장음표시 사용
61쪽
Α: Ex ERCITATIO V. in hoc negotio Simonidis vox est , apud Ciceronem suae imperfectioni ante omnia hic est consulendum ; ut, quod uno mentis actu adaequale comprehendere nequit, uti in se est , id pluribus conceptibus inadaequath apprehendat saltem , uti ipse potest. Inde factum , ut, quamvis nihil existat in Deo quod
non sit ipsissimum ejus Esse , nos tamen pro modulo Eum c staturi necesse habeamus, & plura in eo concipere praedicata,& illorum alia supponere quasi escntialia constitutiva , ut i quuntur , alia ex illis deducere , quasi sint cilentialia consecutiva. Atque ista quidem esse diximus Spiritualitatem Inde pendemtem, Vel si mavis, dependentiam Spiritualem. Verum, quantaest sussicientiae & amplitudinis iste conceptus, tum demum intelligemus rectius, quando suo ordine ex sonte illo scaturientes Persectiones lustraverimus ; quippe quae instar radiorum totudem manifestius nobis manifestabunt, Ouale sit hoc Ens exsti- pcrantissimum. Solent istaec omnia vulgo venire generali nomine ATTRIBUTORUΜ Divinorum: per quae intelligimus, quas- liliat persectiones, quae concretum Essentiae Divinae, ceu Spia ritus Independentis , necessario sequuntur , quatenus de essentia illa , per ipsam essentiam , quasi a priori possunt demonstrari.
ii. Dicebam, Attributa esse Persemones ; quatenus non tantum Assurdὶ imperfectionem aliquam a Deo removent, sed &in ipso notant
duo tant- praedicata positiva ac realia ; etsi saepe , ex conceptuum nostro- μιμη tW rum & vocabulorum penuria, negativa notione repraesententur,
Dii ini pesa, VQςς exprimantur. Ut minime rei hic satisfaciat tenuistit,hrictu, ' illa philosophatio quorundam , qui contendunt duo duntaxat, o Gl-- propriὶ loquendo, esse Attributa Dei interna, Intellectum & Vo-μι. luntatem; reliqua tantum denominationes extemas esse, aut relationes, aut negationes, ad essentiam Dei internam proprie non specta res, sed illi tantum tributas in ordine ad homines, aut alias quasidam res externas. Id quidem minime negandum est, fateor, in concipiendis pro modulo Attributis Divinis mentem nostrant frequenter de Deo cogitare cum relatione ad res quae sunt extra ejus essentiam , uti id experimur, quoties nobis repraesentamus AEtemitatem , Immensitatem, &c.: verum , quamvis hinc
conficiatur, istiusnodi respectius ad res extra Deum juvare i testestim
62쪽
Da DEI ATTRIBUTI s. que tellectum nostrum in formandis notionibus Divinarum persciactionum , nulla tamen legitimae sequelae specie hinc inferre ii cet, Attributa ista secundum suum sormale in ipsa natura Divina pura relatione aut negatione absolvi. Quasi quae Deo si pliciter tanquam Spiritui conveniunt praedicata , magis illi sint interna , & plus dicant realitatis , quam quae eidem qua Ind
pendenti competunt i Cum tamen natura Spiritualis Deo &creaturis rationalibus analogico modo sit communis; Independentia vero imprimis propria illi existat atque essentialis, uti d monstravimus. Ex quibus sicuti conficitur, Deum maximEratione suae Indopendentiae a creaturis distare , ita ex mente e
rum qui sic philosophantur pariter sequi necesse est, Eundem a
creaturis potissim im differre quibusdam relationibus , aut negationibus , aut denominationibus ; id est , aliquibus non-entibus. An vero credendum , non existentibus creaturis , atque adeo cessantibus ejuscemodi relationibus, denominationibus , Negationibus, plerisque suis attributis exui naturam D:vinam 'Quin, cum Independentia praedicatum sit a parte sui non minus positivum , quam ipsa Spiritualitas, idque ipsum ante alios ii primis velint hi auctores , nescio quam ob causam illa Deo magis interna sint Attributa ac postiva, quae Spiritualitatem comirantur , quam quae fluunt ex Independentia. Scio; illos coh- tendere, omnia quae sunt in Deo esse meram cogitationem ; cui per se nihil volunt esse intrinsecum , praeter intellectum & v luntatem e verum de hypotheseos hujus salsitate alibi nobis actum est. Caeterlim instantias hic adderem desumptas ab exustendi Necessitate , Simplicitate , Immutabilitate , IEtemitate, Immensitate , similibusque Persectionibus, quas nec merum
Intellectum esse aut Voluntatem , nec tamen meras negationes,
aut denominationes, aut relationes , docerem , nisi id inteuligendum foret rectius ex singularum explicatione, quae insta tradenda erit suis locis. Conseratur interim EXERCITATIO nostra de Cogitatione quae t ipsa mens humana ; ubi & alia in hanc rem adduximus, stertionem istam confodientia.
Quando dicimus, Persectioncs hasce sequi conceptum essentiae III
Divinae , cave sis, ne idcirco vera Accidentia esse cogites, aut Aitributo-
disposivones quasdam ab essentia vect distinctas, eandemque rum divin F a accessu
63쪽
rum emm accessu sui modificantes ; uti id obtinet in creaturis, quae recLAE AE tri piendo adjuncta quaedam in sese, eo ipso majorem quas ρομνὰ uvidoris sectionis gradum consequuntur , dum acquirunt quod natura . . ' sua in se ipsis non possidebant. Omnem istiusmodi pluralit tem , atque inde fluentem compositionem , respuit tum Ind pendentia Dei, jam demonstrata, tum perfectionum in ipso Infinitas proxime demonstranda: de quibus quoniam agendum erit pluribus, ubi erit dicendum de Simplicitate Dei, nihil attinet ista hic loci antevertere. Interim hanc ipsam ob causam cautelae ergo dicebam , Persectiones hasce sequi, non ipsam Dei essentiam , sed potius essentiae Divinae conceptum : ut omnis tum pluralitas , tum prioritas ac posterioritas hic intelligenda duntaxat sit , uti loquuntur, in signo rationis, ac pro modo concipiendi nostro ; quatenus mens nostra ex pluribus praedicatis , quae sese in Deo pro nostro captu offerunt, notionem unius alicujus praemittit, ex qua caetera a priori quasi demonstretria instar scilicet accidentium , quae de creaturis , a quibus realiter distinguuntur, ex suis veris causis demonstrantur. Scite
hinc in sensum alibi priscae Ecclesiae Doctor : is Sapienter dicia ω tur, nihil accidere substantiae Dei, quoniam in se ipsa per-
,, secta est i sed tamen cogimur nonnunquam quasi accidentia , is etiamsi non omnino accidant Deo , haec dicere, & mente, , accidentium modo concipere.
IV. Neque objici potest , omnia rei alicuius Attributa esse debe- oh ctiqni' re ejusdem accidentia ab essentia distincta ; in quantum ni- Aia ' hil de se ipso potest demonstrari. Quamvis enim idem , cogi dentia δὲ tatum quatenus prorsus idem , de se ipso demonstretur ;eomendunt, nihil tamen obstat, cur non idem de eodem queat demonstrari, occurrituri si tantum sufficienti sundamento idem bis diversimode concipi tur. Multae profecto Disciplinae instituunt demonstrationes assectionum a subjecto re ipsa non distinctarum. Pneumatica de Anima hominis demonstrat Intellectum ac Voluntatem ;cum tamen nec haec facultas ab illa , noe alterutra a suo subj cto, realiter differre videatur. Quis afferat, Impenetrabilitatem, Divisibilitatem , Figui abilitatem , Mensurabilitatem , &c. amateria distincta accidentia esse ; demonstrat tamen haec de e
dein Physica. Ipsa Mathesis, speciatim Geometria, quae mo
64쪽
thodum demonstrativam peculiari quodam quasi jure suam secit,
demonstrat v. c. de triangulo rectangulo , potentiam rectum angulum subtendentis caeterorum duorum laterum potentiae esse aequalem ; item , cujusvis trianguli rectilinei duo latera tertio esse majoria; tres angulos internos aequivalere duobus rectis ;&c. At quis, nisi ineptus nimium , ista trianguli praedicata totidem ejus accidentia , re vera ab essentia distincta , dixerit lUrgent quidam regulam Philosophi: Quod in uno Hi accidens, id non estsubstantia in alis. Quasi inde sequatur, ex. gr. Sapientiam , Justitiam , Misericordiam , aut in Deo non esse ipsam ejus substantiam ; aut eadem illa in nobis non es le accidentia :quorum posterius esse salsissimum , est manifestum. Verum nulla haec dissicultas est , si cogitaverimus , effatum hoc verissimum esse de illis praedicatis , quae in pluribus rebus sese habent eodem prorsus modo. Ergo, si Sapientia Dei & nostra in idem
genus uni vocum, ut vocant, convenirent, stringeret , fateor,
argumentatio : at nunc, cum non nisi ad similitudinem qualemcunque & modum valde analogicum eadem Sapientia Deo
tribuatur atque creaturis rut deinceps videbimus nihil utique obstat , cur non quae Deo inest Sapientia sit ipsa ejus essentia , quippe quae sine illa non esset talis; nostra vero sit accidens , utpote quae nobis inest plane contingenter. Ut autem ista percipiantur melius, videamus paucis , qua V. ratione, quo modo & fundamento, Attributa Dei ab ejus essen- RHii ini retia distinguantur ' Realem inter illa intercedere diversitatem , A te taqua snt vere plura , jam negavimus. Nec tamen a sola mente nostra unici pendet discrimen , quasi ea pro mero lubitu de Didisti readem re conceptus variet & multiplicet: sic enim Attributa haec estu, si is non tam aliquid quod suit in ipsa Divina natura . sed meri exponitur. potius conceptus quidni ingenii nostri lusus cssent. Ergo ab intellectu nostro quidem est quod inter essentiam Dei & At tributa ejusdem intercedit discrimen ; ita tamen , ut notiones illae , quibus idem ens simplicissimum ac quam maxime indivisum pluribus dissimilibus atque inadaequatis concipiendi modis pro captu nostro a nobis apprehenditur, sundamentum situm nabeant in re; quod distinctionis genus vulgo in scholis vocant
rationis ratiocinatae. Fundamentum vero , cujus memini, aliud
65쪽
nullum esse videtur , quam ipsa infinita Divinae naturae excellentia ; qua dum intellectus omnis creati angustias longilsimhexcedit , apta tamen est, pro Vario ad res varias respectu , in eodem terminare varios ac multiplices concipiendi modos. Ut re vera sit ipsa Divina in ordine ad nostras cogitationes Inco prehensibilitas de qua latius suo loco ; qua fit, ut quod unica notione simul ac semel menti nostrae praesens sistere non possumus, accommodate ad captum nostrum id nobis repraesentemus iteratis mentis actibus, ac notionibus pluris tun dist rentibus. Qui concipiendi modus in nobis , uti nullam ponit in Deo impcifcctionem , verum potius supremam quandam acvcre Deo dignam persectionis eminentiam ; ita quoque idem , licet arguat mentis nostrae ad tantam rem cogitandam disiproportionem , nullam inseri in istiusmodi conceptibus salsitatem i& quia omnis abest notionum unio, quae sola falsitati subest;& quia talium conceptuum , uti dixi, sussciens datur in refundamentum & necessitas , quibus prorsus destituitur falsitas qua talis. Tantum id hic attendendum est, ut imperfecti istius atque analogici concipiendi modi probe nos semper nobis simus conscii, nec unquam qualescunque illas nostras de Deo cogitationes normam constituamus eorum , quae de Deo ipso sint judicanda. Ex quo uno neglecto semd profluxit, quicquid plurimi circa Dei Attributa emant graviter; a quo periculo aberimus longissime, si accurato semper judicio imbecilli nostrae perceptioni subveniamus. Deniquὸ de Attributorum Divinorum ordine ac divisone multi multum solliciti sunt. Nobis ea tractasse sussiciet ea s rie, qua quaelibet eorum tum cx ipsa Dei natura, tum alia ex aliis, optime deduci queunt. Non tamen displicet, si quis universa revocaverit ad duas classes ; quarum altera sub se conarrehendat persectiones illas, quae ex Independentia Dei qua tali fluunt; altera illas, quae ex Spiritualitate eiusdem qua tali d monstrantur. Etenim quum jam ante ad ista duo capita ipsum Essentiae Divinae conceptum reduxerimus , ut Attributa quae essentiae suae conditionem sequi solent pariter ad illa duo res
rantur , rectae methodo consentaneum videtur. Quamvis a
tem istic conceptui Independentiae eum qui est Spiritualitatis
66쪽
quasi communiorem substraverimus, hic tamen visum est praemitrere tractationem Attributorum quae sequuntur Independentiam qua talem , eis quae comitantur Spiritualitatem. Etiamscnim & hoc verum sit, in Attributis Indcpendentiae concipiendis, etiam Spiritualitatis, in iis omnibus dominantis, accuratam semper habendam es e rationem , placet nihilominus inverius ordo: tum quia Spiritualitas sub iplius Independentiae conceptu quodammodo comprehenditur , non Vero conceptus Indopendentiae sub eo qui Spiritualitatis est ; tum etiam, quia, quemadmodum solius Spiritualitatis notio, non Deum qua talem, sed abstractam potius rei cujusvis spiritualis naturam offert, ita quoque attributa Spiritualitatis per se nimium in communi subsistunt, nec satis tanquam Divina agnoscuntur, nisi per Attributa quae suunt ex Independentia pro modo concipiendi nostro altentur quasi, donec Deo digne cogitentur. Et haec eadem
ratio est, ob quam hactenus Theologi & Philosophi duas statuerunt Attributoriun Divinorum series, quarum altera Incommunicabilium sit, Communicabilium altera. Recte quidem: quatenus ut ipsius Spiritualitatis , ita persectionum inde resultantium, expressio quaedam analogica relucet in rationalibus cre turis ; quo nomine etiam Dei imaginem gerere in Sacris diacuntur : at vero Indopendentiae cum annexis nullum in cis v
stigium ; in quantum sufficientiae talis ad existendum ex se citra
cuiuscunque causae influxum, eorumque quae illa suunt praedicatorum , nulla creata natura quocunque modo cristit capax.
Non nestio, obstrigillare hisce quosdam, claris suis ac distinctis ideis in omni scirpo nodum quaerentes . ne quid stilicet cxistat in Theologia aut Philosophia , quod non sit Novae sapientiae lumine collustratum ; verum tales sunt quas adserunt obiectiunculae, ut ex dictis eis satisfiat facillimE , neque necesse videatur in praesentiarum pluribus super hac re cum illis comgredi. EXEM
67쪽
I. Infinitatis Perfectionis explicatio caeteris Dei tributis curs raemittenda s II. Eam ese Attributum, Essentiam Dei consequens , ostenditur. III. Perfe-ectio generatim spectata quid. 9 quotvlex. IV. Triplex modus Perfectiones continendi Deo applicatus. V. Perfectiones Divinas cognosci, non ex Ideae innatae intuitu, sed ex creaturarum contemplatione.
probatur. VI. Quo pacto huic negotiosubserviat triplex via, Caussa ytatis, Negationis, S Eminentiae. VII. Terfectionis Infinitatem Deo. Si quidem fili. conzenire, demonstratur. VIII. Perfectionis Sisinae rite cogitatae in diopietatis utilitas.
I. Inflnitatis Perfecitionis explicatio caeteris Dii uributis
tenda Nier omnia praedicata, quae ex natura Dei d ducenda intellectui nostro sese offerunt, priamum locum merito sibi vindicat INriNITA eius PERFECTIO. Ea enim non tam est Attrib tum , quam potius quaedam Attributorum omnium complexio ; qua mens nostra brevi
quasi compendio , conceptu interim minus distincto ac satis obscuro, apprehendere nititur quicquid de Deo cogitandum venit. Cui accedit, quod , quamvis ingens sit sententiarum divortium in concipiendis & Deo tribuendis his aut illis Attria butis, in hoc imum tamen conveniant omnes, quotquot planEAthei non existunt. Dei nomine intelligi ens infinith persectum; quo
68쪽
quo scilicet maius atque excellentius cxiistit nihil : undὸ trita ac recepta quibusvis elogia, quibus Deus agnoscitur ac praedicatur. Optimus, Araximus. Id quidem hominum errore contingit, ut ista quandoque a quibusdam Enti summo adscribantur, quae reipsa imperfectionem arguunt ; nemo tamen Illi tribuit qui quam, quod non ipse persectionem notare saltem putet. Adeo ut, quando deinceps erit disputandum, niim hoc vel illud prω- dicatum Deo conveniat, nec ne i tantum serme sit inquire dum, utrum id dicat persectionem l Si notare eviceris, quin in o locum habet, nemo ambiget. cbam , omnimodam hanc Persectionem esse quasi compa- II. gem Omnium Attributorum, quippe quae universa uno hoc tia ess
tuto comprehenduntur. Quare miniis placet conceptus,' quo
Persectionum Infinitas stituitur primum ac radicate ipsius essensiae Divinae praedicatum ; quia scilicet ipsa quoquc Indep dcn eo, si is, tia, ceu Persectio quaedam , sub Infinita Persectione continea- ostenditur. tur , & sic haec illa pro modo concipiendi sit prior. Verumtamen eam Divinis Attributis rectius accenseri, sacile intellis
mus, si attendamus, Perscctionis nomine, ex accurato loquendi modo , non rei illius, cujus esse dicitur persectio , indicari essentiam ipsam, sed illa ejusdem praedicata, quae addita essentiae nihil illi deesse faciunt eorum, quorum ipsa est capax; ut omnis Persectio supponat naturam cujus persectio dici ur. Imprimis
hic observaticium venit, intellectum nostrum , quando existentiam summi Numinis demonstrat ex finita causarum subordinat rum strie , per eam primo ac directe duci ad Deum agnoscendum simpliciter tanquam causam primam, seu Ens Independens. Simul quidem innotescit, sateor, tanquam rerum quarumvis a se pendentium persectiones continens; at non ilico nobis hoc ipso ossertur tanquam ens absolute atque omni modo perscctum: quae notio ex Independentia demum quasi a priori eruitur, ut m iis quae mox sequentur inanis ullam fiet. At Vcro quodcunque ex alio priori demonstratur , id ipsam rei essentiam non constituere, cui lcns est. Si quis nihilominus malit voce Persectionis intelligere omne praedicatum quod rei quomodocunque inest, sive essentiam constituat, sive sequatur quo sensu liquet fi
mine Infinitae Persectionis etiam Independentiam compi hcndi G cum
69쪽
o Ex ERCITA Tro VI. cum tali, etsi minus accuratE philosophari videatur , multum
litigandum non erit, quoniam nominalem controversiam hactenus sacere videtur.
Per ipsam autem Perfectionis Infinitarem tale Dei praedicatum intelligimus, cujus ratione Essentia Divina omnes omnino Pe
sectiones possidet, modo sibi conveniente, id est, infinito acc summatissimo. Persectronem in genere vocant id omne quo
secluditur aliquis desectus : unde Persectum vulgo describunt, id cui nihil deest. Aliquid vero alicui deesse dicitur vel negative, vel privative. Negativὸ deest , quod quidem secundum se persectionem notat, cujus tamen hoc aut illud subjectum non est capax : quo sensu lapidi v. c. deest perscctio intelligendi, Ioquendi,&c. Privativd alicui aliquid deest, quando abin alia quod praedicatum , cujus subjectum omnino erat capax : hoc pacto homini idiotae deest perfectio eruditionis, aut muto io, quela, &c. Saltem Persectio propriὸ sic dicta semper notat alia quod positivum; ut hactenus non male definiatur: Perse Loest
qua in unoquoque est melior Usa , quam non s. Videlicet, ex duobus terminis contradictoriis ille persectionem notat, qui e
primit aliquid quod a parte rei est reale ac positivum; ille autem
persectionem, qui reale ac positivum praedicatum removet ac tollit. Adeo ut, quantum unaquaeque res habet Entitatis, tantundem quoque habeat Persectionis; cum Persectio parum aut nihil differat ab ipsissima rei Bonitate, quam cum ente reciprocari , rem docent Metaphysici. Cavendum interim , ne ii stris conceptibus ac vocibus examinemus, utrum aliquid post Gua persectio sit, nec ne i Frequenter enim mentis imbecillitas ac vocabulorum penuria , istic negativis notionibus ac signis uti eogit, ubi res ipsa est quam maxime positiva. Conferri possunt quae hanc in rem ante diximus, occasione Independentiae, Exe eis. IV. f. III. Praeterea, neque hic negligenda est non inutilis distinctio Persectionum, qua aliae earum dicuntur esse simplic ter simplices, sive absolutae; aliae tales tantum secundum quid, sive limitatae. Illae sunt, quae, qua tales, inessentialis ioco ceptu nullam supponunt, includunt, aut inserunt imperscctionem, sed ubicunque reperiuntur notant puram putam persectionem, quales V. c. sunt, scientia, Voluntas, implicitas, &c.
70쪽
Dg Dgo Iurivi TE PERFEcτο. 31 Hae sunt, quae quidem prout in certo subjecto cristunt, pe stationem notant in quantum illi subjecto tali praedicato P
dere conducibilius est, quam non gaudere; attamen vel adlunctum habent, vel supponunt satrum aliquid imperfectionis , in cujus remedium & lux amin sint concessae. Sic facultas discurarendi ex. gr. in Persectio; sed in homine, quatenus is plurima ejus beneficio cognoscit, quae absque ejus usu prorsus ignor ra. Nutritio pari modo persectio est ; sed in vivente corporeo , in quantum absque ejus ope , ob continuam partium dis spationem, diu in suo esse perseverare non posset.
Et isti quidem si generatim bene percepta suerint, rei quτ τυ :
prae manibus est lumen affundent haud exiguum. Nimirum, quando diximus , Essentiam Divinam omnes omnino Persetitiones nenri Pris possidere, univcrsas intelligimus conceptibiles S possibiles; qua- ctionis, Dolescunque eae fuerint, seu absolutae , seu limitatae. Quod ta- applicai-men recth intelligendum ; neque enim eodem modo has possidet, quo illas. Id innuebamus, cum addebamus , Deum illas comtinere modo sibi conveniente ; qui qualis sit ἰ videndum iam est aliquanto propius. Tribus modis res quaepiam Persectiones aliuquas continere vulgo dicitur; quos suo more exprimunt Sin
lastici, cum Gunt rem aliquid in se habere Formaliter , Eminenter , virtualiter. Scilicet, cui aliqua Persectio inest simpliaciter secundum propriam suam definitionem , illi ea inesse dic, tur Formaliter; quasi dicas ineste 'cundum intrinsecam suam formam sive essentiam r quo modo intellectui humano inest v. c. facultas judicandi, aut discurrendi. Quod si Persectio quaedam , prout existit in hoc vel isto subjecto , adjunctam habeat
aliquam imperfectionem, quae tamen eadem, remota omnis i persectionis nota, gradu ac modo lono eminentiori, in alia re continetur , dicitur ea ab hac re contineri Eminenter quamvis non eodem modo omnes haec explicent): quo sensu v. c. I tellectus Divinus intellectum humanum in se continet. Denique , quaecunque Persectio ab alio quo produci potest, etssorid nec formaliter nec eminenter in eo contineatur, dicitur in illo esse 'rtualiter; quia scilicet virtute istius causae actuari potest : atque ita v. c. Pictor persectiones picturae suae , Archit
elus persectiones domus a se fabricatae, in se continet. Quae si