장음표시 사용
351쪽
arte facta 33: EXERCITATIO invehementiori ira, eaque voluntaria, sibi sortia contraxit. Qui igitur nostras Passiones animi comitantur corporis motus non munus in suo exortu ab anima nostra pendent , quam ipsae passiones: quamobr & ncquicquam nobis hic aduciniatur. Neque convulsiones demonstrant, coipus humanum posse vivere & movcri sine mente, qua de re ita Cartesius: se Certum est, , in corporibus animalium, ut etiam in nostris, esse ossa, nervos, , , musculos, singuinem, spiritus animales, & reliqua organa ita ,, disposita , ut se solis , absque ulla cogitatione, Omnes motus is quos in brutis observamus ciere possint. Quod patet in convul- ,, sionibus, cum mente invita machinamentum corporis vehemen tius saepe&magis diversis modis solum se movet, quam ope V ,, luntatis soleat moveri. Pag. 89. De organis brutori; quae se solis
motus cieant nunc nihil dicere attinet; quum de iis & ante, &alibi. Quod ad Consusones, eas nihil secere pro Homine Automatico facile intelligimus, si in iis distinguamus inter motum simpliciter animalem qua talom, & motus istius inordinationem. Ilium ab anima postra excitari dicimus, vel ex cogitatione & voluntate praevia , vel ex instinctii more naturali; de quibus supra. Quantum ad αλίαν & inordinatibnem motus , quam in convulsionibus observamus, agnoscimus eam omnem oriri 1 sola partium dispositione perturbata & non-naturali ; atque hactenus mente invita accidere, non est negandum. Sed ista nihil nobis obest; quatenus in motibus cjusmodi cicndis anima, tanquam adtrus co poris organici , uti ne eam vocat Philosophus, prorsus est organica , atque omni modo a bona machinae corporeae dispositione dependens. Tam ergo elegans atque essicax est hoc argumentum a convulsionibus desumtum. ad demonstrandum motus anima- .les absque ulla anima cieri posse, ac si quis inserat, organum praeumaticum se solo, absque ulla cogitatione organistae, edere posse s num musicum ; quia scilicet, quando tubi obstructi sunt, aut rimosi, aut aliquo alio modo non rectὰ dispositi, invito artifice, machinamentum organi vclicinentius saepe & magis diversis modis movetur, edendo bombum vel alium quem confusum sonum , quam voluntate musici moveri solet. Pergit Cartesus : Rationi consentaneum videtur , cum ars risit naturae imitatrix, possintque homines varia fabricare auto-
352쪽
Dg HoraruE AUT OΜΑTIC o. is mala, in quibus sine ulla cogitatione est motus, ut natura etiam sua automata , sed artesectis longe praestantiora, nempe bruta ,, omnia, producat, praesertim cum nullam cognoscamus rati se nem propter quam, ubi est talis membrorum consormatio, q ii, lem in animalibus videmus, cogitatio etiam debeatadesse; atque ideo majori admiratione dignum sit, quod mens aliqua reperia- is tur in unoquoque humano corpore, quam quod nulla sit in ul-- lis brutis. Vis omnis hujus argumenti, in quantum huc pertia i , sita est in collatione automati alicujus artes acti cum re natur li. Eacile foret ejus inessicaciam monstrare, & ostendendo, hac ratione nullum tandem admittendum sore specificum & cssentiale discrimen inter res naturales atque artesectas, cum magis & minus non varient speciem; & docendo artem, quamvis naturam iniit tur, nunquam tamen eo usque persectionem hujus assequi, ut non immensum ab ea deficiat, tum ratione ipsarum operationum, tum ratione earundem principit. Brevitatis causa ista similiaque nunc mittam; daboque , admittendam esse sequelam ab artes actis ad naturalia: tantum n tim aequa sit, quae luc instituitur comparatio, nunc videamus t Prosecto automata artesecta nequaquam movet
tur a sola partium dispositione, sed ab adjuncto ab artifice, applicante naturale activum passivae machinae, principio motus qualicunque ; quale in horologio V. c. in pondus appensum, Nel quid huic analogum. Ex quo concludo : Quemadmodum horol gium etiam optimξ dispositum se' solo nullis motibus movetur, verum hi omnes proficiscuntur ab addito motus principio, tanquam a causa sui; ita quoque corpus animalis, quantumvis bene habens, se solo nullos motus exercet, verum eos omnes debet addito alicui motus principio ; quod hic nobis est anima. Neque ades, excipi cndo , corpus animalis, etiam sine anima vivens,
non carere suo motore , etsi non interno , externo tamen,
quatenus ab objectis per radios luminis, aliisque modis, huc illuc impellitur, uti v. c. mola circumagitur 1 vento : talem namque cxplicationem reserat abundὰ, tum experientia in nobis ipsis, qui deprehendimus corpus nostrum moveri, non ab extrinseco aliquo motore , sed ab animae nostrae, tanquam principii interni, impulsu & directione ; tum, quod , licet daretur sussicere motionem factam ab extrinseco ad operationem qualemcunque, nequa-
pro rerum naturalium motibus amtomaticis cancludendis nihil profuit.
353쪽
D I s et v I s r T I quam tamen ad illud referri queant operationes tam variae & admirandae , quales in animalium corporibus obviae sunt ; tum deni que . quod sic re ipsa omnia animalia vera causalitate atque activit te priventur, quoniam arte facta , ab extrinseco mota, non tam agunt, quam potius aguntur : cujus theseos periculum, ut &alia huc pertinentia, plenius excutere, alterius loci est, nimiumque ab Homine nostro Automatico recederet. Suffciunt hactenus allata : quae talia putamus , ut Homo Automaticus merito habendus videatur, quicunque, illa non capiens, pugnare amplius pro Homine Automatico ausit.
i. Contradictoria Deum posse, praeter I nigelium, vix quiriquam ante Cartesum contendit. II. Hujus in Hanc rem allegati textus, qui mentem ejusdem plerius explicant. III. Contrairitoriorum possiibilitas cum primae causae sapientia nequaquam consistit. IV. Non nostrae menti nitudo, sed, a rei contradi uriae repugnantia causa exi sit . cur ejus idea formari nequeat. V. Omnipotentia Titana in voram rem terminatur se non in nihilum ; adeo P nec
354쪽
in contradictoria. VI. Si contradictoria Deo p Dbilia sint. nihil fingi tam absonum potes, quod noue ere possis Deus. VII. Si facere queat Deus ut contradis foria sint simul, etiam res contradiectorias credendas proponere potes. VIII. GH ista contradictoriorum possibilitate , nuEius momenti ex uni quaecunque ab abseurdo consequenti petita arxumenta. 1X. 2uin , subvertuntur omnia omnium asciptiuarum atque unizersae quam unquam habere potes homo certitudinis fundamenta. X. Potentiae Dei cum Gluntate ejusdem confusio praecipua novae assertionis basis. XI. Obseritorum divers tas evidens di imguendae Divinae Potentiae a V=luntate fundamentum. XlI. Eandem distinctionem evincit habens sese aliter Fotentiae aliter Voluntatis. Divisae exercitium. XlII. Neque , quandb Potentia Dei is Voluntate di inguitur, ideb minus GPax aut perfecta haec agnoscitur. XIV. Producitio rerum cur ad Volunatatem Dei saepὰ referatur , nulla facta meu-tione Potentia i XV. Rerum possibilitat fundandae sola sufficit Dei se cientia , citra uuam de
Voluntate ejus cogitationem. XVI. Nihil perfectionis ditanae libertati detrahitur, si contradiectoria Deum micere posse . negetur. XVII. Poll*Lbilia. tametsi ad indisserentem primae causae voluntatem non reducautur , ὰ Deo nihilominus d pendent. XVIII. uae aliae esse potvssent naturae rerum contradi uriorum possibilitatem minime probant. XIX. Nulla parte immodestae reus
exsit . qui contradictoria in vitae potentiae subducit. XX. Propositae quaestionis decisionem Philosopho minime sibi refugiendam esse , osen
355쪽
ditur. XXI. CAbsurde dicitur Deus per Totentiam posse , quod idem e cere nequeat per Bo
Remendum quid omnique nostra cogitatione majus existit Divina Potentia , cujus tam immensa est summa cum sectione conjuncta a plitudo , ut nulla de re circumspecta magis ca tela atque attentiore attcntione quam hic phil sophari oporteat. Nusquam aeque saci id ac hoc loco impingitur, ubi inter duo praecipitia i nere medium prudenti adest plane non ulgaris : adeo Dei virtutem hinc quidam absque causa restringunt arctius quam dccet; inde alii temere eandem extendunt latius quam sis est. ' Displῖ-cuerunt eo nomine modestioribus ingeniis jam dudum illae maximi sui parte inutiles, periculosae plerumquό, etiam non ram pro- sanae , de eo quod pollit Deus, quaestiones ac determinationes, d cita non minus t mere quam motae a Scholasti is Doctoribus, hominibus otiose laboriosis & inaniter subtilibus, nimiumque hac parte negligentibus nactum istum ac venerationem. qua sacra haec tractare jubet & Divini Numinis supereminentia, & humanae mentis imbecillitas. Atqui horum parum memores adeo audaci scrutinio universa haec mysteria contaminarunt, ut nihil a vanis suis speculationibus intactum reliquerint, neque quicquam tam absurdum hic unquam a quoquam sucrit excogitatum , quod non in hoc hominum genere suum invenerit patronum. Vix tamen, Cuod sciam, omnium unus eo processit ineptiarum, qui contradictoria Deo possibilia esse contenderit. Ut omnind licuerit sp rare , reperiundum fore deinceps neminem , qui suum faceret dogma, cui illorum nullus suum commodare ausus suit patrocianium. Imprimis tale nihil exspectandum videri poterat, posmquam risu & contemptu omnium explosus fuit sanaticus & plus quam transcendentaliter ineptus homo Valentinus wei lius, inter alia ridicula suae stultitiae mysteria, nulli sanae menti homini
intestigibilia, nescio quid garriens de postibili Contradictoriorum combinatione. Atqui eo vivimus seculo, quo illa quoque fieri
356쪽
videmus passim , quae seri potuisse negassent avi. Hi quide
prudenter sic habebant & nos cum illis multa Deum posse, quae nos non intestigimus : ideoque nulla demonstrata repugnantia, pro evitanda temeritate, ad quaestionem, An istud vel illud Deus. possit , .ebant sere lubentius quam negabant ; saepe judicium suspendebant potius quam ut definirent temere ; dum semper subibat cogitatio, hoc vel istud, de quo quaerebatur, sorsitan esse ex illorum numcro, quae quidem existunt in classe possibilium,
superant tamen nostrum captum, quo minus ea possibilia esse putemus. In pse atque modeste in tuto collocabant Divinae omnipotentiae ad sui ingenioli captum comparatae incomprehensibilitatem. Non hoc interim erat impedimento. quo minus nihil addubitantes rotunde simul pronunciarent, a persecti stima causa n quaquam ista seri posse , quae veram involvere contradietionem, evidenter & certo cemonstrari potest. Et profecto ne fidem quidem adhibere potuissent vaticinanti, extituros brevi inter nepotes bene multos, qui assii marent, nos determinare non posse , an mus ea possit quae contradictionem implicant : quin Deum fac re potuisse, ut bis duo non quatuor sint, sed quinque forsan vel septem, ut trianguli tres anguli non aequipolleant duobus rectis,&c. Et tamen, etiam in medio orbe Reformato, nunc ista do
di audimus. Tam nihil amplius absurdum videtur quicquid assertionis enixum est cerebellum Cartesii, postquam eo usque invaluit apud plurimos, quo usque nostro tempore invaluit, ejus auctoritas. Hic stilicet opinionis absurdissimae , quatenus hodidinter suos viget, est architectus. Etsi vero ad Johannis Crocia
Antia Hegetam, ubi Vuaest. Ir. Limimm hoc commentum coimsutatur abunde, amandandus Vir cum sequacibus videri queati qua tamen ejus sectae Philosophi illum venerantur existimatio operae pretium faciet, ut in hanc assertionem paulo diligentius inquiramus, ostendamusque , posse nos , quin debere assii mare, Deum contradictoria producere non posF. Verum audiendus est ante Cartesus. Sicis, Respons Sext. f. 6. Repugnat Dei voluntatem non fuisse ab aetereo inisserentem ad omnia' 'λ. qua E sunt, aut unquamsent, quia nullum bonum se vel verum, linis, vel faciendum, vel omittendum fingi potes, cujus idea in intellectu ius , qui Divino im fuerit, quam uiu voluntas se determinavit ades endum mentem V v . ut
357쪽
eiusdem ex- ψ ιuta e esset. Neque hae loquor deprioritate temporis, ne quidem
prius fuit oriane, vel mutara , uti Hunne ratio inata, ni vocant, is cibat ut ista boni id impulerit Deum ad unum potius quam aliua eligendum. Nempe, exempli causa, non ideo vestiis mundum crearem tempore, quia vias metu i ore, quamsicrea et ab aeterno : nec voliut tres angulos trianguis aeruales esse duobus rectis , quia cognovitaliters ri noupust, ctc. Sed contra, quia voluit mrandum crearem tempore , cdeo sic melius est, qua creatus fuisset ab atrem :
'quia voluit tres angulo. trianguli nec sario aequales cst duobus retitis , .dcirco,im hoc verum est, Urseri aliter non potest, atque ita de rei quis . Ibid 8. Nec opus etiam est quaerere, qua ratione Deus po-t set ab e emo facere , ut mn fuisset verum ris 4 69 8 , σα teor en m id a nobis iniec ι non posse; atqui , ita c. Quibus principiis convenienter ita alibi instituit. Pan. D. Epist. vi. As hi non videtur de ulla uuluam re se dicendum, ipsam a Deo fieri nariposse; cum enim omnis rario veri 2 boni ab Uus omnipotentia dira deat, ne quidem dicere a m , Deum facere non posse , ut mons se fine valle, velut unum σ duo non sint tria ; sed tantum dira , it talem mentem mitis mcdvsse, m me concipi nonpossit mans sine valle , vel aggregarum ex uno duobus quia non sit tria, oec. atque talia i-
plicare com radetionem in meo conceptu, oc. Clarius Vero, Pan. I.
0 . C . c Atum Missio taetem concipiendi, qui taberum Ointa frem fue u Deo escere, ut nonsit verum, quod tres angus tria guli ni duobus re Iis aequales , aut universim quod contra adtoria n queam es simul vera; id facit oleo potest, considere o , potentiad via limites nussos esse posse , deinde Ciam , a crundo, me emnobam semita , atque ita creatam, ut possit concipere taurua D Aba ea qua Deus re vera voluit eseposybi sed non ita, ut possitetctm c opere tanquampos Maa, ea quae μοι potuisset quidem nimbilia reduere, se i quae tamen ipse voluit redire imposibilia. Ex priore enim cor eratione liquet, Deum non potuisse determinari seu cogi ad . faciendum ut verum foret , quo i contrarii loria nequeunt e se simul aeroinde potuisse illum statuere con. narium. Deinde vero estura nos monet , quod luet id verum sit, non tamen debemus laborare, ut id com- clauimus, qu a navara no stra huic comprehendendo impar est. cuanquam autem Deus volucris non Ias veritates esse necessarias,
- m. tamen sc aitur id ictam neces 'voluisse , aliud mim prorsus
358쪽
est et elli iras esse necesaris, abia veste necessario, seu ad id volendum cogi. Uncu exertim & rotunde, Ibid. Epist. cx. Dico fuiste Draque liberum facere, ne vernm joret, omnes lineas iaci. s a centro
Nub is periphrenim esse quales, ρ que creare minarum. Ne quis de cartesii mente ambigat . istaec verbolim exhibuisse visum fuit. Nunc recta propero ad examen theseos principalis, puta, potuisse Deum statuue, ut corradictoriasin simul. Primum quidem extra controversiae scam positum est, Divbnam potentiam non esse vim brutam , aut merum impetum rati ius moderamine destitutum. Minime quadrat talis cogitatio in absolutam omnibus numeris primi entis persectionem; quae non sinit id gaudere potentia, nisi absolutὸ persecta, atque ideo sum- rationali, quaeque adeo nihil agat vel agere pol sit, nisi ex imtionis praeseripto. Evincitque abundit rerum omnium in hoc uni, verso stupida concatenatio. atquc in suos fines directio, princia pium sui non minus rationale quam potens. Atqui nemo sapientem aeque agnoscere potest causam primam ac potentem , qui non
fateatur, nihil , summa ratione produci posse, quod non ipsa, uti loquitur Philosophus & Poeta Christianus,
Dueat ab exemplo, similique in imagine formet. Iam vero contradictoriorum , qua talium , idcam nullam dari posse, operosa demonstratione minime indiget. Scilicet, qua cunque contradictoria sunt, hoc ipso contradictoria sunt, quod secundum unionem illorum praeditatorum , quorum vespectu contradictoria existunt, concipi planὸ nequeant. Etenim, cum rei contradictio consistat in ipsa praedicatorum, ut i a dicam, im compatibilitate, qua per unum eorum positum alterum prorsus
evertitur, &contra, manifestum est, rem omnem contradici
riam necessario sui ipsius esse eversivam, quippe quae tantum ob hoc ipsum contradictoria existit. Quumque rei consormis sit ejusdem idea, etiam, si rei contradictoriae daretur idea , ipsa sui eversiva seret; id est, nulla omnino dari potest. Quaecunque ergo res ver) contradictoria est, hoc ipse quod talis est, etiam alia solute inconceptibilis est : ut inconceptibile & contradictorium sint re vera voces aequipollentes. Vel itaque rerum contradictori, rum ideas Deum non habere ; vel si habeat, eo ipse quia earum V v 2. ideas II
359쪽
ipsa rei contradictori.e repugnantia ea a GLsii, cur ejus idea formari ne sinat.
I o D Is Q v I s r T i ocu ideas habet, res illas contradictorias non esse , dicendum erit. Posterius contra hypothesin est. Prius aperta sequela infert, Deum res contradictorias producere non posse. Neque enim, ut jam diximus, quicquam cuius non habeat in sua mente ideam pro ducere is potest, qui non nisi summa cum ratione atque ex consilio sapientillimo producere potest, quodcunque producere potest. Non autem hic evades ut ab initio viam p cludamus exceptioni, qua&hanc, &alias nostras, quas adducemus rationes, enervare nituntur distinguendo inter id quod a nobis, atque id 'quod a Deo possit concipi. Posse nimirum fieri, ut rei cujuspiam, v. c. contradictoriae, idea a nobis quidem formari nequeat, quae tamen formetur a mente di vina; cujus ratione incomprehensibilis smientiae infinitus cst p nostro intes lectu excessiis. Verum nihil ista habent, quo quem adstrinximus nodum quicquam solvaturi in Non enim hic quaeritur, quid nos concipere possimus, & an non ampliora Deus queat concipere quam nos, quae nihil ad rhoi bum : sed quaestio praeci est, an quae praedicata nos in eodem conceptu unire non possumus, quia intelligimus, ex introspecta
ipsa eorum intrinseca natura , omnem omnino unionem illa r spuere, an, inquam, eadem haec Deus in sua mente unire, si v luisset, potuissct, consequenter de eorundem inter se unitorum
ideas nobis indidisset Ubi notandum, aliqua specie haec dici posse,
si supponeretur, mentem nostram, tantum ob sui impersecti nem Z ianitatem, rem quampiam contradictoriam , v. c. Circulum triangularem, concipere non posse : sic enim cogitare lic ret , sorsan pei sectiorem miciliatum , puta divinum , omnino eam concipere posse. Atqui quoties rem contradictoriam esse intelligimus, clare distincteque percipimus tam ideo nobis iudicari contradictoriam. quia ipsa praedicatorum contradictoriorum natura propius introspecta talis deprchenditur, ut, hoc ipso quod talia sint, omnem mutuam unionem a parte sui respuant. Ita quoties cogitamus, vel rei consormis est conceptus, vel non est. Si non sit. res ord contradictoria non crit, sed per errorem mentis talis tantum nobis videbitur. Atqui Deum posse ea quae salso conti dictoria putantur, neque tamen verib talia sunt, uti indubium est, ita ad praesentem controversam nihil id attinet. Si vero talis concitus rei omnino sit consorinis, rogare lubct, quo pacto mens
360쪽
Dg CONTRADIcTORIIs DEO Possi 'ILI Bus. 'εi mea vere intelligat duo praedicata ob ipsam sui naturam uniri non posse, si tamen Deus in & in sua nactate unire, & unitorum idcam nobis indere, di unita in eodem subjecto producere quoque quot Profecto, si ea conjungere possit Deus, vel mens mea praedicatorum illorum naturam non vere concipit, cum cogitat ea uniri non posse; vel eorundem naturam priusquam cum altero alterum conjungat, mutare debebit Deus. Utrumque a praesenti quaestione alianum, quando de ymione corum disputamus, quae vere contradictoria sunt, & talia manent. Ut absolvam, tentemus in
exemplo iam allegato Circuli triangularis quid ipsa rei natura pati tur, nulla habita ratione illius quod mens nostra concipere possit, aut non possit. Posito Circulo, ponitur catd fgura, in qua
omnes circumferentiae partes ab cociem centro aequaliter distant.:
posito Triangulo, ponitur figura, in qua omnes circumferentiae partes ab eodem centro inaequaliter distant. Distantia haec partium aequalis in circulo , inaequalis in triangulo, cst non nostrae mentis , neque ideae in nostra mente , sed utriusque tum circuli tum trianguli ipsius verum ac reale, quin eitcntiale, praedicatum, ab utroque , doncc erunt circulus & triangulus, per naturam
suam inseparabile. Uriantur nunc ista, si ita lubet i Numquid unitae sgurae partes omnes a centro distabunt aequaliter' Si distent, circulus quidem erit, scd non triangulus; si non distent , triangulus quidem erit, sed non circulus. Vides, ut utrumque, manens id quod est, cum altero, ratione praedicatorum in quibus pugnant, uniri absolute ncqueat ' Ineptum itaque est quicquid pro palliando hoc absurdorum absurdis limo in natatum adsertur de finitate nostrib in sinitate Divini intellcctus ; quae neutra rerum naturae quicquam vel addit vel detrahit. Atque haec simul & se. mel, per omnem hanc nostram Dissertationem perpetuo deinceps observanda, monui sic siccerit. Caeterlim, nonduntaxat in causae supereminentissimae absolutam omnibus numeris sapientiam gravissime impingit ilicsis, asserens, Deumpotui se efficere, ut conmultilina sint Amul; Verum & ia i , ipsam Eius Omnipotentiam penitus evertit: tantum abest, ut in- rem rara, finitati illius rith agnoscendae ac stabiliendae inserviat. Id facile natur, dcmonstravero, si planum sicccro , cos, qui ad Omnipotentiamr tinciae autumant poste contradictoria, tallam Enti Omnipotenti a φής'