장음표시 사용
531쪽
es hora,& absurda sint cognoscant Viri enim grauisae prudelis Habitus viti est saplantum, & intelligetium iudicia plurimi facere , ad illaque gy vi , δ' ive opiniones, studia, omnem denique vitam suam velle dirigere , & P μ' - 'hominum vulgus,quod icues & indocti homines valde amant, v
s Iob autem Hulte locutus est,s verba illius non Ouot disciplinam. l . Totius orationis, tua hactenus habuit, status est. Verba, quae I Iocutus est,qnae stulta nominat, posuit in principio huius, de superiri is capitis. Sed cii loca citauer imus in quibus Iob verba iunci ibique a nobis eyposita sint, facile ex nostra expositione intelligetur,vel ea non recte Eliu intellexisse, vel temere ab eo stilita si
Id est,diu multumque malis urgeatur, Emulationem Dei habere videtur, sed non secundum strentiam,vt Pauli verbis utar. Quod
vitremi dicit Hebraice est QR abi, quod patrem meum Hebraeis Mm. I. significit.Sed quia eius radix est na aba,quod est velle, hoc loco Hebraei quidam,& aIij significare dicunt, Voluntas mea. Et ob ear in quidam, ita hic explicant, Vtinam probetur Io vel volutas mea est, ut probetur Iob , Sed cuin huius siundem iisnificatimnem' aliam in scriptura non proserant, horum mihi ι' uident mstor Probatur opinior &quod aptissime vulgati versio: me niat', & ita Chaldaeus vertat , Pater mi, qui est in caelis EENeptuni sit frustra Hebraea verba tam ambigua facere. Crae
ci tamen non QR abi, sed UN aci Iegisse videntur , nec mirum. nam. a. bet, &. I. capti , simi literae apud Hebraeos valde simiales, de ile poterat una pro altera subrepere QR aci vero pu rare merito poterant eme idemi, quod 'κ ac cum . .litera sit accis dentalis, litarias fixa non mutat significationena nominis. Est a. rem rete Hebraeis vcrun a motique, certe. Et ob eam rem. v Antantencira ei verterruit sic Eane orationem linelligentes.Vorundamen probetur Io vidiscat. Quare ita transtulerunt σύμ ἀψα μάθωμίλ verunta men d i sce Iob. Ne desii s ab bomine iniqui' annis. Id est i e desinas probare,& afllygete honii nem iniquu nube d Uria hoe conuitifim tanωviro fit. Hebraice tamen ad verbum ost, propter omnersones eorunn quin eliis faciunt, id cst, Viti meant hc intiles iniqui in te aIiquid petulater,& contumeliole dis . - . sceleriique fui eos pera eat . POslamus-enim pro cOmlera sinibus poenitudines ponere . Vtriamque enim verbum He
532쪽
no Nam 9.&.y. literae fiant, licet figura dissimiles,prolationet
men valde similes,cum utraque littera gutturis ab Hebraeis appo. Ietur,id est, quod gutture prolarantur. Cum ergo prolatione siri miles sint,vnod cante, Si altero excipiente poterat facile altera poni pro altera.Nam Graeci eodem quo Vulgatus modo legerunt. nain μ non conuerterui. Quod vero desinas vulgatus e ij cit in Idqbrio est rotan relabor, quod conuersiones, poenitudines, responsiones declarata radice au sub.Alijs tamen puctis, ut iis i lcgalmus crit futurum radicis I sabat,quod cellare signi lacat. Cadit igitur in Hebraea verba vulgati interpretis versio. Aliter Graeci.
quemadmodum insipientes.Diximus enim nonacu Hebraeu,quodi conuersione nos significare diximus, responsiones etiam siguificate. tera facile intelliguntur,apte conuenire. lini ιI
3 ν Qui addis super peccata blasphemiam.
Peccata sua vocare videtur ea, lumina eu pcenas tantiu umnis luere existimabat Blasphemia vero,quod dixerat, ut Eliu ita principio huius capitis crimi nabatur,a Deo iudicium suum corrum pi Hebraice est, in eandem rationem , Quoniam addet ad scςlera sua peccatum. Graeci non tanta acrimoni eandem reddiderunt sentetiam ἔ--ὶ ἀ- ων ne addamus ad scelera nostra. I nter nosinterim ci=nstringaturi tune ad iudicium prouocethus suis Deum.llest,sermonibus,&disputatione nostra conuinca itur, conuictiis vero a nobis audeat ad iudicium Deum prouocare. Vt laec extrema verba per irrisone dicta fuisse intelligantur, ,
id est , Ab hominibus conuictus deinde putet Deu se disputando vincere posse. Uuod constringatur, dicit, Hebraice estp7 3 ispoc. lquod proprie percutere significativi versu a f.huius capitis a vulngato versum est,Percussit eos iii loco viventi uiri. Quia vero playndentes manum manu percutimus, plaudere nonnunquain si ni lincat, quia vero in passiva vocς alijs punctis este potest, passive vulgato explicatum fuit,Inter nos pexcutiatur, ut latinior essed. oratio,Constringatur,traduxit . ed in activa voce , vi Hebraico nunc scribitur,ita explicatur, Plaudet inter nos. Tunc illud ad μ' ricium prouoeetan Hebraeo est an ieret quod a radico inrob Vubgatus e voluit,quod eluuigare.Potest tamen cilla a radi Iaa, Vt alij volunt, quod in sitisplicare est . O gQ in eandem fere raditionem verbum de verbo li:ec verba traduci Pollunt , Inter nos Platulet,& in Deum verba sua nMiltiplicabit.ὶd est,nisi Iob a te vehemeter probetur,& supplici jS coerceatur,plaudet de nobis tris
mansita verba multa i*a eum dicere, quibuβ G illo queretur,
533쪽
conlaratur, multa in co ectu Dei verba loquentes xi rapesali quipa,ut scelus non cum antecedetibus verbis,ut vulgatus & Hebraei, sed cumsequestatibus coniungentes, & ani te Ebide quo diximus non a III rob, quod est litigare, sed a a an rabab multiplicare do
Isitur Tliu hae rursum locutus en. 1 inquid aequa tibividetur tua cogitatis, in diaeres, Iu orsum A
a Di intenta, 'n idiplacet, quod rectum est vel quid tibi proderit, si
H ero peccauEroe l laque ego respondebo se membra tui ct amicis tuis tecum. Suspice caelum σ intuere, O conto lare aethera,quod altior tesit.' 6 Si peccaueris, quid ei nocebis poesi mastiplicata fuerint iniquitates aruae,quid facies contra eume
. pter vim brachii tyrannorum. o Et non dixit, Ubi est Deus qui fecit me,qui dedit earmina in nocte ii ab docet nossuper iumenta terra, ct sve, volueres caeli erualis non Ia Ibi clamabunt, oe non exaudiet, proptere superbiam malorum.13 Non ergo frinra studiet Deus, o omnipotens causas singulorum Dtuebitur. I 'Etiam eum dixeris , Non Gnsiderat: iudicare coram isso, expecta
r s Hune enim non instri furorem suum,nee vicissitur scelus valde. 6 Ergo Iob frostra aperit osseuum absque scientia verba multis,
534쪽
Id Iob nunquam ex preci dixit, sed dixisse temere concludebat Eliu , ex eo quod sine culpa tot poenas se luere dictitabat, neque vereri Ohac revd cum Deo ipio disputare. HGraice adverbii est. Hoc cogitasti, in iudicio dixisti, IHliorsum Deo.Id est,de eo ii dicio quo te Deus amigii,cogitasti licens. ma Dixisti enim,non tibi placet, quod uasm G, Hr quid tibi proderit, si
I in Neque id usquam Mob dictum fuisse reperietur. Sed opere proicium est intelligere,quid his verbis Eliu calumnietur,ut ubi caluniae ansam repererit, demonstremus . Calumniatur autem iob Dei abnegata prouidentiam, neque probis consulere, neque iuimprobos animaduertere, neqης ullam virorumque eum curam attingere, propterea dicit. Dixisti enim, c. Idest,neq; ad te o Deus pertinet,quod rectum faciam neque quod peccem, utrum ' que parum attendis, quod nihil emolumenti nihilque detrimenti ad te ex utraque re veniat . Hebraea ad verbum reddita eandem , babent sententiam,licet obscurius.Quoniam dixisti, quid prodetrit tibi, aut quid commodi capiam ex peccato me P Ex uno cono trario utrumque vult Hebraeus intelligi. Quocirca bis dixit eandem sententiam, quid proderit, &c. Et quid ommodi capiam a te subaudi ex peccato meo, id est, Non curas. Vtrum ego peccem necne. Aliqui vertiuit,quid commodi capiam ex expiatione mea. Et quadrat. Nam Nuntiata,& pcccatum significat,& sacraticium PIO pecc toin eodem modo ex uno contrario alterum intelligendum est. Et ita optime explicarunt Septuaginta viri, qui totumhniinversum it transerunt Π τἰ ποιήσω i 3 Quoniam dixisti iustus sunt cora Doni , niam peccati ini est, siud naS sim iis decimi. Et si impius fuero,vae mihi, & si iustus, non lavabo ca-Put.Et ex illis capitis. Seccaui, quid faciam tibIO custos homi-
535쪽
num, ae vertar,ut vertunt Grieci hic ab Eliu recitantur, I sem n quid faciam, cum peccauero3 Ex hoc facile in quo e put hoc versetur,& eius contextus intelligitur. 4 Itaque ego rest debo sermonibua tuis, σ amicis tuis tecum. Id est, Simul amicos tuos docebo,quo pacto recudisputaturi sint: s S pice caelum ct intuere,ct contemptare aethera, quodaltior te M. 6 Si peccaueris, quid ei nocebis Zs multiplicata Derint iniquitates tuati quid faciei contra eumpVt resellat Eliu,Deum neque pios,neque impios curare, prius iuIud non modo cocedit, verum etiam probat, quod aliquo pacto confirmari videbatur, probitatem ,& improbitate hominis Deo
Neq ue detrimento,neque emolumento esse. Negat tamen postea. ad consequi Deo res humanas curae non esse. Probat igitur probis ratem, di improbitatem hominis nihil damni utilitatisve afferre Deo loco in quo Deus est, cum enim Deus in caelis habitet,nulla ad eum ex terris, in quibus homines sunt,calamitas peruenire Potest.Itain David Dcum, ut ei veniret auxilio precabatur,licet nihil ex eo utilitatis esset percepturus. serua me Domine,qu mam speraui in te,dixi Domino, Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges. Intelligendum etiam est alterum con. trarium, neque mala a me times. Et Paulus eode argumento hoc idem probauit de Dei maiestate Athenis disserens. Hic caeli,&terrae cum sit is, non livmanufactis templis habitat,nec manibus 'fanis colitur, indigens aliquo: cum ipse det omnibus vitam,&inspirationem,& omnia. 1 1
7 Porro si HIte egeris quiddonatu ei aut quid de manu tua aeri αλι'Onit alterura contrarium, id est, neque ex officiis tuis alioueni trucium percipiet.
8M es,nocebit impietas tua: num bominis aula Homini qui similis tui est, id est,qui bonis e et natura sua idcirco mausanicitur,huic inquam commodo i incommodo esse noreris,li bonus,velaniquus fueras. Vnde prouerbium est Homo h mini DeuS.s Propter multitudinem ealumniatorum clamabunt, ct eiulabunt pro pter vim brachi, tyrannorum. iProponitin explicat argumentum,quo videbatur ei Iob eam,qua asscribebat ei confirmare sententiam, Deum res humanas non cuare.Quia pauperes,& infirmi homi lassius oppressi clamant auxilium TCquuunt tame Deus nullam eis se opem, sed impune gra
tas, neque ei prodest hominas pietas.
536쪽
Cui quibus dant Deus subsidio non sit.
santur impii. Quod persequi Iob victus est capite toto. 24. Quod
1 o Et non dixit. Vbi es Desu qui fecit me,qui dedit camina in nocte. Id est,ea de caula De .no omnibus oppressis auxilium fert, qui, non omnes spem suae salutis in Deo ponunt, neque eius ex an uno praesidium petunt, sed alia: pessimas sorte ineunt rationes, qui bus,cum mala urgetit, liberentur . Quorum hominum absurdissimum esse consilium duobus argumentis breuiter ostendit. Quoniam a quo potius deberent conseruationem & liberationem sperare, quam ab eo a quo facti sunt Nam qui praestitit eis, ut essensi
cum nihil ab eo peterent; multo melius iactos seruaret,si eius cie. mentiam, & benignitatem implorarent, & amori eius responderent. m cum experiatur homines ab ipso Deo noctis metu, qui magnus natura est, cum in tenebris versari vehementer homines exhorrescant: tamen eos Deus ita hoc metu liberat, vel stellarii lumine, vel alijs vitae iubsidijs, ut non modo non timeanr,4Verum etiam alacri, & laeto animo canant. Ita enim quidam exponunt illud qui deest earmina, id est causas canendi. Optime etiam Graeci; licet quidam eorum verilonem contemnat φιλακαὶ νυ προας constituens custodias nocturna idus quinos in noctis me tu custodirent, ita ut metu vacui homines canant. Via ad vigiles, e custodes urbis alludebant, qui vigiliascanendo exigunt, nulla noctis timore percu lii. i I Qui docet nossuper iumenta terrae, Crsuper volucres ea ricrudit xos tmio argumento demonstrat valde absurdum esse hominem in re rum discrimine ad Deum non confugere, a quo tam singulare acecipit beneficium, ut ipse unus inter caetera animalia mente,& PR-tione polleret, quam ipse praeterea multis modi S imbuit. Mi veram doctrinam inmrmat. Illa ergo tam expressa Dei imago,qua in se homo videt, duberet illum in malis iacentem ad memoriam eius,a quo tot habet bona excitare,& eius ex animo auxilium petere, incoque omnem salutis suae spem illocare, praecipietae Praesertim ipso,ut eius verbis ait David, inuoca me in die tribu lationis,& eruam te. portet i gitur, ut nos vindicet a malis, iPF ex animo inuocare. Dum ergo multi a potentibus oppressi id nusaciant ed alijs viis suam salutem laticli sperit, mimina Clici u bet,quod eis nullum subsidium praestet Et proptcrea subijcia . I a Ibi clamabunt, inon exotidiet,propter Dpm biam miror Id cst, cum eos Duquorum hinninum luperbia miseros liabuerit. licci clament, eos Deus non audiet. Quia Vel Deo non clamaut:
sed vel lamentantur,ci sua fortuna queruntur. vcl non Deum, sed
537쪽
eognatos,vel amicos,vel potentes homines obnixe obsecrat. Aut si Deum appellant, non eius gratiam & beneuolentiam in primis quaerentes, sed a malis liberari cupientes. Itaque Deum sibi adesi se optant non tanquam rem honestam, sed tanquam utilem hos quidem Deus clamores non curat: ut illis ad auxilium serendum moueatur. De ijs enim dicit David,Clamaueriit; neque erat, qui salvos faceret; ad Dominum, neque exaudiuit eos. Et ipse Deus vis 3 7. per Hieremiam , Clamabunt ad me,& non exaudiam eos. Et ibut ciuitates Iuda,& habitatores Hierusalem, vi clamabunt ad Hier. II. eos quibus libant, & non salvabunt eos in tempore afflictionis
-II Non ergo flustra audiet Deus, s Omnipotens causassingulorum imtuebitur.
Difficilior versio est, cum Hebraea plana sint, quibus propositis facilior erit vulgatae versionis explicatio. Hebraice igitur sic ad verbum est, Vtique vanitatem non Deus, & omnipotens.non respiaciet eam. Vanitatem vocat preces illas vanaS,quia vel rem vana, di quae subsidio est e non potest homo precatur, vel non vere, & eX animae verum assertorem, &seruatorem implorat: quas preces Deus,neque audire, nequeFespicere dicitur, quia non it suppetias. Ita etiam vertunt Septuaginta, αἶ-α-ιδῶν-cουλετα sindecora enim videre non vult Deus. Quod reliquum est huius versus difficilius est apud eosdem τῆς γ. ἰ παύω τωρ 'M, Fσιωτελο- των τα ανομα ipse enim omnipoteS intuetur cos,qui iniqua
faciunt.Quod ut cum Hebraeo consentiant, in quo id negando dicitur oportet intelligere praecedentis articuli negationem etiam sequentem negare,quod Hebraismus est, quem fortasse Graeci se- Cerunt,ut eandem habeant sententiam,quana Hcbraea. Omnipotens non intuetur eos,qui iniqua faciunt.Vel potest ita expIicari, Licet Deus nolit indecora videre,hoc est,Non subueniat indigne Precantibus,hoc non impedit, quominus eos non intueatur. Vt concludat post explicationem argumenti, illo non refutari Dei prouidentiam . Ex his facile vulgatus exponitiar . 2 'n ergo frustra audiet Deus, Id est, non audiet cos, qui frustra eum precantur, ut idem sit frustra,quod vane & non syncere precari, sicut dixit Hebraeus. Et quod sequitur. Et omnipotens causas singulorum intuebitur, Et ut praecedenti etiam negatione afficiatur, sicut de Graeca versione diximus in hanc rationem, Et omnipotens causas singulorum frustra precantium non intuetur:quia illorum causas non defendit. Vel potest explanari totus versus altera ratione,qua secunda pars versus Graecae versionis e planari posse diximus . Vt to- ' Ii tus
538쪽
Nahu.6 tus versus sit conclusio explicationis argumenti, quam inversibus tetigit superioribns, quod propius ad mentem vulgati inte pretis accedere videtur,cum illud signum conclusionis, S illationis ergo posuerit, in .hanc sententiam . Non igitur recte ex illo argumento concluditur frustra Deum eos, qui illum implorant audire, cum subsidio non veniat. Nam ipse singulorum causas intuebitur, id est, Videt qua eum ratione, quo animo singuli precentur,& auxilium postulentai Etiam cum dixeris , ' on considerare iudicare coram illo,o expecta
Dimcilis versus est , nec recte quid c a multis expositoribus enarratur,quorum sententias praetermittam . Et hac ratione apte mihi exponi videtur . Dicere saepe cst cogitare, Hebraei S praesertim, Di xit insipiens in corde suo,&,Ego dixi in abundantia mea, Non mouebor in aeternum,& in sapientia, Dixerunt impij. cogitantes apud se non recte. . Agit igitur hoc vcrsu Eliu de illis tacitis cogitationibus . quae impetu quodam, & celeri motu suo virum pium
malis conflictantem conturbant. Cum ad eam cogitationem dolore deducimur, fallacesi eas spes csse, quas in Deo ponimus neque ipsum aerumnas nostras curare , neque subsidio nobis futi rum. Quarum cogitationaim mentionem fecit David eodem ver bo utens , Et dixi, Ergo sine causa iustificaui cor meum, &laui inter innocentes manus meas . Et iterum eodem psalmo, Si dicebam narrabo sic, ccce nationem filiorum tuorum reprobabo. Ait ergo Etiam quum dureris non considerat, Id est, ctiam si cogit tionis motu celeriter agitato propter diuturnas calamitates fi fas Deum non considerare. Iudicare coram illo In Hebraeo ad ver
bum est, Iudica ad facies eius, idest, Iudica non ad facies rerum quaS in magna confusione, di desperatione versari vides, sed ad facies Dei, qui omnia facile potest damna resarcire . Vel iudica, non ut res, sed ut Deus postulat esse iudicandum. Denique hac ratione dicendi adumbratur illud, quod in psalmo citato,quo de ijs cogitationibus disseruit, tetigit David, Existimabam , .ut Co snosterem hoc labor est ante me, Donec intrem in sanctuantum Dei . Itaque in sanctuario Dei has cogitatioues explicaru dice inibat . Sanctuarium autem, ut lio loco probauimus facies Dei inscriptura nominatur, idem ergo est , quod dicit Eliu , iudica
ad facies Dei. & quod dicebat David, Cognoicebam in sanctu rio Dci . Et expectu eum, Idest non dubitCS quin opportune tibia futurus sit . Sicut aciebat ille, qui ijs cogitationibus percus sis, hac seconsolabatur, spe,dicens, Quare tristis es anima mea, di qua
539쪽
SM& quahe conturbas me; spera in Deo. Quoniam adhuc confiteabor illi, salutare vultus mei, & Deus meus. Denique hoc illud esseonsilium, quod luculcntius dabat Ecclesiasticus dicens , Credo, geoli 1. Deo ,& recuperabit te ,& dirige viam tuam, &spera in illum. Serva siriorem illius, s in illisveteraste: Hebraeae uerba eandem omnino habent sententiam, licet ,& insulse quidem a quibusdam
Hebraeis, atque Latinis explicentur. ae sic verbum de verbo reddentur , Elian 4bdixeris, Non vidc bis eum, iudica ad faciem eius,& exnectabis eum,Id est,licet cogites aliquando o Deus non videbis eum, qui sperat in te, &c C, raeci difficilius hunc locum conuerterunt . Nam totum illud, Etiam si dixeris, Non considerat, ita conuertunt ώσει με &setuabit mo . Quare ita Hebraea construxisse videntur, Ettaindice ei, seruabis me. Harbentque hanc sententiam, nam R, io, quod vulgatus, Hebraei, &alij, Non ; interpretantur, etiam ei significat, ut quindecim scripturae locis Hebrari id significare notant, 'a nu cum autem Deile . intelligitur iani me etiam esse poste.Cum vau S: 3 iod literae sint, ut epenumero diximus, valde similes. Illam vero sententiam in pauca contulerunt, Et seruabit me, transferentes. Quod vero
reliquum versiis est, ita interpretati sunt κει dim viti ακτίον sis, ου λαοιτα ιαιώεσα τὶν δε ες, iudicare autem coram eo . stp6test laudare eum,ut est. Quare ,, m reholet non per ' het, ut est indi-bris Hebraeis,& vulgatus,& Chaldaeii & fieri omnes legunt, sed per n he legisse videtur. Quod facile accidere poterat, cum litterae sint valde similes,& figura, de prolatione.)Vtraque enim es gutturis litera,per n he autem,ut sit verbum , in halal laudare emis Nune enim non instra furorem suum,nec νlciscitur sceluss resis n , Demonstrat cur in quacunque terunt acerbitate bene sit de Deo 'sperandum,ut versu superiori docuit. Nam in hac vita Deus, li- bitate beneret scelera nonnunquam ulciscatur, non tamen uniuers miram spς ndum.
expromit. Cum non tam ulcisci mideat suam sanare. Quare ma-QΣ ' ''gnus semper misericordiae locus relinquitur. Futuro vero seculo μμ' ἴ' cum totum odium suum in impios exprompserit, nihil est , quod ais ictus homo ,&extremo sceleris sui supplicio addictus a Deo possit sperare .Frultra enim tunc illum appellabit,& dicet Domi-
ne Domine. Nam respondebit,nescio vos . Hoc tamen tempore nulli de salute sua desperandum est. Ait enim ,ut Paulus ex Esaia commemorat, Tepore accepto exaudivi te, & in die salutis adii in te. Ecce nunc tempus acceptabile. Ecce nunc dies salutis, Quae
exroutio facilis , de apta mihi videtur, & ex qua, & Hebraea,&Ιl a Graeca
540쪽
soo C A P. XXXVI. A. Graeca editio bene intelligatur: aliae,quae alijs, & Latinis, & HS hraeis placent,mihi certe non probantur. is Ergo Iob st ira aperit os suum, o absque scientia verba multipli-
Cum iactet texistimasse diximus Eliu,Deo,neque pios, neq; impios esse curae, temere tamen ta impiam Iob sententiam ascribit.
ADdens quoque Elis, Me locutus est.
habitur tibi. Deus potentes non abiicit,eumsit ipse potens.
O Reuelabit quoque aurem eorum, vi corripiatio loquetur,vi mera tur ab iniquitate. II Si audierint O Obseruauertu complebunt dies suos in bono, σ annos suos in gloria. a Si autem non audierint,transbunt per gladium, mensumentur inflaιtitia. I 3 Simulatores O callidi prouocant iram Dei,neque es abunt cum vincti fuerint, Morietur in tempestate anima eorum, O vita eorum inter essemina
7 3 Eripiet de anguIlia suapauperem, O reuelabit in tribulatione aurem
ro Igitur salvabo te de ore angusta Iurisiisne, O non babente fundamem tum subter se,reqnies autem mensae tuae erit plena pinguedine. 17 Causa tua quasi i ij iudicata est causam iudiciumque recipies. 3 8 Pon te ergo superet ira,νς aliquem opprima ec multitudo donorum