장음표시 사용
431쪽
I LxERCITAT IOdum ' Negandum est, ex te dici, Deum esse creatis praesens ratione essentialis potentia I sve, quod idem est, ejsentialem Dei potentiam in creaturas esse, . Adest Deus, sed essectu 2 operatione potentia illius, quam osse est, ct cujus nomen i sis operuioniabus detur, ad rhetoricam tropum sarius est recurrere, quam conclude re, praesentiam opera ionis, qua est in creatura, esse ipsam Dei potentiam , orc. Imo, quod verbo sit dictum, quaecunque de pluribus -- His praesentiae divinae dicuntur, ea in operationem Uad Lebent resolvi, s c. Quin pergit, s. q. Ergo abeant ditia depraejemia Dci raιione semtiae totius in toto mundo, ET Iotius in qualibet parte, εν si lis pera
surda voces, Credibile est homines, si quid mussit reste nossent, non ausuros, ne Deum d decore asscerem, talia propon re r M. . '' . il2 in cognoscendo numinesummo ita sunt secura π svim , ut eis nosse' suffecerit ipsum esse id ut cum Philosepho loquar qui Latinis Deus,
Gallice Dicu dicitur, ct ab hominibus colitur: nil mulium curantes, an qua ejus seummam deceant majestatem i attribαtntur. Eius notata Ita non satis erat renovare lites, jam olim orthodoxis a Vormo
tW & Sociis motas , de essentiali Dei omni praesentia , nisi quoque 1 ε μ' sententia recepta non Rcsormatis duntaxat, sed quibusvis Christianis, si sectae Polonicae fratres excipias, traducatur, tanquam Deum dedecore asciens, nec multum curans, an qua Dei summam
. decent Majestatem ipsi attribuantur. Audiat ista Christianus orbi si Audiat, inquam, doevigilet tandem l Quo non zelus pro Ca testi dogmatibus abducit hodie viros ' Ne quem autem male urat, Vorstii mentionem me fecisse hoc loco; quasi nimium id ad invidiam comparatum sit. Fateor, nec corporeum Deum, nec coelo inclusum, cum Vorstio, statuunt Novatores; at non istis capitibus absolvitur quicquid hac parte Catholicis cum Vorstio inte cessit litium. Quamvis&id nesciam, an multo tolerabilius sit, Deum plane nulli bi ponere , quam coelo cum includere. Missis autem nisce in praesens, suit nostris cum Vorstio gravis imprimis controvcrsia de vena Dei παμουσία in omnibus partibus huius Univcrsi : atque hanc negant Cartesiani perind) ac Vorstitis; licet. ex alia & alia hypothesi. Nullas quapropter causas habent querendide injuria quae sibi hac in parte fiat. Quin potius vel errorem agnoscant ingenue, linguam simul cum mente corrigentes, vesprostratas dudum Vorstii copias instaurent tandem generose. N bis
432쪽
Ds Cocii TATIONE Irs A MENTE. qiue bis placet istud walaei : Omnes orthodoxi, Deum ubique per essen.-Dam, ιam in cialo quam in terra , praesentem ese, re die contendunt;
ct contrariam sentem iam blasphemiae condemnant. Non est hujus loci urgere ellicacissima Scripturae loca, a Theologis nostris pro Usentiali mi Omnipraesentia adducta , quae novis π tiolentis aepta mora V ssanis interpretamentis eludere Novatores, conqueriatur CL Marcsius , opem. Novisi. Loc. II. f. 32. Lit. b. Ista sileo. Tantum, si Immensitas sit nihil aliud, quam denominatio extrin-sca ab operationibus transeuntibus sun ita,quae tandem restat distinctio Immensitatem Divinam inter & Providentiam i quae tamen duo distinxerunt ab omni aevo Philosophi & Theologi. Quin . si attendas, ne ulla quidem ratione illis Deus alicubi erit, sed ejus duntaxat effecta; quae a Deo tota cilcntia distincta esse notum est. Dei enim operatio, cujus ratione ipse alicubi diceretur, vel active spectatur a parte Dei operantis, vel passive a parte rei productae; tertium non datur. A parte Dei si spectetur, nihil cst, si Reccntioribus credas, praeter ipsam cogitationem, quae essentiam Dei absolvit, quamque nullam plane relationem ad locum dicere, exc tim pronunciant. A parte rei productae, est ipsa haec res ; quae cisalicubi sit, non ideo Deus producens alicubi est, cum toto coelo haec duo snt diversa. Aa metonymicam ergo locutionem claris his &distinctis Philosophis coniugi cndum fuit, ut eius involucris sententiam quam profiteri pudet palliarent atque ita orbi
imponcrent. Optime haec omnia observavit ipse Pol retus, cujus &hic laudandus est candor, quando loc. cit. ingenue fatetur, Cartesum , Forgeum , Wittichium , cum dixerunt, Deum essentia, essentialiter, ratione essentiae omnibus esse praesentem, digia cultatum quarund- causa, usos uisse vocibus maxime impropriis stricepnnicibiu ; quae aliud ex instituto communi significant, Meoque obscuritaem conceptuum fovent; quibus, s ex ordinario usu intem
pretentur, non significatur verum; quarumque sensus quem sub lituunt , ipsi verborum significationi reludietur. Egregiel Credant vocibus deceptricibus, qui, quid monstri eae alant, ignorant. Non sibi iis imponi unquam patientur qui intelligunt, quam sit merito suspectum , quam veritati exitiale, quam viro bono &cand ido indignum, deceptricibus vocibus & nonsigni cantibus verum ludere in re adco seria , de qua & vera dicere palculosum est.
433쪽
Certe nec Vorstio in eadem materia deceptrices voces desuere. Terrent vestigia. Et quis obsecro , licet vel vim intellectui inserat, conceperit, Deum hic vel im cper essentiam operari talis enim op randi modus, utpote absolutissimus & ente persectili imo dignissi, simus, Deo est tribuendus neque tamen per essentiam hic vel istic existere. Utique, si verum sit, Agere supponit esse ν etiam hic acere per essentiam, supponit remotis vocibus omnibus impro A priis or deceptricibus) h c esse per essentiam. Ut re vera conceptus. Dei per operationem praesentis formari, queat nullus qui non supponat conceptum Dei per essentiam prassentis. Absolvam verbis Clau bergit, quae occurrunt Exercit. LX v I. f. I . Ut unumquodque est, ita er alicubι est; sve, qualis existentia rei, talis etiam ejus est praesentia. Ratio est, quoniamper entitatem fuam alicubi est,
e praesens est per suam existentiam. Sit ista major. Subsumo
nunc ego : Atqui vere & proprid, remotis vocibus impropriis doceptricibus, per essentiam suam Deus est. Ergo & vere ac proprii , remotis vocibus impropriis ac deceptricibus , per essentiam suam Deus
alicubi est. Consequenter falsa& periculosa est Immensitatis cxplicatio per nihil aliud , quam denominationem externam ab op ratione Dei in re corporea desumptam. Atqui hoc ipsum demonstrandum erat. Est autem refutatione indignum quod urgetur, per receptam RGrmatis opinionem extensionem Dei tribui. Sci licet eum a Deo removendam esse ex Cartesio discere debebat orbis Christianus, qui jam olim cum Augustino intellexit, inum esse magnum sine quantitate ct ideo Immensium. Neque potui saepius mirari satis, toties a Novatoribus hic vapulasse Cel. Maresium, quod dixerit, Omni praesentiam mi extendi ad omne ubi. Quicunque enim inspicere voluerit quae hac de re tradit, 'stem. Noviss. Loc. II. f. 32. lit. a. clare is videbit, nihil aliud contendisse Virum, quam iii conceptu omni praesentiae divinae extensionem involvi ; non a parte Dei, quam vocat extensionem subjestivam, Deoque expresse denegat; sed a parte rei cui Deus coexistit, quam Vocat extensionem objejvam , quamque tribuit Deo inextenso stindit i iij. Quod totum adeo verum est & accuratum , ut nequidem extensionis obem , uti vocat D. Maresus, conceptum ipsi Novatores hic excludere queant,'dlim contendunt, concipiendam esse Immensitatem per denominationem ab operatione iure s
434쪽
DE COGITATIONE IPSA MENTE.rebus corporeis : quae profecto absque extensione concipi non possunt.
Naturam Divinam in Christo Miaiatore naturae humanae uniri allicr non potuisse, quam per Operationes. Theologici proprie sori in plena hujus propositionis discussio :
quapropter, ne falcem in ali cnam messem mittam , duntaxat monstrabo dogma hoc revcra connexum cse cum opinione asterente, uti mcntis humanae, ita Spirituum quorumvis citcntiam in nacra cogitatione consistere ; verboque, quid de eo statuant Theologi, tantum narrabo. Audivimus thesi p cedente exertim pronunciare Canesium , ex hypothesi qua Dcus est nil nisi cogitatio, cun-dcm ratione potentia ubique esse, ratione autems a essentiae nullam plane habere relationem is locum; id c st, ad i cm quampiam corpoream , quae Cartesio cum loco eadem est. Huic consonum habuimus Poiretum profitentem , vocibus , maxime impropriis aο deceptricibus , nec significantibus verum , uti Cartesianos , qui Deum essentia , esentialiter , ratione Ventiae esse praesentem alicubi dixerxnt. Jam vero , non alia ratione spiritum cum requapiam uniri posse , quam qua ei est praesens, per sese clarissimum est. Ex quibus sponte sita sequitur, naturam Divinam, utpote spiritualem , id est , juxta illos, meram cogitationem, cum nulla re alia, adeoque nec cum humana natura Christi Domini, aliter conjungi potuisse , quam per operationes, & ratione effectuum; omnesque, qui aliter loquuntur Cartesiani, ἀβ H-tarum qu trundiam causa, uti vocibus maxime deceptricibus 2 ex ord nario usu non significantibus verum. Et quamvis hactenus sei h m tuant, libere prosteri genuinam hac de re animi sententiam, nonfltamcn abstinent ea tradere de unione personali duarum naturarum
in Christo Mcdiatore. quae quid sentiant, satis produnt. Huc nimirum aurigantur quae docent de Personalitate in divinis, quaest mera negatio; de hac ipsa unione, qu ae tantum sit relatio quaedam conjunctionis; ut nulla sit, qualis Theologis passim traditur, sustentatio personalis; ct c. Ad quae omnia jam saepius a Clari simis Theologis objecta vel flent, vel frigide satis respondent
Certe in universum Polrctus; cuaecunque de pluribus modis praesemria divina dicuntur, ea in operationem ejus debent resolvi. Cogit Ratvl I. Viri qui
435쪽
cum corpore , FOrgaeus : Oportet ergo unionem in omnibus quae uniuntur , quaerere in attributis rela ivis', nulla autem aba invenio, ... quam primo cr in gentre acii sonem passion , Erc. Praeterea ιnvcnio.. voluntatcm pro unione quae intcr mentem est cr corpus , quatenus haec
voluntas extra suumsub tum procedit per Das operationes. Neque puto quemquam alia posse indenire attributa, quam hac, quae assubstanti simul reposent. Triat. de Ment. Cap. XIII. f. s. Scholasticos passim perstringunt nostri, & merito, quod mystcriopum profunditatem rationis acumine pervestigare laborarim, indeque tantis rebus minus opportuna philosophatione tenebras intulerint. Quis vcro neget imitari re vera eorum moreS, quorum vel nomen tantopere horrcnt, qui in arduo negotio ex idea Dei tanquam incrae cogitationis, adco periculose hic sapere non verenturi Periculose, inquam; quatinus sic omni S Eνωσα, a duarum naturarum in Christo Θεανθρωπ' in ἐνέργειαν meram ω παρά σo resolvitur. Quod qui sentiunt, an non, contra adverbia Ephcsna ἀδι υρέτω: νm ἀχωρίς ωο , salivam Nestorii lambant' viderint Theologi. Certe, qui jam dudum ante n vam sapientiam docuerunt quorum, tanquam extra parteS constitutorum, essicax imprimis est hic testimonium contra eandem
exertim pronunciant. Nestorcim veteres sinuebant, has duas na- ruras non aliter fuisse unitas, quam quia Divina natura humanae adsit-sebat in omnibussiuis Operibus, ct favoresuosingulari eam amplidis
retur. Sed haec sententia haeretica judicata fuit in concilio Ephesino. malaeus in Enchirid. p. I77. Modus hujus unionis non explicandus est ara δε ασιν , aut simplicem inhabitationem , sicut nauta est in navi; vel κὐ σόεισιν, qualis est unio conjunLLoque amicorum vel G ὀιωτο λιαν , sise , ut alii vocant , καθ' ἁρμονιαν , respectu consciasionis inter voluntarem humanam cir divinam in Chri-po, crc. Atque haec erant Nestorii σοφά Φάραακα. Non. S tagm. Pan. 2. Disp. I. Definiverat nimirum vetus Ecclesia : Si quis dicit , secundum iratiam , vel sccundum operationem ; vel secundum dignitatem, vel secundum honoris aequalitatem , aut rei tionem, aut fiatum, aut virtutem , O c. 2 nonsecundum com
436쪽
Dg Coc ITATIONE Ips A MENTE queis sussicit observasse, quae orthodoxorum hac parte sit sententia ' quod novae assertionis ab ea divortium ' Li an mitioribus . quibusdam phraseologiis satisfiat, viderint Theologii Sed vide
rint pariter, ne sibi &causae fraus fiat vocibus deceptricibus, nees nisecantibus verum ; quibus ae ficultatum quarundem cause uti suos socios in ejuscemodi rebus, apertὶ monentem audivimus
Cohaeret necessario haec assertio cum dogmate principali, uni- e re comicam cogitationem agnoscente praedicatum essentiale quorumvis sevo sis spirituum; adeoque Mentium Angelicarum non minus, quam cad ἰhumanarum. Philosophis cisdem, ut jam diximus i omne ubi sive spatium cum re corporea plane idem est. Res vero corporea corundem judicio Spirituali non opponitur , nisi quatenus haec cogitatio est, non illa. Ergo superest, ut a cogitatione mera, ualis etiam eis Angelus, omne ubi longissime removeatur. V elicet, Omnia vere perfecta est realia etiam mentes omnes, quae spatio non Uent) inspatiisponere, quaerere, nec ultra spatiosa omnia j candere , quasi nil praeterea esset, mentis est in materia demerse. aeviniorisique mundι multum nesciae. Poiret. Cogit. t. lib. I. p. V. 8. Nam extra tum unionis extra quem subsistunt Ang licae mentes sive corpora sint in rerum natura, sive nonsint, concipi nequit substantiam aliquam, cujus tota essentia consistit in cogitando, esse posse in loco ,sive definitive, sive circumscriptive, cogitationemque ejus p efacere, ut spatium a iquia repleat , aut situm aliquem habeat. Forgaeus Tract. de Ment. Cap. xi I. f. q. Nominatim de A gelis alius naud indoctiis horum mysteriorum explanator sic alibi:
Angelorum tota natura consistit in cogitatione, unumquodque autem
est praesini per id quod possidet , non autem per id quod non habet:
cogitatione autem non potest esse praesens, nisi quando per cogitationem Dam aliquid essest. Item : se eli in loco quandoque operantur, Dutque in loco respestu istius operationis; sed quando non operaratur, sed tantum cogitant intra se, opus non habent loco. Exercitatione de Spirituum Nullibitate docebamus, hoc idem Dogmatii
437쪽
hujus -- dogma unum esse ex sublimibus sapientiae Digesianae capitibugi liimi com Dedimus istic ipsa sanatici hominis verba, Crocio in Anti-weimi
eigelio citata, a nobis ex Germanicis latina secta. Videri inibi merentur; digna enim sunt, quae cum exhibitis jam novorum Philosopli
rum verbis conserantur ; adeo non ovum ovo existit magis simile. Clarissimum cadant experimentum, quam parum, an
cum Wei lio sentiant, an cum Catholicis orthodoxis , attendant, qui Cartesii ideas normam suae sapientiae sumserunt ' Rem quod attinet, tam manifestae veritatis est axioma, Agere supponuesse, quam est illud Neotericorum, Cogito, ergo sum. Inde, uti nemo concipiat, etsi vel sibi cerebrum excutiat, quicquam agere, nec tamen esse; ita pariter nemo cogitet, Angelum hic agere, nec tamen hic esse. Quapropter , quemadmodum actio ordine naturae essentia posterior est, sic praesentia ratione actionis natura sita posterior est praesentia essentiae; atque adeo haec ad illam n cessario supponitur. Et si Angelus alicubi non sit, nisi ibidem extra se operetur, quid erit dicendum de Angelorum beatorum Ccelo. ge damnatorum Inferno; quae in Sacris tanquam propria loca eisdem passim tribuuntur ' An vero Nestibisticum hoc utrum. que erit, una cum suis incolist Sic exigit nova thesis. Imprimis, quum excogitare non detur opus quod actione transeunte istic t corum hi spiritus producant: neque enim inibi vel AE ptiorum primogeniti suffocandi occurrunt, vel Assyriorum exercitus mactandus , vel praecipitandi in mare porci, vel corpora energumenon exagitanda. Ubi, ubi ergo ab opere externo quiescentes exercitus coelestest Ubi diabolorum legiones' Nuspiam; si his crediamus philosophis. Quid i quod nec ipsae actiones transeuntes ad definiendum ubi Angelorum quicquam juvare possint cos, qui
nullam eis relinquunt activitatem, praeter puram cogitationem: non enim illis qui in hac totam Spiritus essentiam consistere iunt Angelus creditur vere id agere quod extra sese agere dicitur, sed ipse potius Deus. Si quae ergo ex operatione concludenda erit praesentia, hujus cuius est actio, non illius inserri debcbit. Absurdiusmum vero fuerit existimare, aliquid corporeitas sibi contraherea sua in rebus materialibus praesentia essentiali, quam nos eis asserimus, Angelicas mentes: non enim haec magis inde metuenda contagio, quam quod in corporeis rebus operari saltem dicantur. Quid
438쪽
DE Coci τΑrro Ni Ips A MENTE. qi ergo vetat concipere relationem praesentiae Angelo competere in ordine ad spatium, etsi nihil in eo operetur ' Praejudicium insantile, arbitror, quo coniicctere solent pueri conceptum praesentiae cum conceptu extensionis; quia scilicet scnsu observarunt corpora suis extenda spatiis, eorumque praesentiam mutuam dicere & vicinam coextensionem. Atqui eorum quae corpori conveniunt m
do corporeo, spiritui adscribi posse nihil nili ratione prorsus e dem , quis unquam dedit protiatum t Si quae hac in re dissicultas, non ea rei impossibilitatem arguit, scd mentis potius nostrae, materialia concipere a teneris nimium assuetae, imbecillitatem. v I I.
Angelos ratione essentiae non moveri de spatio insta. IX. thim. spis, ista '
Ita sentire debent, qui Angelicos spiritus ratione essentiae, quae spatium non nihil sit nisi mera cogitatio, nuspiam csse contendunt. Quae enim moveri, ea- res capax non est alicujus Ubi, eandem neque Ubi suum mutare dem hyp posse, per sese clarum atque evidens est. Et sic Cartesio non minus in s m absurde videtur Spiritibus tribui motus localis quam figura aut e tenso. Perspicue videmus, nullam extensionem, nec figuram, nee motum localem , nee quid simile , quod corpori sit tribuendum , ad naturam nostram quatenus scit . mentes sumus pertinere, sedc starionem solam, Princip. Part. I. 3. 8. Ut ergo locum, non mtione essentiae, sed tantum respectu operationum, Angelis adstrubunt, ita quoque motum. Quam in rem diserte vir doctus: Si elocm non competit proprie Angelu, ita nec motus; neque dici potest aliter Angelus moveri, quam qnatenus ibi desinit operari , hic ver. operari incipit. Brevis hic ero. Neque enim ut multa congeram necesse est, ad Eiurasse
diruendam thesin, quae quemadmodum est dogmatis praecedentis timis ' in indivisum consectarium , ita suffossis illius sundamentis ipsa ruit sua sponte. Notavimus jam, uniuscujusque rei actionem tam esse ejusdem conditionis cum suo principio a quo fluit, ut quae causa ratione essentiar nuspiam est aut osse potest, eadem quoque sese tanquam actionis principitim nusquam manifestare possit. Quaecunque cro res modo in hac modo in alia mundi parte suis sese op rationibus praesentem prodit, illa vel statuenda est in omnibus istis
439쪽
I. Occasio Exercitationis hujus talologeticae de ope rationum in brutis principio substantiali. II. Gutroversiae totius summa brevi compendio exposPa. III. Praejudicium de mechanica mundi fructura animae substantialis brutis negatae causa praecipua. IV. Verae cognitionis brutorum tot exisunt testimonia, quot feri eorundem obviae sunt operationes. V. Substantialis operationum in brutis principii admittendi propter non unam rationem necessitas. VI. IEi cedere coactus Cartesus ipse controversiam hanc in medio ferὸ relinquit. VII. Sectatorum ejus alii ad animam mundi Platonicam confugiunt, alii etiam hominum animas substantiales expungunt. VIII. Consentit i Huctoritas Sacra cum assertione de verae vitae is cognitionis in brutis principio substantiali. IX. Bruta in mera Automata convertit quae nostrae assertioni oppos ta es thesis. X. Affert a brutis vera cognitio nihil eisdem tribuit Rationalitatis : XI. Cum non omnis cognitio necessario
440쪽
tesiam Argaeo. XIII. Quae brutis substantiaD ocrin cognitionis principium tribuit opinis , Vetus es S
lnium ad Brutorum tum Mimam tum Activitatem pertinentium justam pertractati Cm ne hic exspectet . monendus est in ipso limine quisquis Exercitatiunculam hanc legere Parat. Latioris indaginis est hoc nobilissimum thema , quam ut paucis adeo pagellis absolvi aut debeat principio aut possit. In praesens brevem tantum Apologiam dare animus buflanti iti--, quam parare coactus sui Thesi cuidam meae Philosophicae , quam olim Lugduni-Batavorum in Illustr. ac Praepotent. DD.O dinum Hollandiae Wcst-Frisaeque Collegio Theologico, cujus tunc temporis eram Pro-Regens, ventilandam publice proposui. Ea tota cie verbo ad verbum ita sonat: - Datur in Brutis aliquod substantiale vitae, sensationis, ac verae cognitionis principium; se sive Formae substantialis, sive Animae sensitivae, sive Modicu-- jusdam substantialis, sive quocunque alio id appellatur nomine. , , Atque id non ita dudum, sub nostro praesidio , ab Ornati si is quodam D. Defendente solide ac bene demonstratum est ex eo, is quod istud Neotericorum ergastulum quinque modorum, Men. M surae , Quietis, Motus, Positurae, Figurae , operationum, , principium nec sit nec esse possit. Quum enim uti res existit ita, . quoque eadem operetur; modi vero illi non sint, nisi benesciose substantiae cui insunt, etiam iidem operari non poterunt, nisi is vi alicujus principii substantialis r quod cum non sit materia, utpote pure passiva, restat, ut sit quod aliud in corpore substan-ritiale operationum principium. Cui accedit, quod modos istosis omnes vel non-entia esse, vel tantum conditiones ad operandum praerequisitas, non autem causas, sigillatim facile trobari post, , , ac jam probatum sit. Nullo autem modo hisce adversantur auri tomata, V. c. Horologia, &c. multo minus instrumenta sabrilia, Serra, Securis,&c. quum in iis ullam operationem, sumemo- tum vel minimum, ab istis modis partiumque dispositime, tan- quam a principio sui, profluere, quin profluere posse, perae M ς Mas;