장음표시 사용
391쪽
moriam, neque in prospera, neque in aduersa redeunt fortuna Itaque nullam maiorem Dei rationem habet in negotiis suis tr ctandis,quam si idolum ligneum aut lapideum effet, de quo dicit Hieremias, Nolite timere ea,quia nec male pollunt facere nec bene.lta ipli de vero Deo cogitant & ob eam rem merito ab eo acerbissime puniuntur.Sicut per Sophoniam ait.Visitabo super viros defixos in scecibus suis. Qui dicunt in cordibus filis, Non faciet bene Dominus non faciςt male . Et erit sortitudo eorum in direuptionem,& domus eorum in desertum. Longe diuersa debet effebonorum hominum ratio. Nam illud quod canebat Anna in animo ipsorum semper haerere debet,Dominus pauperem facit.& ditat, humiliat&subleuat. Cuius optimae rationis auctor est ipse Tlipta a Jubinde illos re utans. . m. 1 Mi 8 cum ipse implesset domos eorum bonis. Deus enim bonorum omnium auctor est, ipsoque improbis hominibus tam amplas facultates tribuit, licet ipsi id , ut ingrati non agnoscant , di ea de causa Deus illis, quidquid boni praestiterata subtrahit, di malis onerat , ut verbis cius dicebat oleas plebi ΙΩrael,Et haec nesciuit,quia ego dedi ei sevinctum, vinum & oleum,& argentum multiplicaui ei,& aurum quae secerunt Baal. idcirco eonuertar,& sumam frumentum meum in tempore suo, & vinum meum in tempore suo, & Iiberabo lanam meam, & linum meum, quae operiebant ignominiam eius . Et nunc reuelabo stultitiam
eius in oculis amatorum eius,& vir non eruet eam de manu mea.
Quorum sententia procul sit a me. Est enim valde aliena integritate.& vera optimi viri prudentia, cui pro certo debet & testato esse res prosperas,& aduersias non sortuna , sed Dei voluntate guber nari. Quod magnum habet momentum ad res prosperas, S aduersas moderate serendas. Quid atri Hcbraeus in commentarijs putat hoc dicere Eliphaz ut subridens refellat,quod superiorixapite dixit Iob, Consilium impiorum longe sit a me, tanquam si niceret, Cum tu consilium impiorum sequaris, cur dicis, Longe sit a me' estque probabilis expositio. i V Videbuntiust, o laetabuntur, o innocens subsannabit eos. . Videbunt inquam impiorum casum acerbissimum, & interitum miserabilem, ut sequenti versu dcelarat ea ratione diccndi, qua dixit David, Cum perierint peccatores,videbis.Vehementer a tem recreat, & reficit pios viros impiorum ruina, auctore Dauiis de, Videbunt.recti & hetabuntur, & Omnis iniquitas oppilabit ossium. Quidam etiam docte, di eleganter Dauident imitatus c. nebat. δύο
392쪽
Saepe mihi dubiam traxissent entia mentem, curarent superi terras, an nultas inesset. tria Eector, di incerto siuerent mortalia casu. Nam cum res hominum tanta caligine volui Aspicerem, laeto diu florere uocentes. 'In qua difficultate , & angustia, quid ei consolationem attulerit,
Ab Iulit hunc tandem Tisim poena tumultum,
Hebraei tamen lioc dictum Eliphaz singulariter referri putant ad
Noe,& filios eius, qui,cum aquae inundaret, irridebant eos a quiabus fuerant irrisi,cum aedificaretur arca.ao et sme succi a si erectio eorum, O reliquias eorum deuorauit ignite Aperte tangit in secunda versus parte incendium Sodomae & GoInorrhae,& reliquarum urbium de quibus narratur in Genesi. reliquias, autem dicit, ut significet cunctas urbes, ita ut nihil reliquus uerit,prorsus fuisse consumptas, sic enim factum fuisse narratur. Sic etiam de Babylone Esaias locutus est, Et perdam Babylonis nomeridi reliquias, & germen,& progeniem. Et ponam eam in possessionem Ericij, & in paludes aquarum. Adeo enim Deus in homines impios,& stoleratos vehemens,& inexorabilis est, ut customachum suum in eos erumpere decreuit, non solum ipsos, sed etiam quidquid ad eos pertineat,quod eorum memoriam excitare possit,extinguat & sunditus deleat. Ita praesagit futurum Da- uul dicens, Reliquiae impiorum interibunt. Sed illud quod dicit, Succisa est erectio eorum est valde difficile Hebraeis. Clastici autem interpretes eandem quam vulgatus reddunt sententiam. Se ptuaginta enim ita transserunt ειμἰῆ υς υ ut x --- -ς nisi deleta est existentia eorum. Chaldaeus aute sic napyn ' nunκ η, Σκim la itinenthii mile mecum, si non prohibiti sunt, quo minus existerent. Sed in Hebrino est si non succisa in ru)pchimanu.dec ius expositione longe differt inter Hebraeos . Constat aute in pro nonu n relatiuum esse non tertiae, ut classici interpretes con uerterunt, sed primae. Constat item radicem eius esita C p cum erisere,statuere,differt autem quod quidam primam personam irregularem pluralis praeteriti coniugationis Piphel este affirmant, ut natutinua significet in hanc sententiam,Statuimus non esse succisum, oc scilicet, aquis diluui3, quod esset pius. Vt ntellig*tur diluuium is i Aut
393쪽
C A P. XXII. C. diluuium non casu successisse, sed eo vitionem impiorum diuinitus est e quaesitam. Alij dicunt non esse verbum, sed nomen huius forniae n)p cim cum pronomine prini e personae, ut significet creetionem nostram, in hanc partem, Non succisa est erectio nostra, id est,Noe a quo nos oriundi sumus . Planior tamen ea sententia est, quam classici interpretes traduxerunt, licet non tam apta sit verbis Hebraeis. 2I Acquiesce igitur ei. Postquam Iob sceleris redarguit,eum ad pietatem hortatur, tractatque satis eloquenter exhortationem, ostendens quibus bonis pij viri augeantur, postquam mala narrauit, quibus impij assici tur, Aequcesce, Oe. Id est, obtempera Deo, in eandem sententiam
Hebraeus dicit ladn haschen assuesce, sed significantius , ut enim
uberrimos pietatis Ductus percipiamus, non satis est Deo nonnunquam obtemperare,sed oportet in ea re alluescete,ut assiduitas virtutem pariat persectam,qua bene beateque vivitur. Idem Craeci significare voluerunt γοχή avia fac ut durus sis , ver tentes, oportet enim, ne molliS animus nostensit, sed ut constantia obdurescat. Et habeto pacem. Cum Deo nimirum, quae vera pax
eth, & quam tanta rerum dissicultate nobis Christus peperit, dς qua ipse dixit, Pacem meam de vobis pacem relinquo vobis, non quomodo mundus dat e ego do vobis , Mundus enim pacem cum Deo non praestat,sed Christus tantum, Et per haec habebis M. ctus optimos.Id est, haec pax cum Deo fructus tibi optimos afferet. Qua vero ratione sit haec pax facienda, diserte docet eum, dicens. x a Sisipe ex ore ill M legem,o pone semones eius in corde tuo. Contra quam faciebant homines illi nefarii, qui dicebant Deo, Recede a nobis. Ita Christus cum Deo iugere amicitiam docuit, Si quis diligit me sermones meos seruabit. 3 si reue rus fuerit ad Omnipotentem, adificaberis. Id est, si in Dei gratiam redieri s, in integrum ipse te restituet . Naipse hominibus calamitosis per Zachariam dixit, Convertimini
ad me,& conuertar ad vos. Tradit cetiam quam ratione ad Deum reuerei oporteat. Et longe Dries iniquitatem a tabernaculo tuo. Hinc profici ci oportet, vi ad Deum reuertamur, id cst, Vt peccatum Prius horreamus, & repellamus, cui rei specimen tribuit Elia qui ut populum Deo reconciliaret, ei, ut omnes prophetas, Baal
α Dabit pro terram silicem, O pro mice torrentes aureos. Quoniam aedificaberis,id est restitueris superiori versi dixit. hoe
394쪽
lum pristinam tibi Deus felicitatem restituet, sed eam longe maiorem essiciet.Quod ut significaret,usus est figura synedoch sp
cie pro genere,res aliquas nominans in alias longe meliores c mutandas pro terra silicem, pro silice torrentes aureos. Minime . 'I. vero ita rudes esse debemus,ut significare voluisse credamu te
ram in silicem, silicem in torrentes aurebs abicitrum: Sed illud tantum genus omnia meliora sutura. Qua dicendi figura usus est Esaias ad declarandum quantas diuitias Christus orbi terra rum allaturus esset Pro aere afferam aurum, pro serro afferam Estaso. argentum, & pro lignis aes, de pro lapidibus ferrum. Quod ob
eam rem dico, ne variae huius versus versiones, & interpretati nes confusionem alicui pariant. Nam sententia eadem est, si ad . totum genus variae species referantur,quae ab interptatibus conuertuntur Nam Septuaginta ita transierunt καθ ηχώ -t is Hπα χ, sedebis super aggerem in petra, & Vt petra torrens Ophir. Chaldaeus autem sic, & collocabis super puluerem arcem munitam,& sicut rupis torrentium auru Ophir. Accidit autem , ut tam varie locus hic Mrteretur propter voces
ambiguas in Hebraeo positas. Praesertim propter voces ' II ba tiar,raxa betsur. Nam si in utroque a bet sit accidentalis, ut dicunt grammatici. significant in petra vel rupe,& propterea vulgatus transtulit silicem, Graeci petram, & Chaldaeus, primo loco arcem, quod sit instar rupis, secundo vero Ioco rupem. Hebraei autem varijs modis hunc locum explananti onnullasque eorum .sententias in scholijs scribit auctor Bibliae Roberti, quarum ego id. V et nulli subscribo.Sed illa mihi planior caeteris aptior ex icatio videtur,ut a primo loco sit radicatis, secundo vero accidentalis,& tunc haec erit sententia,Tantas tibi diuitias praestabit, ut sit ti- ν labi pro puluere aurum, pro exiguis torrentium lapidibus ophis, quod est auriun excellentissimum. Similis amplificatio est in P, a. Parat. Inralipomenis, Tantam copiam praebuit argenti in Hierusalem,
as Eritque Omnipotens contra hostes tuos. -
Sicut est in Exodo, Quod si audieris vocem eius, & seceris Oin Exod. a r. Eia,quae loquor, inimicus ero inii cis tuis, de alnigam afflige tes te. Sed quod dicit,Contra hostes tuos,in Hebraeo est ob tisrecha idem prope nomen, quod superiori versu difficultatem attulit,& ita varie etiam hic exponitur, sed planior atq; facilior est vulgati versio,quam Graeci sequuntur,uta sit accidentalis littera,& nomen, riserim hostes. Chaldaeus autem eodem modo quo si periori versii vertit ana cheracli arcen Deus erit arx tua. Pro . τῖ
395쪽
xximia laetitia ametu turquν Dei ope calamitate le
Sicut Salomon dixit,Turris sortissima nomen Domini, ad ipsam
currit iustus,& exaltabitur. Hebraei autem quoniam de auro si periori versu sermo fuit, aptius putant quadrare, si aurum expO Namus,omnipotens erit aurum tuum. Sicut dixit David, Haer ditas mea,& pars mea Deus. At hic est numerus pluralis ,& pr Pterea nonnulli dicunt exponendum esse Aura tua,si ita loqui Latinis liceret Sed cum id durius cuidam Hebraeo videatur,dicit in correctioribus libris deesse ν signum pluralis, & aurum exponit, quibus omnibus difficultatibus vacat Vulgati ,&Craecorum cxpositioin ob eam rem mihi magis probatur.'Et argentum coacer nabitur tibi. Id est, amplas fortunas habebis. Quam sententiam hic omnes Hebraei intelligui licci in expositione nominis ri sari naohaphot non omnes inter se conueniant,quod Vulgatus reddit, coaceruabitu , Hebraei sorte, ingens, luplex significare dicunt. Alij, quibus ego magis assentior sortitudines indicare sentiunt, & ita Chaldaeus hoc loco reddit.Et vulgatus in NumeriS.c. 23.Versa.&cap. 2 .Vers. 8.FOrtitudo similis rhinocerotis. Ita hic vertere possumus, Aurum sortitudinis, vel sortitudinum,id est, Multum nimis, quod planius,& Latina phrasi dicitur, Coaceruabitur. Sed Hebraea,si verbum de verbo reddamus, ita habent,Argentum sortitudinum tibi. Qitare in aliam partem id Graeci explicarunt
cut aurum igne exploratum,id est,id fructus ex calamitate,quam sustinuisti seres, ut purus ea reddaris, sicut argentum igne expi ratum. Sicut dixit David,Probasti nos Deus, igne nos examin
dii,sicut examinat nr argentum..et 6 Tunc super omnipotentem deliciis asilues. ad est, in Deo veheme liter delectaberis. Nullis enim verbis satis explicari potest, quam eximia laetitia, quam pleno gaudio astiaciantur ii, qui Dei ope calamitate leuantur, & Deum sibi plac
xum, & beneuolu sentiunt,quem antea sibi nimis iratum, di acer bum putabant. Cuius rei mentione Christus,Apostolos miserabili ratione relicturus luculenter consolabantur dicen sint abi tam flebitis vos, &c. Sed tristitia vestra vertetur in gaudium. Nulier cum parit tristitiam habet quia venit hora cius: cum a xcm peperit puerum, iam non meminit pressurae propter gaudiu, quia natus est homo in mundum, Et vos igitur nunc qu idem tria stitiam habetis, iterum autem videbo vos,& gaudebit cor vestra, di gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Et levabis ad Deum fociem tuam, habitus eius est, qui malis, di miserijs oppressiis, Dei subsidio,& fauore recreatus caput.extollere, & se erigere coepi
396쪽
Quod eleganter tractauit David dicens , Sic benedicam te in vita mea,& in nomine tuo levabo malam meas, Quod exultantis psiloi etiam est,Sicut adipe,& pinguedine repleatur antina mea, & la-bijs exultationis laudabit os meum , sic memor sui tui super stratum meum,in matutinis meditabor in te, quia suisti adiutor
a γ' gabis eum σ exaudiet te. Doctissime docet, qua ratione viri boni recreentur, coniectura facientes Deum sibi csse placatum. Nam sicut eum sibi iratum Ex quo boni opinantur,quod eis in malis auxilium petentibus non occurrit,
sicut dicebat David, Deus nieus, quare me dereliquisti p longe a o' ἡ Νό 'esalute mea, Deus meus clamabo per diem&non EX audiesy& nω seplacatum.
cte non ad insipientiam mihi: ita in eo placatum esse cognosciit, Ual. 2 r. quod eorum preces audiat, & desideriorum suorum compotes efficiat. Audivit Dominus,& misertus est mei, Dominus factus est adiutor meus aut etiam Dauid ora tua reddes,quae scilicet susce- vs Limpisti, si tui voti compos esses.Sicut etiam canebat Regius vates, Apud te laus mea in ecclesia magna,vota mea reddam in conspe
28 Dicteemes rem, σveniet tibi. In eandem rationem Hebraeus dicit, discernes UM omer sermonem: Id est,quidquid optaueris, quod non sit contra caput tuum, Deum orabis, & ipse praestabit, id quod Christus clarius confirmat dicens,omnia quaecunque Orantes petitis,credite, quia ac- Marc. II. cipietis,&euenient vobis.Sed Graeci in sua versione praetermis runt illud,Discernes rem . Et illud, Veniet tibi ad verbum In Hebraeo est Eriget tibi,quod illi hac paraphrasi transtulerunt mistia Noti δίαHM--ης restituet tibi victum iustitiae: L Pars i lin. i. bi pro toto,id est, Domum tibi dabit rebus instructam iure partis, linii icuiusmodi omnes aedes sivit sanctorum virorum. Quibus verbis significare videtur fortunas, quas ainistrat, iniquis rationibus esse comparatas. Vt ei hoc eodem capite dixerat, Abstulisti pignus fratrum tuorum sine caussa, nudos spoliasti vestibus. Et in
viis tuis*lendebit lumen, lumen prosperitatem hic, & alijs multis, scripturae locis significat,ut dixit David, Exortum est in tenebris Val. ri t. Iumen rectis. Ait ergo ex sententia tibi succedet,quidquid egeris.Id etiam pollicitus est David viro bono', omnia quaecunque faciet, semper prosperabuntur. xs mi enim humiliatus fuerit,erit ingloria. Quidam hunc versum ex Hebraeo conuertendum putant, Cum humi trabuntur nimirum alij. A quibus distentior, nam Hebrai Z a ce est
397쪽
ce est hispitu, quod cum sit activum coniugationis Hiphil, duplicem actionem significans, ita recte non explicatur. Sed humiliare soceriit, iniqui scilicet,vel Deus iniquorum opera, quod recte declarauit vulgatus vertens, Humiliatus suerit. Id est,cum vir sanctus fuerit humiliatus tantum abest, ut de salute eius de sperandum sit,ut tunc eius sit gloria propinquior. am declarationem Hebraea plane indicant, quae ita ad verbum habent. Quis humi Cum humiliare secerint, S dices exaltatio. Quod obscurius μ' conuerterunx Grieci οτιε QuOniam humiliavit seipsum,&dices superbi uit,id est,simul ac stipsum immitia uerit dicere poteris exaltatus est. Humiliat autem seipsum is, qui a Deo humiliatus, non indigne sex sed Deo gra- . : tias agens, sicut Iob patienter tolerat, qui profecto exaltabitur, quod planius mox dicit talphaa. Et qui inclinauerit oculos suos, ipse saluabitur. Inclinare oculos sitos est se ipsum humiliare,sicut Chricius de publicano narrauit,Publicanus a longe stans nolebat ne 1.ὸ is quo oculos ad crium lauare. Ex quo Christus conclusit, qui se humiliat,exaltabitur. Quod Petrus etiam docet, Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis. Id 3 PGD J est,cum alios perdiderit atque dei erit,sceleriun ab ipsis poenas repetens, ut subijcit Eliphaz.3o Sulliabitur innocens , saluabitur autem in munditia manum sua.
mi Id est, licet amictus, oppressus, detrimentis, & incommodis sieoneratus, emerget tamen propter innocenti in suam, periculis liberabitur, saluus & incolumis erit. Sed hoc idem maiori amplit RVφ' fieatione in Hebraeo dicitur, Liberabit insulam,innocena liberatim &4 itio, bitur in munditia manuum suarum. Id est,tanta vis est innocem etiam calami tiae, ut non solum innocenti Aed toti insillae,vel regioni, m qua haritate liberat, bitauerit,salutem, re incolumitatem dete ita unius Ioseph prus dentia AEgyptuS fame non est deleta. Moyses tot hominum inibilibus frage,& caede precibus liberauit. Propter Paulum multi, qui cum eo craut in naui, visunt submersi.
398쪽
meae aggrauata est supergemitum meum .
transit. ii Vestigia eius seratus est pes meus,viam eius nodiat, O non deessi naui ex ea. Ta A mandatis labiorum eius non reces o in sinu meo abscondi uerba
ma eius quodcumque voluit, boc fecit. I cumque expleueris in me voluntatem μm σ alia multa similia prano sunt ei. Et idcircod facie eius turbatus sum: o Gnsiderans eum timore so licitora I 6 Deus mollium cor meum,o Omnipotens eonturbavit me. 17 VP enim peri' propter imminentes tenebras , nec faciem meam ope ruit caligo.
399쪽
I Respondens autem Iob,ait.. V . la Nune quoque in amaritudine est sermo meus, e ' manus plaga meamgrauata estsuper gemum meum. Id est, licet ita me acerbe obiurgaueris, & salsa in me crimina
conieceris,no reprimam lamentosas,& flebiles voces meas, quae leuiores sunt,quam dolor,&aegritudo mea postulat.Eandem sententiam Hebraice est e diximus tu verbis illis . Utinam appenderentur peccata mea, quibuS iram merui, calamitas, quam patior, in statera,quasi arena maris haec grauior appareret. Quod Manus plagae meae dicit in Hebraeo est m) iadi,manus mea. Vocat autem manum suam vulnus,& calamitatem,quam acceperat, sed hanc phrasim Hebraeam Graeci ita explicant Murritio, σμυή λεγρος- , noui quod ex manu mea sit rcprehensio mea, id est, . Scio non alia de causa putare posse vos, ita Deum in me acriter animaduertere,nisi quia tantam iactura me fecisse videtis.Quod cum absurdissimum , & stultissimum esse intelligebam , nihil querelaS meas reprimitis. Stulta enim reprehensio potius dot rem auget quam minuit,stomachues mouet,quam coercet. S 3 Quis mibi tribuat,ut cognoscam, inueniam iam, .veniam usque ad solium eius. - Cum absurdis caecisque hominum iudicijs eondemnetur,merito Dei iudicium optat, in quo nemo ex afflicta sortuna, sed ex perdita vita c0ndemnatur,sicut capite II. dixit , Sed tamen ad onlanipotentem loquar,&disputare cum Deo cupio.Quod dicit,Veniam Ysque ad solium cius, obscurius Graeci, ita conuertcrunt ελθοιμι ει τελος,& veniam in finem. Forte ita vocantes iudicium, &solium Dei,ui in eo extrema feratur sententia,neque restet aliud ad quod prouocari possit: vel, quod extrema mortis dic fiat. -- Ponam coram eo iudicium , O or meum replebo increpatioη
Id est,causam meam apud eum dicam,&eum acriter arguam, &Probare contendam me nullo merito meo tot tantisque peenis afficLIncrepationes quas dicit,posuit cap. Io.Loquar.in amaritudine animae meae,dicam Deo, Noli me condemnare, indica mihi cur me ita iudicesλNunquid bonum tibi videtur, si calumnieris,& Opprimas me opus manuum tuarum, &consiliuni impiorum adiuueS, dic. Digitigod by c
400쪽
s'Vt sciam verba, qua mibi respondeat, intelligam, quid loquatum
Id est,ut sciam quo pacto haec mea argumenta explicet, & virum
ullam culpam in me conserat, ut vos confertis. Quod sciam verba dicit,ita est in Hebraeo. Sed obscurius Graeci autores conuerte xunt γνύ - o' cognoscam autem medicamentum. Forte verba Dei medicamentum vocarunt, quod amici is& anxio animo viris intis magnam medicinam faciant,ut regius vates dicebat,
Misit verbum suu , di sanauit eos, & eripuit eos de interitionibus Uul. ios.
6 Nyn in multa fortitudine eontendat mecum. Quoniam optare dixit cum Deo de sua innocentia disputare, Dei potentiam infinitam timens,eique reuerentiam exhibes p est , ut procul eius absit potentia, iure tantum & aequi tale disceptatio fiat.Nam ut eius potentiae,& fortitudini cedit, ita illum iure putat non inferiorem futurum.Sicut etiam cap. I 3.dixit, Manum tuam longe fac a me, & formido tua non me terreat. Vocame,& ego respondebo tibi,aut certe loquar, & tu responde mihi. In eandem rationem dicit, quod sequitur in eodem versu, Nec magnitudinis sua mole me premat. Sed in Hebraeo illa superior versus pars ita verbumde verbo est,Nunquid multa potentia mecu contendetZ Hac vero parte ita ipse respondet, Non ,verumtamen ipse ponet in me.Quare in prima parte eandem omnino,quam vulgatus sententiam habent Hebraea. In secunda vero quaedam ambi guttas est,& hac de causa varie declaratur. Nam vulgatus m lem magnitudinis suae subaudiendam duxit, ut in eandem sententiam,quam superiori parte dicat, Nunquid ponet molem magnitudinis siuae in me, vi premat inquam me Θ Minime vero Grae- Ci vero minas subaudiunt in eandem sententiam. Id est, anne minis mecum aget, non aequitate ρ minime vero. Chaldaeus autem man tigra, litem subaudit, id est, Si mihi ipsi litem
intenderit libenter respondebo,sicut dixit capite decimo tertio, Voca me, & ego respondebo tibi. Quidam Hebraeus in commentarijs na coali robur subaudiendum existimat, quem sequuntur non contemnendi Latini auctores,id est, Deus infinita sua potentia non aequitate mecum colendetλminime vero. Quin potius
ipse pro bonitate sua vires mihi addetot cum eo loquar, sicut de se narrat Ezechiel,Et cecidi in faciem meam,&audiui Vocem l O Egecb. a. quelis,de dixit ad me, Fili hominis sta super pedes tuos,& loquar tecum .Et ingressus est in me spiritus, postquam locutus est mihi, di statuit me iupra pedes meos. Adeo Deus amat bonos viros Vel