장음표시 사용
241쪽
mihi. . . . Ecce litem insere Deo, idest,quo nam merito meo tot inhibes mihi supplicia λ Id rectissime potest, quis ex Deo quaerere, qu i nullius sibi delicti conscius sit. Non temere enim confidit, ne Deo scelus ullum suum sit notum dicente Ioanne, Si non reprehendo L .Dan. 3.rit nos cor nostrum fiduciam habeamus ad Deum. 24 Cur faciem tuam abscondis. Auertere, et abscondere faciem Deus inscriptura dicitur, eum incommodis afficit,& iratus esse videtur, transsatione ab homiminibus petita,qui nolunt eum intueri, erga quem graui animo sunt.Ostendere autem faciem, vel respicere dicitur Deus cum fauet,& malis medetur.Qua etiam phrasi Latini ututur. Nam,N isi uis nos Deus respexerit, scribit Attico Cicoro. Id est, subs dio Ual. ra. ierit.Et ita Dauid ait, Auertisti faciem tuam a me,& factus sum nat,3 conturbatus. Et alio psalmo precatur,Respice in me, & misererem ei Et illustra faciem tuam super seruum tuum . Significat ergo Iob cur mihi iratus, & offenses es Quid commerui aut in quo peccaui Sed Deus Iobo,& omnibus sanctis viris id quaerentibus
respondet illud ssaiae, Ad punctum in modico dereliqui te, & in Esai. 1
miserationibus magnis congregabo te. In momento indignati nis abscondi faciem mea parumper a te: & in misericordia sempiterna misertus sum tui, DixitRedemptor tuus DominuS. Et a bitraris me inimicum tuum. Id est,me hostilem in modum vexas, &tanquam inimicum malis mortiseris exercens. Sicut etiam septimo capite dixit,Quare me positim contrarium tibi. . . Contra folium quod vento rapitur, ostendis potentiam tuam, o sit tam siceam persequeris.1 d est,indignum tua tanta potentia est , quod manus conseras cuhoste infirmissimo,& hominem amictum,& enervatum tanto studio in secteris. bicut David Sauli dixit, Quem persequeris rex Israel Z Quem persequeris p canem mortuum persequeris 3 & pulicem unum infirmum autem se esse declarat ex eo quod stipulat,& folij similis sit. Qua similitudine id ipsum declarauit Home-
Qui scitissimiles alias vigent terrae fructus edentes, alias miseri ccumbunt, neque viuest eis reliqua vis. Quam si ilitudinem. - O a sim
242쪽
Eeta a s. Simonides saphentissimam esse cecinit. Eamqne Iob vehementer illo apposito. Quod vento rapitur, illustrauit: Viget in vere, in au-Qu re Deus tumno expellitur vento. Hoc vero argumentum ex infirmitate
ςμm ductun sicut est leuissimum ad retardandum hominis malevoli,
iisatur. α Inuida animoS, Ita est vehementissa mum ad Deum cum casti
get mitigandum.Nec enim potest diu ipse acerbus esse et,qui patienter,& submisso animo calamitates, & Dei flagella tolerat, nec magis mente, & cogitatione sua Dco resistit, quam Qtium,&stipula sicca vento vehementissimo.Et propterea monet, ita P trus , Quia Deus superbis resistit humilibus autem dat gratiam. Humiliamini igitur sub potenti manu Dei,ut voS exaltet in te pore visitationis, id est, ut vos malis, & aerumnis leuet, cum illis. . Opprcsti meritis, & magnis praetcrea beneficijs augeat . Puto. 1in visitationem hanc de illa esse intelligendam, de qua Iob di xit ςapste septimo, tuo idem hoc argumentum tractauit, dicens, Quid est homo quia magnificas eum p aut quid apponis erga eum cor tuum Z Visitas cum diluculo , & subito probas illum. Quantam vero vim habeat precatio ex hoc argumento composita ad Deum placandum, gratiam di benignitatem eius conciliandam luculenter exponix Ecc est sicus dicens, Oratio hun tiantis se nubes penetrabit donec appropinquet non conshlabitur, de non discedet done altissimus aspiciat. Et Dominus non elo
gabit se , sed iudicabit iustos, &1aciet iudicium. Et Ioi tissimus
non habebit in illis patientiam, ut contribulet dorsui ipsorum,dec .Quod dici ostendis potentiam tuam, in Hebra oeli r In ta-haror quod potest exp*ni Conteres,vel F midabis,primum e pressit noster vulgatus illo modo transferens,nam vi magi L contexere significat.Secundum Graeci interpretati sunt traducentes
a 6 Scribis enim contra me amaritudines.
Id est, statuis,me varijs modis affligere. Alludereque videtur aci num agendi iudicium,regum,& magistratuum,qui leges & sententia S, quas scrunt, scr ibunt. Eandem sententiam alijs verbis
capite decimo declarauerat, dicens. Instauras testes tuos con tra me, de multiplicas iram tuam aduersum me , & poenae milia tant in me. O consumeretne vis peccatis adolescentiae mea. Id est,
pCenaS nunc vidcris a me repetere eorum criminum, in quae ad
jescens incurri, Id quod etiam capite septimo teti3it dicens, peccaui, quid laetam tibi o custos hominum & capite decimo, si peccaui & ad horam pepercisti mihi. In Hebraeo autem ad verbum ita dicitur, 'Iud nn* uui'una vetoriseni hauonoth ne- hurai,
243쪽
hurai, secim , ut possiderem peccata adolescentiae meae, S ita
interpretatur Chaldaeus . Graecus vero Urain s δε μνι -'Aς αμαρ Peeeatum
es tribuisti mihi peccata adolescentiae meae. Est autem elegans Vi do&erudita phrasis Hebraea, ut tunc homo PCccata Pos id ςrvdi di ; uticatur,cum eorum fritinus percipit, id est eorum p nas patitur. PM i'. Nam poena ex natura sua ex culpa nascitur, id etiam Dauid si' Sera numi gnificasse videtur dicens, Convertetur dolor eius in caput eius nu vindict .& in verticem ipsius iniquitas eius descendet. Iunc sentiunt
iniqui quam dura, grauis, & amara res sit flagitium, quod ante . .
iucundum videbatur. Cum igitur poena per se vique s ua ex pe cato oriatur, est quidem prudentis hominis, cum poenam subi rit, scelus, licet iampridem suerit susceptum, in memoriam re- uocare, timereque sibi, ne tunc a Deo vindicetur. Nam dirae ultrices claudae nonnunquam sunt, quia sceleratu'3 hominem licet saepc sero, tandem tamen assequuntur: cuius rei causas satis docte Plutarchus exposuit in eo libro, quem de seram uminis vindiana composuit. Guare prudenter filij Iacob inter se com- , municabant. dicentes, Merito haec patimur, quia peccauimus Genes Aet. in fratrem nostrum, videntes angustias animae illius , dum deprecaretur nos, Sinon audiuimus: Idcirco venit super nos ista
tribulatio. Est autem stulti,&perditi hominis calamitates, in quas inciderit, nunquam sua culpa, sed vel alterius malitia, vel casu, & fortunae temeritate, vel temporum miseria semper eu nisse putare. et Posuisti in nemo pedem meum, obseruasti omnes emtas meaου, σωestigia pedum meorum considerarii. . Significat se in miserijs, & fortunis aduersis sine ullo remedio, aut allevamento manere: quod explicat ex dimilitudine honi nis in vincula eoniecti, ex quibus se nullo modo e plicares test.Qua etialia similitudine capite septimo usus est,dicens, un- quid mare ego sum , aut cetus, quia circundedisti me carcere . Ait igitur. Posuisti in neruo pedem meum, Id est, me in compedibus retines, Hebraice est 'da based, quod Hispane est, ut dicit quidam Hebraeus Hispanus magnae apud illos auctoritatis, en et .cepo. Et obseruasti omnes semitas meas, Id est,ne via, aut lemita vlla fugerem. Hebraice planius dicitur, nutan tisinor cus dies omnes semitas meas. Et vestigia pedum meorum considerasti, idem
alijs verbis dicit, id est, cauesne ullo modo egredi aut elabi pol-sim. Hebraice obscurius id ponitur his verbis Glira bathal farse raglai tithaque. Quod varie quidem redditur, sed tota difficultas posita est in verbo mn tithaque, nam reliquum,
244쪽
nulli dubiu est, quin proprie super radices pedum meorum sim, sicci npn haqua vero est verbum valde ambiguu Hebraeis qui binstatuere,scribere,destribere,pingere sipnificat, sed proprie mihi
significare vidctur, imprimere,haec enim significatiqapte in omEzecb. . nia loca conuenit,in quibus reperitur,ut EZechielis. . c. S tu fili hominis accipe tibi laterem, S pones illucoram te,&πpri h quot deseriberin eo ciuitatem Hierusalem, apte quadrat criam, T Lam si Imprimes exponamus ,α illud Esaiae in manibus meis 'pr Mai. 1 o. haqtoricli descripsi te,apte exponetur, Impressi te,& illud Esaiaei R Ppn d Nnn 3 nhoi bal quequim hiqueque aucta, ve qui con- dunt leges iniquas, recte explanabitur sic,Ve qui imprimunt in . pressiones iniqui talis,quod de legibus, & sententiis principii, de
iudicum iniqitis intolligi tur, qui in tabulis scribi, & incivi Qt bant. Hinc ppn hoqueq scriba vel legis lator, quia eges . vel im'
' primit, vel imprimi iubet. Nunc ad L,cym nostrum redcamus, quem quidem docti Hebraei ita explicant, dissiper radices pedit meorum imprimetur, scilicet compes vel cippus,ut it dicam,ut . signi nectaretissime vineulis se tae constrictum. Sed in hac explicatione id difficultatis relinquitur quod si verbum sit tertiae pers ae, oportet ex notis esse foe in inimim,cum eius suppositum cinpes sit masculinum, sed id facile patiuntur , nam dicunt plerumque id in iuriptura accidere.Sed vulgatu Graeci,Chaldaeus id nopatiuntur,sed ut verbum sit masculiniun, illudque secundae & non tertiae personae esse iudicant ,& ita vulgatus conuertit, Vestigia pedum meorum considerasti, id est, notasti, & quasi imprinisti, ne fumre,aut ex loco moueri possim. Idem Septuaginta intelle- xerunt, cum ad radices peduni eorum peruenisti,conue ternnt, S Cha ldaeq; vestigia pedum meorum namn tirsum signa- sti. Attamen id dissicultatis est in hac explicatioue,quod verbum in quarta corugatione ponatur,quae non et tua sitiua,& ob eam rem no lacet Hebraeis verbum esse secundae personae si lico actionem transeuntem. Sed mirum est quod in illo, de quo di, mus Grammaticae praecepto eo quo dixi modo explicantes cO niueant,in hoc autem connivere nolint. Hac igitur Iob dicen uratione e trema homi nis calamitas significatur , qua sic opprismitur,ut nulla ratione liberara aut leuari postit. Eodemque ierararm. 3. pacto idem declarat Ieremias dicens; Conclusit vias meas lapiadibus quadratis,stm iras meas subuertit.
Id est, initia est quin tanto similio me connetliciae coneris, cum sim
245쪽
sim tam incimus, ut per me nullo persequente, neque id emceret conate morte consumendus sim velut a tinea vestimentum consumitur.Est animaduertedum illud conssumendussum,tertia persona . in Hebraeo efferri nba' ibie consenesceti relatiuum etiam te tiae esse persona: Mn hu ipse,aut ipsum,sic igitur ad verbum ex Hebraeo transtremus,ipse laquam putredo cognoscet, refert igitur, ut recte notat auctor Bibliae Roberti folium,de quo d ixerat,quod a vento rapitur:tertia etiam persona Graeci,& Chaldaeus transferunt.Notandum etiam est Graecox putasse ex Saanebel, quod est, uter illud verbum n, a ieble consenescet esse deductum, ita vertentes ἔα πιοῦται --κα quod consene et, sicut ter Hac etiani vestimenti viris sunt litudine alijs Iocis utitur scri plura ad c clarandum,quod homo per se consenescet atque deficiet, ut D uid,Ipsi peribunt,tu autem permaues, omnes sicut vestimenturn rata ror. veterascet. Et alio loco factus sum, sicut uter in pruina. Et Eatas; τ)- IS. Ecce omnes quasi vestimentum conterentur, de tinea comedet u N
Gissolus e ses Breues dies heminis sunt numerus mensiBm eius apud υ σαοnnitia si terminos eius, qui praeteriri non poterunt. I Recede mutilum ab eo, ut quiescat,donec optata veniatolant merce naris dies eius. R7 Ii ηm habet spem si pracdum fuerit, Uummissis, o rumi elata milMlant. 8 Sisenueris in terra radix eius, o in puluere emortuus fuerit truncus illissa
plantatum ess.1 O H o νero sa mortuus fuerit,et nudatus atq; co aptus,ubi γαβ est.
246쪽
C A P. XIV. A. 11 Quomodo si recedant aquae de mari,et fluuius vacuefactus arsariri ne homo eum dormierit non resurget, donec atteratur calum, non euigilabitinee consurget de somno ΝΟ.ra Quis nubι boc tribuat, ut in inferno protegas me,et absicondas me, d nec pertranseat furor tuM, et constituas mihi tempus,in quo recorderis meΚr . Put sire mortuus homo rursum vivere cunctis diebus, quibus nune miato, expecto donec veniet immutatio mea. Is Vocabis me, et ego respondebo tibio operi manuum tuarum porriges
aci Tu quidem grusus meos dinumeras ta parce peccatis meis. D ar Signasti quasi in saccula delicta mea, sed curasti iniquitatem meam. I 8 Mons cadens desuriet saxum transfertur de loco suo. 1s Lapides excavant aqua, et alluvione paulatim terra consumitura et homines ergo similiter perdes. ao borasti eum paululum, ut is perpetuum transiret r. immutabis facu
1: Homo natus de muliere breui uiuens tempore. Quoniam in fine superioris capitis dixit hominem sua natura tabescere,atque deficere, explicat modo copiosius eas miserias, quae homini per se vique sua contingunt , ut probet,quod dixerat. Vilem,& indignum se esse,cum quo Deus tanta vi contendat. Pri muni igitur hominem valde mi serum esse ipsius ortus declarat,st in quidem ex muliere nascitum. in quo considerare est, & locum, in quo antequam nasteretur crat, & quo pacto nascatur, Erat autuin paruum,& angustum,& sordidum locum uteri coclusus,ex im munda turpique in eo mataeria factus,Natus autem est nudus,egenus, & omnibus vitae subsidijs orbatus, quod ipse licino prae siesert statim plorans in lucem prodiens . Quam hominis miseriam ornate sapientia exposuit dicens, Sum quidem, & ego mortalis homo similis omnibus,& ex genere terreno illius,qui prior factus est, & in ventre matri S figuratus sum caro.Decem mesium tempore coagulatus sum in sanguine,ex semine hominis, & dele-m ctamento
247쪽
C A P. XIV. A. 239ctamento somni conueniente. Et ego natus accepi communem
aerem, & in similiter factam decidi terram, & primam vocem similena omnibus cmisi plorans, in inuolumentis nutritus sis ira curis magnis. Nemo enim ex regibus aliud habuit natiuitatis initium. Vnus ergo introitus est omnibus ad vitam,& similis exitus, breui uiuens tempore, ut vix possit prudentiam,& optimam vivendi rationem sibi parere:cum logo rerum usu comparetur. Quo nomine Theophrastus naturam accusauit, quod exiguum spati si hominibus ad viuendum dederit, Quod vitae spatium circunscribit David dicens,Omnes dies nostri desecerunt,& in ira tua desecimus. A nni nostri sicut aranea meditabuntur. Dies annorum nostrorum in ipsis Septuaginta anni. Si autem in potentatibus octoginta anni. Et amplius eorum labor, & dolor, quoniam superuenit mansuetudo, & corripiemur.Disseruimus etiam de breui h minum vita capnte. 7.vers. s. Repletur multis miserijs. Praeterquam quodiomines tempus breuissimum vivunt, magnis toto suae viatae tetripore urgentur molestijs,atque miseriis . Nam cum homini sint sui corporis commoda procuranda, quantis in ea re animus curis distrahatur,quantis implicetur erroribus,quantis conficiatur doloribus,quiuis de se potest coiecturam facere. Cuncti dies hominis aitI cclesiastes ) Doloribus,& aeriamnis pleni sunt, nec
per noctem mente requiescit. Et hoc nonne vanitas,utrumque vero,& vitae breuitatem, & multas miserias eleganter quidam poeta complexus est.
O Iupiter cur tam breue tempus cum nobis ad viuendum dederis , id absque molestia conficere non sinis3 In Hebraeo autem est plenus u rogcχ irae,& ita vertunt Septuaginta)γυ irae, vulgatus cap.3 .huius libri versu. I7.versu Ir,vertit tumultum. Signiscare igitur existimo cum laborem indignationem, & spiritus amictionem,quam Ecclesiastes in omnibus rebus este reperit,& eam militiam quam esse humanam vita septimo capite tradidit ipse Iob. a LMi quasi ses egreditur, O eonterituar. Similitudine declarat hominem breui tempore vivere . Quam etiam adhibuit Esaias dicens,Omnis caro foenum, & onmis glo-xia eius quasi flos agri.Exsiccatum est foenum,& cecidit flos,iauactiam quidam poeta cognouit. Eccles 2. Ecclesiti Esai. ΑΟ.
248쪽
Producit nos tanqnam solia floridum tempus veris cum repente splendor solis augetur. His solijs similes ad breue tempus storiis bus iuuentutis delectamur a dijs n iis bonum edocti.Elfugis ν lat umbia,similitudo etiam est ad idem declarandum. Sicut Sophocles. ως ου δεν ἰσι si χM- ο α ς ἰλο σc u ea σον γε αλ L suta Qua nihil sumus,sed umbris similes inutile pondus telluris versa mur. Baldad etiam ait Hesterni quippe sumus, quoniam sicut umbra dies nostri super terram. Est etiam hominis vita sicut umbra, quod nullum sui vestigium relinquat, Sicut dicit Ecclesiastes, Noestpriorum memori 'sed neque eonvia quidem,quae postea futura sunt erit recordatio apud eos qui suturii sunt in nouissimo. Et nunquam in eodemstaru permanet . iciat perite Simonides canebat in threniS.
citius quam volucris inu scae pr*setis status mutatio sitita enime rebus cotrarijs compo situs nonao,rebus multis eget,in assiduo -que bello,& multis periculis versatur, ac tandem se ex in huius vitae statu moritur. Ipst enim quotidianus desectus corruptionis, quid est aliud,qua quaedam Oolixitas mortis, ut verbis utar Graegorij, & Paulus ait, Nos rericlitamur omni hora, quotidie m riOr,propter gloriam vestram fratres, Et ob eam rem Aristoteledix ille traditur,m γαρ , αλνειας ίποδεγψ, Φροκῶ, παύγειαν, - --ς-- συμφορος Σααογς, is eis em quidnam est homo, imbecillitatis exemplum, tempori simiaim. rtunae lusus, inconsta tiae imago, inuidiae & calamitatas trutina reliquum vero pituita, in bilis. N
249쪽
CAP. XIV. Mi Hr- a Et dignum ducis super buiuscemodi aperire oculos tuos ducere eum tecum in ivdisiumeCoclusio est similis eius quam superior i capite posuit,cum sic argumctaretur,Contra solium,quod vento rapitur, ostendis potentiam tuam,& stipulam siccam persequeris λ Ita hoc loco cum limmo tam miser,sutilis, & infirmus sua natura sit, ut de muliere natus,breui tepore uiuat,multis repleatur miserijs, quasi si ps egrediatur , & conteratur, & fugiat velut umbra, & nunquam in eo- dem statu rermaneat,non tanti a te fieri debet, ut summo cum illo iure agas, acriter de illo quaeras, adolescentiae peccata in me moriam reuoceS, & totum aetatis eius tempus diligenter inuestiges in iudicium voces, de de acita vita eius quaestionem decernas, lino decet amplitudinem , & maic fialcm tuam infinitam in tam misera creatura connivere,& nonnihil eius infirmitati concedere, cum dicit apexire oculos tuos significat explorare,& attentectus mores inquirere. Quo argumento saepe sancti viri in scriptura utuntur,ad Dei misericordiam conciliandam.Et Esaias, Ccci Mai. dimus quasi solium uniuersi,& iniquitates nostrae, quasi vetus abstulerunt nos, abscondisti faciem tuam a nobis, Δ: allisisti nos in
manu iniquitatis nostrae.Et nunc Domine pater noster es tu, nos vero lutum fictoraroster es tu ,& opera manuum tuarum omnes
nos,ne irascaris Domine satis ,& ne ultra memineris iniquitatis . nostrae. Hoc etiam argumento,Dei summa animi magnitudo de- ά. U. claratur, quod rem tam vilcm,& sutilem minime negligat, sed ei tri; udo. studeat,saueat,& multi S augeat gloriae ornamentis,ut David ait, Psal. i a.
Domine quid est homo, quia innotuisti ei, ut David ait, Domine quid est homo quia innotuisti ci,aut filius hominis, quia reputas
eum Θ homo vanitati similis factus est, dies eius sicut umbra prae tereunt. Quare sapientissime hoc argumento Iob,& Dei misericordiam mouet,& cum in bonitatis, & amplitudinis eius memoriam reducit. Hoc etiam argumento Deus commotus videbatur,
cum dixit, ut in Genesi narratur. Nequaquam ultra maledicam Genes8. terrae propter hominem sensus enim,& cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adolescentia sua. Et ita eodem argumento magis urget dicens.' potes facere mundum de immundo concepti m semine e In libro nostro secundo de vera religione capite. a I. demonstrati inius hoc loco semen immundum de peccato originali dici, &quor undam Hcbraeorum opinioncm resutauimus aliter explicarium. Id cit, cur tanto iure cum tu mine contendas, vi pzrscctam
ab co puritatem requiras, sed qui ego mundus omnino sim,cum
250쪽
expositionem, & catholicorum de peccato originali sententiam vehementer confirmat Septuagi uta virorum huius loci versio. Nam ita vertunt τίς γέ s Dwα - ως ἐδεκώμα μέμ. c., o τῖς γης. Quis mudus a sbrde,verum nemo, vel si uno die 'vivat in terra. Hoc autem argumento David etiam usiis est ad Deum placandum,& crimen suum nonnihil excusandum: nam cu= diceret, Miserere mei Deus secundum magnam misericordiam tuam.Subiungit, Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, & in peccatis concepit me mater mea. Id est, non me debes abiicere,&indignu tua misericordia ducere,quod peccauerim. Quid enim magis in hominum natura haeret, quam culpa atque peccatum cum in ipsa nostra conceptione peccato colaminemur8 Nonne tu qui solus ese Deus caim tantum mundum potest hominem reddere cum solus ipse per Esaiam dicit Ego sum, ego sum ipse, qui de .
leo iniquitates tuas propter me, & peccatorum tuorum non recordabor. In Hebraeo tamen est mae is lo echad non unus, quod potest etiam sic explicari.Ne unus dabitur mundus ex immundo conceptus semine, quia omnes ad unum homines peccato originali tenentur.Quae de peccato originali intelligenda esse Septuaginta auctores amplius declararunt,id ita conuertentes α ἀν- ωαηαέρα ἐζίος αὐτῶ U Nςγῆς, verum nemo, vel uno die vivat in terra.
1 Breues dies homiuinis sunt, O numerus mensium ritu apud te est, co- Rituli terminos euu,quipraeteriri non poterunt. Idem est,quod illud,quod proxime dixit, Breui uiuens tempore, in eoq; breuissimum esse docet:quod terminum, & finem habeat, quarc non potest, non esse breuissimnm,li Dei,cum quo loquitur, aeternitate metiatur, Quod iterum pluribus dicit, ut miserico diam conciliet,& honeste precari videatur,cum ita mox subijcit. 6 Recede ergo potulum ab eo, ut qriescat. Id est, quoniam omnes homines cito natura sua morituri sunt, non debes , cum miseris illis exiguo vitae suae tempore summa s ueritate agere,sed ab eis recedere, id est, aliquantulum dissimulare,& connivere.Quidam tamen Hebraea ,m telidat quod noster interpres vertit quiescat, Deget, Vitam aget conuertendum existimant ut verbum ducatur a Um hedei, quod tempus est vitae. Quibus ego non assentior, nam proprie verbum significat cesstare, illam vero significationem nullo exemplo alio confirmat, nec mihi illorum ratio probatur,qui pro locorum opportunitate verborum significationes mutant, Hoc vero argumento sepe ante