장음표시 사용
251쪽
ratio uni- tamen utriusque naturae congruum. Hujus vero duplicem ob-ewngenii inae servare licet oeconomiam ; alteram immediatam , mediatam ala
Philρ ορbiae teram. Videlicet ipse Deus per sese in hoc Regno regit, quat u , i. nus con entiis hominum se manifestat, & tanquam Legislat ' , . rem supremum , potestate architectonica iura dantem , eisque
illas acistringentem; dictando ossicia quae a quolibet praestanda sint Deo tanquam Regi , sibi tanquam Subdito, aliis hominibus tanquam Concivibus in hoc regno morali : & tanquam Iudicem, inde quidem justissima severitate rebelles subditos puniem
rem secundum sanctionem legis poenalem; hinc cives morigeros proe antem ex gratuita promimone. Interim & aliis administrationis partem quadantentis commisit ; Magistratibus nimirum , tanquam suis in hoc regno vic Regibus , qui potestate coactiva armati invigilent debitae societatis humanae sub suo Rege Deo conservationi. Et his paucis continentur fundamenta omnis sanioris doctrinae tum Ethicae , tum Politicae r quas nobilissimas Philosophiae partes foedissimum in modum polluunt
. plurimi, qui, ni nil attendentos morialem hominis a Deo dependentiam , unicam , vel sui, vel etiam societatis , conservati nem sibi sumunt morum regulam; abncgantes scre vera summi Numinis in creaturas suas imperium , ac genuinum inducentes Atticismum : quorum monstrorum serax , elim l nimium existit hoc nostrum seculum. Verum . tam est illustre hoc argumentum , ut nihil de eo dicere praestet, quando quod sussicit dicere in praesentiarum non licet. Justam ergo ejus explicati nem servabimus Tractatui peculiari de REGNO DEI MORA Lircujus Sciagraphiam nobiscum assectam jam habemus ; quemque dabimus sorsan aliquando , si Deus vitam dederit atque vires. Nunc ostendisse verbo sat est , ibi principium sumere Philos phiam Moralem, ubi existit Theologiae Naturalis finis. XXVI. Ita benigna Numinis Providentia nostram hanc qualemcunque Tractatili de Divinis Persectionibus Meditationem absolvimus. Unum D ' i Deum per omnia independentem atque supremum docere , sc Hia.., a V pu quo si quid erratum , ipsa pietate erratum Dilbo , qua quanto erratur dissicilius, tanto in his cogitationiabus acquiescimus tutius. Interim quem cognoscimus. utinam
agnoscamus talam l Neque agnos mus , nisi altum praeprimis
252쪽
DE DEO PROvIDENTE PER GunERNATIONEM 23ι animo semper inhaereat firmissima de Divina Providentia, sul,
missa cum veneratione juncta, persuasio. Haec una potens exi- sit liberare nos idolulatria, qua optimus etiam quisque tantopere adhaeret creaturis ; quarum tamen nulla in sua extantia est permanentia, nulla Jn opere producendo cssicacitas, nisi m
tore primo conservante, excitante, adjuvante, moderante. Ea
si sat infixa sedeat menti opinio, nunquam id eveniet, ut dita dentes abjiciamus spem , simulac carundem destituimur auxilio; superbiamus fatui, quoties inseriorum causarum suppetit abundantia. Quin potius in solum Numen fiduciam collocabimus, mente quidem sedulitate debita rebus agendis in Ejus voluntate
intenta, caeterlim vero secura , atque obsequioso silentio a quiescente in cura illa , qua prudentissimus Pater suam unicuiaque nostrum distribuit sortem , eamque suo arbitratu adversa. modo , modo prospera varietate, dispensat. Haec una medi ratio in periculis pariet securitatem , in terroribus sortitudinem . in turbulentis tranquillitatem , in adversis tolerantiam , in sui rorum exspectationc aequanimitatem. Absunt longissime ab haeselicitate quotquot sui , quam Dei, vivere malunt providentia quippe qui sese subducentes petulanter Providentiae dirigenti ad vitam, incidunt justissime in Providentiam ducentem ad mortem. Absit a nobis tanta calamitas i Et aberit, si datum fuerit, d voto animo Numinis vias no pervestigabiles sic mirari, leges sanctissimas sic revereri, ut studium nobis sit indefessiim, rerum
omnium Statorem ac Moderatorem mente contemplari, factis
venerari, dictis celebrare, per omnia optimum Maximum.
253쪽
O in plerisque nostris hisce de Deo cogitationibus fulmin contractiores , ita cor in iis quae spectant Providentiam ei in Moralem. HUm vis omnis eum ferme con 'at in obligatione hominis qua tenetur universin suas actiones practico rectae rationis dictamini praestare conformes , placuit hanc , quae ad manum erat , quaque paucis complecti conati sui τpraecipuam h in rei tummam , de Lege Naturae Exercitationem , coroniilis instar , a)dere. Neque loco alieno ; quando tota aurigatur eo , ut demon'rιι , quod diximus , nullam veram flare Moralem HAIO Ophiam , nis Naturalis Theologiae fundamentis innixam.
I. Providentiae Divinae subest quicquid exsit rerum.
II. Ex quo fuit Numinis in universas creaturas Imperium. III. Quod quatenus circa hominem versatur peculiarem meretur considerationem. IV. Regni Dei Moralis instrumentum est Lex Naturae. V. Eas prae ricum rectae rationis dictamen : VI. Invarum , quoad habitualem animi in toroclivitatem r
i l. Praecipis quidem quod ad generalia honesti principia. VIll. Lex haec est. S quidem propria
dicta. IX. Eius exsentia tam manifesta, quam omnimoda hominis a Deo dependentia. X. Citra eam nulla existere potest rationalis creatura. XI. Legislatoriaepotesatis basis Divinae naturae eminentia.
254쪽
XII. Obligationis ad eam agnoscendam sensum infert dependentiae suae in creatura conscientia. XIII. ym Dei Legislatorium mald ad Edus beneficia, vel suam potentiam , refertur. XIV. Innatae Legis praecepta quaedam sunt Bris Divini Naturatis: XV. Tt allapraescribere per ipsam suam naturam Numen nequiverit e XVI. Faedam tamen Pris vini merὸ Positivi. XVII. Quae sententia SDivinae infestatiplano congrua es; XVIII. Et naturali h us Legissensui nihil detrahit. XIX. Ambitraria praecepta cadere psisunt sta Dei dispensationem. XX. Lex Naturae lata V omni, soli
creaturae rationali. XXI. Ut nulla caeterorum
animantium hic haberi debeat ratio. XXII. Triplicem . ad promovendum Regnum Dei, imponit haeci Lex obligationem : XXIII. Cui minimὰ satisfacit . sola Societatis Civilis conservandae consideratio; XXIV. Cum multorum ossiciorum antiquior longe stobligatio e XXV. 2uam qui non admittiti thei mum Politicum re vera inducit. XXVI. Lex Naturae necessario munita Sanectione Poenali ;. XXVII. Pa aequissimo jure immorigeros exstirpatio ex hoc Regno manet:. VIII. Uti obsequio sejus cultores beata Dei', Regis sui , fruitis. XXIX. Tnde ipso naturae lumine Lex haec ut formula Farderis operum innotescit. XXX. His paucis contineri universae Moralis Philosophiae fundamenta.
Eius verbum est: Si datur Deus, ergo mutam
enim Creatoris excellentiam cum creaturarum 4 is
impersectionibus rith conferre instituit, necesse quia exisis habet fateri , quam Deus tota sua natura in- rerum. dependens est, tam esse ab influxu Dei depcn-
255쪽
236 LxERCITATIO dentes per omnia sui quasvis creaturas. Si sic , sponte sua s
quitur , tantam existere Creatoris circa suas creaturas Providentiam, quanta est creaturarum suo Creatore dependentia. Huic
cum nil creaturae queat subduci, neque etiam illi quicquam ejusdem potest subtrahi.1 I Quae vcritas quemadmodum immota basis in omnis Imperii, Ex quo fuit quod suo jure atque suprema legibusque soluta potestate diffundit
Numinis in Numen per omnes omnino res universi hujus Macrocosmi ambitu comprehensis , ita eadem praecipuum existit iundamentum
specialioris illius Providentiae, qua si et ipsum Regem Micr cosmi , sive Hominis , manifestat Divina Majestas : quae quo proximior est Homini atque magis propria , eo diligentiorem
Etiamsi enim nihil quicquam in universo Providentiae operatam est minutum, quod non animi nostri & admiratione rum seirca b ma & veneratione prosiindissima sit dignissimum , tanto tamen in m v qua Deus moderatur hominum genus , es quae caeteri mundis p in , excellentior existit gubernatio , quanto prae omni alia re corporea eminentioris naturae , atque ideo imperii cujusdam sublimioris capacior, in homo. Crcatus nimirum mentis particeps , & ipse in suas actiones habet dominium ; atqui, quia creatus talis, etiam hoc ipso Creatoris sui dominio subjectus. Subjectus, inquam , dominio Dei, ceu Regis sui, gube nantis rationalem creaturam peculiari modo, & illi prorsus co gruo , & sese maxime digno ; quando rationali imperio acti . 3I ae N. nibus quibusvis rationalibus suam, tanquam primae rationis, voluntatem proponit homini normam , ut imitandam semper religiose, sic violandam nunquam impune. Atque huc spectat RECNυΜ DEi MORALE in genus humanum ; cujus omnis tumvis tum exercitium consistit in praeceptis illis, quae vulgo Iuris, sive L is , Naturalis nomine veniunt. Circa quae generaliora quaedam in praesens paucis notare, animus est. Est autem Naturae Lex, Innatum creaturae rationali recte rationis dictamen, quatenus illam obligat ad actiones suas ei praestandas consormes. Innatum dico esse rationis dictamen , qu
tenus id a naturae humanae auctore Deo a prima ejus origine ciest insculptum, sic ut in hac vita perpetuo eam comitetur. Quem
256쪽
Quem in sensum Naturae Legem Philosophus scite appellavit. Δυ ειον εμψυχον ς atque gentium Doctor emphatice alibi, τ
Quae tamen non it, accipienda veniunt, ac si Legis Naturae notitia aettialis menti a primo nativitatis momento obversetur; cujus ea in omni suo statu , nominatim infantili , non semper est capax : sed intestinam volumus constantem quandam & habitualem quas animi dispositionem, qua ipse suapte natura proclivis est, simulac ei fit idonea Legis hujus algumentum perciapiendi occasio , & ad ruendum absque ulla haesitatione ac citra demonstrationem in eiusdem assensum, & ad agnoscendam suam erga eam obligationem. Ad haec, Innatum dicimus Legis Naturalis sensum: non quasi omnium praeceptorum ad eam pertinentium immediata persuasio in omnium ac lingulorum hominum animis reperiatur; sed quatenus in unaquaque rationis compote creatura sua luce radiant generalia saltem honesti atque turpis principia, unde menti, si recta ratione hac parte uti voluerit, pronum existit, plurimas clicere per ratiocinationem legitimam conclusiones firmissimas; relicta quoque eidem , pro re nata & varia circumstantiarum exigentia, prudenti omnium applicatione. Quod observasse operie pretium suerit , ne quid vel persectionis vel certitudinis
decedere huic Legi opinemur, per diversissima saepd hominum de ossiciis quibusdam ea praescriptis judicia.
Nugantur aurem hic nimium, qui contendunt, Jus hoc Naturae proprid loquendo Legem non esse; eo quod scriptum non si, neque oratio ejus qui jure imperat, sed tantum conclusi nes quaedam ratione intellectae. Posterius hoc quam sit sausum, jam vidimus: & res ipsa clamat; quas enim conclusiones ratio intelligat absque suis praemiliis principiis ' Prius quod a tinet , non id urgeretur', si attendere placeret , scripturam n quaquam de I His taentia esse , sed tantum ad id pertinere, ut alteri per eam de voluntate Legi satoris constet. Atqui non tonuibus istis adminiculis eget supremus Legistator , qui suae me tis placita immediate conscientiis suarum creaturarum ess cius intimare valet, quam ullus mortalis Legisator suam voluntat
mi in id pr elicitatin ἰVII. Praecipuo quidem
257쪽
omnimoda hominis ιι Dio depcndentia. X. citra eam nulla exis re poten ra. tionalis
LYERCITATIO Agnoscendam autem esse isti usmodi Legem animis ingenitam, evincunt abunde quae initio hujus Dissertationis praemisimus ;quae ex idcirco praemisimus. Nimirum , simulac homo nas tur , propter omnimodam ab Opifice sui dependentiam, nascitur ejusdem subjectus'; id est , talis, qui quemadmodum se totum suo Creatori debet, ita obligatus est se ibaque omnia debita cum observantia illius arbitrio submittere, ejusdemque summam prae se venerari excellentiam. Atqui cum nulla obligatio aliundE quam a legis imperio derivari queat, mani sinum svadit, tam naturalem esse creaturae rationali innatam Legem , quam illi naturale est simulac producitur rationaliter a Deo d pendere, dique sese totam debere. Et ni itaque , qui autumant , creare Deum posse creatu ram sanctam , interim exuegem, soliusque amoris vinculo sibi religatam. Errant ; clim ne quidem ad hunc amoris actum eliciendum obligatio citra legis mandatum concipi queat. Et quocunque in statu hominem fingere volueris, semper saltem est subjectum Legis a Deo serendae , si ita placuerit , capax ; consequenter de ficto semper obligatur animum saltem habere par tum , ad Legem divinam , casu quo praescribitur, humili cum pietatis affectu incipiendam atque observandam. Atqui , dico iterum , unde haec ipsa obligatio , si creatura cogitetur prorsus --lex lLIt vero ex dictis satis intelligimus, ut naturae nostrae sic L nis ei insculptae auctorem esse eundem D. O. M. ita non obscure ex iis percipimus , quodnam sit in Deo potestatis hujus legislatoriae sundamentum ' Infinita nempe persectissimae naturae eminentia : qua ipsa digna existit tanta existimatione atque --neratione , quanta in animum finitum cadere potest. Ex quo conficitur , Deum jus habere plenissimum creaturis suis pri crubendi mandata , in quorum exacta observantia agnoscatur re i sa inlinitae persectionis Numen , ac Dominus earundem sup
Cujus supereminentis in ente summξ persecto potestatis, suaeque infra eam , ut ita loquar , subsidentiae conscientia quoniam neminem creaturam rationalem fugere potest ; liquet, Zam sensum hanc sese illius imperio subducere nunquam posse , citra eviden-
258쪽
DE LEGE NATUR AE. tem rationalis sim naturae quandam quasi abnegationem. Ex quo fluit , rationalem creaturam qua talem , eo ipso quod talis est ,i obligari ad officiorum a Deo Rege suo sibi praescript rum praestationem : eaque necessitate qua se ipsam intelligit rationalem , etiam non posse non agnoscere omnimodam suam , hac quoque parte , a primae rationis imperio dependentiam. Errant idcirco toto coelo, qui jus Dei legislatorium fund tum arbitrantur in creatione , conservatione , similibusve ben sciis r haec enim, tametsi ad actuale hujus potestatis exercitium p requirantur, non tamen ponunt, sed supponunt, Di vinae persectionis infinitat ; genuinum, ut jam offendimus, hujus potestatis principium. Nec minus errant , qui jus imperii Deo competere asserunt duntaxat ob irresisti bilem potentiam, tua inferior existat humana infirmitas i cum sola potentia irr istibilis , praecisa Dei bonitate , aequitate , sanctitate , iustitia, vim quandam quasi tyrannicam potius sapiat, quam dignam tanto Numine potestatem. Sed quo usque in condenda Naturae Lege hac sua potestate usus fuerit, vel uti saltem potuerit , Numen ' non omnes idem sentiunt. Id certum est , non potuille non Deum vi suae persectionis , ea saltem suis creaturis rationalibus praescribere ossicia , quae ex natura tum sua tum harum 3ndiviso nexu sequuntur ; quale saltem est praeceptum de agnoscendo Deo , tanquam supremo Domino , ut in sese beatissimo , ita suffcientissimo rebus quibusvis aliis extra se , atque ideo persecto amore & honore prosequendo. Ut minime serenda sit assertio universum Legis naturalis argumentum ad merum jus Dei positivum sic reserentium , ut, quicquid ea contincturia pura liberrimae voluntatis Divinae deteria minatione in solidum id pendere contendant. Quod crudum profecto dogma est, atque a sanctissima Dei natura nimium ablio
xens ; quando per se indifferens inducit Numen ad id, ut vel coli velit a suis creaturis , vel abnegari r sive , cui perindE sit, vel obligare, si velit, suos subditos ad sui abnegationem, id est Atticismum , vel ad agnitionem sui tanquam talis , qualis r
Ast ncque eorum hic probamus sentcntiam , qui in aliud ev
yin Deil gisatorium mali ad ejus beneficia sv I solam
XV. in alia praescribere per ipsam
suam Numen nequiverit :XVI. Quaedam
259쪽
tremum abeuntes, nulla ossicia per Naturae Legem Deum lio mini praescripsi sic , vel etiam praescribere potuisse, asserunt, quam quae vel sua , vel a se pendentium creaturarum natura , necestario postulet: caeterum nullas hoc in negotio partes esse juris divini mere politivi. Equidem , nisi hos abripuisset totos contentionis Sabbathicae servor , contrarium docere potuis set, ut alia multa sileam, vel sola prohibitio incestus : qui quo pacito per sese naturae vel divinae vel humanae necessario advers tur, ex alterutra illa firmiter demonstratum a nctane vidi, neque etiam solide demonstrari posse confido. Deo dignius , nostro judicio , sentiunt, qui quidem Legis Naturae magnam partem esse Juris divini naturalis concedunt; sed & bene multa in eadem occurrere opinantur, quae sint juris divini prorsus arbitrarii ac pure positivi, quorumque non tam facilis est ex natura vel Dei vel nostri demonstratio, quam quia dcm corundem existit ossico per immediatum quendam sensum in nobis persuasio. Haec sententia, ut ab una parte sanctissimum legislatorem ponit Deum , qui in Lege sua nihil eorum expria mere praetermisit, quae ad perfectissimae suae naturae agnitionem pertinent, ita ab altera illimitatam simul agnoscit divinae pol statis in suas creaturas amplitudinem , quando hic imperasses cit, etiam ea in quibus stat pro ratione solius imperantis
Neque idcirco desinit naturale esse nobis ejusmodi aliquod praeceptum. Non enim hoc loco id naturale dicimus, quod ex natura nostra necestario fluit, sed potius id omne quod naturam nostram humanam in hoc naturae statu in quo versamur indivisim comitatur. Non posse autem Deum cum natura n stra connectere notitiam quarundam rerum, quarum demonstrativa certitudo ex contemplatione nostri vel sui erui nequeat, hactenus a quoquam probatum non audivi r oppositumque vel solae evincunt imbelles rationes quae pro prohibito incestu indapetitae vulgo adseruntur ; quem tamen iure naturali turpem &illicitum habendum esse utrimque constat. Quae si rite percepta silerint, viam planam saciunt ad expediendam agitatissimam controversiam , quanta sit Divini Numianis potestas circa Legis Naturae vel mutationem, vel dispens tionem i
260쪽
tionem ' Tanta scilicet ea statuenda, quanta est ejusdem incon- cad vos denda hac Lege libertatis indisserentia. Quatenus enim non nisi ψ suo arbitrio praecepta quaedam dcdit, quae, si placuisset, etiam V8 ου η '
plane non dare potuisset , liquet , eadem libertate posse cum si velit, vel ejust odi praeceptis quasdam personas eximere, Vel eadem quoque pi us abrogare. Quod tamen ad ossicia quae sunt juris Deo naturalis extendendum non est ; ob rationes an-th datas. An vero facta sit aliquando re ipsa talis aliqua vel mutatio vel dispensatio , quaestio tantum facti est ; adeoque nec hujus loci. Porro, quando jam saepius dictum suit, Legem Naturae consistere in rectae rationis dictamine , a Deo mcnti impresso, ad
id ut sit actionum rationalium norma , clarum est, quinam isti o-ni , ssint, quibus haec lex lata est ' Creaturae scilicet rationales: eae- seri, eremque tum solae , tum omn . Solae ; quia solae lagis praecepta tur rati intelligere , auctoritatem Legi satoris agnoscere , suasque acti i nes aci ejus modulum componere possunt. Omnes ; quia omnium aequalis est a Deo tanquam Rege suo moralis hac parte dependentia.
Absona quapropter , etiamsi trita , in ca Iuris Naturalis d finitio, qui describitur esse , quod natura omnia animantia din iactri cuit. Praeterquam enim quod jam millies notatum sit , & eX mutilium dictis clareat , Jus sive I in res ratione carentes nullum ca- hie haberidere ,.vel cadere posse ; etiam id minime praetereundum , in dc cat rati senti errore Legis hujus praecepta restringi ad istos tantum actus, quorum vestigia in brutis obvia sunt : qua exceptione descriptionis hujus absurditatem vult palliare solit. Sta nihil agunt.. Etenim pleraque ossicia Lege Naturali mandata, eaque lono praecipua, talia existunt, ut ne quidem quoad actum materialem, ut loqui solent , in bruta cadant: quod liquet intuenti omnia quae ea jubet circa Deum , plurima quae injungit homini circa se ipsium ac proximum obscoeanda.
Qua de re dubitari amplius nequit , si porro proprium hujus XXII. Legis finem attendamus; quem ait lim nullum esse, res ipsa cla- di i mmat, quam ut sit instrumentum Moralis istius Imperii quod ζ
Deus in hominum tanquam Subditorum suorum animos eXercet: gnuin Dei , dum hoc vinculo adstringuntur rationales creaturae ad promo- imponit hie. vl, . Hli vendam