Didaci a Stunica Salmanticensis ... In Iob commentaria. Quibus triplex eius editio vulgata Latina, Hebraea, & Graeca septuaginta interpretum, necnon & Chaldaea explicantur. ..

501쪽

tum versum interpretati sit ni λίγνου δε' δια τί τῆς δίκειμru'ὐκεπακήκιεπῆν ρη se dicis autem quare iustitiae meae nullum Verbum audit. . ri4 Semel loquitur Deus, ct secundo id ipsium non repetit. . l.Declarat Deum iam respondiste Iob. Quare frustra petit dicens, Relponde mihi,quatas habeo iniquitates Frustraque quaeritur, se

.cundum versionem superioris versus Graecorum,quod cum Deus z. ' ' clamantem,S iustitiam tuam testantem non audierit Ait ergo,i quitur quidem Deus respondens,sed attente eum oportet audirernam secundo idem non repetit.Semel, quod dicit, ad totum tem- rus pertineriquod Paulus vocat acceptabile, idest, Quo nos erudi dςcreuit,& praecepta vitae optime instituedae dare, secundo au-xςm non repetere dicit quoniam si semel hoc tempns effluat, secundo illud reuocarenon possumus: iIta Christus semel in mun dum ad homines docendos venit: sicut semel mente Dei patris natus est, S propterea Dauiddixit in psalmo , Paulo in epistola ad y Hebraeos interprete, Hodic si vocem eius audieritis,nolite obdu- Hebr- rare corda vestra. Quoniam cras eum minime audietis, quia sc cundo idipsum non repetet, ut ait Eliu . Varie tamen hic versus exponitur, quia verbum προ sur, quod vulgatus Repetit conuertitisgnilicat Hebraeis cantare,&: videre.Primae significationis ratio nem ducens vulgatus tranfert Repetit ut latinior esse oratio. Chaldaeus tamen&Hebraei secundam intelligunti. Et ita hunc locum quidam explanat Hebraeus,Quoniam una via loquitur Deus,& instuabus non videbit illam, scilicet viam, hoc est, Deus semper sibi constat in reddendis oraculis,& hominibus docendis neque m do effatur unum,& postea diuersum.Nam duabus ingredi vi re prchendit Ecclesiasticus eccles. a. & 3. In qua rationem Iacobus, dixisse videtur, Omne datum optimum,& omne donum perfectu

desursum est descendensa patre luminum. apud que non est tras Iaed&stri

mutatio,nec vicissitudinis obumbratio.Ob eam enim rem numerum binarium aspernabantur, & cauendum esse putabant Pytha

goraei,quod principium esset diuisionis, atque dissidi Et quod dicit,In duabus non videbitillani id est, Nullatenusisuis dissimilis cognoscetur Deus. Estque similis dicendi ratio eius quae est in i

mentationibus , Ut peruerteret hominem latetulicio isto, Domi nus iguorauit. In Hebraeo ad verbum usu mirris non vidit. P raram 3. test,& aliter hic locus exponi,& eum tres,sicumidebimus, ratio nes tractet Eliu , quibus Deus cum hominibus .loquitur, tertia modo nullam humini speciem obiicit, aut imaginem proponit,si

. . declarat.

502쪽

declarataEt propterea dicit,& in secunda non videbit illum .Qi

explanatio Chaldaeo placuis te videtur, ita traducens, Quonia vi a vice loquietur Deus, & in secunda necesse ei non est intueri illam. Id est,ne quaeras in secunda loquendi ratione ullam imaginem, &i. - . - in xliccx enim nullam leti sibus loquentem proponar, t ι . ibi . qui zLIr ramc.Quidam Hebraeus,qui doctus habetur inter illo ira explicat. Secundani loquendi rationem iniquus homo non vidit. Quia licet ululatu poenis atq; suppi icijs propter scelera sua afficiatur, haeret tamen in illis, neque cognoscit,quod illum Deus tantis Psalm 3 I. calamitatibus a peccatis auocet. Quemadmodum illis dixit Dauid, Intellectum tibi dabo,& instruam te in via hac qua gradieris.

Nolite fieri,sicut equus,& mulus quibus non est intellectus,In chamo & freno maxillas eorum Constringe, qui non approxima iit ad te. Multa flagella peccatoris; sperantes autem in Domino miseriscordia circundabit. Siquidem vident, & agnoscunt inter suppli PD-- 3I cia tanquam iiiij patris sui voces,& hortationes. Sicut eode psal, mo dixerat Dauid , Quoniam die ac nocte grauata est super me

manus tua, conuersus sum in aerumna mea, tum configitur spina.

Licet liae satis probabiles explicationes sint Hebraeorum verbo rum existimo tamen Hebraismum esse , In una, ct in duabus pro eo,quod Latini dicunt,Semel & iterum. o&vsus est Dauid ducens,Semel locutus est, duo haec audiui,quia potestas Dei est.Simili etiam Hebraismoe Paulus usus est ad Philippenses stribens. Thessalonicam semel, & bis in usum mihi misistis. Significat ergo λ

mel,& iterum, id est, Saepe nobiscum loquitur Deus,licet ratione, a qua nobiscum loquitur,non videamus neque cognoscamus. Sicut F' Esaias auctor est, Dixi,Ecce ego,ecce ego ad gentem,quae nesciebat me,& quae non inuocabat noenen meum. Expadi manus mea3

tota die ad populum incredulum, qui graditur in via non bona post cogitationes suas. Paulus etiam ait, Multitariam multisquia modis olim Deus loquens patribus in prophetis. Quam interprotationem Graeci secuti sutile videntur, ita conuertentes δε- τώλαυῆσαι κυριου 'ν δε τιν' Iussis a. semel loquitur Deus, & item. Vel possumus explicare,ut quidam explicat, Vna, & alia via loquituPDeus cum,qui primam non animaduertit,atque cognoscit. Sicut est mis iis inodis cum Pharaone locutus,cum mundo item. od

generatim dixit, saepe Deum fuisse locutum, speciatim explicat Dei loquendi rationes,eas omnes in tria genera distribuens. Ias Per somnium in visiora nocturna, quando irruit Amrsuper homines,Gr dormiunt in lectulo. sicut locutus est cum Abimelec vi narratur in Genesi,Venit a

503쪽

πm Deus ad Abimelech per somni u nocte, & ait illi,&e.Et cuLa Genesro. ban, qui ut est incenesi, Vidit in senanis dicentem sibi Dominii. Tiibus mo-Cii Pharaone,cum N buchodonosor,& alijs. Quod dicit, Quando loqvh v irruit Νpor, Ita est in Hebraeo mira tardema sopor grauis. Sed Se ' - μ' Ptuaginta conuerrimi terror. Et fortasse timorem illum in. y '' '

telligunt,qui Qinnum, ut natura sert, efficit. timore atque tristitia extremo corpore rem gerato .VeIillum timore, quem insomnium asterre solet, Sicuti in Daniele ait Nabuchodonosor, Somnium vidi, quod perterruit me, & visiones capitis mei conturba

uerunt me,

16 Tuηc aperis orer virorum, O erudiens eorunstruxit disciplina. Vt expositis cognoscitur ςxeptis, Aperire aures Hebraismus est, Psalm. te. docere significans. Vt in psalmo Aures autem perfecisti mihi, in Hebraeo ad Wrbum est, res perinrasti id est e docuisti, Sicuti clausas habere aures dicuntur ij,qui rudes suntdisciplinae. In eandem rationem Graeci conuerterunt , licet pro aure in mentem conuertant. Addunt autem εν εἰδεσι φιλυ tu speciebus timoris: ut magis declarent,qua eos ratione instituat. Timorem enim ineus sit Abinaelech, & Labii,& Nabuchodonosor, ut eos doceret ,quidas istu opus ellet. Quod vero vulgatus ait, Et erudiens ingruit eos disci pima,plane couersum esse puto , quod obscure ponitur in Hebraeota n Da vbemosar tali tom. Significat autem mn haram signa re, claudere: quia quae claudimus signare istemus alasar autem ex quo musay cst erudire,castigare,vincere,ligare, &ita sar disciplinam, castigationem, & vinculum. Quare quidam

Ita hunc locum conuertunt, Et vinculo eorum claudet. Quae con

'terra o mihi certe non placet. Alij mςlius, Aperit aurem , ut dixit, fi mitigationem,quam signauit: idest, Declarat illis poenas,qua spmeio decreuit, quasi lata signataque sententia,nisi corrigatur,& emendetur Vt ex insomnijs Abimelech,& Labam,& Nabuch donosor facile cognosci licet, Quam sententiam Graecos signi iri

terruit. Jmnia denique in eam recidunt sententiam, quam ext sit vulgatus.

' ἀι ψης πια hominem qua fecit, O sileret eum desuperora.dest, ut eins corrigat peccatum. Quod De superbia dicit, speciericile vidctur pro genere,id est, de peccato,vcI apposite Omne pec- catum superbia vocantur. Quod magna superbia sit Dei audere legέS i 're ingere, & cum infinita maiestate inimicitias gerere, id bia vocatur. quo a ccetiasticus tradit dices, Initium superbiae hominiς .ino- Eccli. Io.u tarc Mam. Quoniam ab eo, qui fecit Illum recesi it cor eiuS. 24 Quoniam

504쪽

Quoniam initium omnis peccati est superbiat qui tenuerit ea in adimplebitur maledictis,& subuertet eum in fine a. Sed nu geua, ouod superbiam vulgatus interpretatus est,corpus etiam stignificat Et ob eam rem Septuaginta intellexerunt, Corpus eius tib

reta ut planius facerent,catum addiderunt,ata vertentes το-σα--- Ora'ῶωματω ορ-ατο corpus autem eius casu liberauit.I. Eo casu,& calamitate,quae illum, nisi emendaretur, inancbat.

I 8 Eruent animam eivi a corruptione: visam illius,ut non transeat in Narrata ot malis liberetur homo correptione, & di ciplina Dei per insomnia . Animam pro corpore usurpari familiareest Η . e ia, iraeis.Quod gladium dicit,ut est in Hebraeo, Grare elest: Prori quoque per dolorem in lectulo, omnia ossa erus marcesce Hic agit de secunda via, qua Deus corrigit homines, & a sceler bus reuocat.Quae est malis eos,&calamitat us premerinumque tantum ponit calamitatis genus,ex quo & alia intes γ ,

iis nobis ab eo signisicari pro ος Q l duod illi inter bonos, & iniquos viros, ut versu. I iacturis sapientiores fiunt 3. Nam Dei ex eis voluntatem cosinoscunt.Isti vero quia nihil intelligunt, nihil iacturam faciunt. euit Esaias dicens, Cum s stri 'd ς 'μ. . - Aefosanct cois stent habitatores orbis.Ita enim λςςidy has es

signatum est.Vt trium annorum fame Dς sigη δ r,s Eb G se repetendas a domo. famili Ε RV P cs,la, Post pau-baonitis fidem.In eode capit pin ' ΠΤ d. in tribulatione ex addens , Domine in ngWim' doneepit, cum appropin murmuris doctrina tua ei bioribus suis: sic facti si

505쪽

dat. 7. II. ga me, & cognosce semitas meas, & vide si via iniquitatis in me est,& deduc me in via aeterna. Et hac ratione a Deo imbui, & advsrtutis praecepta se informari intelligebat psalmo trigesimo septimo,toto fere psalmo, licens, Domine ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me: quonia sagittae tuae infixae sunt mihi S confirmasti siuper me naanum tuam,non est sanitas in carne mea a facie irae tuae, non est pax ossibus meis a facie peccat rum meorum, &c. Et psal. 3 i. Quoniam die ac nocte grauata est super me manus tua: conuersuS sum in aerumna mea, tum configitur spina.Delictum meum cognitum tibi seci,& iniustitiam mea non abscondi. Ac denique haec certissima via est discendi pietatem,& veram doctrinam Dei. Hac cunctos discipulos suos ipse Lis praeceptis,&disciplinis instituit,ut multis tradit Ecclesiasticus capite secundo. Quare qui vel desidia ignauiaque mollitus hanc viam recusat, vel eam errore iussatus negligit, vere virtuti veraeque laudi se nuncium remisisse nouerit. 1 o Abominabilis ei sit in vita sua paxis, s anima illisu cibus ante desiderabit . Amplificat morbi vim,quo aliquando quispiam, ut ad pietatem informetur urgetur,id est, Morbo consectus in cibo vel ante sua. uissimo ita fastidit, ut eum abominetur. Quam vim is videtur expertus esse qui dixit,Percussus sum ut foenum,& aruit cor meu, NH. IO I. quia oblitus sum comedere panem meum. Eadeinque est trium ditionum sententia,licet nonnihil verbis differre videantur.

xi Tabescet caro eius. Vel macie,vel ut exponunt Septuaginta auctores ε- αν σαππσι αἰνοά σαρ Aut putrescant eius carnes . Addunt Hebraeau u meroi, a

quod difficita construitur.Quidam exponunt, Visu. Alij, me vid te . Sed aptior mihi videtur Chaldaei expositio, =um, tu miti l melime ab aspectu consumpta est,idest, Ita tabescit,vel putrescit, ut plane non appareat. O ossa qua tecta fuerant,nudabuntur.Vel ca ne putrescente, vel macie tabescente, sicut de hominibus macie conωctis Hispane dicimus,Esta re los buessos. Quod etiam significabat David dicens, Adhaesit os meum carni meae. Vel sic ille ee de quo ipse dicebat, Dinumerauerunt omnia ossa mea. In eandem rationem Graeci conuerterunt τα-ας posten det ossa sua vacua, carne scilicet.Hebraea tamen hoc idem magis amplificant,quae ita verbum de verbo vertentur, Conterentur ossa eius,non videbuntur,& sic conuertit Chaldaeus. Id est, ita conterentur,ut ossium species non relinquatur.Simili phrasi usus est Nair GDauid dicens, Disperia sunt omnia ossa mea. Et alio loco, Dissi- Psal. ιηλ g Pata

506쪽

66 . C A P. XXXIII. C.

pata sunt ossa nostra secus insernum. i u propinquauit corruptioni anima eius. Q Id est, ita morbo urgetur,ut cito periturus esse videatur. O vita illius mortiferis. Id est,mortem afferentibus. Nam in Hebraeo est participium tertiae coniugationis hiphil. tum: memitim eas morbi concitationes,& exacerbationes intelligere puto,quas paroxysmos medici vocant,quae propinquae mortis indicia sint. Eti ob eam rem Septuaginta transferunt ψ επη vita eius in inferno Hebraismum facientes, id est, in sepulcro 1 3 Si fuerit pro eo angelus loquens raus de millibus: νt annuntiet bonunis aequitatem . . t

Haec cit tertia via,per quam Deus hominibus suam doctrina tradit per prophetas & angelos recta monetes, & ultionem Dei nisi resipiscant,minanteS, quos annuciare hominis aequitatem dicit. Et Graeci transferunt λη βοθροφωτ- ω 'μεμυθε δέ. νομο Fδύζη annunci et autem homini eius reprehensionem,& iniquitatem eius demonstret. Quod homines sagit ij reprehendant, nunciet quod aequum,& honestum sit, & quid hominem oporteae facere,quo mala,& incommoda grauistima sibi a Deo impendentia subterfugiat. os ob eam rem π=ρως mortem asterentes Deus loqui- Graeci nominariit,&Chaldaeus M u'upcatigorata accusatore S.

Minime quidem litteras sacras extorquentes , ut quidam crimis natur interpres, sed apte exponent . Horum multa sacris literis cxempla suppetunt.Vt angelus ille,qui de Galgalis ad locum selitiunt ascendisse scribitur iudicum secudo capite. Et ille vir Dei, qui venit ad Heli increpans eius inertiam, quod in filiorum eius 1 .nreti sacrilegijs conniveret. Huiusmodi angelus fuit Samuel repre-1 . g. a. bendens Saul,eo quod sacrificium sacere ausus esset: cum id mi i neris ad facerdotes tantum pertineret ac eo quod Agag ignoui se set . Nathan etiam in his angeliS numeratur reprehendens nes rium adulterium Dauidis.Et ille qui verbis Domini arguebat Sal ponis idololatriam. Elias item sceleris conuincens Achab, r. m. ii. quod Naboth inique Vineam , quae a maioribus ei haereditate venerat, interuertisset . Et idcirco unum de millibus dieir, quia est' frequens horum nunciorum usus. Tum hic numerus finitus pro infinito angelis attribui solet propter eorum magnam multitudinem. Vt in Daniele, lillia millium ministrabant ei .Quod vero Graeci addunt interpretes mi πῶς πι , - , μη - τῆοῦ ςξαestas era προς κύριαν, nemo autem eum laedet, si corde sciuerit se ad Deum conuertere, time quadxat, & locum illustrat, decla

rans qua doctrina huiusmodi Πῖςli homines imbuant, vi ad

507쪽

Deum se conuertere sciant. Declarans item quod ex huiusmodi doctrina emolumentum percipiant,quod telum Dei acerbissimudeclinabunt. Quod Achab expertus fuisse narratur. Nam quia se operuit cilici seiunavit,&in sordibus iacuit ad nuncium Eliae, Calamitates eas non vidit, quas ei interminatus fuerat Elias. Id etiam viii itatis ex tali doctrina Niniuitae suscepisse literis sacris traditur in libro Ionae. Ea enim lex a Deo in EZechiele incisa est, TUG. IS. Si impius egerit poenitentiam ab omnibus peccatis suis,quae operatus est,& custodierit omnia praecepta mea,& fecerit iudicium.& iustitiam vita vivet, & non morietur omnium iniquitatum eius , quas operatus est non recordabor. In iustitia sua quam operatus est vivet. Ex quo recte intelligitur, quod statim sequitur. et 'Miserebitur eius, O dicet Libera eum,ut non descendat in corruptionemcinueni in quo ei propitier. Id est, si eum angeli reprehensione conuictum Vere ex animoque

peccasse poenituerit.id autem quod inuenisse dicit,in clivo ei propitier, eius poenitentia est qua Deus adductus agit poenitentiam super malo,quod cogitauit,ut faceret ei. Sicut Hieremias dicit.

consumpta es earo eius asuppliciis. Id est,si consumpta fuerit a supplicijs.In Hebraeo est pro consumpta etauri rutapas,quod verbum hoc tantum loco reperitur:& ob earn rem non satis eius significatio scitur.Vulgatus Chaldaeum secutus 'idetur, ita vertens,Ipsa enim et Spnκ itcalis, vel ut in alijs codicibus vi QR ithalis attenuata est,debilitata est. Hebraei tamen Septuaginta interpretibus subscribunt, interpretantes, Flo . - . rescet, succulentior, & tenerior fiet caro eius,quam caro pueri, ut non iacturam, sed restitutionem eius his verbis, sicut sequentibus amplificet. Graeci enim hac paraphrasi id explicant αἰανεω-

es τας σαριυς απερ ν1 9,renovabit corpus eius, sicut unctionem in pariete,ossa autem eius implebit medullain carnes eius implebit, sicut infantis, ἀλοιφ Gunctionem autecam crustam Septuaginta appellare puto, quae parietibus inducitur,ut nitidiores,& candidiores videantur. Nam αλοιφ 'το τ τοι

'κ νἰα dicit esse Eustathius Iliadis V.libro. Crusta sortasse La Reareἰuimit xine diceretur,vel ut alij volunt tectorium. Et ἀλωφει ἄχον expo- 4-m'R P Mnit τρ H πίει calce linire. Est enim generale verbuGra ' Η'Ciri, ut Latinis linire.Vtitur autem scriptura exemplo carnis pueτι adugnificandam persectam carnis tabe & macie consectae, ut

Gg a dixerat

508쪽

- tib 1 I. NU.9 adixerat rectitutione. Ita enim de Naama ab Eliseo aquis Iordanis curato dicitur in .Reg. Et restituta est caro eius icut caro pueri paruuli, Remo uin ad dies adolescentia siua. Id est,licet eius caro consumpta,& debilitata morbo sit,sicut Chaldaeus di vulgatus exponunt, recuperabit tamen valetudinem, & eam sui corporis constitntionem,quam adolescens habebat.Ita etiam dixerat S phar,Cum te consumptum putauerihorieris, ut lucifer.

26 Deprecabitur Deum, o placabilis ei erit. Ponit aliud emolumentum,quod suscipiet is,qui ab angelo monitus resipuerit:quod Deus ei placatus eius preces audiet. In qua una re,quidquid desiderari potest, positum est, quam Deus viro beneuolo,& amico suo promittit, ut verbis eius ait David, Clamabit ad me,& ego exaudiam eum . Et videbit faciem eius inlabito, Licet Deus ut ait Dauid terribilis sit super omnes Deos,vehe menterque perterrefaciat eOS, quibus se ostendit,ut ex multis costat sacrae scripturae locis: tamen qui eius gratiam sibi reconciliauerit,non timore perculsus, sed magna affectus laetitia ingentiq; gratiarum actione in tantis ab eo acceptis beneficijs eum vide- bit.Id enim est iubilus que dicit. Est enim in Hebraeo nata iteru-ha,quod est vociferatio, acclamatio. Ex 'uo intelligitur Graeco

rum versio,quae difficilis videbatur . 'φά,Mτιω δέ κοσώ-σ-EWγο ἰα ingreditur vultu puro cum enarratione. i.vultu no tristi atque moesto, sed hilari atque laeto.Enarrationem appellarunt acclamationem & vociferationem, quam verbum Hebraeu significare diximus.Et optime ac declaratur, cuiusmodi illa futura sit vociferatio,qua narrentur beneficia, & sacta praeclarissima Dei. Nili odi. quam acclamationem luculenter coposuit David psal. Ioa. Benedic anima mea Domino,& omnia quae intra me sunt nomini sancto eiuS,&c. Quod autem vulgatus,& Hebraeus dicunt.Videbit faciem eius, non de visione beata puto intelligedum esse, sed de ingressu templi, quo Deum precaturus est. Et hac de causa Graeci traduxerunt rimo ετ ngredietur,templum scilicet. Qui locus quia Deo dicatus erat, facies Dei ab Hebraeis appellabatur. Ita enim ipse Deus de Salomonis templo locutus est,Elegi locum imi mihi in domum sacrificij, S c.Populus si deprecatus me fuerit, &e quisierit faciem meam, & egerit poenitentiam a vijs suis pes sinis,& ego exaudiam de coelo,& propitius ero Peccati S eorum. reddet homini insitiumsuam. Id est,mercedem promeritis soluet ei. Quae iustitia recte appellatur, quia viro bono iure debetur, ut nos libro nostro secundo de vera religione multis aduersus

nostri temporis haereticos probauunm, ita enim dicebat D in uid,

509쪽

uid, Reddet mihi Dominus secundum iustitiam meam , de siccui

dum puritatem manuum mearum retribuet mihi. .

spiciet homines Quidam huius verbi suppositum, idem esse putant, quod sequen eis, O dicet, homo inquam qui in Dei gratiam redi jt,respiciet homines, id est,non solum faciem Dei,sed etiam homines laetus videbit. Qui atteminem timebit Dei fretus praesidio. Alij noide quod . sequentis, sed idem quod praecedentis,er reddit homini Deus inquare iciet homines, id est,eis prouidebit,& eorum bona tribus his

modis procurabit expectans ut resipiscant,& in gratiam suam re --.stituetur.Sicut dixit David Decalorespexit Dominus,vidit oi nes filios hominum , de praeparato habitaculo suo respexit super omnes, qui habitant terram. Sapientissimeque postquam iustitiae hominis mentionem siccit, Deum homines respicere adluxit. Vt intelligamus totam hominis iustitiam, qua bene de Deo met uit, Dei misericordia nisi,qua Deus commotus hominem pecca- Ahicordia diis contaminatum primo respexit,& sibi reconciliauit, vimq; be- α ne merendi tribuit, quemadmodum dicebat David, Deus suscepto r meus est,Deus meus,misericordia eius praeueniet me. Et dicet, peccaui, σ vere deliqui, id cognoscere, atque fateri oportet eum, quem vere poeniteat.Neque enim potestis erratum corrigere,qui non se errasse cognoscit. Et propterea dicebat David, Dixi, confitebor aduersum me iniustitiam meam Domine,, &tu remisisti impietatem precati mei,Et ri eram dignus, non recepi. Debet etiam 3x summam Dei erga se clementiam animaduertere.Qui non meritas poenas ab eo sumpsit, sed sapienter eius crimina tolerauit, Sediem ex die dum ad frugem bonam se reciperet, expectauit. Et quia magnis suppli et ijs dignum se intelligebat David, ne pro meritis puniretur, Deum precabatur dicens, Domine ne in furore Psal. 6.

tuo arguas me, neque in ira tua corripias me. In eandem sententiam c. raeci,& quidam Hebraei Hebraea verba interpretantur. Nan v Qua est aequare. Hinc fieri merito putant, ut nomen reta salie aequale significet,recteque H net Hlo. lauati,non aequale mihi declarare intelligaturiquod magis Latine enuncianturi Vteram dignus non recepi.Αlij Hebraei exponunt, Non aequum mihi, id est, Inique egi,ut sit idem,quod duo illa verba proxime praecedentia, . . Peccaui,& vere deliqui. Ut multis verbis idem significantibus vera,& ex animo peccati consessio facta indicetur. Ita enim David scelus fatebatur suum, Quoniam iniquitatem meam ego cognosco,Tibi soli peccaui,& malu cora te fecisser se peccasse dixit, inquam sentctiam Chaldaeu vertere dicunt. Sed cu cade prope VOX

G g 1 Chaldaea

510쪽

c A P. XXXIII. D.

Dan. 4. Reeoncilia so cum Deo parit vitam non solum animi, sed in

Chaldaea ne faue, quae Hebraea sit, eandem habet ambiguitatem apud Chaldaeos, quae apud Hebraeos quare priori modo potest etia Chaldaeus intelligi. Alij quia ni saua prodesse significat, ita

hunc Iocum interpretantur, Non profuit mihi. Et secum Chaldaeum sentire dicunt,Valde enim spectat ad eum, qui scelus eiu daturus est,ut magnam esse cognoscat sceleris inutilitatem.Nam contraria, falsa tamen opinione homines misere inescatur. re Romanis Paulus scribit, Quem fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitispNam finis illorum mors est. Cum 4giatur, hae tres explanationes apte in hunc locum quadrent possim mus affirmare hanc vocem ambigua tota sua ambiguitate redie

hic conuenire.. in . t

a 8 Liberauit ore sum ne pergeret in interlium. ilId est, hac tam vera,tam sancta sceleris sui cosessione seab impendente morte liberauit. Vci eum Deus propter huiusmodi conses.sionem liberauit. Vtrumque enim suppositum in hanc conuenit orationem.Id in Vacchia plane compertum est, ut scribitur in regibus,& in Esaia adque consilij Daniel Nabuchodon olori dabat, quo Dei grauissimam eminutem ei vindictam auerterct. Ex quo satis constat veram cum Deo reconciliationem non solum animo vitam, sed etiam corpori nonnunquam concedere. od adubrari puto mortuis illis,quos Christus ad vitam reuocauit. Sed vi Mens,lucem videret. Lucem videre periphrasis est viventis.19 Ecce hae omnia operatur Deus tribus vicibus per singulos. Non recte quidem hunc locum explicat dicens, Numerum esse finitum pro infinito, id est, Saepe. Te nere tamen ex hoc loco alij in eam opinionem adducti sunt, ut putent ter tantum unumquenq; iniquum in Dei gratiam recipi, narrante Matthaeo, Accedens Petrus dixit,Domine, quoties peccabit in me frater meus,& dimi tam eipvsque septiesλDixit illi Iesus, Non dico tibi usque septies: sed usque septuagies septies.Sed facile hic locus exponitur,si conclusionem esse intelligantiis traditae ab Eliu doctrinae, hoc est,Ηistribus modis Deum cum iniquis hominibvsagit vi vel insomnijs vel plagis,vel nuntijs eos a viiijs auertere conetur. Quod facili 4ntelligitur ex verbis Hebraeis, nam illud Persingulos, Ini Hebrix ad verbum est, Cum viro. Et ex versione Graeca, quae sic habet

nia facit Deus tribus vijs cum viro.Sed dubitatio est, an his tanis tu modis cum hominibus loquatur Deus. None beneficijs etiam, sicut & poenis loqui existimabim Z cum commemoratione beneficiorum se David excitet ad Deum diligendum amandumque