장음표시 사용
261쪽
cui minime satisfacit Jua societatis Civilis
vendam pro viribus Divini hujus Regni amplitudinem , ea ta liter praellando ossicia, quae ex Legis requisito earum unaquaeque Deo debet tanquam Regi suo , sibimet ipsi tanquam Dei Subdito , aliis omnibus hominibus tanquam suis in eodem Rogno , sub eodem Principe Deo , Concivibus. A qua saniori Legis Naturalis considerat e longissime rec dit plutosophatio omnium foed qui de Jure Naturali scribunt ii
die Auctorum , autumantium , unicum Philosophiae moralis Fundamentum , atque adeo praecipuam Legis Naturae summam absolvi unica societatis civilis cultura. Ex qua una hypothesi suxerunt tot monstrisci in hoc negotio conceptus Hob sit, aliorumque; non, ut oportet, Politicae sundamenta ex Ethica petentium , sed ordine prorsus inverso universam Linicam Poliaticae hominum societati subordinantium. Hominem quidem sua natura esse animal sociale , certum cst: verum uti haec ad societatem civilcm colendam inclinatio hominis naturam sequitur , non constituit, ita longe altius p tenda sunt ossiciorum homini qua tali praestandorum sundame ta, quam ex civilis convictus regulis. Ιmo vero, homini secundum se considerato, ut anth vidimus, ipsa sua natura vi hujus Legis imcumbit obligatio, ad Deum colendum , proximum amandum, temperanter vivendum , etiamsi nulla ei ad corpus civile, cujussit membrum , accesserit relatio. Jejunum est riserere , etiam pietatem , temperantiam, simialesque virtutes , quarum citra convictum civilem cum aliis dari potest exercitium, nihilominus ad socivatem politicam reserri posse , tanquam ejusdem firmiora vincula . quaeque ad eam colendam hominem reddant aptiorem. Etenim quis non videt, profanum nimium esse, pictatem, temperantiam, M. sic sit,
ordinare politicae societati, ut si sine iis salva haec esse posset , minor existeret ad earum cultum nostra obligatio ' Ista tamen Athei simi Politici , nimium hodie , proh dolor i succrescentis, infelicia existunt semina. Caeterlim, quandoquidem morali suae dependentiae a Deo rationalem creaturam pro suo arbitrio sese eximere posse, omnia mota ejus d endentia non sinit; interim tamen omnino posset, quando vellet, si ei impune liceret a Legis Naturae praeceptis recidero,
262쪽
DE LE E N A T vR AE. recedere . manifestum est , pcrsectam undiquaque obligationem maiane hac Lege homini non imponi, nisi munita ea suerit Sanctione Poenali , in quam incurrentes Legis transgre res , experiantur nolentes pcr passivam obedientiam suam ii Dco tanquam Judice
dependentiam , quam volentes per obedientiam activam a Deo tanquam aequissimo Legisatore agnoscere noluerunt. Quanta vero praecise poena ejusinodi perduellibus a Deo sit XXVII. definita , non tam exacto Lumen Naturae docere videtur. Id se manifestum est , jus Dei esse , ut morte digni habeantur quo quot existunt Legis, qua Regnum suum moderatur , Viola' haesivisti, tores. Qui enim eo sine a Numine sunt eonditi, ut tanquam ex hoe regno morigeri cives vivant in honorem sui Regis Dei, quando tales manet: vivere nolunt, justissmo supplicio, tanquam inomciosi cives. ejiciuntur ca civitate , cujus membra esse se nolle fictis deci rarunt: id est, iure merito tales ex hominum numero per mortem tolluntur. Imo, nulla parte propitium sibi Numen promittere posse , qui ipsi communioni inter Deum tanquam Regem suum& se tanquam ejus subditos renunciarunt, rescisso ejusdem vi culo , quod in intcgra Legis hujus observantia consistit, res idisi clamat. Sicuti vero Justitiae Dei conveniens est , debita poena animadvertere in eos, qui sese per hujuI Legis violationem reos comstituerunt criminis Laesae Majestatis Divinae, ita quoque naturae lumen prorsus suadere videtur , Bonitati Numinis esse conia gruum , ut religiosis Legis suae cultoribus semetipsum praestet talem , qualem eum ipsi in pia observantia huius Legis agnos cunt. Nemph , quem Deum instituit amare creatura rationalis ac toto corde venerari tanquam Regem suum unicum, in cujus persectissimo obsequio ac humillima sub eo submissione omnis sua consistat beatitudo , quo modo ea non benignum sibi ac s Ventem experietur Regem Optimum Deum ' Atque ita per ipsum rationis lumen sponte quasi ducimur , ad considerandum Naturae Jus , non simpliciter tantum ut L gem . sed & tanquam Formulam alicujus Societatis sive Foed ris , intercedentis inter Deum, tanquam Regem , foederis conditiones pro sua quidem eminentia , interim persectissimae suae naturae , nominatim tum justitiae tum bonitati convenienter,
mine Lex hae ut for--IUM ris operum innotescit.
263쪽
GERcITATIO DE LEGE NATURAE. praescribentem ; & creaturam rationalem , tanquam subditum , in easdem conditiones, tanquam quae rectae rationis judicio non pollunt non aestimari aequillimae , animo lubenti consentientem atque acquiescentem. Progrediendum foret , ad expendendas Actiones humanas a Lege Naturae regendas; Conscientiam , hac Lege informandam; Virtutem denique moralem, quatenus est constans animi propositum ad actiones omnes huic Legi praestandas consorines : v rum iam dudum Exercitationis Acraemicae angustiae limites p nunt nostrae mcditationi : cui, nisi hoc obstitillet impedime
tum , volupe saepius suisset, latius sese nonnihil diffundere in multis, in quibus ad ampliores cogitationes passim invitabat rerum sublimium Majestas. Nunc itaquὶ suffecerit, & paucis exhibuisse prima illa sundamenta , quibus Moralem Philos phiam inaeclificandam censemus , & simul qualecunque specimen
dedisse , cum nostiarum hac parte cogitationum, tum methodi, qua ires has tractandas putamus. In quo acquiescere cogemur, donec , quae ad conatus tales perficiendos requiruntur, &otia& vires largiri voluerit benignus Deus. l
264쪽
Infinito: Eibitate Spirituum; Homine automatico; Contradictoriis Deo possibilibus i Sensuum in Philosophando usu ; Cogitatione i at ente; operationibus brutorum.
266쪽
I. Baecunque exsunt humanae menti pervestigabilia. praeterquam Infinitum. II. De Infinito tamen mens nostra, et inita, rectὸ disputat. III. Neque ideisquisauam quo nitatem suam excedat conari, credendum est. IV. De Infinito di putari, cur notu rit re vera Cartesim 3 V. Triplex circa Infiniti in nostra mente conceptum controversia. VI. CAdcujus intel&gentia, structae tres spotheses. VII. Iminiti conceptum esse negativum, evincit ejus ad memtem creatam dis oportio : VIII. Nec non 'finiti secundum rem S conceptum indivi dilitas. IX. DL qua inter ideam negativam tenebrarum, eam quae Infiniti est , comparatio. X. Negativum Infiniti conceptum mens nostra quo modosormet y XI. Positivam Infiniti ideam non arguit, quodetas in Infinito esse intelligitur realitatis, quam infinito. XII. Comceptum Infiniti eo quis niti es in mente nos priorem
267쪽
nou Use. demonstratur. XIII. Neque obsat, defectum festi intelligi ex comparatione majoris, putali uiti. XlV. Si naturae ordine idea Infiniti in mente vostrasit prior, non bi constare novam metho- ω , docetur. XV. Infinitum clara S, disin idea is fulta mente concipi. repaguat. XVI. Neque satisfacit disinctio inter conceptum totius Infiniti . Malarum in eo perfectionum. XVII. Non etiam juvat plus realitatis , quod in idea In niti, prae omni alia, contineri dicitur. XVIlI. Res in quibus minus perfectionis es clarius plerumque nobis intestis . ostenditur. XIX. Errores circa ideam Infiniti perpetuum Meditationum Cartesianarum
Leganter ille & sapientissim), Ouantum est quo i ignora ui s Experiuntur id quotidi E, quotquot unquam haud plane ii
bctes , exteriori cortice non contenti, s
se dederunt severioribus meditationibus , eisdemque , interiorem rerum substantiam & mcdullam exhaurire conati sunt. Ita nimirum voluit providus naturae Auctor Deus inde quidem abstergere sciendi nauseam , quo semper infixum haereat illud , Plus ultra ; hinc vero lusu eleganti stimo fatigare
industa iam & laborem mortalium , tanto magis suam unicuique deletans ignorantiam , quanto altius in rerum scientia prosccit: ut credas merito , unumquemque quo scit plura , eo scire magis , sic scire pauca. Causam si quaeramus , cur adeo sint multa, in quorum contemplatione sc haeremus,fut initium facilius inveniamus quam exitum, reperiemus plerumque eam esse, non tam ipsam rei dissicultatem , 'quam potius inopiam adminiculorum, quibus occlusa ad rerum notitiam via reseretur; quod unum hic & opus & labor est. Fallitur quicunque eas sibi r-ginatur mentis humanae angustias, ut non apta existat quaevis
268쪽
DE IN p INITO. 24'eapere , modo ad manum sint media idonea ; quorum desectusa E contingit, ut subsistere cogatur atque acquiescere in qualicunque sapientiae modulo. Unum duntaxat est quod omnem mentis nostrae vim longissimὶ excedit, ipsaque sua natura , ut in se est , ab ea cognosci nequit; INFINiTu Μ puta. Id, quia nullam pland ad finitum nostrum ingeniolum habet proportioncm , tanto sermὸ magis nostram sugit meditationem, quanto
diligentius in id inquirimus; & in hoc potissimum a nobis tanquam Infinitum cognoscitur, quod mens humana ejus plenitudinem & persectionem concipere nequeat. Ut mirum fit, non
deesse hodie Philosophos, qui, quidvis sibi de se promitte
tes , secundum methodum suam philosophantibus polliceri audent Infiniti ideam , non claram tantum & distinctam id p rum sed omnium quoque quas quis habere potest claris limam& distinctissimam. Quam vere ' constabit ex hac Dissertati ne nostra ; qua , aspirante Eata Infinito , de Infinito promoadulo disputare constitui. Verum in ipso hic limine necessitas imponitur vindicandi hoc institutum ii censura quorundam , quibus ipsb Dissertationis titulo graviter impingere videbor , dum disputare aggredior dere , de qua n-quam disputandum esse , dictant. Cretes Princip. I. f. 26. Quod si verum sit , una litura quicquid hiemeditamur inducitur. Mihi quidem mira s per haec visa suit philosophatio, ac parum congrua eorum hypothesibus, qui conceptum Infiniti positivum, & quidem clarum ac distinctum, quin omnium qui in mente existunt evidentissimum se habere
gloriantur. Si sic , quid ni disputare liceat de Infinito ' Equiadem quod clarὸ & distincte cognoscimus , etiam priusquam concipimus finitum , quid ni de eo judicare liceat ista, quae sic Ioncipimus ' Ast de quo iudicare licet, de eo quoque disputare non tantum licet, verum etiam saepe necessum est. Quum
enim variorum de eadem re judicia esse soleant varia, & non raro opposta , facile eveniet quod passim evenire docet experientia ; docebit haec ipsa pagina , qua de Infinito quandoque
disputandum esse, contra negantem id Cartesum evincimus ut quis in suo de Infinito judicio erret; quem errorem refutare , ac veram de Infinito sententiam vindicare, unusquisque tenetur, Ii . cuiis.
nos , eis finita νrecte dispin
269쪽
iu. Neque ideo quicquam quoae finit msem suam
rso D IssERTATIO cui veritas , ne erroribus opprimatur , cordi est. Ecquid auiatem id est aliud , quam de Insinito disputare t Atque hoc sumdamento Metaphysici, Entis affectiones tractantes, de Infinito non minus agunt quam de Finito ; Pneumatici Spiritum in Finitum & Infinitum dividunt, atque utriusque ditarentias explicant; Ethici de Bono summo seu Infinito , an & quale detur, di 'uirunt ; Mathematici & Physci de Quantitate I finita dis utant ; Theologi de Deo Infinito toti disserunt. Αbsurdi omnes & inepti , si Cartesio credimus , qui sese μrigarunt d putationibus de in , de qua disputandum sit numquam. Tandem de ipso Cartesio quid judicabimus , qui d terminare passim audet de In sinito plurima , eaque vindicare ab objectionibus, puta , Infiniti Idem positivam esse , de idea finiti priorem, me omnium maxime claram & dinstinctam, M. Ut taceam quae de mundo , ejusque materia Infinita, docet alibi: de quibus infra suo loco. . Sed cur, obsecro, nullis unquam de Infinito disputationibus Iocum relinquit Cartesius ' Cum simus , inquit, finiti, absu dum esset nos aliquid de Infinito determinare , atque sic illud quasi hin
re ac comprehendere conari. Itane ' De nulla ergo re aliquiss d terminare licet, nisi quam intellectu nostro snimus ac comprehc dimus ' Prosecto de re omnino nulla, ne minima quidem , scquicquam determinare sorsan licuerit; cum cerer non simus, nos vel unicam comprehensive intelligere. Instantias, quibus vanitatem illationis ostendam, non lono petam. Attributorum Divinorum ne unum quidem nos comprehendere notum in ; at quoties non
imponitur necessitas disputandi de Fremitate, Simplicitate, Immensitate, Immutabilitate, Priescientia infallibili, Decreto immutabili , Providentia inicaci, &c. si vindicare voluerimus ind pendentem Divinae Majestatis hio iam a plurimorum eam temeria vellicantium cavillationibus' Ut addam aliud i exemplo sit Chialiogonum, quo ipso alibi utitur Cartesius, quodque illic imprimis facit, quippe cujus ne claram quidem & distinctam imagia
nationem nos habere largitur , nisi tantum , quatenus ad unum aut alterum ejus latus se exrendit nostra attentio. Numquid autum idcirco dubitabis de eo contra negantem disputare , atque
asserere, id esse aequiangulum, si sit aequilaterum; in aequiangulo
270쪽
DE IN v INITO. 2 si duo latera quovis tertio esse majora; esse minus circulo cui lasci i- bitur ; esse majus circulo circa quem describitur; & quae alia similia ex Mathesis principiis de Chiliogono non minus certo demonstrari possimi, quam de Trigono aut Pentagono, quae quod ad omnia &singula sui latera atque angulos comprehendis Vides ut plura huc adferre desinam non ideo nos aliquid comprehendere , quia de eo disputamus ' Nec mirum. Sussicit de re quapiam disputaturo , si satis habeat , ob quod suam tueatur opinionem, fundamenti, ex quo dubia circa rem controversam mota possit decidere t habet autem satis fundamenti, si praedicatum , de quo disputare aggreditur, percipiat congestione cena; qualis apprehensiva esse potest non minus quam comprehensiva. Itaque sussiciens nequaquam est haec natiocinatio ad proliibendas quaslibet de Infinito disputationes. Non saltem tales , quibus
omnes nostri intellecti s vires A in eo contemplando occupare conamur, ut non tam Infinitum capere laboremus, quam ab ipse potius capi ruti ipse loquitur Cartesius, de Infiniti Dei in mente nostra idea disserens. Modestis ejusmodi de Insinito dissertationibus nihil
praejudicant mentis nostrae, quibus id comprehendere prohibemur, angustiae. Modestis inquam; nequis autumet, nos hic quicquam ullo pacto patrocinari velle curiosis, temerariis, ac non raro profanis hac parte Scholasticorum quaestionibus ac decisionubus, quibus infinitiseximium hunc de Infinito tractatum turpem in modum polluerunt homines inaniter atque otiose subtiles, nihilque de sese humile in tractandis rebus etiam maxime sublimibus
An ver5 humil itatis conscientia genuina causa suerit,ob quam de IV. Infinito disputare noluerit Careetius ; an potius aliud cum mo- De In iis verit ad hac utendum praecautione, conjectam licet ex iis quae mox inspμμrix ipse addit. Nimirum , pro ea qua excollebat mentis subtilitate, , , praevidebat facile, quot dissicultatibus, & quam prorsus insolu- ωλι sis bilibus, premenda essent quae de mundi nostri infinitate , seu nullis ejusdem termin is nisi imaginariis, traditurus erat deinceps. --que tamen mittendum erat repudium opinioni, quam alibi agnosicit unum ex praecipuis, suoque Iudicio certissians, Physica sua fundamentis. Epist. Vol. I. p. I 87. Itaque via praescindenda erat omnibus
istiusmodi rationibus &.instantiis, quibus extensio hujus unia I i di versi