장음표시 사용
421쪽
est , o masal cuius radix signiscat praeesse,dominari, potestatem habere,& ita Hebraeis est potestas & imperium. Et hecto saltaua imperium,vel potestatem transfert Chalda: u Sed raro id significat, neque alio, quod ego sciam, loco hanc radicis suae significationem sequitur: sed frequentius illam,qua parabolas effari declarat,& ita Hebraeis inquenter est prouerbium, vel parabola. Septuaginta tamen auctores, neque potestatem, neque prouerbium: sed 'mi ιυν prooemium conuertunt, dissicilis sane versio, verum
sorte id etiam masal significat, a Deoque dixerunt csse prooemium,quod Deus sit rerum omnium exordium, atque principiu, ut statim ex eorum versione subijcitur, ab eo lume via iuersum manare.Sequitur autem. aifacit concordiam in sublimibin suis, id am sublimia sua angelos nominare putarunt, deque pace, quae inter angelos facta est, intelligendum existimant, Alij de elementis dici tradunt, quae quamuis inter se contraria sint, sunt tamen concordia coniuncta . Existimo tamen ad rerum uniuersitatem esse reserendum,quae cum ex tot tam diuersisque rebus costet, omnestamen communem uniuersi conciliationem, &consociationem tuentur,atque conseruant. Et ob eam rem Graeci de uniuersi creatione hunc locum in sua versione explicarunt, ita vertentes.' πιι ων τta συμπασαν ε ν faciens uniuersitatem in altissimo . Eiusdem enim admirabilis & infinitae potentiae opera esse iudicarunt,& res tam diuersas enicere,& eas inter se ita consociare, ut in unum quasi corpus uniuersi coalescerent. Qua de causa cocordiam rerum omnium fuisse principium quidam philoisphi opsenati simi. Existimo autem ego similitudine fuisse inter res tam varias atque diuersas confirmatam concordiam.Nullae enim res ta distantes&disimiles interse sunt,quae nou sint aliqua ratione interse similes quippe quae omnes ab uno Deo ortae &effectae sunt, ipsiusque aliqua ex parte imaginem referant. Na Dei vestigia sunt, factori sique sui vim infinitam declarant: cum igitur uni suo principio similia sint, etiam inter se similia oportet esse: quae similiti do amorem natura parit, charitatem & amicitiam conglutinat. Sic etiam similibus legibus ex diuersis hominibus una respublica constituitur: hanc similitudinem per res omnes manantem auream illam catenam csse credo;qua quidam philo 2phi atque poetae rerum uniuersitatem contineri reddiderunt: recte igitur ex hac concordia, Dei immensam potestatem probauit. 3 7 unquid est numerus militum eius. Probat candem infinitam potestatem,ex infinitis eius copijs. De
quibus dicit Daniel millia millium ministrabant ei,& decies cen
422쪽
tena millia assistebant ei.Veruntamen, quod militum dicit In Η braeo est Lm gedudim, quod exercitum , & latrones significat. Vulgatus & Chaldaeus interpres primae significatiouis rationem
duxerunt,Graeci vero secundae, quam ob rem longe diuersam se tentiam reddiderunt mi γαρ τπα--οιοῦσι SE μυ- ις-m Mnime sibi quisquam perseadeat,quod sit dilatio praedonibus. N
merum enim qui est Hebraice, ut vertit vulgatus Graeci dierum esse intellexerunt, proptereaque dilatione transtulerunt.Cohaeret maxime haec sententia . Vt Baldad explicare velit argumentum, quo eos urgebat Iob,proserens tantam grassatorum, & praedonii impunitatem.Id sorte significans,quo Petrus simile argumentum explicuit, Vnum vero hoc non lateat vos charissimi, quia unus vGns
dies apud Dominum sicut mille anni,& mille anni sicut unus dies. Non tardat Deus promissionem suam, sicut quidam existimant. Etsuper quem non purget lumen illivi l His verbis aperte asserit Desitrerum omnium esse principium . Ex quo bene eius infinita pol stas demonstratur. Lumen Dei est verbum eius, ut Paulus auctor nebrae. Pest Qui cum sit splendor gloriae,& sigura substantiae cius. Per verbum autem omnia facta sunt , ut Ioannes ait. Quare recte dicit, Nihil esse super quod non consurgat lumen illius. Id autem inteu ligi etiam potest,non solum; ut sit rerum omnium causa efficiens, eo modo quo diximus:sedetiam,vt limen eius sit rei uniuscuius. que forma, per quam consistit,& agit quidquid ad suam naturam . pertinet: sicut Deus per lunaen stum omnia facit, formas autem res omnes habet a Deo; a ex parte recte etiam dicit. per quod non consurget lumen es Potest etia recie explicari de lumine, quo omnia cognoscit, ita cst,Quae res nor it clara,& apertaciὸ Quam i Di potentiam habet, cum sapientia summa coniunctam. Quidam au tem intelligunt id de aetheris Iumin quod omnia lustrat. Quχ hu initis mihi videtur eYposti posset' e tacite eleuari argumetum in rebus, quae in ima terra iacent'. ad quas non peruenit lumen.
Graeci autem ut id cohaereat cum stiperiori sua versone, vertulit me Ic.κ ἐπυλσεται ἐνεδρα παρου αὐτ; ad quem non pertingit eius
4pecularioλId est,noti est dilatio latronibus, neque eis impunita- . teriri permittet,quod cum lateant Nam quem ipse non cernit Ita Paulux non invita creatura in risii bilis inconspectuietusu Omnia
autem nuda& aperta simi oculis eius. ruo .
- Nunquid iustificari potis homo comparatus Deoiaut apparere munia diu natus demia vi fili in nruit Mi 1 bzaioZ- . us Πι. Concludit ex Dei infinita potestarepropositionem suam, Iob IN-c ruam, cautari agere apud. Deum, nunquam, ut ipse potabat,
423쪽
innocentiam sit in probaturum. Vrgetque nragis ex adiunctis ipsius Iob,quod lio ino sit, & de muliere natus. Atque Iob non vi su laut meritis tuis putabat se innocentiam esse consecutum, sed be- nignitate, & nu sericordia Dei tibi auxilium serente, confidebat que honestae vitis conscientia sectus incinpate se vix ille , Dei ius leges seruase. Quam cum in Dei iudicium veniret non iustifiς retur, homo de muliere natus comparatus Deo, ied liOmo ex D vnatus eiusque prxsidio munit . . Pmo emi inr icqugi
- s Ecce lana etiam non splend . . . . Ra Septuaginta etiam vortunt. Deque Lunae desectione exponii sis tur,& ea est tutius loci sententia pud Hebraeos, difficile tame ab eis explicatur. Nam pro iplendet est in Hebraeo Tini ia allat, cuius radix est briκ obel tabςrnacul una; tunc ,7 κaci verbum hoc quod
..18. Πη) v Mehu Iete nicit, uigatuS auten' movensitδbernaculum Genes. I 3i suiuu Abram .Quam significationem disti cile cit Hebraeis huic t co accommodare. Quare quidam illorum existimant. M. quod sit .litera quiς scens,lio ς loco superest esse verb*m , n halal,quini splendere significat. Alius ita explicat, Vsque ad lunaim non tendit tabernaculum, id est,tanquam si non elset in tabernaculum, id est,tali tuam si non citet in xabernaculo siuo,h λc est, ita lumine du-
iς positio. 1 Facilla vero, ta apte it mrushici ersm illustrabitur. Lux tWbernaculum si=lis in icriptura dicitur . Quia lucem ipsi:, quoque versum expadit:sicut aut ea, vel cortinas quispiam tabe naculi siti expanditini explicat,& ubiquc luce ornatus ει quasi U, stitus procedit. Hinc est quod canit regius v tes, in sol posset Ρbernaculum situm , clariusque in Hebraeo an nostram imitentium dieitur, In eis scilicet caelis xposuit tabernaculum soli. Quo loco pro tabernaculo est nomen Snncheta quo verbum, de quo sex onem facimus.Et subiungit. Et ipse, sol nimirum,tanquain sponsas procedens de thalamo suo,lucem thalamo confercns. Recte vero lux appellatur solis quas domicilium, quod sempex in luce habi tet,nunquam luce destituatur alio rem stilli nqniplendor risita, sed vi hicis i aulaea ipse sita, hoc est, radios filos ad alias usque stel' las explicet . Quare doctedicit lis ad si x bum de verbo, H ext inuas Leceus lup ad luna iniuria e tertia tabernaculum, subaudi, Sol radijs suis lunam illustrans,ut cotingit in le--sino' Munae,aς innς luna lumine privabitur. Eclesia non sori mon
424쪽
rent.Et ob rem immundas, id est obscuras,de quae in medium pro dire vereantur,essediςit,Quia vero luna solum incorispectu solis luce conspicua cernitur, ob eam rem desectionis eius menti nem fecit. 6 Quanto magis bomo putredo, o filius bomisis vermis Hominem vermem vocat atque putredinem, quod vilis Sabiectus sit, ut dicebat David, Ego sum vermis, & non homo, oppro- Psalm. 21. yrium hominum & abiectio plebis. Et tandem corpus eius abit in vermes, in sepulcro iacens. Argumentatut ergo Baldad ex mi Mori, ut probet, quod maius est, duplicemque lacit comparatiomem , comparat enim solem cum Deo, Iob cum sellis& luna, ad M ,, hunc modum, Luna & stellae cum sole collatae obscurae sunt & im- . , , ik, I mundae,quod sit sol quasi lucis fons,&origo:quanto magis Iob cum tu ni vermis sit,& putredo, Deo collatus,qui est totius iustitiae fons, ' iustus non erit
RFspondens autem Iob,dixit. a Cuius adiutor cita quid imbecillisὶ ustentas brachium eius, qui non en fortite 3 cui dedisti consilium' forsitan illi qes non habet sapientiam, o pruden, tiam tuum onendisti plurimum. 4 Quem docere volui ad nne eum qui fecit spiramentum ha lia ua Ecce gigantes gemunt siubaquuio qui habitans eum eis. B- 6 Nudua est infernus eorum illa.-nuctum es operimentum perditioni. 7 Qui extendu quilon super vacuum, pendit terram superabbilum. 1 1 i s Mai ligat aquas in nubibus suis, i non erumpant pariter deorsum. - ς Qui tenet vultum βο*fui. expandit super illud nebulamsuam. C Io Termintim circundedit aquis, quedum finiantur lax σ tenebrae. I i columnae eali contremi cunt,er panem ad nutam etM. . a a In fortitudine illius repente maria congregata Iani, O prudenetia eius Dpercusitsuperbum. - 1 3 spiritus eius ornauit eatur oe obnetricante manu eius,eductus est co
425쪽
i Respondens autem Iob,duit. t '. 2 Cuius adiutor est nunquid imbecilli,ell
Dum Baldad, ut ostenderet Iob inseriorem suturum si cum Deo de sua innocentia disputaret, tam multis Dei potestatem,& tela .rorem commemorabat. Sane videbatur Dei partes non veritate, oti, re ..t;ε α πquitate commotus,sed potentia,& terrore eius compulsus sit DAu, tio, ad scepisse, quod est assentatoris potius, quam veritatis, &virtus ipsum defenitis amatoris . Quare in hoc ridiculus erat neque Deo gra-4ςndum m tus, vult enim ipse , ut eum pro virili parte nostra defendamus et quia veritas, & aequitas eius ita postulat, non ut blandiamur ρο- ' i' lentiae, ne nobis ipse contrarius sit,& formidines opponat.Quare Merito Iob orationem pius irridet, sicut cap. I 3. Omnes amic suos eadem de causa irriserat dicens. Nunquid Deus indiget vestro mendacio,vr pro eo loquamini dolos t Nunquid faciem eius accipitis,& pro Deo iudicare nitimini'ut placebit et,quem celare nihil potest;aut decipietur,ut homo vestris fraudulenti js Ir. se Vos arguet, quoniam in abscondito faciem eius accipitis. Ita.& modo ait cuius adiutores. Non enim veritatis defensorem, sedi Potentioris adiutorem agere videris. Cum tantum aduersarij, quem putas,mei potestatem amplificas. Quod si adiutorem agis. cuius adiutoresῖ nunquid imbecillis e Osustentas brachium eius, qui noua es fortis e . Vt sit hoc tuo auxilio nonnihil ei commodi afferre videarismainime vero. Deum enim cum potentissimus,ut tute Praedicas sit nullius eget patrociniinquare sane frustra hac tuam orationem habuisti. Ex quo doctrina intelligitur cognitione dignis sma:cur Deo gratissimi sint ia, qui in terris toto pectore Dei par D tes tuentur, acerrimeque pro eo cum quibuscunque hostibus pi Cur Deus gnant. Quia hoc osscio suo prae se serunt ac profitentur se verita- ςx desen tis,& aequitatis este amatores: non quod ipsi vilis auxilij opus sit, D ' aut aliquam ei utilitatem ulli adiutores adierre possitim, Quocirca qui alia de causa hoc pro Deo certamen suscipiunt,vel - tui fines propagent imperij siti, ves ut suam sententiam contumaciter defendant: atque adco quod eis Deus propter silain infit nitam potentiam teri ori sit t. hi certe nihil de Deo potentissimo merentur,&i i eum potius ingrati i quam grati sunt, non enim
honesto, sed utili potius ad agendum ducuntur i metus autem rotentiae
426쪽
potentiae Dei, uthonestus sit,non debet ita totus in viil itate vera fari;vt honestatis causam, ominus adiungi possit, prorsus impediat, ut Theologi docent. Ad eandem irrisionem pertinent,
quae sequuntur.3 cai dedi i consilium orsitan illi qei non habet sapientiam λFrustra quis viribus iuuare nititur cum , qui potentissimus est; frustra etiam consilio eum,qui sapientiss imus est. Quamobrem inutilis,& superuacanea Baldad oratio fuit.Sed veritas,& pietas in Deo defendendo spectanda est;ut alicuius momenti huiusmo di defensio sit. idam hos versus in aliam partem accipiunt. Vt Iob irrideat argumenta Baldad, quibus Dei prouidentiam probare conabatur, quod leu ibus eam argumentis probaret. Sed id superiori capite ut narrauimus non agebat Baldad, sed Iob suam innocentiam nunquam Deo probaturum. Huc accedit, quod licet Chaldaea versio facile in hanc sententiam traheretur, Hebmea difficile,Graeca & Latina nullo modo. Graeca enim licet nonnihil verba mutet,eandem tamen,quam exposuimus, habet sententiam. Sed hoc leuius esset; illud grauius,& nullo modo tolerandum, quod auctor Bibliae Roberti, huic subscribens sententiae in scholijs, dicit verbis Iob, sententiam Baldad de prouiden- . tia Dei particulari esse insipientem,& in qua nullae sint vires . Quoitradens plane nonnullorum Hebraeorum opinioni consentit, asserentium beatum Iob tantis calamitatibus obstupefactum abnegasse prouidentia Dei res singulares administrari. quodia serium,& impium est.Si enim haec vera essent, nunquam, ut in sine libri narratur,dixisset Deus amicis Iob, neque locuti estis ad me recta sicut seritus meus Iob:neque Iob inuicta patientia, Dei Iob. 1
oraculis, ut in prooemio narrauimus, & omnium sanctorum virorum testimoni js praedicaretur.Sequitur autem, er prudentiam
suam oriendisti plurimam. Id est, quam prudenti consilio Dei patrocinium susceperis, non veritate,& aequitate adductus,scd eius potentia deterritus :&per ironiam Prudentiam plurimam dicit. Hebraice est ἔ- in tusia, de quo nomine egimus cap. 6. ac ratione proprie significare docuimus, licet varijs modis ab Hebraeis,& Latinis explicetur.Id est, ostendisti fatis, quam in Deo defendendo rationem inieris . Graeci in eandem rationem loquuntur facileque declarantur,ut Iob irrideat consilium Baldad,jicet ali
Quem docere voluisitionne eum qui fecit spisamentumpId est, quem docere voluisti rationem defendendi se nonne cu*, qui vim respirandi d est vitam animalibus dedit Deum ne r H. .a yb tentis
427쪽
386 C A P. XXVI. A. tentissimum,& sapientissimum puerilibus conflijs tuis imbuere
vis λ Hebraea tamen ita verbum de verbo reddemus,Cui narrata sermonesΘS cuius spiritus exij t ex teλ Et ita Graeci, di Chaldaeus conuertunt. Id est,Putas ne mecum disputans,ie cum homine aliquo imperito disputare, &qui sermones, de argumenta tua ponderare nesciatὸ aut cuius magistri profers doctrinam λ quisve te ita institui ctId enim significat phrasis illa Hebraea,Cuius spiritus ex ijt ex teξQuae hactenus hoc capite dicta sunt,eo spectant, ut i rideat conssilium Baldad, qui ut ostenderet Iob Dei non esse a Bluendum iudicio, de Dei summa potestate disserebat. Qua Iob
non modo concedit, sed etiam multis argumentis probat dices.s Ecce gigantes gemunt sub aquis o qui habitant cum eu. Variae opiniones sunt de gigantibus,quos nominat. Quidam esse dicunt metalla auri, argenti,corallium, & gemmarum, quae sunt, ut n)Nan rephaim,id est mortua,vitae expertia sub aquis. Alij esse dicunt grana seminis,quae ut mortua sub aquis iacent, id est, subterra, di postea in herbam aut plantam erumpunt: ita igitur de clarant ij, An metalla,vel gemmae, vel grana formabuntur sub aquis,& alia,quae sivi tui ibi nascuntur,nisi Dei summa potentiaλ Et . tunc verbum Sm hul, quod Latinus tremere interpretatur, ipsi formare declarant,utrumque enim Hebraeis significat. Alij cum eo cohaerere putant, Cuius spiritus exijt ex te, ut ex Hebrieo ad verbum superioris viris partem conuertimus, sic ut sermones eius irridens dicat. Num mortui sui aquis iacentes propter ver ha tua timebutit Θ ut ventosa', & inflata significet esse, & quae parum vivos & prudentes homines commouere debeant. Na z'κ I. . rephaim nonnuquam mortuos in scriptura significat. Sed saepius homines,qui magno,& vasto corpore sunt. Idque hoc loco significat. Nam de hac significatione conuenit inter omnes locupletes interpretes.Latinus enim,& Graeci gigantes conuertunt: qui homines sunt excelsissimae staturae,quos fabulae serunt e terra go
nitos fuisse ac bellum dijs intulist e,ut eos ex caelis expellerent. Et Chaldaeus guiburata viros praestantes . Ac plane mihi locus intelligendus esse videtur, de hominibus illis, qui diluuij aquis cen. 6. submersi sunt,de quibus in Genesi narratur.Gigantes crant super Gig-nxiRM terram in diebus illis,&c. Et isti sunt potentes a seculo viri famoLmνα - , si QS Drum multa mentio in hoc libro fit,cum de hominibus peria tui. 'diriS,arrogantibus,superbis, S ab omni pietate derelictis sermo inducitur. Ac sorte ex hac historia poetae tabulam gigantium mutuati sunt. Quos homines e terra genitos esse dicebant, quia nia
Philip 3- sit, nisi terrena sapiebant, vi Paulus de similibus taxe draconum
428쪽
vero pedibus suisse,quia peruersas,& improbas vivendi vias pe sequebantur: Dijs autem bellum intulille, quia Deum negabant,& qui dicebant Deo, Recede a nobis, & quasi nihil possut facere omnipotens aestimabant illum, ut narrauit de illis Eliphaz . Hos Sub aquis tremere,dicit, quia diluvii aquis euersi,ac deleti sunt . Et Iob 11. suuius, ut etiam dixit Eliphaz, subuertit fundamentum eorum. Ex qua re bene probat summam Dei potentiam: quia in eo vehementer declaratur, ut alio loco diximus, Dei infinita potentia, quod tam immanes homines coerceat.Nam,& ipse Deus ex hac re hoc idem probat cum Iob loquens, Disperge superbos in furo- Iob o.
re tuo,& confunde eos, &respiciens omnem arrogantem humi lia.Respice cunctos superbos, & confunde eos, & contere impios in loco suo, absconde eos in puluere simul, & facies eorum de- . Vrge in Queam.Et ego confitebor, quod saluare te possit dexte aa tua. Quod gemunt, dicit,ob oculos ponens tempus illud,cum undis submersi frustra enatare,& extremum vitae discrimen vita re tentabant. Ide significarunt Graeci μου - ου, obstetricabunt r,idest, Parturiunt traducentes.Ibi dolores,ut parturientis,dixit David,&utrumque verbum bra hut indicat. Quod ait, Et qui Psis. 47. halarant cum eis. Homines illis aequales intelligit, qui simul obruti sunt, ut Chaldaeus vertit lammam mastriathelion exercitus eo
6 Nudus est infernus Gram illo, O nullum est operimentum perdi-
Id est, nihil eum latere potest, omnia nota ei, & perspicua sunt. Infernum,& perditione appellat,quae in profundo abstrusia sunt:& maximis obsita tenebris, Sicut dixit etiam David, Quia tene- Ps . I 38. brae non obscurabuntur a te,& nox sicut Dies illuminabitur,sicut tenebrae eius ita & lumen eius. Quo fatetu) etiam id quod dixit Baldad,Super quem non consurget. lumen illivspside summaDei sapientia intelligatur . Itaque Deus omnia scit& omnia potest; ex quibus duobus quasi sontibus atque principijs res omnes ab eo manarunt,singulisque pro dignitate , suae sunt attributae poto 'states,& in unaquaque re potestatis infinitar, & immenis sapien- tiae Dei vestigia apparent. Quam ob rem recte ex rebus essectis demonstratur a Iob dicente. τ Qui extendit Aquilonem super vacuum . Hebraei quidam,quos nonnulli Latini sequuntur, aquilonem hic terram esse putant,quod ea terrae pars,quae tunc habitabatur, es. set aquilonaris. Et ita declarant, Facit ut terra suo loco nulla realia connixa consistat.Quorum mihi certe non probatur sente
429쪽
tia. nam terrae collocationem sequenti versus parte narrat. N que reete respondebitur esse huius dicti declarationem.No enim verisimile est nullam operis caelorum mentionem fecisse, cum sit magis admirabile,cum bis terrae opuS commemorasset. Huc accedit,quod in terram non conuenit,ut extendi dicatur, cum tanquam punctum contracta habeatur, caeli autem extendi in scriptura dicuntur,Extendens caelum,sicut pellem,ait David. Qi oloco eodem etiam verbo mu natha quod hic ponit utitur. Quare non dubito, quin de caelorum effectione hic locus intelligatur, quos mirabile est super nihilum,id est,nulla re alia nixos, ita esse extensos. Nihil enim re vera extra caelum est. Extendit velut nihilum caelos,Esaias ait, O appendit terram super nihilum. Id est, s cit,ut terra suo loco stabilis sit, cum re nulla alia stabili, & firmanitatur. vi ait David, Fundasti terram super stabilitatem suam, non inclinabitur in seculum seculi. Itaque hic versus idem signia ficat, quod illa prima verba. tenesis, Creavit Deus caelum & ter.
s Qui ligat aqui in nubibus suis, i non erumpant pariter deorsum. Id est,qui aquam pluviam nubibus ita continet, ut non tota uno impetu erumpat, licet suspensa in aere sit, sed guttatim diffluat , quod quidem est mirabile Fit autem,quod non simul , sed paul tim frigore concrescat vapor sursum latus, quod etiam euenire videmus,cum in vasis rostratis aquae ex herbis aut floribus disti tantur, quae guttatim fluunt, quod herbarum vapor calore eleuatus,& in superiore vasis parte restigeratus linteo aquae madefacto . qui imponitur ei, paulatim concrescat. Ex hac etiam re Deum laudat David, Qui operit caelum nubibus, & parat te xae pluviam .s Qui tenet vultum Aolii sui,oe expandit super illud nebulam suam.
Solium Dei caelum appellatur, quod caeteris orbis partibus cxcellentius,& dignius tanta maiestate sit.Haec dicit Dominus caelum sedes mea,Ait Esaias. Super hoc solium nebulam expandit, cum nubes in caelo coguntur. Demonstrat igitur Dei eximiam amplitudinem , di potestatem, ex ca natura, quam nubibus praestitit,Vt
n aere cogerenturuiunt autem nubes ex vaporibus,quorum multi si sursum serantur,ut eorum natura postularicatore solis humorem eleuante,nubes coguntur,ae fiunt.Ex hac etiam nubium na-etura eanit Dei maiestatein David, Et posuit tenebras latibulum si tenebrosa aqua in nubibus aeris. Latibulum Dei vocat,
quod hic Iob solium appellata Et posuit tenebras , est quod Iob . Expandit super illum nebulam, dicita u. c. Tremu
430쪽
to Termisam elaeundedit aquis usique dum finiantur lux, O tenebrae. Id est, termino, circunscripsit in terra aquis maris, ad quos usique excurrant,neque ultra progredi possint,quibus metis perpetuis temporibus non egredientur. Id enim significat dicens, VLque dum tiniantur lux de tenebrae. Quod est quidem mea sententia admirabilissimum praeter caeteras naturae reS . Praesertim cum ea sit aquae natura: ut ad inferiorem semper locum seratur, contingatq; aliquando,Vt multo altior maris aqua sit,quam te mini eius terrae,quam alluit,tamen eam non inundat, neque m
tam transiit sibi praescriptam. Cuius rei causam non facile in natura reperias. Sed physicis de hac re quaesitis respondendum sit , quia ita est.Quemadmodum si rogetur, cur lux soli tantum insita
natura est,Quia ita natura comparatum fuit,dicent.Id etiam canit David de aquis maris dicens,Terminum positisti, quem non transgredientur,neque conuertentur operire terram. ii Columnae caeli contremiscunt, pavent ad nutum eius. Columnas caeli vocat naturam & facultates caeli, per quas conmstit,quae certe maxime sunt,ut maxima vis eiuS est. Quae pauent
ad nutum Dei: quoniam ei obediunt. Et Deo iubente impetus ille incredibilis, quo cieri caelum philolophi & astrologi tradunt,
retardabitur,& reprimetur, ut imperante Iosue accidisse narratur. Patient etiam vires caeli ad nutum Dei, quia eius nutu eas enervare,& funditus delere potest. Vt Machabaeus dixit,Qm p test uniuersum mundum uno nutu delere,quod quidam poeta intelligens dixit,Nutu tremesecit olympum,Et alius, δε' ωλι- ξεν ἰλυμπει ,Magnum commouit Olympum. Ia In fortitudiis illius repente maria congregata sunt, O prudentia eius . percussit seperbum. Aperte tangit, quod narratur in Genesi, Dixit vero Deus, Congregentur aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum , & appareat arida,& factum est ita. Quibus verbis repressit maris superbiam atque ferociam, quod terram uniuersam ita inundauerat,& Op ruerat, ut nihil eius appareret, &propterea illud poetice supe hum appellat. Is Spiritus eius ornavis crios.
Aperte etiam perstringit quod eodem capite Genesis die quarto factum fuisse narratur. Dixit Deus,Fiant luminaria in firmamento caeli, & dividant diem ac noctem, di sint in signa ac tempora, dic. Fecitque Deus duo luminaria magna,&c.& stellas. His luminaribus & itellis caelos a Deo ornatos fuisse significat. Obstetricante maομ eius eductus est colaber tortuosus. Quidam existimarunt c . I UD Bb a lubrum Ual. IOI.