unde huius tractatus inscriptio. t C AE sA Riv s in hane pr satione docet rationem, cur post utranq; dialecticae partem inuentionem , & iudicium, nune tradat Iocos sephisticos ex quibus fallaces conclusi nes colliguntur, Caeterum 'uoniam. J EX hoc loco praecipua ratio sumitur loci su perioris. Etsi is qui nouit contexere verum syllogismu, etiam nouit fallacem rectum enim est index sui & obliqui,ut primo de anima Aristo.docet tamen quoniam sippenumero falsum sub veri specie irrepit, visum est Cassiario etiam post Aristo. eos addere locos, quibus cognitis captiosias coclusu iaculas dextro disibluere possimus. Non enim minus est ingeniosum acute posse ponere quaestionem quam propter diluere. Esse autem quosdam imp ssores syllogismos , Aristo.j. cap.j. lib. Elcnchorum similitudine eleganti docet. Lemadmodum quidam homines , a natura sormosi sunt, quidam fucoso exornant, & ut argentum quoddam est verum quoddam adulterinum : ita
aetiam quidam sunt veri syllogismi quidem fallaces. Quod mon solum in Dialectica, sed Rhetorica,& alijs artibus usu vcuit. Unde Ai isto.ad finem ij. Rhetoricorum locos citros. dam
335쪽
dam tradidit,quibus falsas argumetationes ditatu erepos Q ρrum uc τ' praecipua intentis. J Id ex Platonis sq- perspicuum est. Plato enim postquam sex prop'suit' iopsiste finitionei,eas epilogo per1fringens ait. Prima inue' stigatio docuit sophistam mercenarium venatorem iuuenu' ac diuitum. Secun , Mercatorem circa animi docti Inas. Tertia circa hec eadem cauponem. Quarta suorum inuen torem venditorem. ininta, circa sermones artificiosum ninitum litigatorem . sexta purgatorem animae, tirpan tem eas opiniones que doctrinis impedimento sunt. Septima, cedat sophista esst cotradictor. Ad ultimum Plato ita .eolligit. Sophista in omnibus repugnat,erso sephista in omnibus sapiens cisse videtur. Est enim prestigiator ,&Verarurerum imitator. Aristo. vero paucis verbis multa comple- xus est. Ait enim νησοφιςικι, φωνομέν - υσαι
Hoc n. phistice est apparens sapientia, sed
quae non existit. Et sophista est aucupator pecuniarum ab apparente sapientia, sed quae reuera non est. Hic copiosius issiusque cx Platone,'& Aristotele commemoraui, Vt tyro nes sophiste nomen, quod in inuidiam nunς abiit, & cuius xotius mentio incurrit, plane intelligerent. Non iunii am,mutum species sibi induant J Est enim qu dam virtutum, , vitiorum vicinitas, ut Ouidius libro j.de Remedio amoris eleganter docet. SCmala sunt vicina bonis, errore sub illo, Pro vitio virtus crimina sepe tuliti Quem lacum nos etiam in scholiis, que panegiricum Plunt; scripsimus, copiosus charrauimus.
'Qu a ratione de sophisticis elenchis instr ptio huius tractatus . , sed antequam reliqua huius tractatur exeqκ mur,dicere haud grauabor, cur de sophinicis elenchis
in stripluisti tum qui ab Aristo bis relictus en i
336쪽
T R A C T A T V s. X. Iq0ligitur.Vnde etiam liqui nunc apparet,ab huiusmo di stilogismo dialecticu θllogismum duplici rone di ferre. Trimumquod hic syllogismusplane sit: deinde
quod ex probabilibus colligat.Caetesim probabilia ab Aristotele esse desinim tur,qua videntur omnibus,aut , plurisis aut sapientibus, his quidem xel omnibus, Niplurimis,vel maximὰ familiaribus et probatis:νt umquenq; amare eum, d quo beneficia ac ceperit.
E x his iam J Arist.j.cap.j. lib.Topicorum duplicem syllogismu sophi uictim colastituit ' alterum qui falsium sumit,& bene concludit, ut omnis substantia est animal,omnis homo est substantia, ergo omnis homo est animat: alterum qui verum assumit, & male colligit, ut omnis thomo cst animal, omnis equus est animal, ergo omnis equus est li 'mo. Priorem Aristo.putat dignum nomine syllogistat, posteriorem minime.
De quinque sephistariim 'sinibus, quas
Cum ergo sophista omnem neruum, omnemq; c natum eo intendat, Ni eouestercantem circunueniatilia
laqueetq; Hidendum est,iuot us sint, quae ipsie con
iectet,ac proponat,ut Ines initi certaminis equos ubi etiam assecutus fuerit,se iam victorem aduersus corrixantem nimis superbe, insolenterq; proclamat atque vociferatur. nt Ῥero hic nEmero quinque, sedargutio, falsum, Inopinabile, Soloecismus, gatio. Nautem Redargutio, cum vidisputationis cogitur quispiam aut negare quod antea concesserat,aut quod prius negauerat rursus concedere. Falsum Nero, quod iam habet νeritatis causam, ac ne apparetem qu
337쪽
demanopinabile Ῥero,quod praeter opinionE oivinium, di maximὰ sapientum proponitur ,πt matrem odimesi , si suu . Tametsi id de Medea singunt poetae,SMoecis Imus est quoties secundum locutione cogitur re*odens lbarbarietare. Et Donato definitur Nitium in conuextu a partium orationis contra regulam artis Grammatica factu.Videtur tamen hoc loco ct pro barbari o communiter accipi,qui ab eode Donato definitur, na orationis pars vitiosa in communi sermone , A Diomede ver),contra Ilymani sermonis legenti aut scripta, aut pronuntiata vitiosa dictio.2 iugatio porro est,cum re
spondens cogitur idem sepius dicere . Undect a noris nullis definitur, eiusdem verbi inutilis repetitio.
C v, ergo J Sophi h qui secatam quandam speciem sa- .pientie profitebantur, semper in unum ex his quinque finibus cestimabam,& cum unum horitim assequuti erat, se aduersarium vicisse existimabant. st distulatismi.J Recte hoc dictum est, nam si respondens ingeij ostentandi fratia, utranque partem Thematis propositi defendat,& amrmet, Urod prius negauerat vel contra , non dicitur impegiue in metam redargutionis. Falsum vero. J Hic sinis est quatudo respondens cogitur concedere, id quod omnibus est perspicuum esse fallum, ut virtus est vitium. Invisisbite.JId quod παράδοξὶν apud graecos est: hoc loco inopinabilo dicitur, ut peccata omnia squalia sunt, Omnia mouetur,n hil mouetur. Hec est eiusdem verbi ab eadem parte brationis,inutiliae repetitio,vt Cato se Uticae interrerit. Nisi idem ornatus causa bis repetatur , 't Cesar C lare πι faueas Reip. De hae figura videndum est initium iiij libr.
338쪽
s De locis, sephissicis eortim i idiuisione. I- Nunc ad ipsos locos veniamus, locos dico sophiasticos:hoc enim nomine a Georgio Valla PlacEtibio mihi non absurde appellari νidentur. quippe quod ex hui, perinde fallacia est sopbistica argumenta ducuntur atq; ex locis dialecticis argumeta e r probationes ialectitae. Ab Annotele tame modi dicuntur,=rontilin quam etiam loci. Horum autem prima diuisio haec es t
quod ali in dictionepositi sunt,alii extra dictione. Indictione rursus,alius ab equivocatione,alius ab amphibologia, alius ὰ copositione,alius a diuisone, alius ab accentu , alius a Dura dictionis. Extra dictioneruitem,alius ab accidente,alius ab eo quod ect secundum quid ad id quod simpliciter dicitur , alius ab ignorariatia elencti , alius 2petitio eprincipii, alius a confie-qucti,alius ab eo quod est non causampro causaponere,alius ab eo quod estplures interroganones νnam sacere. Patet igitur huiusmodi me locos , siue modos iu summa esse numero tredecim,ex quibus quidemiss di- ctionestae enνmerati sunt,extra dictione Nero splennmraeterea sciendum,quod argumentationes,qus i lius modistruunturfallaci s,nunc sophi atet , nunc.par Uompnia Graecis dicinatur,nominibus profectὸ accom- anodatissimis e quippe quae a Nerbis deducuntur,
rim παραλογιζηr,que Nerba apud Latinos inter .
fretatur imponere, sue decipere. Hinc ct imposturae, deceptiones. Adeo enim his cauillationibus atque
argutiis decipitur imperitus qui id, ut credat id esse od non est,innon esse quod est. Unde etiam
339쪽
intra colorem talum snt veritatis, oricalco recte comparat,auri videlicet respectu. m vi bri lcum imperitis hominibus aurum esse videtur, ita haec ab imperitis vera argumenta esse credistur,cum tamen aperitisstatim falsa esse deprehendantur.
Niv N c ad ipsos ιο cos veniamus J Quemadmodum ex I eis Dialecticis argumenta cruutur ad thema propositu probandum vel improbadum: ita ex locis sephisticis argumenta ducuntur ad fallendum decipiendumque. Et ut loci Dialectiei in locos internos,& externos diuiduntur: ita etiam loel sophistici in eos qui in dictione, & eos qui extra dicti nem sunt,diuiduntur. triusque membri Carsatius hoc cap. partes enumerat, sequonti capite diuisionem declaraturus. Vt credat. J Hinc potest colligi descriptio fallacii, quae est deceptio qua aliquis opinatur id quod est verum , esse lausum vel id quod est falsum esse verum.
Qua ratione ex his locis alii in dictione , alia cxtradictionem existere
- QNec illum omittendum putauerim, quanquis fortassis haud ita maini momenti, cur ex dictis iam locis alii in dimone alij extra dictionem exiriere dicantur. San8 in dictione dici ob id νideripossunt,quod quae ex his locis fallaciae struuntur, apparentiae suae causam halent ex proprietate siue Usiectione aliqua , qua Norichoc sit,dictioni in primi conuenit Cuismodi sunt, quae iam dicite sunt,aequivocatio, amphibologia, compositio,divisio, accentus,cor vocis figuratio . Extra diactionem vero,quod ex his sumpta argumenta O composta fallacia credulitatis sua causam sumim , vel ex
340쪽
r bur ipsis quae significantur,vel ex animi tu tione, quae sola rerum rationes, rarum pariter ad se inuncem consequentias expendit atq; discernit. Vnde Ointer ipsas quos; fallacias nonnihil discriminis habetur:quippe qaod per fallacias quae ex dissione proue niunt, decipitur qui pia potissimu, quoties cu alio quolibet dissutat. Per fallacias vero , quae praeter dictionem accidunt , quoties secum disputat, aut quippia mconsiderat, pensiculatu attentius.
Nee illud omisιendumJ Sophisticus syllogissimus dicitur fieri in dictione, quoties causa cur verus syllogismus esse videatur, potissimuna ex dictione sumitur, ut si quis ita colligat,omno sanqm est animal,omnis yrina est sana,ergo omnis urina est animal, Cum dico deceptionem elle in dicti ne,dictionem tam pro simplici, quam pro composita accipio . Fallax syllogismus dicitur fieri extra dictionum, quando ratio causa, cur verus in speciem appareat non proprie ex dictione, sed ex habitudine rei ad rem sumitur. Quod tamen sine vocibus no fit:ut quidam homo est animal, quiudam equus est animal, ergo quidam equus est homo.
Aequivocatio dicitur, cu dictio si ue vox simplex plurasignificat. Catervi aequivoca vox duobus dicitur modis.Aut enim simpliciter talis es aut Analogicias Simpliciter quidem l canis,ss md omnem ae lue quam drupedem latrabilem, piscem morinu, si ius cosi sesignificat. Analogicias autem, ut animalis nomen, quod tam viuum, quam prctum animalygnouat, sed non ex aequo,Itan or paraluimos,quorum ex hoc ψfo argumenta ducuntur, tot modis νariari contingit.