장음표시 사용
311쪽
hic impugnatur finis extensionis hujus Universi, impugnari quoque potest initium durationis. Quidni enim inseri e liceat codem
argumentandi modo , iisdem pene verbis: Cognosiimus hunc mo dum, siet substantia corporeae universitatem, nullim duritriona, se initium habere. Ouandocunque en m initium illud esse fingamus , semper ultra ipsim aliqua Datia temporalia indesinite exte Us, non modo imaginamur , sed etiam vere imaginabilia , hoc est, reaia , me percipimus : ac proinde etiam sis antiam corpoream indefinite durantem in iis contineri. Respondeatur solide ad nanc nostram illationem, atque erit quo ipso satisfiat argument tioni Cartesianae. Alterum quod hoc loco notari cupiebam est, hac ratiocinatione Cartesii. si sit vera, consci neccssario, non tantum
hunc mundum posse esse Infinitum, sed & Deum alium quam I sinitum producere nequivisse. Quin sequitur, ne quidem ullum snitum corpus a Deo creari posse. Si enim possit, produxerit ergo Deus hoc solum, in quo ista scribo , musaeum. Atqui de
hoc ipso eadem via concludere dabitur, nullos id quoque cxtei sionis fines habere. Ubicunque enim, dicam, sines illius esse video , per ultra ipseos aliqua patia indefinite extensa, non modo imaginor, sed etiam vere imaginabiba, hoc est, reaba, me precipio; ac promiseria ubstantiam ejus esse indesinite extensiam. Ex quibus instantiis, ad oculum patet, vel nullam omnino esse, quam tanti faciunt &invictam arbitrantur Recentiores , argumentationem hanc Carte si ; vel, si quid vescat, elevinc re vera, quodliliat corpus non posse non infinitum csse simul & aeternum. A quo quicunque non abhoreet,viderit is,ne hac ratione rectam struat ad Atheismum viam. Altera, quam tollendis Mundi limitibus Caraesus admovet, machina haec est. Attendentes, ait, ad infinitam Dei potentiam Obonitatem, ne vereamur nimis ampla, ct pulchra, ct absolutae, opera imaginari: sed e contritrio cave ras , ne, se quos forte bm gitat, quie- tes, nobis non certo cognitos, in ipsis Iunonamur, non satis magnifice quam sentit de Creatoris poten ita sentire videamur. Etiam caveamus, ne nimisisses p r' superbe de nobis ipsis stutiamus. cuia feret, se quos limites , nobis. nugi cognitos ratione , nec divina revelatione, mundo vellemus as
Mastui eum g re, lata a se V cogitation/s ultra id quod a Deo revera fatium es
ferri pos t. Ita scillaci Viri modestiam simulant, cujus velo absit . dam de Infinito mundo iactam pallient, qui ipsi in enarrandis Uni-
312쪽
Dn ExΥΕNsao NE INFINITA. vers hujus orginibus ex materia & motu ad stuporem usque exi stunt temerarii & audaces, tanta ue de omnium ac singularum in
eo partium sabrica & structura desiniunt considentia , ut majori non possint, si vel Deo a consiliis fuissent. Rem quod attinet, magna procul dubio temeritas cst quorundam Mathematicorum , isto supercilio praecisam mundi magnitudinem desinientium, ac si spithaim vastissima ejus spatia suillent dimens ; de quibus recte
Plinius, I b. II. Cap. I. Furor est, mensuram ejus animo quo amagitasse, atque pro re ausis. Verum cum istiusmodi delirus nihil habet commune nostra assertio, ad nullam determinatam quantit tem descendens, subsistensque duntaxat in generali ilics , de apnoscendis saltem aliquibus in hoc Universo limitibus, ubicunque demum is fisuerint, & quantumcunque ab invicem aistenti Quam veritalcm , juxta rectae rationis non uno modo firmi Tmε tam pei suadentis dictamen, agnoscere non velle , metu nescio cujus superbiae, aut desectus erga magnificentiam Divinam reverentiae, prin- posterae est modestiae. An vero etiam de se superbe , de Creatoris potentia non satis magni scE, sentit, qui negat muscam ese concipiendam ad instar clephantis ' Prosecto conceptus rebus ipsis consorines formare, atque opera Dei concipere qualia se produxisse ipse Creator lumine rationismanifestum facit, ea demum v ra sapientia est. Quumque operum divinorum norma & mensurast, non absoluta Dei potentia, verum liberrima ejusdem voluntas, possumus utiqud, si eis plus tribuamus persectionis, quam largiri illis voluit Creator, possumus, inquam,etiam hac parte a vero aberrare, illa nobis imaginando ampla nimis, & pulchna, & absoluta: quique hic cogitationum suarum excessum ad id quod rei naturae congruum est restringit nulli parte injurius existit in Deum,
quippe qui non ideo desinit Illum habere optimum atque Maxumum. Quid i modi ps non sentiant sat magnifice de Creatoris
potentia & bonitate , qui eam creaturae productione exhaustam csse fateri coguntur : uti coguntur, qui mundi extensionem finitam mgant; quemadmodum ostendimus. . Adde , de Opiscis bonitate&potentia , nec non de os cris ipsius amplitudine, pulchritudine &persectione, nec potissmum, nec scin r, judi n- dum esse ex magnitudine molis. In minimo non raro am maxima: magisque relucent sapientiae , potentiae & bonitatis Divinae
313쪽
radii si nobis homuncionibus fas sit tantarum rerum instituere comparationcs in unius hominis ad imaginem Dei conditi minii ta machina , quam in totius macrocosmi amplissima structura. Deniqud, confiat sua Deo bonitas infinita de potentia, sua huic Uium verso amplitudo, pulchritudo, &persectio, etsi id ab aeterno e titisse non concipiamus; cur minus, si extensione inlinitum ne- semus ' An vero neque hic sat magnifice cogitabimus de Crea toris potentia & bonitate, ni si, ut extensionis , ita quoque durationis principium omne Universo detrahamus ' An quoque hie de nobis is lis senti mus sui GE , tanquam si vis nostrae cogitationis , ultra id quod a Deo re vera factum est , ferri pollit lMirum, nisi probent hi modestiae patroni , & tam sollicitae de Creatinis magnificentia animae , quae de hoc Universo Plinius ,
c. cit. Mundum nremen essecressi par est, ae emum, immensum, neque genitum, neque me furum unquam. Hujus extera inis me, nec interest hominum, nec capit humana conjecitura mentis. Sacer est, aetemus, immensu, totus in roto, imo vero ipse totum , es . Quae 'quo tendant, nemo ignorat, qui Atticismum Plinii non ise
Aliae quaedam solvendae supersunt argutiae , quae quandoquὶ pro Infinita huj iis Universi mole a quibusdam adseruntur. Ajunt: Quicquid finitum est , ab aliquo ambiente statur & terminatur.
Itaqui , si sit finitu mundus. ultra diis extremitates corpus alia quod , cujus complexu & circuitu terminetur, admittere erit ne-ccsse. Id vero contradictorium est. Quandoquidem enim o ne corpus est pars Universi , nunquam cogitari potest corpus Gniens mundum, quin hoc ipso cogitetur mundus longius adhuc extensus, id in , re vera nondum finitus. Ex quibus concludunt, sine repugnantia mundum finitum concipi non posse. Si quid autem video, cadem haec prorsus ratio est cum ea , qua jam olim Epicurus probare nitebatur , Mi versum hoc esse Infinitum. Ciceronem audiamus, I b. o. de Divinat. Iudesne Epicurum, quem hebetem ct rudem ereplent Stoici, quemadmodum quod in natura rerum Omne esse disimitis, id infinit - esse concluserit tsi d itum est, inquit, habet extrem . Quis hoc non dederit 'Guod habet extremum, id cernitur ex alio extrinsecus. Ne hoc μἀem n gari potest. Omne igιtur, eum nihil habeat extremum , -
314쪽
DE Ex TENsIONE INFINITA. 29snitum sit necesse est. Videsne , ut ad rem dubiam concessu re spervenerat ' Accinit vates Epicureus ; cuius quaedam hic reseram ;ut intelligat unusquisque, quibuscum antiquatis, atque orbicr dito explosis dudiim, a Novatoribus nuper instauratis, conceptibus, pugnandum hodiὸ sit. Sic ille, Lib. I. de Rer. Nat.
Omne quod emgitur , nusia regione viarum Tinitu'R : namque extremum debebat habere. Extremum pomo nulliinposse videtur Esse . nisiHirasit quod iniat, ut videatur , O non longius hae ensem natu sequatur. Nunc extra se mum quoniam mi esse arendum est , Non habet extremum e caret ergo fine modoque. Nec refert quibus a stas regionibus ejus,
que Meo quem qui que locum possedit, in omne is
Tantundem partes infinitum omne relinquit. .
Quo eod pertinent, quae post pauca sequuntur:
Postremo ante oculos rem res finire videtur: . Aer dis epit colleis, atque aera montes, Terramare, ct contra mare terras terimini omneis.
Omne quidem vero nihil est quod siniat extra. μή aura passim patet ingens copia rebus
Finibus exemtis in cunLias undique parteis.
Facilis autem est universae dissicultatis stautio attendenti, satisis limum esse, quod ciu iundamentum huic ratiocinio subste nitur , videlicet , id postulam rei sinitae finitudinem ut e trinseco quo ambiente terminetur. Equidem , in conceptu finitatis, qua tali, includitur nihil, quam rem non extendi qu usque intendi potest. Cujus causa non est quid ambiens , scd arbitrium cssicientis , rei extensionem gantam , non majorem , tribuentis. Itaque unaquaeque res suis ipsa definitur persectionis tremitatibus, non termino ambeuntis. Quod idem in mundo obtinet; qui terminatur istic , ubi nullum amplius corpus producere Deo Creatori placuit. Etenim pone, hanc solam terram, quanta nunc existit, creasse Deum praetereaque nihil, sinita illa
erit certo certius, nec tamen ambiente corpore circumscripta.
Nis quis tueri malit, corpus nullum a Deo potuisse produci, nisi simul hoc ambiens infinita extensio producta fuerit. De quo ab
315쪽
a finito inplici cr, ρή qua par ii univers. r 6 D i s s L R T A T 1 oX LV. Sed apericndus nonnihil clarius sons argumentationis, non nisi cum id com ex insantili praejudicio ortum trahentis. Nimirum ab ineuntemtra aetate hi observarunt, cum Lucretio , montes cingi aere, terras mari, nullamque Universi pariem nobis esse conspicuam , cujus terminatam superficiem non tangat proxime aliud corpus vicinum. Inde de extremis mundi partibus idem cogitare instituerunt. A
qui perperam ; dum ipsam finitatem ab eo quod per accidens in
hoc univcrso cam comitatur non dulinxerunt satis. Irer accidens, dico : quamvis enim quodcunque ab alio ambitur finitum sit , non tamen idcirco finitum est, quia ab alio ambitur. Nam non ideo sese mutuo tangunt Universi panes , ut altera alterius diffvsoni ponat limites ad quos su sticit incra ulterioris extensionis c rentia verum quia mediantibus causis secundis rerum naturalium operationes peragi voluit Deus. Quum enim solo motu interveniente corpus in corpus agat, nec ullus pollit esse corporis moti in aliud quiescens influxus, nisi per contactum ci fuerit approxim tum, pland ne sic fuit, paries hujus universi contiguas esse, si, cx intentione Dei creatoris, cooperaturae sint omnes , tanquam causae secundae, 'in mutuum auxilium ad totius universi cons v tionem. Atque haec vera causa est , cur quaevis corpora in hoc universo vicinis aliis corporibus cingantur t non vero eorundem sinitas, quae, sublato ctiam quovis ambiente , eadem pland m net. Suilicit enim ad corporis finitatem, ut id tantum non sit quantum esse porcst. Caetcrum, an quod ei addi potuisset extistat re vera , & corpus finitum tangat, an saltem existere idque tangcro possit, nihil omnino refert. Atque hoc posterius in mundo obtinet: qui quamvis a nullo corpore ambiatur , finitus nihi
minus est, quia, uti supra docuimus, magnitudini ejus potest scri accessio, adeoque ellanta non est, quanta esse potest : quod unum praedicatum hic sussicit, tanquam Finitati proprium &cssentiate; quale non est ab extrinseco tangi. Nec denique praesidium hic est in Divina Omnipotentia juncta Oriu uiem cum usta lauarcnsitate; unde quidam hunc in modum regi H Divisin mentantur. Deus, aiunt, ubicunque existit, initia potest ope a & c0rpus extra sic producere : At vero ipse existit ubicunque.' , ἡ h. corpus in Vel esu Potin ; Ergo ctiam potcst corpus producere, ubicunque corpus csse potest. Quodcunque autem corpus est
316쪽
DE LxTENsIONE IN p INITA 297 est ubicunque corpus esse potest , id necessario infinitum est i s In tiavit enim finitum supponatur, nondum est ubicunquE corpus esse pota concrurit test. Atque hoc ratiocinio arbitrantur confici corpus Infinitae extensionis, si non detur, saltem dari posse. At, si sit diligenter
totum hoc expendamus, mera est sophisticatio , orta ex conjunctione του ubicunaue corpus esse potest , modo cum potentia divina, modo cum producti corporis existentia. Quamvis enim recte dicas, Deus ubicunque potest creare corpus; non tamen recte dixeris, Deus potest creare corpus ubicunque existens r illud enim G persectione Divina fluere, facile demonstratur; hoc vero cum corporis natura non consistere, iam ante ostendimus. Ut ista duo toto coelo sint diversi. Itaque potest Deus distributivὰ in quolibet spatio conceptibili creare corpus finitum; at non ideo collective in omni simul spatio conceptibili potest creare coipus Infinitum. Plane , quemadmodum Deus potuit producere mundum quandocunque Ipse titit ab aeterno: ab aeterno nimirum potuit sed non potuit condemnius nab aeterno existcnt . Quapropter, uti aetemus Deus ab aeterno potuit condere cum quovis temporis initio mundum non-aetemum ; ita Immensus Deus in immensum potest condere in quolibet spatio vel ubi mundum Finitum. Ustabis sorte : Potin Deus tamen creare tantum corpus quan- XLVll. tum creare potest. Supponamus ergo, tantum creare ipso facto, P
quantum creare potest; illud vel finitum erit, vel infinitum. Non finitum; quia quolibet finito potest a Deo fieri majus. Ergo In- r misistia
finitum. Potest itaque Deus producere corpus infinitum. Ut in hane rem verbo expediam : nego unquam ex vero dici posse, Deum tanta aniἀλ- tum corpus creasse , quantum creare potest; quandoquidem id non minus persectibilitati creaturae quam inexhaustae persectioni Divinae repugnat; de quibus supra actum cst abundd. Ut autem elare deprehendatur, quam nihil solidi si in hoc argumento, tantum attendamus has illi similes illationes. Puta: Deus creare potest tantum corpus finitum , quantum potest creare. Suppon mus ergo tantum creare ipso secto, quantum creare potest : illud vel finitum erit, vel infinitum. Non sinitum , alias Deus non posset facere majus finito; quod absurdum. Ergo corpus i ludfinitum erit Infinitum. En contradictionem explicitam l Iterum dicam: Deus potest tantum quadrangulum creare quantum potest.
317쪽
198 DIssERTATIO DE INsINITO Creet ergo i illud vel finitum erit, vel infinitum. Non sinitum sc enim nondum maximum esset, cum quovis finito possit fieri majus. Ergo quadrangulum fieri poterit infinitum. Quis con . cedat i Rursum arguam : Deus potest creare spiritum tam peri elum, quam creare potest. Crect ergo i ille vel finitus crit, vel infinitus. Non finitus; is enim tam persectus non est quam esse
potest. Ergo Deus creare potest spiritum infinite persectum; id est, alium Deum. Absurdissime i Sussiciunt hae instantiae, ad
demonstrandum, quam si nullarum virium haec argutatio , pro extensione mundi quae saltem Infinita osse possit. Desino alia addere. Satis est, per hactenus disputata lascivienti hujus Universi extensioni praefixos esse fines, ubicunqu)locorum illi suerint ; solique Deo optimo Maximo vindicatam stare I snitatis gloriam. Tantum coronidis loco recolligam quaedam nostrae demonstrationis Porismata , quorum & in ipso tractatu subinde facta est mentio. Quamobrem & tribus verbis ea notasse habebo satis. Ex mundi nostri extensione finita , eaque concipienda tanquam tali, sequitur : I. Recte concipi sparia imaginariari. c. extra Universi sines, ubi nunc nihil est, corpora quaedam per omnipotentiam divinam produci posse. II. Dari Posse plum mundos: s enim aliquod corpus extra hoc universum esse queat, quid ni corporum Systema, nostro, in quo vivimus, per omnia imule;
quod ipsum Mundus dicitur. III. Imo, ex narura non constare , hunc mundum tantum esse unum: cum rius unitas fluat non in natura rei, sed ex libera Divinae voluntatis determinatione. Iv. Mundo huic tribu posse T qui Mem,nonImmensitatem; quatenus haecInfinitatem involvit,non ista. v. Per assolutam potentiam possedari vacuum: cum enim extra mundum adtia sit corporis carentia negativa , cur
non in ipso, absolutὶ loquendo, esse queat absitia ejusdem privativa' vI. Mundum mechanicum ex vorticibus compositum adversari Iegibus motus e quatenus paretes extremorum vorticum, mox etiam
proximorum, i centro sui motus, juxta naturae legem, recedem res, necessario per inane dissilirent. Quae omnia cum sint clara Sedistincta, viderint quotquot Universi extensionem Infinitam ad mittere nolunt,num Cartesiani hic esse possint. de amplecti Phys cam , cuius, nullos agnoscere in mundi extetaone fines, praecipua
318쪽
I. Nullibitatis nomen merito in hac Disjuisitione usurpatum, neque sine exemplo. II. N ibi mis rituum assertorprimarius Cartesus : III. Contendens, nou nisi operationum respectu spiritus diei posse Ahcubi esse. IV. Praeivit olim hac sententia Carte sis Valentinis Metelius. V. Opinionis I stellanae atque Cartesianae consensus. VI. Ex operationibus sirituum in aliquo ibi essentialis eorundem in illo praesentia infertur. VII. Frustris ad actionem I ritus transeuntem e s Alicubi refringi. VIII. Iis imprimis , qui motus corporis cum actione spiritati nihil habere per se commercii opinantur. IX. t --m ma mentis humanae cum corpore conjunctio praesentiam spiritys essentialem valide ad uit. X. Menon mystica. quam dictat fides, duarum naturarum in eandem Chrisi personam unio. XI. Essentialem Dei omnipraesentiam Nultibistica seententia palam evertit. XII. Caelumque beatorum inducit reperiendumnuspiam locorum. XIII. Ne aquam ex vulgi errore natum axioma, Omne quod es, Alicubi est.
319쪽
XIV. Neque spirituum .i obstat spatium , quod
cum corpore sit idem. XV. 2ualessit spirituum AIicubi , S qua ratione nobis concipiendum y XVI. Spirituum Alicubi non tulit nou - extensa i Arum natura. XVII. Eorgaei in hanc rem diectum. S quaedam in id obse aliun D. XVIII. Corporis, cui Ipiritus coexistit, aucta vel diminuta quantitas hujus glicubi nil praejudicat. XIX. Solo spiritu . nullo corpore, existente, etiam illi sebum competit mi: quo modo λ XX. Actio spiritus transitens, eum hic aut illic se non facit. tantum indicat. XX l. MA
libistis nulla de affictis si ibi opinionibus querelarum causa. XXII. H. Gusti in Nullibi stas dicto Si
Omina rebus S conceptibus, quibus lignificandis inserviunt, convenientia esse oportet. Quapropter , quum hac Dissertatione examinare constituissem illam quoriindam assertionem , qua , Spiritus ese stibi, contendunt, conceptui novo subtilissimo exprimendo conveniens omnino & ieex - dignus videbatur novus titulus. Neque res in absque exemplo.
q. Simili plane aliorum errori , nec minus prodigioso , sed abeunti prorsus in oppositum, de Omnipraesentia corporis Christi, n tum est deberi voces Ubiquitatis, Ubiquitismi, ac Ubiquitist rum , in scholis Thelogorum tritissimas. Pari in casu pari jure hic uti quis vetet ' Maxime cum hac ipsa quoque in re praeeuntes nobis habeamus alios. Audiamus, si lubet, Henricum Morum, Enchirid. Metaph. Part. I. C. p. xxvii. Is uti quosdam Phil sophos ait Spiritus naturam sic describere , quasi sit totus in toto, & totus in qualibet sui spatii parte , ita aliam quoque esse sentcntiam , atque huic e diametro oppositam , eorum is quiri tametsi Res incorporeas in rerum natura existere non gravath a is noscunt, eas tamen in tota rerum Universitate Nussu im esse, ,, perquam acriter contandunt. Quae quidem opinio, quanquam
320쪽
DE NυLLI BITATE SPIRITUUM. SO I,, vel prima fronte satis ridicula videtur , ab ejus tamen Alssertori-- bus, non sine aliquo fastu ac supercilio, aut occulto saltem con- ,, temptu aliorum philosophorum, qui aliter sentiunt , tanquamisminus Intellectualium, & Imaginationi nimium quantum indu cntium, mordicus tenetur. Hi igitur, propterea quod Spi- ,, ritus Nullibi esse tam audacter affirmant , NHIAstarum titulumis sibi merito conciliaverunt.
Novi dogmatis Auctorem primum & sautores idem ibidem II. hunc in modum describere pergit: si mussibistarum qu idem, ait, pri- Nullibi, Iis mus Author exstitisse vicietur sellivum illud caput Renatus Caris sp/ quum sius, qui, jocularibus suis Meditationibus Metaphysicis . In J ' ,, geniis satis sobriis alias atque acutis, scd in hac parte ob nimiam cisii sis, :o Cartesii admirationem minus cautis , facultates rationalcsita lu--xavit ac distorsit, ut patetim emcntita ac praestigiosa subtilitate, is partim authoi itate decepti. ca sibi persiuaserint verisiima clarissi- ,,maque esse, quae, nisi hisce praejudiciis occaecati esciat, nun- quam existimaturi fuissent possibilia. Itaque tam sedulo ab ipso, , cdocti& diligiter instructi, ut a nullo , ne potantissimo quio dcm & malignissimo deceptore Deo, salii possent, non satis sibiti caverunt, ne a mero homine , scd perfaceto quidem , quan-ri quam astuto satis & abstruso , deciperentur illuderenturque. , Quemadmodum clare patebit, postquam rationes hujus opinio- nis N Ibistarum ab ipsa stirpe exquisivimus. Hoc idem praes re nobis propositum est: verum ita, ut hujus Auctoris rationes, ncc non hypotheses ei usdem de Spiritu extenso, similesque, minime
adoptemus. Eas intactas suo linquimus loco ac pretio: contenti eundem error consutasse argumentis magis firmis ac solidis , quam multis sortasse videbuntur illa Mori. Sed necessarium fuerit ante omnia recte percepisse Nullibistarum III. mentem; quae abunde & clare innotescit ex iis , quae occurrunt tant dint, apud Clau bergium, de Cognit. Dei ct nostri, Exercitat. Lxv t. tibi
ad eam . quam sibi pertractandam isti sumit, Quaestionem, An ρὶθ R. si Domne quod est , AAmbisse; adeo ut hoc axioma a Deo ct Creatura ritus dici convenientius iis, quae apud ipsum sequuntur , dixissct , a Spi- posse inli- ritu er Corpore) sit ab aftum ' inter alia respondet, f. r. 6 s ctum de quo dici r quodsit Alicubi, non est res intellecit usseu incor- preeo , sed corporea tantum, sive materialis, qua in longum, latum 2