장음표시 사용
301쪽
rem. Quid i quod ex partibus insnitum extensis sint, v. c. A.& B. propter ipsam emundem infinitatem, ne quidem totum componi possit. Ves enim pars altera A alterius B extensio min se continebit; vel non. Si A in se contineri extensionem B , utiques stra ad totius complementum parti A addetur pus B ;quoniam pars B comparti A nihil adjungere poterit, quod non pars A jam ante in se continuit. Non ergo hoc casu B co curret cum A ad constituendum totum ; meoque ne quidem Bpars erit; quod manitae est contra hypothesin. Dic itaque quod superest partem Α infinitam in se non continere extensi nem suae compartis A. Verum hac ratione pars A Infinita revera non erit; quoniam utres ipsa monstrat de natura Infiniti est tantum esse quantum esse potest. Quapropter si parti A addi possit extensio partis B, prioris partis extensio tanta non fuit, quanta esse potuit;
consequenter neque Infinita. Denique, ipsa totius integralis notio partium componentium Infinitarem penitus excludit. Totum nullum continuum datur aut dari potest , sine partium extentarum unione ; nullum contiguum , sine mutuo earundem contactu. At quae partium extenserum unio, quis containis, comoeptibilis est, qui non supponat partium unitarum in puncto uni ius, vel contactiis, terminationem ' Unde& recepta est contianui definitio, tanquam Magnitudinis cujus partes communi te mino copulantur. Quoniam ergo possibilis non est partium imsnitarum in unum continuum unio, vel etiam in contiguo comtactus, etiam possibilis non erit quantitas continua, ves contigua, ex panibus in infinitum extensis constata.
eas partes tas agnoici ea parte qua inter te uniuntur , lea nanti mus. Ve
extensioncm sus alteras partes, quibus ab invicem recedunt, posse esse sine fine Φt I n, extensis; uiscit. partium alicta sit infinita hinc , altera invi , t ς β tum vero ex iis constatum Infinitum existat undecunquo. Quasi
composita cogitctur ex duabus lineis ΛΒ, & AC, sinitis m, BDAEC
302쪽
DE Ex TENsIONI INr Ixa TA. 283dem a parte A, qua inter in uniuntur, sed ab altera parte utrimque,&vetius B, & versus C, prot is in infinitum : sic ut ex duabus
AB, AC, intinitis alaera palete, una fiat tota linea B C, Infinita utrinque. Verum ista altius introspecta nequicquam hic auserunt dissicultatis. Ut mittam alia, tantum cogitemus , lineas A B&ΑC, infinitum, uti vis, cxtensis vcrsus B&C, partes sui asenotare, & tanquam tales includcre , lineas AD, & A E. Haecum undiquaque existant finitae , utique tota linea infinita B C , ex hac sententia, componetur ex partibus quibusdarn finitis, puta AD ,. AE; & aliis quibusdam infinitis, scit. DB, EC. At . vero, quod ante demonstravi, finiti ad infinitum nulla proportio est ; qualis semper esse debet inter partes & totum e quapropter lineae finitae A D, A E, ne quidem considerari possunt tanquam partes totius lineae infinitae BC ; nedum ut ex infinito & finito chimaerica istiusmodi & quovis monstro monstrosior sat mixtio. Praeterea, ex junctis in puncto Α lineis A B, & A C, altera parte in-snitis, ita ut tota B C utrimque existat infinita, pars quaepiam circa A auferatur, puta DE, unitis rursum inter se punctis D &L. Quid jam ' Num adhuc linea tota composita erit Infinita ἐAt vero minor facta est per ablatam partem DE. Sic ergo iterum statuetur Infinitum infinito parte aliqua finita minus ;quod jam ante ostendimus implicare. Nec evia , si dixeris, luneam BCfactam esse finitam, sublata parte D E : est enim contra omnem rationem, ut particula finita D E , quae nullam omnino ad Infinitum dicit proportionem, si adjecta fiterit vel abjecta, ex Infinito saciat finitum , ex finito Infinitum. Contradictionem itaque multiplicem involvit magnitudo Infinita ex partibus infinitis quomodocunquε composita. Quod demonstrandum
Nequit igitur mundi extenso, Instata si sit, constare ex par- XXXV.
tibus & numero & magnitudine finitis. Neque etiam ex partibus, vel numero, vel magnitudine, infinitis. Neque aliae partes prae- exussiriter illas vel dantur, vel dari possunt. Interim partibus carere ne- nullam, ob
quit. Restat itaque, ut universi extensio nec iit, nece possit, ipsi sui eminfinita. Quod demonstrandum erat. Estque hujus nostri ra- tiocinii per omnes sui partes vis&essicacia tanta , ut cuidentissima certitudine & certissima evidentia certet cum demonstratione qua-N n 2 vis
303쪽
tributis quia bustibet plu- bos in stan tiis confici,
z84 DIssERTAT Iovis mathematica ; cujus rei iudicium lubens quibuscunque , qui ad singula & omnia ejus membra sine praejudicio attendere dignati fuerint, committo. Me quod attinet, sic habeo, omnes omnia um Novatorum in unum congestas claras & distinctas ideas mini me sussicere instingendo robori tam immotis rectae rationis fundamentis inaediscati argumenti. Ausim universam illorum familia am hic obtestari per omnia quae sacra eis sunt in Patriarchae sui haereditate, per ejus libros Principiorum quatuor, per Meditati nes de Prima Philosophia sex, per Responsiones ejusdem Primas P Secundas, Tertias, Quartas, Sextas, Quintas & Septimas, dent
exitum huic rei aliquem , si pollini l Atqui quid possint isti , quod ipse non potuit Cartesius ' Is, cum nihil quod hisce oppo
neret inveniret , quod unum supererat, necesse habuit negare , de infinito duputandum esse , nimirum, ut respondere non curaret iis, quiquarunt, an si draretur linea in ita, ejus mediapars esset etiam infinita ; vel , an numerus in tussit par, anis impar ; es c. Primes. r. f. 26. Bene habet i Veritati sat triumphi inco est, si adversarios ipsa suos rodegerit ad terminos non respondendi. Nulli interim extra partes constituto satisfaciet, opinor , turpis ejusce modi tergiversatio ; quippe quae minime arguit animum candidum, & veritati cedere paratum, sed manifestillimum potius existit invincibilis peninaciae argumentum. Confer Dissertat. --jui 3- IV. Ita cum ost derimus invicia, extensioni, quae Recentioribus ipsam corporis naturam constituit, adeo adversari Infinitatem ut eam penitus Geriat, non necesse erit plura congerere, quibus mundi diffusio intra terminos coerceatur. Tantum , ne in uniaca ratione omne veritati praesidium csse videatur , alias nonnullas , quas ad modum prioris csscaci stime urgere facile fuerit, digito monstrabo. Nimirum, Mundus si sit extensione Infestus, es sentia pariter Infinitus erit. Si enim extenso sit ipsa corporis e sentia, res per sese manifesta est. Si sit, ut placet aliis, aliquis corporis modus, codem res redit; cum essentia finita attributi nullius Infiniti sit capax. Creaturae vero cujuscunque essentiam I
finitam quis admiserit, qui non rectam sternat ad Atheismum viam' Mereat Deus, quae prudentiores meritissimo jure suspicari facit hoec de mundo Infinito opiniol Porro, Si Mundus sit.
304쪽
DE ExΥΕNsio NE INPINITA. 28sextensione Infinitus, omnium quoque attributorum suorum rationeinfinitus erit. Extensio enim infinita, uti docui, necessario arguit essentiam Infinitam. At quod essentia Infinitum est , infinitum pariter est omnibus suis praedicatis ; quoniam attributa quaevis conditionem sui subjecti sequuntur. Erit ergo mundus non minus Insiritus ratione durationis , & cujusvis alterius persecti nis , quam ratione extensionis. Quid ad atheisticam naturae desideretur amplius ' non video. Verum de hisce mox plura. Nunc & hoc notetur, Si mundus si extensione Infinitus, omnia ei ex adverso detrahenda erunt attributa, quae corpori sunt propria. Divisibilis. non erit ejus magnitudo : neque enim in partes sinitas resolvi poterit , neque infinitas ; uti probavimus.
Nec diminui ea poterit: Iysinito enim nihil detrahi posse, ex ante dictis manifestum est. Neque ulla sui parte augeri poterit: quia
non minus incrementum respuit Infinitudo, quam decrementum. Nec figura aliqua praeditus erit : magnitudinis enim ici minationem Infinito tribuere mera contradictio est. Nec mobilis erit :nam nullum Infinito relinquitur spatium quo seratur. Nec mensurabilis erit: non enim ei applicari poterit mensura finita, quippe quae Infinitum nunquam inaequare potest; neque Infinita, cum
ipsa infinitas mensuram destruat. Nec situm partium habebit inullus namque is dari potest sine ordine , quem omnem Infinitas excludit Nec distantia quibusvis ejus panibus in ordine ad alias
conveniet: Misi alicubi Infinita: quae re vera nulla est. Verbo uno ut absolvam, neque, quo me ducit argumenti fertilitas, excurram in infinitum, extensionis Infinitas corpus omnibus exuit suis proprietatibus: adeo ut, mundum corpus non esse, si Infiniussit; aut Infinitum non esse, si corpus sit, existat absolutὶ necessarium. Nec tantum ipsam corporis naturam prorsus evertit, omnesque
ejus proprietates pland tollit Infinita husus Univem extensio , ita& in plurimas mi Creatoris persectiones eadem existit injuria haud
leviter, neque uno modo. Certe, solius sup mi Numinis praer gativam esse essentiae Infinitatim , unanimi consensu tradiderunt hactentis Doctores Christiani, ipsique inter Gentcs sapientiores. Et merito. Nam eam cum Indcpcndentia, quae omnium Divianarum persectionum sons est & origo , nexum habere es scntialem
305쪽
Infinitate Dei deducitur frmissima sequela , ejusdem AEternitas, Immenstas, Immutabilitas, Primitas, Unitas , es laque ejus generis attributa , Incommunicabilia vulgo dicta. Hine omnium voce celebratu ς semper Deus, tanquam qui unus existit, uti optimus, ita Maximus. At non iam solius excellentissimae Majestatis haec erit eminentia, sed in societatem adminittetur Mundus , extensione sua eodem gaudens cum suo opifice privilegio. Impia profecto, nec sine sacrilegio profana , cogitatio i quam magno mercentur Attici , qui naturam Θεοποιου . Non nescio , quia absurditati obducatur color. Aliam plane esse , aiunt, a que alterius ordinis Infinitatem , quae mundo competat, quam quae Deo. Hanc dicere Infinitatem omnibus numeris absolutam, cum ratione ipsius essentiae, tum natione omnium omnino, quae
dari aut cogitari queunt, persectionum e illam vero, quae mundo conveniat, Infinitatem ad solam restringi extensionem; quam in ente perlectissimo locum habere non posse, certo intelligimus. Speciose, fiteor, haec dicuntur, at minus Veia ; neque ea altius introspecta quicquam hic tollunt absurditatis. Quamvis enim disseritatem agnoscant hi auctores inter essentiain Dei & Mundi, quod illa, uti filoquuntur, sit cogitatio, haec extensio; --na nihilominus firmissimum , admissa magnitudine hujus Universi infinita , extensioni creatae non minus, quam cogitationi increatae, essentialcm Infinitatem esse tribuendam. Contendunt enim hi auctores quod & antὶ observavimus 3 ipsam corporis essentiam in extensione consisteret quapropter, cum mundus sit in
genere rerum corporearum, imo vero corporum omnium compages, nequit ejus essentiae negari , quae eiusdem extensioni tribuitur, Infinitas. Ex quibus clarimmὸ conficitur . admissa in-s nitamundi extensione, Isinitatem essentiae tala praedicatum esse , quod secundum se, non tantum Deo proprium non est , verum quod cadat etiam in rem longὰ impersectissimam, qualeest corpus, sive extenso. Quae quidem evidentia adeo sunt, ut vel manibus sese osterant palpanda. Neque tanddin dici poterit , non saltem omnimodam ratione cujusvis persectionis Insnitatem , uti Deo , ita mundo infinite exterisi , tribui. Dato enim, quod jam eviacimus, mundum, si sit extensione infinitus, ipsa essentia infinitum esse, non potest non Infinitus pariter hic agnosci ratione cu
306쪽
jusvis attributi; quum, ut jam arris. prox. docui, proprietates subjecti sui conditionem necessario sequantur. Unde & ex cutauiae Divinae Infinitate quarumvis in ipso persectionum Insinit tem recte adstruunt Theologi ac Philosophi. Manet itaqud , aut . solum Deum cssentia Infinitum non esse, quod a blasphemia non multum distat ; aut Mundum nostrum extensione esse finitum di quod demonstrandum crat. In Immensitatem Divinam non minus incurrit crudum dogma. XXXVIII Eius nomine hactentis intellexere Philosophi & Theologi , illam primi entis supereminentem perfectionem , qua ipsum existit sua essentia, non tantum ubi corpus cst , verum etiam ubicunque id esse potest. Sed neque hac parte mundus, si sit extensione Infini- fhiiam notus, quicquam Deo cedit; quippe qui, non minus quam Ille, p uitur. existit sua essentia' ubicunque coipus dari potest. Facilis admitto, in hac mundi Immensitate diffusionem partium involvi, quae eadem ab Immensitate simplicissimi Dei planE in removenda ; ut in aliquo quidem rei modo videam discrimen r attamen in re ipsa nullum id mihi hic esse videtur, dum nuspiam in infinitum admittitur mus nominiensius , ubi pariter non si mundus extensus.
Non profecto talis suit idea, quam de Divina Immensitate habuit, a Deo ipso edoctus optimξ, sapiens non minus per omnia Philosophus , quam Regius Propheta Salomon , quando Deum Immensum cogitans, negavit Ipsum capi Maelo, imo vel coelo coelorum.
Quem eundem in sensum scitd alibi Dionysius Deum celebrat
lestem. Scio, non admitti hos conceptus Novellis Doctoribus, qui, cum clare videant per mundum suum Infinitum & Immen sum nullum relinqui locum Immensitati illi divinae, quam hactentis credidit orbis Chi istianus, hanc totam, quas aliquid sapiat co porcum , expungere reipsi malunt, eique substituere creatio nis & providentiae ideas ; quas videlicet Immenstas i nihil sit aliud quam efficacissima Dei volimias, qua omnia producit , sustentatac regit. Verum uti ante nostra tempora inter Orthodoxos inauditum suit hoc dogma , ita et am id longe esse absurdiis-mum ac periculosissimum, ostendimus sibi; nominatim in os sinat. de Nullibitare Spirituum. Suffcit in praesens monstrasse, aut
307쪽
Divinae P rentiae injmitas , cor liberrimum
1 3 DIssERTATIO mundum, si sit cxtensione Infinitus, non minus Immensum esse, quam ipsum Deum; aut, si solus inus cxistat Immensus, mumdum non esse ubicunqud corpus esse potest, atque ideo neque e ten sione Infinitum. Quod demonstrandum erat. Non etiam cum interminabili Potentia Divinae amplitudine, Iiberrimaque, quam habet summum Numen in opera creationis &providentiae, potestite, consistere potest Infinita Universi quantitas. Theologorum & Philosophorum axioma est receptissimum, Opera Dei ad extra esse indifferenter libera. Verum per hanc se
tcntiam id stare nequit; dum quae adserunt argumenta inserunt, non tantum mundum actu csse in infinitum extensum , verum etiam alium quam Infinitum esse non posse. Ex quo sequitur , Deum ex necessitate quadam mundum produxisse tantum, qua tus cxistit, . neque ex indisserenti voluntatis placito minorem producere potuisse. Sed de hisce instra latius. Nunc obseri ari velim, infinitam liberrimi Creatoris vim creaturae cujusvis persectiones longissime semper & in immensum cxccdere ; quandoquidem res adeo dispares nullam ad se mutuo dicere posse proportionem, luce meridiana existit clarius. Ex quo concluditur firmissime , eam
esse creatae cujusvis naturae essentiam, ut nunquam sit, aut quoque esse possit, in extrema, uti loquunt , actualitate, id est, in persectionis gradu ac complemento absoluid ultimo: quod vulgo aiunt, creaturam persectistimam non posse dari. Quamobremne lud ullum rei creatae praedicatum unquam esse potest tantum, ut non amplius subsit activae Creatoris potentiae, utque adeo non ex
stat in potentia passiva ad recipiendos plures perfectionis gradus , quos necdum habet, liberrimo tamen omni sussicientis Dei nutu &arbitrio habere potest. Jam vero coipus Infinitum ad ampliorem sui diffusionem potentiam nullam pallivam admittere , liquet , quod ante demonstraverimus , Infinito majus nihil dari posse , neque id vel tantilli incrementi, per ipsam naturam Infinitatis , existere capax. Undh sequitur , admisso mundo Infinito , in mensam omnipotentis Dei vim de novo in hoc universo ne muscam quidem aut pulicem ex nihilo ci care posse. Quemadmodum &ex adverso ex eadem fluit hypothesi, per absolutam Dei pote tiam , ne pulvisculum quidem , aut quamcunque vel mi dimam
diujus univcrs particulam , annihilari posse ; quoniam implicat .
308쪽
per ante demonstrata, Infinitum siniti siti parte posse diminui. Vel itaque ut sileam quae istius generis plura huc adducere pos.s si mundi extenso finibus caret . ad extremum deducta su rit Dei potentia, ejusdemque sublatum indisserens & liberrimum
in suam creaturam dominium : vel , si haec cogitare nefas sit ac summo Numine indignum, mundus extensione Infinitus nequaquam esse potest : quod demonstrandum crat.
Et quid de Divina Sapientia dicemus ' Ea quo modo salvari XL. queat in productione hujus Universi , si extensionem ejus nullos
limites habere statuamus, non video. Certe, extensum aliquod sine partibus concipere , pura puta contradictio est. At partes iniit aei sive finitas eas volueris, sive infinitas in Inlinito citra repugnam jiit Dietinistiam cogitari absolutὰ non posse, suse jam demonstravimus ratio- Sapientiae,nibus firmissimis atque omni exceptione majoribus. Quid eisdi UM H Iπ- extensionis Infinitae a se producendae ideam habuisse Creat rem, credendum erit ' At illa sui eversiva est; nedum ut cadat in ui ue mentem persectissimam. An vero sto habebimus , Artificem nisuit. summum ad instar causae brutae, absque praevio tanti operis in suo intellectu exemplari, id produxisse, cujus conceptum nequidem habere per ipsam rei naturam quiverit ' Absit i Quin potius concludo , talem hujus Universi materiam creasse Deum, qualis sine contradictione concipi potest, id est, necessario finitam. Addi hisce possent&alia, quibus ostendatur, admissa mundi Infinit te, communicanda esse eidem absolutam Unitatem , Incomprehensibilitatem, similiaque Deo propria praedicata : quo ut do niat, non facile a se impetrabit devotus Deo animus. Etiam minima opera demonstrari posset, Aternitatem hujus Universi cum ejusdem extensione infinita pari passii ambulare : ut illam negare
nequeat, quicunque hanc tuetur : per quae nec solus Deus aeternus erit. Vc tam per singula haec non jam me diffundam , qui finire laboro hunc de Infinito laborem, ne& ipsc excurrat in .
infinitum. Autumo , quae hactenus adversus hunc. nullos e tensonis fines habentem mundum adduximus, tum ex natura ipsus creatae materiae, tum ex persectionibus Dei Creatoris, esse omnino talia, in quibus non possit non acquiescere, quicuimque adfert animum veritatis studiosiorem , quam vorticosis Cai
tessi ideis ex praejudicio addictiorem . Me quod attinet, sic O o habeo
309쪽
Diffcultas desp.rtiis imaginariis,
29o. DIssERTA Trohabeo, ipso sole meridiano clarius ex demonstratis intelligi, vix ullam in universa Philolophia opinionem e diametro magis rectae rationis lumini adversari , vix ullam includere sequelas tot po tentosis & tam in Deum Creatorem atrociter injurias, quam qua: sententia creaturae corporeae vel umbram tribuit Infinitatis cujuscunque.
Solvendae supersunt dissicultates , quae contra Finitam mundi extensionem objiciuntur. Earum summa praecipue redit ad duo capita quae apud Cartesium occurrunt, locis ex Libris Primcipiorum jam supra allcgatis. Priori sic insere: Cognoscimus hunc mundum , sie sub Antia corporeae um statem , nullos e tensionis fisae sines habere. Ubicunque enim fines illos esse fingamus, semper ultra ipseM aliqua spatia indesinite extens, non modo imaginamur , sed etiam vere imaginabilia, hoc est, realia, esse percipimus; ac proinde etiam substantiam corpoream indefinite exten am in iis tineri. At ego falsissimum este dico , ex vero ultra quoscumque mundi fines spatia extensi γ VERE RE ALIA Ess E, percipi. Etenim quoties intellectus noster ultra fines , quibus mundum alicubi sestem terminari certo certius novit, suas altandit cogitationes , tantum abest , ut ibi csse veram extensionem percipiat, ut ex adverso nihil prorsus istic esse percipiat, praeter puram omnis omnino veri corporis atque extensionis carentiam. Fateor, quando animum simul subit de Divina tum Immensitate tum Omnipotentia cogitatio , occurrit menti nostrae sundame tum concipiendi extra suppositos quoscunque mundi fines corpora : atqui non, quae vere existant ac realia snt; sed plane contra, quae, cum non sint, per inexhaustam Dei vim, si sic visum fuerit, poni possunt ubi reapse nunc est nihil, ac mera duntaxat possibilis corporis negatio. Et naec sunt illa tam nullo suo merito miserrimum in modum vexata hodie spatia imaginaria r quorum sensus unice est, extra nostrum hunc mundum de facto existere pland nihil, produci tamen extra cundem posse corpora; quae, si quando prinducantur , realia crunt; nunc in sola nostra ima natione, non tanquam malia, sed tanquam pure possibilia, subsistunt. Neque alicujus momenti existit, quod de extensone vena, adeoque reali corpore, in his spatiis contento, ingeminat centies ad ravim usque Canesius. Non enim hic occurrit conceptus extansionis Veia
310쪽
mus mere possibilia esse , quaeque nos non nisi tanquam talia cogitare probe novimus, in cum veris ac realibus corporibus consuam
dere, tam est ineptum & ridiculum, ac si dicam, quando concia pio , Principiorum Cartesii Libris Quatuor addi potuisse de via ventibus Quintum , de homine Sextum , hoc ipse duos hoste libros me non modo mihi imaginari, sed & vere imaginabiles, hoc
est, reales esse, percipere. Non invenio, quibus mentem clarius exprimam in hoc negotio, quam quibus suam, Lib. I. Epist. xxxv I. de indesnita mundi duratione effert ipse Cartesius. Sic ille: Quod objicitur de indesinita mundi duratione, mihi videtur tantum
occasionem praebere purandi, nullum posse ante mundi creationem concipitempus, quo Deus , si volui Jer, non potuisset utam creare. Neque est cur exinde quispiam concludat, fui se re vera mundum ante tempus inae finitum creatum ; quia existentia mundi actualis, sive vera, quam retro abhinc quinque aut sex missibus annorum habuit , cum ejus ex
stentis Nili, sive imaginaria, quam antea habere potuit, neces
riam connexionem non habet. Dicam ego , mutatis tantum mu
tandis : inpecunque de spatiis imaginariis objiciuntur, mihi via dentur tantum occasionem praebere putandi, nullum posse extra mundi fines concipi corpus, sive spatium, si mavis, quod Deus, si voluisset non potuisset extra illos creare. Neque est cur ex intiquispiam concludat, suisse re vera corpus tale , sive spatium, cieatum extra fines mundi; quia existentia coeporis , seu spatii actualis, sue vera, quam abhinc usque ad sui terminos mundus habet, cum spatio seu corpore possibili, sive imaginario, quod extra fines suos sibi adjiciendum nabere potest, necessariam connexionem non habet. Scio , postremam periodum negare hoc ipse loco Cartesium t verum s demonstrationem exigar, redibit vetus de extensione actuali in omni spatio conceptibili cantilem; quae cadem facise illi occinitur de duratione mundi, quae potuerit antevertere id quo nunc cspit durare principium, nec ipsa absque actuali mundi existentia concipienda. Ut voo neminem lateat, quanta sit Carissiani ratiocinii absit
ditas, addam duo, quibus ut clare & distincte satisfaciant ejus patroni , cupio. Primum suppeditat ipsa Epistoli citata , eoque se si ustra istic expedire laborat. Nimirum, eadem sequela, qua