장음표시 사용
171쪽
I sa E X E R C I T A T I o X X. clarum est.Etiam Malitia sua atque veritatis odium ad salsum dicem dum hominem nonnunquam impellunt; nec non invidia, jactantia, similcsque pravi affectus: quos omnes procul habere primam Veritat , Bonitatem, Sanctitatem, manifestum est. Denique Impotentia nostra, qua fit ut scopum saepe obtincre nequeamus, nisi dolo circumveniatur quicum nobis res est , mendacii saltem onsciosi usum nobis commendare videtur, si non ut licitum, t mcn ut quasi necessarium : sed neque istiusmodi necessitas u get Omnipotentem rerum gubernatorem , qui nutu suo sectit quant cunque creaturarum voluntatem ad sibi praestitutos fines
re scopos. Resipuit itaque prorsus persectissima natura divina , uti omnes falsiloquii causis, ita ipsim quoque, quamcunque
Quae cum ita sint, mirandum profecto est , inveniri posse hodie , qui tanquam sapientiae haud vulgaris arcanum pQ suasi . simum esse cupiunt, id pertinere ad suam Numini as rendam tum sapientiae tum potentiae infinitatem , ut credamus, nihil iuli deesse ad struendam fallaciam , satisque cum habere sagacitatis ad consuenos artificiose fraudes , ut Deus fallare, si velit, possit. Assertio cccle cruda , neque asensum impretratura ullius , cujus non in dictata Cartesii sit obsequiosus magis affectus, quam pia ad Sanctissimi Dei Veracitatem attentio. Is ut alia prael ream ipsius hac parte placita) quando bene negarat, Deum memtiri , vel esse deceptorem, mox, quasi nimium dixisset, sese coi recturus, incpta limitatione thesin universim verissimam absurde restringit. Se enim , ait, ibi de mendacio quod verbis exprim iur non fuisse locutum, stc. Ut , , nolit reprehendere illos, qui concedunt Deum per Prophctas verbale aliquod mendacium se qualia sunt illa Medicorum , quibus aegrotos decipiunt ut ip- sos curent, hoc est , in quo desit omnis malitia deceptionis se proferre posse. Hoc si sit verum, nullum unquam Divinum lumen sive naturae , sive gratiae, sive gloriae, certam animis pcrsuasionem ingenerare poterit, de insallibili rei patefactae vertitate. Si enim verbille mendacium, ad instar Medici, proferre possit Deus, quis , non id passim cum secisse in plurimis , de quibus Rationis & Scripturarum lumine constare putamus, CVLcerit ' Ad mendacium praecise verbale hic recurrere nil juvat ;
172쪽
DE DEO SANCTO. I 3 quandoquidem qui verbis manifestare potest salsum, etiam quovis alio modo id potest. An vero ille hic sorid laterct quod absit i Atticismus , poste quidem Deum mentiri in Saera P
gina , in qua signis verbalibus utitur; non autem in naturali ratione , in qua nobis res manifestat, ut illi volunt, per innatas ideas , sine verbali sermone' Horret animus tantae blasph miae rimari mysteria. Interim, quid aliud quam hoc ipsum revera contcndant ex illa cavea doctores, qui rotundd prostentur, S. Scripturam in rebus naturalibus saepius loqui secundum erroneam vulgi opinionem ' vix video. Verbis enim erroneis id proscire quod neque menti dicentis est conforme, neque rei consonum , quodque eo fine profertur ne quis in suo crrore
turbetur, est formaliter mentiri, sive verbale mendacium proser-
.re ; quum praeter ista tria ad mendacium qualificatum , ut ita loquar , nihil amplius requiri videatur. Quantum enim ad damnum attinet, quod quis in mendacio alicui adsci re intendit in quo omnem mendacii malitiam ponere videtur Cartesius , uti docet ex plum Medici ab eo allatum id ad mendacium qua tale nil pertinet : cum hoc idem etiam per veritatem quis intendere quandoque pollit. Quam pulchrό interim de fide nostra
mercantur , qui Divinis oraculis urebatium menaetriorum nubem
istam offendunt , clarioribus scilicet Cartesi idcis dii sipandam , viderint Theologi, queis imi una rerum custodia imprimis commissa est. Nos intrepide asserimus, de nulla re naturali alia
alterius loci sunt in tota Sacra Pagina extare enunciationem vel unicam , quae non exactis Time cum accurata & Philosophica rei Veritate queat conciliari. Vcrum tanti est, reclamante Deo naturae auctore , ista cudere pseudo-philosophemata, queis sua constare nequit veritas, nisi divina cadat auctoritas. Ajunt
quidem isti ut ad primam assertionem redeam) se duntaxat dicere , Deum sallere posse, si velit; at nunquam velle, nunquam velle posse. Verum, etiam plus dicere, jam audivimus. Et, s vel hoc tantum dicerent, num ergo concipiendam in
Deo potentiam arbitrantur, quae Voluntatis si aeno coerceatur .
ne in mendaciorum pagitia prorumpar ' Apage impictatem lPland non potest quod veste non potest, qui quod potest, non nisi rationaliter potest ; id est , non nisi praeeunte , ut intelle-V ctu,
173쪽
is Ex ERCITATIO XX.ctu , sic voluntate. Et quid dicis, posse, si vclit, quem velle non posse constat, quod dicis posse ' Pari jure dixeris, v.c. arborem posse loqui, si velit ; quam id per naturam suam velle
non posse , intelligis. Pudeat nugacissimae vanitatis in re gravissima l cujus momentum aliquanto diutius hic nos detinuit rquapropter alia quae hujus loci sunt praeterimus in praesens. Ad JusTi Ti Avi Dei progredior, Constantem illam voluntatem id retribuendi creaturae rationali , quod ipsius est secundum legem : nimirum , Vel , post consummatam omnem cJus obedientiam , remunerando bonum , ex liberali pacto secundum gratuitam pronailsonem , qua , supereminenti suae bonitati convenientcr, unicuique se tanquam summum bonum quaerenti pollicitus est beatam sui si uitionem ac communionem; vel etiam, propter sanctis limae legis violationem, poenas irrogandoς ex merito , secundum sanctionis poenalis , legi adversus immorigeros diis transgressores adjectae; formulam. Ad debitam tantae rei discussionem plura spectant, ardua non minus ac utialia , quam quae capit angustia hujus nostri tractatus. Quapropter de posteriori hac Iustitia , quae Vindicativa appellari consuetit , pauca dixiste erimus contenti. Objectum ejus duntaxat est creatura rationalis ; quippe quae una & legis argumentum ,& legi satoris potestatem , & suam ad illum subjectionem , &denique qui ex transgressione resultat reatum , intelligere potest atque agnoscere. Neutiquam ergo, uti quibusdam visum fuit, huc pertinent bruta, quae per ipsam suam naturam mentis expertem , uti non lUis , sic nec poenae proprie dictae, cxistunt capacia. Quin & ius instigendi poenas ad solam creaturam peccatricem restringendum esse, clamat notio poenae, demeritum peccati evidenter supponens. Ut ad oppostam sententiam nimium sorsan accedere videantur, qui, jure quodam dominii, innocentem etiam creaturam malis tris ibias affigere posse Deum , contendunt. Quasi id serat consormitas cum beatissimo Numinet quasi infinita bonitati congruum sit, odisse opera manuum suarum i quasi deceat justissimum judicem adeo non dispari modo
haliare hactenus fidelem suae Majcstatis cultorem atque improbum perduellem l Caeterum ius poenas sumendi a legis suae transgressoribus Deo competere , nemo negare potest , qui non v luerit
174쪽
luerit plane tollere e medio dominium Dei in creaturam rationa-lcm , atque hujus ab illo moralem dependentiam. Etenim quae cogitari potest suprema potestas legislatoria, quae non arinata sit pari potestate legis executoria i Sine hac nullam veram vim obligandi illa haberet : absque ea enim liberum forci unicuique ei sese subducere impund , atque ita re vera a legis observantia sese suo arbitrio , ut ita dicam , dispensare. Quam itaque evidens est creaturarum rationalium dependentia in genere moris, tam per se clarum est jus hoc Dei, tanquam dcpendentiae istius vinculum necessarium atque insolubile. Ita quidem facile intclligitur ex natura m gi καλαα I Sεου , quo qui aeternam lcgem transgrediuntur approportionata tanto delicto poena crustunt digni. An vero tales aliquando ipso facto, sic exigente natura divina , sint necessario puniendi i quaestio gravis est ac tremenda. Istuc redit res omnis r An ex libera voluntatis indifferentia, per absolutam potentiam, Deus remittere queat peccata citra satisfactionem ; an Vero , posito peccato , Iustitiae Vindicativae exercitium per naturam Dei sit pro sus nccessarium ' De absoluta potentia sermo est : non de ordinata , juxta decretum ; de qua lis nulla esse potest inter o thodoxos. Iterum , de ipsa poena quaestio est : non de ejus. dem vel modo , vel gradu , vel tempore; in quibus omnibus cx aequo atque sapientcr dispensandis plurimam valere Dei tum Clementiam , tum Dominium , omnes etiam lubenter agnoLcunt. Istis suppositis restrictionibus, propositae quaestionis partem posteriorem tenendam arbitramur, utpote maxime commuam & sanctissimae naturae divinae , & omnimodae creatu rum dependentiae , & denique nostrae fidei mysteriis. Rei ctis bene multis quae huc pertinent in aliam occasionem, unam breviter adseram rationem , quae quidem nobis invicta esse videtur atque instar omnium. Non posse esse creaturam rationalem absque obligatione ad colondum Deum tanquam talem, per
se claret. Obligationem hanc derivandam dine haud aliunde quam a lege , non minus manifestum est. Legem absque sanctione poenali legem non esse , sed potius consilium , liquet , quia ea non addita impund licet vivere arbitrio, non legis, sed suo. Jam ergo commisso peccato , eoque sine satisfactione r V 1 mita, VII.
175쪽
116 Ex ERCITATIO XX. misso, quaerere lubet, quo demum pacto tali in casu peccatrix creatura mancat subtex ' Non ccrte ratione obedientiae activae; ab ea enim peccator peccando desecit, & factum insectum fieri nequit. Non etiam ratione obedientiae passivae ; reatum enim cum poena remis una supponimus. Ecce t renunciat creatura obligationi legis quod ad observantiam activam, peccando; r nunciat inus obligationi legis quoad poenam , remittendo: soluto itaque utroque hoc obligationis Vinculo , praeter quod tertium non datur, solvitur re vera actus aliquis moralis alicujus creaturae ab omni obligatione legis divinae. Hoc cum fieri nequeat citra abnegationem divinae cxcellentiae , manifestum est , etiam peccata impunita remittere, Deo haud esse possibile.
Ad quae quod regeri possit, ego quidem nihil plane video.
Objectiones omnes sigillatim excutere, non sinit. brevitas. Interim hoc ipso nostro argumento jam suppeditavimus , quo sa-cile prostemitur sortissimus ille pro adversa sententia Hercules. Actiones Dei, riunt, ad extra, quas inter est punitio , sunt indifferenter liberae. Verum abusus canorus verbo detegitur.
Etiam legislatio procul dubio actio Dei ad extra est. An ergo indisserenter quoque libera ' Imo libera : sed quo pacto ' Ab
aeterno indifferenter liberum erat Deo hominem condere , aut noninondere ; consequenter etiam , legem ferre, aut non cr-re. Verum , posito jam conditum esse , iacutiquam moralis
ejus dependentia Deo relinquit indifferenter liberam legissationem. Pari ratione, peccatum permittere, cui non- permittere , Deo ab aeterno fuit indifferens; atque hactenus etiam punire , aut non-punire. Sed , posito peccato , non jam quod per se liberum erat Deo , scilicet punire , iddifferens ci relinquit m ratis creaturae rationalis a Deo dependentia : uti demonstravimus. Alia & plura qui cupit, consulendus illi Gisbertus Vostius , Praeceptor quondam noster & Collega memoliae perquam venerandae , qui egregium hac parte accurationis experimentum
dedit in sua Diatriba de Iure & Justitia Dei, quae extat Selin. Disp. Part. Prima. Absolvo isto Virgiliano rosi is erasti m moniti, cr non temnere Numen l
176쪽
I. Potentiae cum Intellectu S Voluntate Dei connexae demonstratio. II. lus interim is Voluntate Divina disinctio rationibus ad ructa. III. Osque is di cultatibus quibusdam vindicata. IV. Potentia 2Do asserta Simplex , Independens , Infinita , Irre ibilis. V. Divinam Potentiam nulli posse ieri communem. VI. Objectum Sisinae vim tutis neque Deus ipse . neque contradictoria. VII. Psis bilitas rei qua talis nihil reale es, sedd
nominatio tantum externa. VIII. Radix proxima
Posilium es Dei Potentia ; prima, Intellectus ejusdem. IX. Potentiae Divinae in Zbsolutam Sordinatam divisio explicata S asserta.
D considerandam supremi Numinis POTEN- I. T I A Μ progredimur : Sussicientiam istam vita Potentiae ventis Dei, qua extra sese ponere quaecunque persectissimae rationi haud repugnant ei est iuvihi. λε promptissimum. Tantam videlicet possidet eonMxid Ens persectissimum Sussicientiae abundantiam , mons tio. ut non duntaxat ipsi sibi infinito sussiciat, sed & , quia sibi infinito , producendae cuivis alteri finitae entitati, quae praeter ipsum vel concipi potest. Quae tamen , nequis erret, ratione plurimum dispari intelligenda veniunt. Etenim quaecunque
possibilis est praeter Deum bonitas, per omnia dcpendentiam V 3 notat
177쪽
fructa: a18 Ex Enc ITATIO XXI. notat ab ista prima Sufficientia, tanquam a sonte suo ac causa suprema r qua velo sibi Numen senicit Suffcientia , propter ipsam suam independentiam , omnem cujuscunque causalitatis notionem atque vel umbram removet a sese quam longissime. Commodum autem hujus Attributi tractationcm ei quae suit Divinae Voluntatis subjicimus . quando nihil unquam ipso facto extra Deum ponit Potentia , de quo non jam ante aeterno Voluntatis decreto penes Deum exacte suerit praedes nitum.
Quid i quod ciscax atque indepcndens suique juris intelligi ncqueat Voluntas , quae non comitem habere cogitatur tantam in exequendo virtutis facilitatcm , quantam habet in sormando consilio tum sapientiam tum constautiam. Adeo cum Intellectu & Voluntate persectissima connexa est Potentia , ut pri ra rite in Deo non agnoscat, qui de postcriori quoquo modo dubitat. Quin , quisquis non Deum negat, Potentem Deum neget nemo : tam cxistit manifestum , independentiam id nequaquam possidere atque persectionis infinitatem , quod non sibi sua virtute quidvis subjicere valet, potentique ossicientia quicquid extra se persectionis esse potest ex sui ipsius persectione
derivare sussciens est. Et quae ulla dependentium causarum dari queat Potentia, quae non ultima analysi in causam causarum primam & independentem debeat tandem resolvit Non id nescive runt Gentiles; quando quem supremum hominumque Deumque
Patrem finxerunt, cundem pallim Omnipotentem celebrarunt.
Et si vero cohaereat indivisim cum persccti Tmo Intellectu& Voluntate Potentia persectillima, attendendum tamen est quam diligenti sise , ne pro modo concipiendi nostro conceptus hujus cum notione alterutrius illorum confundatur. Perperis id agunt, cum Scholasticis qnibusdam , novellae sapientiae antistites. Quando scilicet ex prae concepta opinione istam Dei formarunt ideam , quae nihil menti exhibeat praeter m ram cogitationem persectissimam, quaeque omnis intelligendo ac volendo absolvatur, non nisi alterutro modo Deum extra se actuosum esse posse , sequitur : quamobrem & quaevis actio Dei transiens eisdem nihil esse dicitur, praeter efficacem ejusdem Voluntatcm. Verum non unam haec sententia involvit absurditatem. Dictum jam est Divinae Potentiae conceptum ad eum
178쪽
D L D E O POTENTE. 1 qui omnisufficientiae est prorsus pertinere. Hanc autcm a Voluntate Dei distinctum attributum esse , nemo inficias ire potest . cui non lubitum fuerit mira confusione univcrsiam Divinae persectionis infinitatem , quae omnisuisicientiae existit basis, solius voluntatis notione absolvere. Adde, quod jam ab
aeterno voluerit quaecunque sunt aut erunt, etiam cum non
erunt , omnisque adeo volentia actio immanens sit , per se nihil actu constituens cxtra Deum ; cum contra actuale Potentiae exercitium rem ponat ipso facto existentem : qui modus operandi ratione effectorum diversissimus nisi sufficiat sundandae distinctioni rationis ratiocinatae, ut vocant , Potentiam inter & Voluntatcm , haud scio , quid tandem remansurum sit cujus intuitu attributa Divina ab invicem distinguere licuerit. Neque hoc tantum : ctiam actuosa Dei voluntas circa non-entia veriatur ; illa quoque quae nullam unquam habitura sunt actualem existentiam, qualia sunt non-futura, quippe quae ideo talia , quia ad hunc statum positivo decreto sunt determinata. Iam vero quaerere lubet , num asserendum etiam videatur , Deum ab aeterno actuosa sua Omnipotentia id fecisse, ut eorum multa , quae esse possitnt, sint non-sutura ' Ita scilicet actuale Omnipotentiae mercitium in nihilum tandem terminari poterit , nisi a Voluntate distinguatur. Porro , in Sacris saepius ea Deus posse dicitur expresse , quae tamen haud cum v
luisse experientia constat. Quis huic rei , sine Voluntatis a Potentia distinctione , dabitur exitus ' Imo , & sc se velle Deum modo persectissimo, jam demonstravimus. Quumque potuisset Deus, si ita visum fuisset, pro liberrimo placito , se
tantum Velle , nec quicquam praeter sc , potuisset utique actuosa esse Voluntas citra exercitium Potentiae. Nisi quoque haec
philosophatio contendere velit, Numen haud minus sese posse ac velle. Sileo monstriscorum conceptuum syrma , quod ista Potentiae divinae cum Voluntate confuso secum trahit insolubili nexu ; qualia sunt , v. c. Omne possibile esse futurum :quodque suturum non est neque idem possibile esse. Adeoque & , possibile potuisse seri impossibile , atque impossibile
possibile. Hinc , potuisse etiam Deum esscere ut duo contradictoria sint vera. Cum , ante decretum nihil debeat dici possibile.
179쪽
υχEx ERCITATIO XXI. bile. Sicut, omnis Dei scientia vision is dici debeat, quatenus res cxtra Deum rescietur. Ista similiaque multa , quibus universa rei Theologicae facies immutatur , lucri necesse habent , atque reipsa ctiam hodie tuentur , qui .Potentiam Dei a Voluntate nulla parte distinctam csse contendunt. Deniqud,
nisi quae sit inter illa duo differitas, haud equidem capto, quo demum pacto isti Doctores asserant, Deum posse facere utco tradictoria sint vora, ii velit; sallere posse, si velit; &c An vero mustea subtilitate dicendum erit, Deum velle ista, si velit ; aut, posse, si possit ' Num potius inaudita absurditate contendent, Deum etiam velle faccre contradictoria, etiam velle fali
re ' Utique; si dicendus sit ca posse, atque inter posse ac velle
Dei distinguendum non veniat. Neque metuendum est, ne, si admittatur inter divinam V 'luntatem & Potentiam quam urgemus disserentia, sequatur, voluntatem Dei inefficacem esse ; quippe quae per se nihil ponat , sed a Potentia ad agendum debeat applicari. Uti enim Intellectus non ideo inessicax dici debet , quod Deus tantum intellia gendo nullum opus externum essicit, ita nullo majori jure id de Voluntate cogitare licet. Est sua , ut Intellectus divini, ita quoque Voluntatis, si sic loqui lubet, cilicacia in hoc, quor
nulla unquam parte aut iste in praecognita rerum certitudine si latur , aut haec in praedeterminata earundem suturitione frustr
tur : idque eo ipso , quod omnia per insuperabilem in sinitae
Potcntiae actuositatem talia reipsa suo tempore constituantur cxtra Deum , qualia ab artemo ea, quemadmodum decrevit, ita praescivit. Quod si inessicaccm quis idcirco Voluntatem divi nam appellare voluerit, quod non ipsa immediate ponat rerum existentiam simpliciter volendo, viderit is, ne pari sequela candem insipientem arguat, propterea quod non Voluntas res prinsciat, formaliter loquendo, sed Inici lectus. Fortior non est ol jectiuncula , qua inserunt, omnia Dei opcra passim referri ad ejusdem Voluntatem, tanquam ad causam suam & sontem. Hoc enim ut concedimus , ita nullam videmus rationem , ob quam opponi debeant hoc loco , quae re vera subordinata quasi sunt. Utique per Voluntatem suam res producit, qui citra ejus decretum nil producit; quique cum volentiae suae nutu conjungit
180쪽
Ds D so ΡOTENT L. 16Iossicientiam suae manus. Scilicet, etiam Sapientia sua Numen agere quicquid agit haud absurde dixeris , quatenus eundia se perno ducit ab exemplo. Sit ergo imperans rerum omnium principium Voluntas divina i Sed non id obstat, quo minus cxs quens principium statuatur Potentia : uti dirigens principium Intellectus est. Neque multum moramur dissicultatem, quam occurrere funt in concipienda aliqua actuositate cauis primae . quae non sit ipsa volitio. Ut cnim nos minime ii sumus, qui Terum omnium , ctiam divinarum, claras ac distinctas jaci mus ideas, ita facilE damus, modum opzrandi infinith perscctum a finito ingeniolo exhauriri non posse. Quo tamen minime compellimur, ad ea confundenda, quae suo modo distinguenda esse, non una ratio ossicaciter evincit. Imprimis, cum nec ipsi adversarii satis explicare queant, quo pacto tantum VO-lendo Deus res extra sese constituat. Verum desino addere plura, cum jam dudum in his sim prolixior. Sed aliquanto diligentius consutandus erat error, cui multi alii haud levis momenti suam debent orginem. Itaque posse Deum , constat; & sic quidem, ut posse eius. dem non sit ipsum velle. Quod tamen accipiendum tantum est pro eo concipiendi modo , quo sese ista duo menti nostrae offerunt. Α parte rei enim adeo respuit divina simplicitas omnium plurium vere distinctorum diversitatem , ut fatendum sit, Potentiam Dei esse ipsam actuosam ejus essentiam , quatenus ea susscit coexistentem sibi ponere creaturam quamcunque. Absit ergo ut persci concipiatur ab ullo superaccedente actu ; quales sunt vel habitus in operando facilitantes , vel actus secundi quibus ab otio ad exercitium transit agendi facultas , vel qualeGcunque modiscationes aut determinationes undecunque oriundae. Estque ea haud minima Numinis persectio , quod etiam in operando actus purus sit, atque agens per essentiam ; quam ut quocunque modo ad creaturas transferre conaretur, in entis implicissimi eminentiam injurius is nimium foret. Etsi enim cum quibusdam sentiam, nulla susscienti ratione demonstrari posse , potentias rerum creatarum ab essentiis carundem reapse
differre ; ipsae tamen haud exeunt in actum absque multiplici mutatione, dum in operatione ab habitibus juvantur, ab obj