장음표시 사용
371쪽
ra intelligit. Quumque cum Potentia immediatξ atque indivisim
cohaercant Possibilia, tanquam correlatum cum suo relato , luce meridiana clarius est. etiam antecedentcr ad omnem actum Divinae Voluntatis Pol sibilia esse talia, & tanquam talia 1 Deo cognosci. Falsum igitur est, rem hanc, v. c. triangulum , esse possibilem, aliam, sume circulum triangularem, esse impossibilem, tantum quia liberrima volitione sic praefinivit Dis. Consequenter, non
jam quaecunque Deus reddere potuit possibilia , sed ea, tanquam possibilia . producere duntaxat potest, quae cum omnisussicientia nexum habent indissolubilem. Tale quid non est Contradiet rium: quippi quod, si detur, uti est sui eversuum, sic quoque eversivum sol et sussicientiae Divinae, a qua flueret, & in qua,
ceu causa, contineretur. Quae omnia tam sunt certa & mani sesta, omnemque adeo hic tollunt dissicultatem, ut entia citra necessit tem multiplicarem , si dictis quicquam adderem. Quid si vero liberalis quoque sim, demque, praeter ullam necessitatem, contra omnem veritatem rad rem possibilitatis esse ipsam Dei Voluntatem , ne sic quidem conficietur, etiam ad contradictoria eam cxtendi debere, vel posse. Certe omnis Voluntas rationalem complacentiam connotat; rationaliter autem nemo sibi placere potest in re quam non intelligit. Quare, cum voluntas tendens in rem quae non cognoscitur etiam sapiente homine indigna sit, ipsa citra controversiam a Deo removenda est ;. fixumque adeo manet,
nihil Deum velle, nihil velle posse, quam quod intelligat. At jam
ante demonstratum dedi, rei contradictoriae praedicata ipsa sua natura sese ita evertere , ut concipi prorsus nequcant. Nequit ergo Deus velle contradictoria, si quod vult vult rationaliter, i. e. non
nisi praevia intellectus perceptione. Nihil autem roboris objectioni acoedit ex eo quod assumitur, de Actionibus Dei ad extra indifferenter liberis; quasi hinc comsciatur, indiffcrenti voluntate Deum definire potuisse oppositum ejus quod nunc des nivit , atque ideo facere potuisse ut contradictoria suissent possibilia, aequE ac constituit ea fore impossibialia. Notandum enim est ne quicquid huc pertinet adducam receptam hanc regulam, de Deo in actionibus ad extra indifferenti, respicere illorum, quae possibilia supponuntur, tum suturitionem, venia sit voci , atque existentiam, tum etiam paedicata quaelibacorum
372쪽
DE CONTRADIcTORIIs DEO POSSIBILIBUS. eorum extra-essentialia, quae in i cm quamque plura aut pauciora conserre aut non-conferre, pro mero voluntatis placito, potuit
Deus. Atqui non eo innui indifferentcm esse causam primis ad quaelibet attributa, etiam contradictoria, in re qualibet ponenda, vel id satis evincit , quod dici nequaquam pollit , citra divinae persectionis abnegationem, Deum creaturam, quam Voluit pr ducere finitam, dependentem , veram, bonam, &c. producere Iotuisse infinitam, independentem, falsam, malam, &c. Sci-icet nulla est in ente persectissimo cogitanda libertas, qua indis serens existat ad ea quae persectissimae suae naturae repugnant. Ex quibus signate liquet, quam sit absurda illatio Cartesii, conci
dentis loc. cit. , etiam ad contradictoria Potentiam Divinam e tendi debere, quoniam liquet, Deum non potuisse determinari deucogi, ad faciendum, ut verum foret, quod contradidioria nequeunt
esse Amul; ac proinde potuisse illum statum contra ium. Crassior profecto philosophatio, quam quae subtilibus Viri meditamentis digna siti Quid enim ' Putandumne, Deum cui, ut si talis,
qualis est vi suae naturae ' An vero etiam cogitur Deus esse Immutabilis , AElemus, Bonus, Justus, Verax; ut uno verbo dicam, an cogitur esse persectissimus, ipseque usi Certe non magis congrue dici potest, eum cogi, ut sit omnisussciens; ex quo praedicato possibilia proxime & immediath pendere, jam est ostensum. Necessitas aliqua , fateor, hic occurrit, quatenus Deus absoluth nequit non is esse qui est: sed non ea est coactio; quippe quae adjunctam habet complacentiam maxime rationalem,& sic liberrima existens tantum a GaItione quae notat vim extrinsecam majorem quae invito insertur distat, ut huic e di metro adversetur. Cum ergo sint multa quae Deo vi infinitae persectionis conveniunt necessario, & ad quae neutiquam existit indifferens , quamvis interim nihil si ad quod summa ratio ullatenus dici possit cogi , absurdὸ insertur , Deus non potuit ad hoc cogi, potuit ergo statuere contrarium: cum tantundcm id sit , ac si dicam ego, Deus non potuit cogi ad producendam creaturam dependcnt , ergo producere potuit independentem; &c. Quod si per coctionem intelligat Cartesus necessitatem ejusmodi, quae, cum libertate consistens, indifferentiam duntaxat tollit ad oppositum, phrasi quidem utitur dura adeo & impropria, ut tolerari
373쪽
hic non debeat; rem tamen ipsam quod attinet, veris h dicitur, Deum determinari non ab extrinseco, per vim & coactionem: sed ab ipsa persectissima sua natura, concomitante spontanea Voluntatis complacentia) adfaciendum ut verumsit, quod contrauictoria nequeant esse simul; ac proinde , non potuipe illum statuere contrarium t quod jam svsh demonstravimus. Quemadmodum autem nostra sententia nullam ponit in Deo coactionem, ita ncque inducit res possibiles a Deo in&pendentes. Potest enim aliquid pendere ab Ente primo, etiamsi non praecishab indifferenti Voluntatis determinatione fluat. Quare , quamvis verum si ex nostra hypothes, rerum possibilitatem, pro modo concipiendi, Voluntat Dei antecedere, non tamen idcirco ea independens habetur. Scilicet, quod & ante monuimus, Omnia sufficiens est Deus, etiam citra cogitationem de ejusdem Voluntate r at cum omni sussicientia immediath cohaerent possibilia, tanus accurath loquendo haec dicunt denominationem in illatam. Dependent itaque possibilia omnino a Deo, tanquam ab omni sufficiente causa, persectiones eorum virtualiter includente, quanquam non se aliter tanquam ab indifferenter illa v lente. Volente, inquam, indifferenter; Voluntatem enim quam Vocant approbantem neutiquam excludimus. Nam quemadmodum omnisufficiens existit, se id maximh volente , non tamenso aliter talis est, ideo quia se talem esse vult; ita quoque possibilia quae ex omni sufficientia Divina tanquam ex sonte proxumξ scaturiunt talia sunt, Deo volente & probante, non tamen proprie idcirco talia sunt, quia Deus ea talia esse voluit. De quo pluribus f. xv. Per nostram crgd sententiam salva stat Deo sua Primitas, creaturis Possibilibus sua dependentia; quatenus den minationis istius, qua ex possibiles dicuntur , quaeque nullam includit earundem existentiam, sive praesentem, sive praeteritam,sve suturam , fundamentum primum est ipsa persectissimae naturae Divinar omnisusscientia. Amplius aiunt: Potuisset Deus alias plane secisse rerum nat ras , quam nunc easdem fecit; atque adeo alia rebus quibusvis triabuere potuisset praedicata, etiam contradictoria eorum quae nune res habent: consequenter, contradictoria quoque obicinum esse potentiae divinae, non videtur negandum. Ad quod observandum
374쪽
DE CONTRADIcToniis DEo possiti LIBus. 31ue venit, potuisse omnino Deum, loco rerum nunc existentium, r- ρMIbi produxisse alias, naturae prorsus ab his quae nunc dantur diversae ' flat tali casu, vel non has produxisset; ves, si & has & illas, non tamen ideo contradictoria praedicata produxisset unita in eoesin subjecto, sed in subjectis etiam contradictorie hactenus opposiris. Neque interim&istud negandum est, potuisse res plurimas
recipere, Deo ita volente , .praedicata quaedam contradictoria illis quae nunc possident. V. C. Sol, qui nunc existit rotundus, i
produci potuisset non-rotundus, sed triangularis vel quadrangularis. Verum id accipiendum his cautionibus: Primum, ut non eodem tempore eidem rei insuissent contradictoria praedicata; quo sensu impossibile est, Solem rotundum, existentem talem, simul esse quadratum. Deindὰ , ut praedicata illa , quorum ratione .
subjectum fuisset illi quod nunc est oppositum, talia intelligantur,
quae neque rem evertant ab una parte, neque exessentia ejusdem
necessario fluant ab altera parte: quo pacto impossibile est, ex. gr.
Solem esse noninxtensum, vel non-figuratum. Alterutro modo
si rem quampiam praedicata contradictoria recipere posse demonstraretur, verum demum foret, Deum posse producere contradictoria. Sed, nos modestiae terminos cxcedere vociferamur , ac nia XIX.
lim nostro ingeniolo tribuere, qui ausimus finito intellectu P ρ 'tentiae Divinae infinitae limites ponere . subducendo illi Contradictoria. Verum inanis est assectatae modestiae praetextus , quae- eonira situs duntaxat pro absurda opinione pallianda. Nequicquam ria infinitae etenim is peccat contra modestiam, quicunque ea de Deo de auris pol nti butis Divinis definit, quae definienda esse, docet recta ratio. An it vero & is violatae modestiae accusandus venit, qui negat Dei Intellectum intelligere posse absoluia inconceptibilia, aut Voluntatem approbare posse malaJurpia, &c. Equidem, quum Intellectus Dei & Voluntas non minus infinita sint quam Potentia, etsi que nihilominus finito nostro ingenio per modestiam liceat suta ducere quaedam, quae infinitae persectioni eorundem non respondent; scire lubet, quidnὶ pari ratione, citra ullam temeritatem
aut immodestiam, liceat negare, Deum posse impossibilia, sive contradictorial Infinitam, uti oportet, & infinitepersectam potentiam Divinam agnoscit, qui per eam infinito operandi modo
375쪽
produci posse fatetur infinita possibilia. Quin contiρ parum ver cunde de Divina virtute sentire & loqui eos jam ostendimus, qui
ad Contradictoria quoque eam extendunt; quando sic re ipsa Divinae potentiae persectionem everti, non uno modo ostendimus suo loco. Id vero mirum est, hos modestiae patronos adeo in totum tum ejus tum sui oblivisci, quoties tam anxid inculcant, potentiae Divinae subduci debere Vacuum. plures Mundos, &c. utpote contradictoria. Haud parvi interim momenti fuerit hoc loco, ante omnia modestiae rationem habere . ac pro certi Ismaregula menti infigere, ingenio nostro finiis infinitam potentiam circumscribi non debere; quippe quae potest supra id omne quod cogitare possumus: etsi non ideo possit, quod ipsa summa ratiodi cogitare absoluisi nequit. Verum quae modestiae regula in hoc negotio praeprimis observanda eniat, in ipso hujus Disquisiti nis limine jam monuimus satis. XX Minime gentium autem hactenus disputatis satisfaciunt quidam, 'vψω qui excipiunt & protectantur, non se affirmare , Deum contradid ei h m ctoria posse I sed tantum , non audere se negare , etiam ea quae Philoso ho contravictionem implicant Deo esse possibilia. Verum inane hoc minime pub- etagium est. Nam audivimus Cartesium totidem verbis expresidi sVim' asserere, quin & adducta ratione probare , Deum potuisse tuere
contrarium , ejus nimirum . quod contradictoria nequeant esesimul:
quod toto coelo distat ab ista iudicii in hoc negotio suspensione, in
qua hi sese subsistere praetendunt. Adde, ut non uno argumento jam evicimus, non tantum non vel minimam esse causam, ob quam quis merito non ausit negare, Contradictoria esse Deo possibilia; sed urgentissimas etiam ex adverso esse rationes, ob quas id negare,&possimus , & debeamus. Denique , quicunque negare non audet, ea quae contradictionem implicant Deo possibilia esse , nuhil iste ex lumine rationis de re quacunquς determinare unquam P terit firmo sundamento. Quum enim discursus nostri ac ratiociunia quaevis certis qnibusdam principiis sic innituntur , ut omnem suam veritatem & certitudinem ab iis mutuentur , & quidem n
minatim ab illo, Impet bile est idemsimul esse 2 non esse; manifestum est, nihil certi de re quapiam per rationis lumen unquam ab ullo desniri posse , nisi supponatur, per absolutam potentiam Divinam fieri non posse , ut quicquam simul sit&non sit: uti de
376쪽
monstratum dedimus, 3. I x. Concludimus ex omnibus hact nushanc in rem allatis, nihil a quopiam dici ac statui posse absurdius, quam, Deum potuisse statu re , ut contradictoria queant esses mul. Quod ipsum demonstrandum proposueramus. Lmet, Corollari loco, ob Quaestionis cum materia quam tractavimus affinitatem, tribus verbis expendere : An recte dicatur Deus per immensitatem suae Potentiae facere quaedam posse , quae eadem facere non possit ob infinitatem suae bonitatis ' Nobis qui sic des niunt Divinae persectioni parum convenienter & loqui & cogitare videntur. Quid enim id aliud est , quam Deum ipsum sibi opponere ' quandoquidem in ente simpllicissimo & Potentia &Bonitas unum idemque sunt; ipsa nimirum natura Divina persectissima, quae sibimet ipsi contraria esse nequi, Quin, seposita quoque Divina simplicitate, conceptisque Potentiae & Bonitatis Divinae attributis, tanquam distinctis pro modo concipiendi nostro, manet nihilominus ,.Potentiam Divinam cogitandam esse tanquam persecti ismam , adeoque non instar brutae alicujusvis, sed talem , quae comites habeat summam sapientiam , justitiam, bonitatem , veracitatem , & quae sunt sinules vinules. Atqui has omnes a Potentia sej ungere necesse habent, qui aliquid Deum posse per potentiam asserunt, quod idem nequeat ciscere per bonit tem ; consequenter re ipsa concipiunt potentiam absque illis persectionibus, absque quibus cogitari a mente nequit virtus Deo digna. Crudum itaque & absonum assertum est , ac minime P
tentiae persectissimae Majestati congruum , Deum fallere posse si velit; ut scilicet satis virium habeat ad sallendum , sed non sinere ejus bonitatem ut fallat. Verum in praesens manum de hac tabulat
tiam posse, quod Dere nequcat per
377쪽
I. Si cultatis in cognoscendo vero causa est adminis sirum tum defectus tum abusus. II. Manifestum id in sensuumperceptionibus, quibus nimium adhinrent, cum pubeis. Epicurei; III. Parum veris tribuunt Sceptici S Platonici: t medium inter utrosque tenent Feripatetici. IV. IEorum atque i larum errorem confutare haud operaepretium existit.V.Camtesius hae parte septici mi suspicionem apud multos incurrit: VI. Dum ad innatas ideas, non sensitiones, in cogestione veri, attendere jubet. VII. Gus, quibus id incia t. adducuntur loca: VIII. Et Clau-beriana: in illa paraphrasis. IX. In ea quae mitigandae assertionis gratia ab utroque admiscentur observatio. X. Status quaesionis fixus , propo stopaucis Cartesianae assertionis siensis genuino: XI. Ei- e oppo M antithesi. sensus non ad vivendum tam tum, etiam a Viendum, essedatos. XII. Impingit Cartesi assertio in legem propriam, qua amplis Ama Dei opera cogitare jubet. XIII. Item in aliam, qud de rerum naturalium fine definire quicquam prohibet.
378쪽
hibet. XIV. Sensus a philosophando remoti, ut major sit innatarum idearum nectistas. XV. 2 que amplior elset in udis vorticosi mundi elementis libertas. XVI. Ad ipsam veri cognitionem acquirendam Sensibus uti jubet Sensuum opifex. XVII. Imbis ad confirmandam Fidei Divinae certitudinem subjectivam. XVIII. Unde e cax , pro
Sensu ultra animalis vitae regimen extendexdo, argumentum. XIX. UModus cognoscendi tum unionis consequens, Sensus ultra vitae animalis regimeu patere, evincit. XX. e Maximὰ, cum in hoc moderando Senslationum cum costationibus connexio nullum habeat , juxta nomam spothesin , usum. XXI. Rerum materialium exsentiam Sceptici negare coacti , tantiis quod sensui nullam facerent in philosophando usium. XXII. Citra Sensuum opem de plurimis corporum adjunectis accurrate philosophari non licet. XXIII. Confirmantibus iova praxi ipsis dissentientibus. XXIV. Negato Sensibus usu in philosophando , etiam experientiae nullas manet Deus. XXV. Non existentia tantum sed S natura corporum ad mento Sensuum intelligitur. XXVI. Cavendum . ne sensus sumatur adaequatum cognitionis
'Philosophicae principium. XXVII. Discernendae
quoque sensationes verae Valucibus . ex debitae attentionis conscientia. XXVI v. Nec non , ex explorata rena organorum dio time. XXIX. iam, ex requisita oberiti ad organum comparati proportione. XXX. Denique, ex constitutione medii legitima. XXXI. Neque dificilius haec attenduntur, quam regulae quibus intellecto perceptiones reguntur. XXXII. Exsensatione repetita de bonae sensationis
379쪽
rionis requisitis facilius constat. XXXIII. Item, ex plurium sensuum de eadem re consentiente tesimonio. XXXIV. Sensuum fallaciae nil obsant , quo
minus eis mens utatur in cognoscendo vero rXXX V.VHaud magis quam errores intellectάs hsus usum in philosophando prohibent. XXXVI. Sen-iisum erroribus , non minus quam intellectus, corrigendis ad manum sunt remedia. XXXVII. Fallaciae Sensuum . similosophationi, etiam vitae modaeramini hos ineptos faciunt. XXXVIII. Innatae rerum ideae, si vel maximὸ dentur, absque Sensibus philo. phationi non sufficiunt. XXXIX. 2uamvis toti composito Sensus cou veniant, non ideis tamen ad vitae um praeriisseunt refringendi. XL. Sensus sapiendi adminicula sunt . eis sapientes non Aut qui eos temper sequuntur duces. XLI. t cumen Sensuum in brutis, eos homini adpbilosophandum esse inutiles. Nequaquam arguit. XLII. Cum non Deo S Angelis. homini tamen ad intelligendum cur sensu opus sit 8XLIII. Quaecunque Sensui cura sunt, eadem quata a menti existunt evidentia. XLIV. Contra . quae nulo modo sentimus . omnium difficillimρ intel rigimus. XLV. Intellectus humani a Se 2 dependentis explicatio S demonstratio paucis theorematiabus comprehensa.
I quanta humanis animis natura infesta est sciem di cupiditas, tanta quoque iisdem necessariorum ad acquirendam rerum notitiam adminiculorum copia subministrata foret, simulque noessa prudentia ipsis illis , quae ad manum sunt rite utendi, nullo equidem negotio ad sapientiam grassari d 'i' Italis
tur, ncque obstaret quicquam quo minus sicili labore omnia, quae
380쪽
Dg SgvsuuΜ Usu IN PHILoso PHANDO. 36iquae hoc Universo comprehenduntur, intimh perspecta haber,mus. Verum ista est mentis in hoc rerum statu imbecillitas ac conditio infelix, ut plerumque vel illi non satis opituletur hac parte natura idoneis mediis, vel si ea largita fuerit abundZ, non tamen pariter addiderit peritiam eadem dextra satis ac circumspccte ainplicandi ad usum. Atque indE quidem existit in mente hominis crassa ignorantia ac prosunda veritatum naturalium inscitia ; hine vero multiplex ac infinitus oritur in indagando vero error. Quoties enim vel instrumentis ad sapiendum necessario requisitis, vel genuino ac legitimo eorundem usu, destituitur intellectus scire avidus, vix potest evenire aliter, quin tanto majori impetu praeceps ruat in salsitatem, quanto flagrantiori desiderio ad sciendum festinat. Luculentum eorum quae dixi si cimen dant Sensus : quibus II. quo quis Vel minus persectis gaudet, vel minus prudenter novit M Usum uti, eo sese plus reperit in veri indagine impedimenti. Atqui, quum ut plurimum integri satis plerisque obtingant, laborandum tis,ubis, imprimis videtur de genuino ac recto eorundem Usu ; de quo quibus ni-jam olim gravissimae suerunt agitatae controversae. Speciatim ut mi- adhinalia nunc taceam disteptatum est iam olim acriter , An, &quis, Sensibus in Philosophando concedendus sit locust Epicurei cujus. ρ' vis veri & falsi judicium sic totum in Sensibus collocarunt, tan- 'tumque iis tribuerunt, ut nusquam nos per eos falli putarent; quin
omnia, quae discuntur, sensuum regulis metienda esse censerent. Quam eorum sentcntiam ita exponit Lucretius: Ouid referemus enim, quod nobis certius ipsis
Sensibus esse queat, quo vera false notentur φ sensu namque omnia quaesium credua pendent: Cui nisiprimasides recte funis a valebit,
Haud erit occultis de rebus quo referentes 'Confirmare animos quicquam rarione queamus. 'Cui opinioni eo usque indulsisse dicuntur, ut credantur hoc sundamento contendisse , solem caeterasque stellas majores nqn incquam oculo apparent. Quae eadem sententia , in plerisque saltem, etiam plebeorum sere hominum est; qui, dum usu rationis ac judicio parum valent, Vix admittunt aliud, quam quod Sensibus usurparunt, atque iis, quae sic quocunque modo perceperunt, firmissime onmium adhaerere consueverunt.