장음표시 사용
201쪽
182 EXERCITATIO XXIII. stii, is, ps hic creatus neque sucrit, neque suisse potuerit. Contrarium
pugnat. enim quisquis tueri vellet, statuere cogeretur , mundum cre tum ab aeterno potuisse uod coexistere suo Creatori; cum, ut jam notavimus , citra ejusmodi rei creatae & causae creantis c
existentiam , Creatio , si proprie loqui cupiamus , non consi-- stat. Atqui aetemitatem persectionem esse in imperfectam illam durationem , quae succeisiva cst , minimὰ cadentem , semel iterumque jam cuicimus. Constratur , f. Iri. Imo etiam
aeterna Creatio aeternam , atque ideo re Vera infantiam , caustarum subordinatarum seriem secum trahit i cujus consequentis absurditatem demonstravimus clud p Exercuat. II. f. I II. Quin ipsam tantum Creationis notionem secundum se si attendamus , nectit ea hic nodum insolubilem. Quis enim cogitet actionem , quae faciat creaturam transire a noninsse adcile, qui non hoc ipso concipiat hu)us non Te antecedere ducdem esse ' Verum de quo dici potest , quod antequam effanon-suerit, de eo interminata cxistentia assii mari nequit. AEternus ergo non ost mundus creatus, ideo quia creatus. Neque
obstat, quam huc adserunt quidam , Potentia Dei ; quae, aiunt, ut ipsa aeterna cst , ita arguit quolibet momento possibili, id est , ab aeterno, mundum creari potuisse. Etsi enim certum sit, aeternam esse divinam potentiam, nihil tamen indὰ conscitur aliud, quam ab aeterno possibile fuisse ut mundus existat; existat nimirum naturae suae convenienter, id est, dur tione , uti successiva , ita principium habente. Potuit ergo aeterna potentia ab aeterno quolibet possibili momento initium existentiae dare huic universo. Scd quemadmodum citra contradictionem non potest creaturae dare essentiam cujus duratio successiva ipso facto omne possibile momentum temporis collective
includataic neque aeternam creaturam creare potest. De aeterno Dei
decreto minus laborandum est, cum id sit actio immanens, nihil aeternum a Deo diversum per se constituens ; quale quid reapse constitueret aeterna Creatio : quapropter ab illo ad hanc nulla legitima atque essicax est hac parte sequela. IX. Interim , accuratu loquendo , mundus non tam in , quam 2 δωρ tμ potius cum tempore, est productus : id est, una cum produ-ῖ - . ' ctione mundi initium cepit duratio ejus successiva , quae est
202쪽
Ds DLω CR v AN Tr. Issipsum tempus. Ut mustea sit eorum subtilitas, qui rem crea- mr tam ante tempus esse potuisse asserunt ; quia tempus conten- 'ndunt non esse sine motu , ac potuisse Deum materiam creare ' 'quiescentem. Sed attendere debuissent , motum esse aliquid tempore accidentarium , non essentiale nam & ipsi motui sua successiva duratio , sive tempus , competit quatenus in dim
tiendis temporum partibus nos pro mensura motum sumimus. Qiuea autem anni tempestate initium sumserit tempus mundanum,
sive, ut rectius dicam , in quo Zodiaci signo in prima rerum productione sol extitcrit, ne quidem in subsidium vocata sacra Auctoritate, expediri satis potest. Pro solstitio hycmali vix ulli, pro aestivo pauci; pro aequinoctio alterutro plaerique definiunt: sed debili nimis sundamento , quam ut huic rei immorari debeamus. Quod idem sere dicendum de primi creationis ni menti a nostro hoc praesenti tempore distantia. Etsi enim Chro-
nologia Sacra collata cum profanis annalibus sextum millenarium praeter propter exinde clapsum esse doceat, solum tamen naturae
lumen ne quidem probabili conjecturae locum secit. Quandoquidem enim nullos aetatis suae characteres sibi imprestas habet mundus , & non nisi ex effectis de causae libcrrimae aetionibus concludere datur , nemo nisi remorarius quicquam de hac re desnivcrit. Non desunt tamen nobis, qui citius aut scrius mundum creari potuisse, strenue negant. Atqui, cum solius aeterni sit non posse existere vel citius vel serius , quid isti sibi velint , nescio. Nisi forsan hoc pacto viam strucre contendant opinioni, quae nullos agnoscit in Universi hujus ut extensione, sic quoque duratione , limites. Alias mim , si non nimium nugari lubitum fuerit, otiosam excitando logomachiam inuandoquidem nullus de Deo recth sentiens ignorat , in ordine ad Divinam aeremitatem nihil citum aut serum dici debcre , aut posse quo modo ex naturae lumine negari potest , citius aut serius creari id potuisse , de quo quando creatum sit , ne quidem per naturam constat i Et quid ni, situ corporum coel stium c a quibus quemadmodum mensuram temporis sumimus, ita etiam durationis longioris aut brevioris determinationem
existente hodiδ qualis est , sol hic ab initio sui , si Deo visum
fuisset , absolvere potuisset per Lodiacum non sexies mille,
203쪽
184 Ex ERCITATIO XXIII. sed vel centies mille circuitus ' Verum desino esse copiosior in
re manifesta. De modo & ordine, quem servaverit causa prima in excistanda hac mundi mole , ex solo naturali lumine non magis liquet , quam de praeciso creationis tempore. Quicquid enim ratio manifestat de Divina operandi ratione, id totum vel a
priori quasi , deducendum est ex persectillima opificis natura, lumen ine n Vel , quas a posteriori , colligendum ex inspecta ipsius operis
tu plaia. constitutione. Neutra contemplatio quicquam ad negotium hoc satis cxpediendum conferre potest. Dcum si spectes , independeas ejus libertas atque supremum in res quasvis dominium, cum infinita tum sapientia tum potentia conjunctum , non sinit nos ullam riusinodi Creationis methodum cxcogitare , ut non mille aliis viis ea aeque facilis atquc expedita osse potuerit Cre
tori. Neque juvat obvia universi dispositio. Qualemcunque enim assignaveris originis modum dummodo talis sit, qui neque perscctioni divinae , neque hodiem ae mundi syntaxi atque phoenomenis in eo obviis, manifeste adversetur is omnis, objam memoratam sapientissimi ac potentissimi agentis plenissimam in operibus extra se produccndis libertatem , serme aeque . probabilis videri potest: nulla saltem istius existit necessitatis, ut certa atque indubitata haberi debeat. Solus ipse Deus , quid hic voluerit, cum modo alio atque alio agere potuerit, de suo opere testari aptus est. Atque ita Christiani coelesti oraculo didicimus, sexti duana Creationis mora surrexisse hanc Mundi m chinam : ea operationis serie , ut cum ipso primi diei exordio exordium sumserit univcrsa mundi materia , ab ipsi jam prima sui origine Coelo constantem, Terraque 1 coelo divisa, ac Mari ubique dissivo circumfusa ; mox altero haemisphaerio illustrata luce primigenia , quae triduana , Solis nondum conditi vic
ria , sua circumvolutione nocturna diurnaque tempora discriminabat. Iactis hisce nascentis mundi quasi iundamentis , o bcin terrarum primum habitabilem facturus Creator , atque exundante liquore evoluturus , altero die bonam aquarum partem in altum subvectam jussit constituere Nubcs t daturas in sublimi admiranda mundi specticula Meteora. Tertia luce secit ascendere montes, descenaere valles, Mari sic suis ostiis concluso
204쪽
D A DEO CREANT L. I 8scluso , ac divino imperio veluti vecte oppessulato , quo residua aquarum diffusione detecta passim terra ; mox , picturato Plantis solo, extitura amaenissimum mundi viridarium. Sequenti originum die concameratam orbis nostri testudinem Coelum caelavit opifex perpetuis mundi luminibus , in scenam aetheream productis Sole , Luna , reliquisque innumerorum syderum choragiis. Parato hunc in modum domicilio , quaeque suis sedibus datae fuerunt incolae : progenita quinto die ex comm ni aquarum gremio omni avium atque piscium sobole ; illis in aera dimissis, his in materno sinu retentis. Quibus , ad comsummandum mundi vivarium, addita fuit sexto die terrestrium animantium genesis ; quam mox cxcepit sanctius his animal,
pulchritudinis passim sparsae compendium. ipsus homo, de
terrae quidem limo, ad Cosmopaei tamen imaginem, formatus, rerum creatarum suturus dominus, qui easdem suo Creatori
Hanc universi operis ideam , ex natura non sciendam , delineant sacrae Ephemerides : quae indubitatae fidei esse oportet inter quosvis , qui insallibilem divinorum oraculorum auctoritatem rite se agnoscere profitentur. Non tamen hodie corum numerus deest , quos juvat, contempta, seposita saltem, na ratione Mosaica , totos sese tradere confictis pro lubitu hypothcsibus toto c plo ab ca recedentibus. Quod Ethnici pro suo quisque captu alia atque alia finxerint atque pinxerint rerum primordia , a genuinis istis originibus longe diversa, condonari utcunque poterat hominibus in meris tenebris hac parte palpantibus. Sed quod isti quoque, quibus coelitus patefactum est tanti operis mysterium, usque eo suis hic ausint indulgere ideis,
ut a tam clara luce rccedere nihil metuant, id vero facinus indignissimum existit. neque ulli cui Creatoris gloria cordi est sercndum. Iliada commentorum canit Cartesus, Principiorum suae Philosophiae parte Tertia & Quarta : ubi tanta cons-
dentia de mechanica hujus mundi, ut structura , sic quoque origine , disserit, ut majori haud potuisset , etiamsi vel Deo conditori extitisset a consiliis Quod si aliquanto major fuisset
Viri erga Sacras Scripturas reverentia , absterrere debuisset a tomerariis conatibus vel una illa gravissima Dei concio, quae ex- A a tat
205쪽
18s Ex LRCITATIO XXIII. tat ultimis in sacro Iobi codice capitibus. Provocat ibi Creator industriam humanam , ad expcdienda , si possit, stupenda v sti operis miracula r quorum interim minutissimas rationes exploratissimas se habere sibi persuadent nuperi homines ; percu Elanti Deo ad singula respondere parati ex solis Cartesii sui, si sint vera hujus vaticinia , principiis. Cogitatio prosecto parum est modesta , ne dicam in Deum contumeliosa , ea Velle mente comprehendere , quibus cxcogitandis nulla par est, tus infinita supremi Numinis , intelligentia : cujus solius GL stit definire modum, quo omnia facta sint, aut fieri etiam potuerint. Sed qualem nobis narrct ideatis mundi vorticosus co ditor genituram, audire , nisi res longa seret, esset operae pretium. Totum negotium , ut verbo dicam, mera arte mech nica absolvitur, materiique secundum regulas ejus mota. Mentio Dei, quae apud Mosen in tanti opificii molimine utramque facit paginam, vix rara alicubi aspersa est, neque multo saepius, quam tantum ut ne credas Lucretium te legere aut Epicurum. Neque id mirum. Nullam enim plane in Coeli Terraeque se matione Deo reliquam sicit operationem nova Mundi Genesis, praeterquam materiar forsitan aeternae , Vel undecunque suppeditatae ; neque enim de ejus origine quicquam Auctor lab . rat) per inditum motum in particulas divisionem , carumque
per servatam eandem motus quantitalcm diversimodam moti nem. Quae pauca se ficere ei viventur , ut ex iis . tanquam causis, omnes qui in hoc mundo apparent essectus secundum leges naturae oriantur. Usque eo , ut non putet alia simpliciora , vel intellectu faciliora , vel etiam probasiliora rerum principia posse excogitari.
XII. Quam haec prosus indigna sit Divina Majestate philosophatio, Carat ana quamque nihil contineat quod assurgat ad illam grandiloque
ty tiam , qua ipse suum opus in Sacris commendat Creator , u sareis - nsluc notaVimus. QVam male inter Ie cohaereat 1itavo
muli 'M..iis ricosarum fabellarum textura, nisi id physici potius sori s
adversa. ret, non uno modo unicuique vigilantius ad cernenda vera oculos deducenti, ostenderem facillimE. Tantum , quam existant historiae Sacrae inimica , atque Viro Dei Mosi in barbam contradicentia, illa nudiusquartus in Caietesii cerebello nata commenta , non possum non planum saccre hoc loco instantia so
206쪽
DE DEO CREANT T. Iz7lummiad una atque altera , ab unius Telluris productione petita. Caeterum , ex ungue leonem l In ipso primi diei rerumque omnium exordio aeque Terram creatam fuisse ac Coelum , cxertim narrat Genesis Mosaica: Coelos tamen fluidos praeextulisse jam dudum , ac non nisi post plurium inde aestatum lapsum , efformatam fuisse Terram , singit Genesis Cartesiana. Triduum ante productas Stellas extitisse globum nostrum terr aqueum , docet Genesis Mosaica : Ipsam stellam eum primitus fuisse, quae, multo tempore post Solis & Fixarum existentiam, maculis tandem involuta , ac varia crusta crassiori tecta , indeque in motu suo languescens a valentiore vicini Solis vortice a sol pta, atque in istam orbitam in qua hodih oberrat circa solem compacta , in corpus solidum & opacum abierit , tellusque qualis nunc est esse coeperit, prolixe fabulatur Genesis Cari sana. Unius tantum telluris, tanquam partis universi princia palloris, ac coelis contradistinctae, meminit Genesis Mosaicat Planetis eam annumerat in Solis coelo cum caeteris fluitantem ;eamque non unam tantum , sed , si mechanicis suis regulis convenienter philosophari cupiat, in infinitis vorticibus sine sine multiplicatam, fingere necesse habet Genesis Cartesiana. Aquis ab origine sui tectam , inc tertio primum die emergentem , telluris faciem exhibet Genesis Mosaica : aridae vero ubique s perficiei, paulatim factae rimosae, collabente crusta , ac quibusdam ejus fragmentis substratarum aquarum sundum petentibus. sicque superfluitante liquore, erupisse mare, pingit Genesis Camtesana. Sed quid mm- tantam paucis comprehendere laboro ' cui, si singula , uti rei momentum postulat, prosequi vellem , volumen Cartesi Principiis grandius conscribendum foret. Etsi vero de re tanta in ptaesentiarum non liceat adferre in medium quicquid istuc pertinet, non tamen planε hoc loco silenter transimittere poteram Helenam , cujus amoribus ad furorem usque inseruatur hodie orbis eruditus , etiam
Christianus. nu: 'Alibi quidem novae Gen eos Auctor testatur , se, quando in Mosaicam historiam inciderat, miratum fuisse ejus cum suis hac parte cogitatis consensum. Mirum autem, pro eo demon- Dionis strando nihil unquam eum tentasse. Quod tamen secisse impri- audacia. A a 2 mis
207쪽
mis cordi esse debuisset homini, cui nihil magis in votis erat , quam suam ubiqud locorum in Academias Chri itianorum inducere Philosophiam. Quin , quam parum suas hypothesin Mosaietare ipse crediderit, vel istud evincit, 'quod , quo loco illud docere imprimis oportuisset, praefari istic maluerit , sic ad res
naturales melius explicandas , causas earum repetere altius, quam
ipsas unquam extitide exissmet. Modesta quidem illa videri pos.sent, nisi pelluceret artiscium prudentioribus rerum aestiinat ribus. Quid nim ad illustrandam veram mundi h niaxin ρομ tinet ductem adeo operosa per confictas sine fine hypotheses constructio ἶ Nisi ex mendacio suum veritati accedere splendorem , credendum sit. Aliud itaque auctor intendebat, si, quod hic sese manibus palpandum offert , dicere liceat. Animus crat suo arbitrio res naturales tales fingere, quales ipse somniabat. Fidem facturus inauditis commentis, Via paranda erat, accommodando cis nativitatem praeconcepto somnio faventem. Eam ut veram neminem facile sanae mentis admissurum, sat praevidebat. Ergo homo callidus in ipso exordio profitetur , se
duntaxat hypotheses narraturum, de quibus credere liceat, non omnes esse veras. Ita, postquam lectoris sui mentem longiori
progressu vorticosis idcis assuefecit, primum ci minlis ridicula videri poterant quae iam facta familiariora ; mox saltem possibilia ; dein non prorsus improbabilia ; denique verissima ; quinctiam talia , ut, nisi Deum non summe bonum ac veracem habere voluerimus , in mathematicarum demoni rationum numerum ea sint recipienda ; quando quae de Mundo scripsit, vix sitor quam a se explicata sunt, intelligi posse putet. Princip.
IV. Art. Ccv I. Mirum foret, nisi quantum crescit fingendi licentia , cresceret pariter asseverationis confidentia. Vcriim jamdudum in his excelsi quem huic riuctatui praestitui modum. Vorticosi mundi subverso alterius laboris erit , neque valde dissicilis ; si vitae vires addere voluerit Deus. XIV. Quam amplum hoc Universum condiderit Creatori amplius Mundus bis quaeri potest. Equidem tam valhae diffusionis menti nostrae o crea μήν η currit hoc naturae domicilium , ut sinium quibus clauditur dia ' stincta imaginatio cadere non videatur in humanam cogitationem, in ' omnem quantitatis mensuram stre sumentem a modica magnitudine
208쪽
DE DEO CREANTE. I 89tudine rerum in terrae nostrae superficie visui sese offerentium. re ipsa ta-Multa quidem de exacta coelorum a rellure distantia tam praecise definiunt quidam Astronomi, ac si nudius tertius coelo de lapsi serent; sed id totum mera atque omni idoneo fundamento destituta nugatio est. Quin , si vel maxime res haberet ut isti vaticinamur, ne sic quidem negotium hoc expediri posset. D to cnim stellarum errantium & fixarum altitudinem ad persectum calculum a nobis revocari posse, non tamen idcirco intelligimus, quae & quanta ultra fixarum ambitum sorte sese diffundant v stili ima coelorum spatia ; ut sensui inacccssa , sic menti nostrae non nisi temere definienda. Quamobrem haec Geometria illi relinquenda, qui coelos extendit solus, eosque definita a semensura sormavit. Etsi vero isti suaviter delirent, qui tantum sibi
tribuunt, ut cractam mundi mensuram se animo comprehcnd re arbitrentur , gravius tamen errant hodie qui, in alterum e tremum abeuntes , tantam huic Universo adscribunt magnitudinem , ut re ipsa immensam nullosque cxtensionis fines liabentem agnoscant. Quantum enim Divinae eminentiae decedat, si quicquam praeter ipsum Numen quocunque modo aut sensu admittatur infinitum , docent quae de divinae persectionis Infiniatate suo loco diximus. Quibus solvendis minime satisfacit inanis distinctiuncula inter infinitatem persectionis, atque exten- sonis ; quarum scilicet haec mundo tribui queat, citra pnaejudicium illius. Quando enim , ut' illi contendunt, corporis cssentiam constituit ipsa extenso , manifestum evadit , extensionis & essentiae infinitatem passu pari hoc loco ambulare. Quumque quod essentia infinitum est etiam idem necessario tale sit omnibus suis attributis quae sua natura subjedii sui conditionem sequuntur apparet, vel nullam , vel omnimodam , mundo tribucndam esse infinitatem. Verum de hac hallucinatione longe gravissima prolixe disputavimus Exercitat. de Insinito et qua,& quae mens sit novi Philosophi hac parte genuina , & quibus
sese tueatur rationibus , & quam multis modis absurdum do ma incurrat in proprietates tum Creatoris tum creaturae, tam plene exposuimus , ut si quid vellemus addere, actum ag
Intra suos limites cubicunque etiam locorum illi fuerint) sed qui Mis A a 3 coe
209쪽
I9o LxERCITAT io XXIII. coercita hujus Universi diffusione , cumque ea collata Divinae potentiae immensitate , quamvis rei finitae persectionem longis sine excedente , facile apparet, potuisse Creatorem , si ita lubitum fuisset . majus fecisse hoc universum ; cum quod majus minusve , quam reipsa est , non existit , res sit solo indinserenti Dei arbitratu definita. Atque eodem hoc sundamento ex mero naturalis rationis lumine solvi nequit dubitatio, num unius hujus mundi productione omne Creationis opus absolverit Deus; num vero alios etiam huic similes extra ejus fines constituerit ' Quandoquidem enim saltem id potuit, ac noluisse ipsum , hoe universum per se non docet, neque ex ipsa Creationis natura , neque ex mundi creati contemplatione colligere datur , quam in partem liberrimam voluntatem hic dcte in verit Deus. Temerarius , fateor, est, quisquis plures rerum universitates asserit , quia quod asserit nulla rationis specie fi mare potest: maxime, cum praeter Creationem hujus Coeli atque Terrae , omnisque qui in utroque existit exercitus , aliam nullam agnoscat Sacra Dei Pagina. Verum , ea seposita , neque is qui pluralitatem mundorum negat, ejus quod negat ullam , nisi negativam , rationem reddere valet. Qui autem , ne creari quidem alium mundum posse , praeter eum qui existit, assim mat , haud leviter is in primae causae valentiam existit injurius, quando omnem ejus insinitatem operis unius finiti Creatione e haustam esse , necesse habet profiteri. Quam enim hic venantur contradictionem, ex eo quod se
per ficue intestigere assimant, mund hujus miteriam jam occupare omnιa omnino Datia, in quibus alu isti mundi esse deberent , ea nuula re vera est ; cum totum hoc sit purum praejudicium, natum ex craso errore de infinita mundi extensione ; quem jam not
vimus. Levius est , quod de impossibili plurium mundorum
sive contactu , sive distantia , adserunt. Etsi enim sese tangerent , haud ideo opinandum , eos hoc ipso fore ordinatos ad constituendum unum corpus harmonicum , cujus partes sint mutuo adiumento , quod tamen imprimis, ad constituendamnaturam rei quae ex aggregatione una est , requiritur. Et si distarent, nil vetat, ob eandem rationem , interjici corpus quodcunque tertium intermedium, ad neutrius extremi essentiam
210쪽
ctionis periculum; nisii quod isti sibi fingunt ex infantili praejudicio,
dum a pueritia observarunt, corpora quaeque nobis obvia intergerino icinio ab alio separari. Ast hoc de natura distantiae imsus esse, & non potius quid accidentarium , demonstrandum solet : qua de re alibi agendum ex professo. Omnium maxime elumbis est cavillatio ex voce Universi ; quas id , quippe
complectens omnia, intra se quicquam existere non sinat. Cei te Universum hic mundus est , quatenus compages est unive forum corporum sibi ad sui integritatem debitorum. Iam vero tale quid ni maneat, etiamsi alia corporum qualiumcunque, sed ad mundi nostri constitutionem atque integritarem cuius unica mensura existit mi opificis idea & ordinatio nil pertinentium , detur compages ' Caeterim , cum absoluto loquendone mundorum quidem plurium Creatio contradictionem implicet, quanto minus negandum venit , Deum infinitum , si velit , creare posse alias adhuc rerum species , praeter illas finitas
quae creatae hodie existunt ' Quo pacto id dubium , quin salsum, videri possit iis qui infinitam Numinis susscientiam agnosicunt, nescio. Neque dicere juvat, eas non-productas rcrum
species clara idea nobis non intelligi r quis enim homuncio, sine sacrilegii nota , ausit suas ideas virtutis divinae facem no mam, ultra quas nihil causa prima actuare queat i Sufficit,'Opiscem intelligere suarum facturarum rationes ; creaturis suis casimprimere cur debuerit, nulla causa est. Sed in Narratore nostro Confinio, sive Animadversionibus in Cel. Collegae D. Bu manni Narrationem de Controversus nuper in Academia Ustrajectina motis f. a. r. etiam de hoc nobis est actum.
Priusquam finiam has de Creatione cogitationes, de Fine in V M. tanti operis paucula dicenda supersunt. Principalem illum at tique supremum esse Divinae Majestatis per tam illustria instiis, sapientiae , potentiae, ac bonitatis documenta, mammatim monem , arguit Dei in omni causarum genere primitas ; quae non linit ob alium esse haec omnia , nisi ob ipsum a quo sunt omia homo, rituma ; ut ita , qui in causarum efficiehtium ordine prima existit cuiusvis veritatis origo , idem sit in finium subordinatione ulti-XVII.