장음표시 사용
81쪽
conficiendis studerem, ne in tota quidem vita hanc facillima a rem consecuturu coliderem. Quotus etiam quis', est,qui illud te Philip. 1. neat Pauli consiliumλ Cum metu, & tremore vestra salutem op ramini.Quid timent,qui tantam prae se serunt socordia λ Deniq; saepe,de sepius hoc in nouo testamento repetitur, ita ut nihil froquentius inculcetur.Multi sunt vocati, pauci vero clecti.Intrate Mattb. 7. per angustam portam. Qua angusta porta,& arcta via est,quae ducit ad vita,& pauci sunt,qui inueniunt ea.Etalio loco,Domine si Luc. I 3. pauci sunt, qui saluanturΘIpse aute dixit, contendite intrare per angustam portam,quia multi dico vobis quaerent intrare,& non poteriit. Et Paulus ait, Omnes quidem currunt, sed unus accipit bravium, sic currite,ut coprehendatis. Vt factu ex hac tanta r petitione constet, qua necessaria haec doctrina Christianis hominibus sit, remq; hanc magni esse momenti, memoriaque dignissima. Quod si perfidos etiam homines numeremus, dicere nec de cies milesimum quemq; hominem salutem suscepturum. Si ergo
vix decies millesimus quisque sempiternis miserijs liberabitur:
Matth. d. melius ergo erat,nec nasci homine, nec conceptum fuisse . Siquiade Christus de homine damnando pronunciauit, Melius erat ei si natus non fuisset homo ille. Quod si melius est non nasci, quam
nasci,Vnumquemq; taedere potest natum fuisse, optareq; fas erit Ecci unicuiq; numquam natum suisse. Quod sapiens confirmat dices, Laudaui magis mortuos, quam viventes seliciorem utroq; iu. ω . , d i Cau i, qui nedum natus est,nec vidit mala,quae sub sole fiunt.Et hac esse i apientiu sententiam hoc loco tradit Eugubinus, eamq; aliorum duorum sapientissimorum testimonia confirmant. CuMathathias sanctissimus graui reipub.suae iactura comotus dixei. Maca. a. rit, Vae mihi,ut quid natus stim videre contritionem populi mei, A. GL 7. & contritione ciuitatis sanet ZExtat etia grauissimu Esdrae de hac re testimoniu,qui ex code quo nos argumeto, quod pauci seruentur,hanc sententiam concludit dicens,Et dixi, Hic est sermo meus primus,& nouissimus,quonia melius erat non dare terram Ada,vel cum 1a dedis et,coercere eu ut non peccaret. Quid enim
prodest hominibus in praesenti vivere in tristitia,& mortuos sperare punitione O tu quid fecisti AdaΘSi enim tu peccasti, non est
factus solius tuus casus, sed de noster, qui ex te aduenimus. Quid enim prodest nobis,si promissum est nobis immortale tepuSmos aute mortalia opera egimusῖEt quonia praedicta est nobis perennis spes: nos vero pessimi vani facti sumus. Et quoniam reposita sunt nobis habitacula sanitatis,& securitatismos vero male conuersati sumus. Et quonia reposita est gloria Altissimi protegere . - cos, qui
82쪽
qui tarde inse sati sunt: nos autem pestimis .iis ambula
uimus Et quoniam osten latur paradisus, cuius fructus incorru tus perseuerat, in quo est sccuritas & medela: nos vero non in urediemur,in ingratis unam locisconuersati sumus. Et quoniam sister stellas fulgebunt facies eorum,qui abstinens tiam habuerum Nostrae autem facies super denubras m g .Vide igitur quam multis argumentis grauis misque sententiis de hac proposita quinctione distorit Esdras.'Sed dicet fortasse quispiam ,'Potius ergo de Deo nostro queramur, quam ei gratiavagamus, quod simus, atque vivamus. Perinde quasi alius diceret, de Deo queramur, eius Prouidentia naccusemus, Que nobi ς naturam Σttribuat, quam 1ps odit. Veruntamen Deo optiva κ. maximam gratiamuabranaus, qu5d nati sinus. De Adam vero primo parente queramur ,'quod corrupti simus, &eius culpa a Deo alienati sim . Nam si mitistm minis'm ea lynceritate, sanctitatie, Scintegritate permanstulet, in qua a Deo .constitutus suit, quas fi mirm ab eo laetium creatus eis erat qui- dem die se magnum, & singitare emolumentum nas , dc -homsenem elle: culpa tamen primi parentis accidit, ut non emolumentum, sed detr imentum esse sapientes, ut narraui, iudicent. Rur
sus etiam beneficio eius, qui nos primo finxit, cilectum est, ut
tantum damnum retarciri valeat, si iterum ex Deo nascamur,si
cui cum principio genus nostrum eclitum tuit. Nam Christus sait Ioannes dedit nobis potestatem filios Dei fieri ijs, qui crin Ioan. tdunt in nomine eius, qui non ex sanguinibus neque ex voluntate .
irnis, sed ex Deo rcati sunt. Et ob eam rem Christus dixit oportet vos nasci denuo, idest nisi perme filii Dei efficiamini miserii, keal imitosum est siles esse Adam.Vt a Menitaliti beneficia n his a Christo praestiti Ductum feramus, non satis est semer baptis nate, & alijs of fieijs invet gratiam redire, sed omitet i ipsius
Christi seruatoris verbis utar, usque in finem perseuerare,ut sal- Murbetri sinus. Secus enim licet aliquando Dei amici fuerimus melius erat nobis si nati non sitissemus sicut christus de quodam disci pulo atque adeo apostolo lito dixit, Qui locus tu am lubricus, Ic praeruptus sit.citis exploratum est, & ab Esdra loco citato prohatum. Quare po erat prii denter Iob vitae tuae poenitere,ac num quam in lucem prodisse desiderare. Eo praesertim tempore quo inauditas immensasque calamitates istinebat. Et bello undiq; Pressiis acerbi is imo, in magno perpetuae salutis amittendae periaculo versabatur. Ob eamque rena .rem diei suo maledixit. Est enim Hebraea loquendi ratio, ut, quod non est e cupiunt, maledo
83쪽
Maiit. Iude so e ducta , quod e contrario Dei benedictione onuenia consistant. Hinc est, quod Balach Balaam prophetam voca ruit, ud malediceret Israel, existimans, quod eius malediction ici ficeret, ut populus essu desineret. Solent utiam Hebraei maledi, cc re vel tenasn , vel rem aliam coniunciam cum ea re quam non cuperent.Si cur David dira imprecatus est motibus c.elboe, quod in eis Philisthei Regem Israel interse erunt, di eius copias fuderunt. Qua imprecatione id tantum significavit David v auis te nunquam illam victoriana a Philisthaeis esse partam. Sic etiam Ierum ias dici maledixit,qua natus fuit Ait nuntio, qui patri suo renunciauit lenatum futile. ino id tantum declarauit se poenitere natumiuisse. Qui in illis etiam sapietibus numeretur, quo S in halic sententiam iuisist recitauimus . Id quod etiam Iob hoc capite his diris imp c tionibus significat. Quare nullum in illis crimen ust, sicut crimen .non est,ut probaui irrati velle non .esset natum. etiam animaduertendum, Ut facilius totum hunc librum explicemu , ab hoc capite, utque ad fine prope libri cardimine esse compositum. Et non solum numerum, sed etiam stylum imitatur poetarum, qui eandem sententiam noli nunquam aliis
vitat in quales mssem procedere metue Littoraque vacuo misit siue remige portus.
Sententia primi carminis secundo erat inclusa. Est etiam figura
. yaneptes alia , S alias tractare videntur. Quare nonnihil liu hnis, huius libri ex possit ioni citandis dictis pociarum afferemus. Dis positis iacilius Itoc caput & totum librum perseqtiemur. F. ι
4 Pereat dies, is qua natus sum, ct nox, in qua dictum est. conceptus es homo. Temnus tolli cupit, ut ea, quae in eo facta sunt, simul tollantur, stilac diem ortus sili X noctem suae conceptionis, ut Ortus atq; nccptio auferatur. Sicut David iniquo animo es significat erga mon&5 Celboe, quod egre tulit ceri mendia illis commisi sinu. Exqtio intelligitur, quum leuςssint principes, &:Qptimarites illi, qui diem patalem suum magna laetitia celebranta ectius Ecclesia, quae non die natali, sed dic potius mortis sanctorum suorum serias agit .a Dies ille vertatur in tenebrans. Von requiras Deus eum desuper, non illusiretur lumine. Ter candem repetit sentcntiam. qua diAerat . creat dies, dic. Nam si vertatur in reue bra
84쪽
bras, dies non erit, nec etiam erit , si eam Deus desuper non tequirat: id est in numero dierum .non ponat, nec illius vllant rationem ducat: nec etiam erit, si nullo illustietur lumine. Dies
enim lumen natura sua postulat,
s Obscurent eum tenebre, O umbra mortis: occupet eam caligo, crinuoluatur amaritudine . . , a
Amplificat idem ex contrarijs diei: quae sumtenebrae, & umbra mortis, id est: umbra densis ima nocteq; obschrior id enim apud Hebraeos significat umbra mortis. Nihil enim res magis obiciserat, & occultat quam mors cum iacilius cognoscas, quid in tenebris fiat, quam qu id homin i post mortem: acciderit. i Sicut dixit Zacharias, Qui in tenebris,& umbra mortii sedentam est qui lucis erant omnino expertes, Est etiam diei ebntraria caligo.&amaritudo, in hanc sententiam quod dies efiicitur amara cum magna nebula,vcI densissimvnubibus contenebratur Vnde qui dam Hebraeus exponit, dum a cimri iom, quod eli in Hebraeo. Estus diei siue Caumata ,.quae grauem illam, & prope in tolerabilem reddunt. Sed melius est, ut exponamus, ut alij Hi abraei, de noster taligit vulgatus amarii diei. id est qui .amaro, d anxio animo in die aliqua diint. Quibus dies illa tenebricosor ipsa nocte videtur. Cuius rei causam nonnulli naturales philosophi conantur exponere. Et ob eamrem dixit Esaias,Aspiciemus sin terram, &.ecce tenobrie tribulationis, & lux obtenebrata est in caligine eiu , tribulationiς scilicet, Optat ergo Iob, t tene brae, umbra mortis, caligo, amaritudo, Diem .illam invadant. supprimant; obscuret re, ac denique faciant,ut dies non sit Quod quidem satis eloquenter & rhetorice dicitur,summumque decla Qua ineptirat dolorem, quod procveatus fuerit. Et vehementer eos demen fRptiae conuincit, qui suarum miseriarum obliti nimis iucunde, lis. R ς v*n . hateque viuunt dicentes ut est in Sapientia Coronemus nos rosis antequam marcescant: nullum pratum sit; quod non pedi Sap. a. transeat luxuria nostra, ubique relinquamus signa laetitiae: qu uiam haec est pars nostra , & haec est sors nostra. Diem noctemq; simul primo veri execratus est, ac deinde diem per se maledictis consectarias fuit. Nunc in noctam per sic inuehitur. Et quemadmodum David res in fessas imprecatus est montibus Gelboe. . quo significaret valda, sibi illud praelium in leo commissum in lestum fuisse. Ita ut explanet Iob moleste serre quod fuerit con
85쪽
- Noctem illam tenebrasus turbo po erat non computetur tussiebri . dui, nee numeretur is mensibus. Ae biotb turbi id in Hebraeo respondet bax opes , tenebraeo scurissimae: quod ita reddit vulgatus, psal.9Q. A negotio peram unum ariseuel usu, Et in eodem Iob. α t terram miseriae tenebrarum. Imprecatur Ergo nocti illi maximas tenebrasi,uta At omni acedilallarum limitire PQuod vicit. Nec computetur in diebus annι Idem ein, quod antea dici imprecatus luctanNon i m. quirat eam Deus desupcr. Ita modo optat, ut nox illa, si fieri posset, eximeretur de dierum numero r&ita tolleretur omnino risimii l eius conceptio auferretur.
Sit nox illa Llitaria. id est, Homines nulli rei in ea dent operami nullus in ea sit homimum congrcitus, nullus in ea iter agat, aut domo egrediaturata denique cuncti s e habeant, quasimunqitiam nox illa sitisset . Chabdaeus id magis no verbo interpretatiar dicens. Si ovilla inrazahara, angulhia. c,raecus etiam interpres M, in dolor, id est anxietatibus di angust ijs homines impediti, in nullo studio vers. xi possint. Sed nox illa deserta sit ab omni hominirossicio. Quod tu cohaeret, cum eo, quod sequitur. 2 et laude digna. id est. Novio laudes alicuius in ea canat,adnumerumue componat. Quod planius Hebraeus dicit, Nou rum Mantabo renana, Non incidat cantus in ea. Et Graecus, Non veniat super ea ἐυρρασυ res δὲ ρ 'gaudiu& laetitia. Idesh nemo canat ullatae ratione laetetur in ea.
8 Maledicans ei, qui maledicunt dita Maledicere diei solant, qui grauem aliquam calamitatem acceperunt: quam cum non possint depellere, vel diem, qua illam si bierint vel qua nati sunt, detinantur. Quos vult Iob, Vt umis quisque diem suum praetermittens secum noctem, qua ipse comceptus est,maledictis insectetur.Qmisi dicat, omnes maledicti nes, & imprecationes ab alijs rebus in hanc noctem conuertam tur. Ita, ut non Qitim ego, sed etiam omnes nocti qua conceptus, sum, made dicant, & in sesti sint. Upuratifunis, tare Levi than. Non carethie locus difficultate propter vocem Hubratam Leviathan,quam diruulgatus noster,& Graecus interpres suis editionibus reliquerulid: varie pie ab alio auctoribus exponitur.
Huius libri capite quadragesimo significat cetum piscemue vastissimum. Et in hac significacione persistentes exponunt aliqui, Mius pis*is piscatores nonnunquam maledicere diei, quia parati sunt ad hunc piscem excitandum , id est rapicndum. Sed hoc non quadrat, quia cum huius odi pisces telis cons ossi capiat
86쪽
ruri dies potius prodest,quam obest ad eos necandos. Propterea alii cxponunt Leviathan allegorace usurpantes pro da abolo. In hanc sententiam,hoimnes impii, qui parata sunt sulcitare daa Ium ei consentiendo. Qui diei solent maledicere, quod lucis odium habeant. Ii tamen iam non diei, sed nocti, qua sum coniceptus, maledicant. Id tamen mihi videtonon historicum, is plane allegoricum. Alij quia rin, letina societatem ligniscat, sic expotaunt, Qui parati sunt sua orbari ic ietate. Est tamen valde insolens, parumque apposita expositio. Midam Hebraei,qu I vade docti habentur, explicant, qui parati iunt ad suam familiam suscitandam, ad luctum videli et, quos omnes Iob Iuli mei m ledicere suae. Sed illa magis apta mihi videtur explicatio, quam affert Chaldarus interpres, qui parati sunt, si excitentur, tollere inrubκ iliatelion, lamentatione suam. Nam rura, liviathae Chaldaeis iactum siue lamentationem significat. Cumque hic liber
Propter numerum carminum multis Chaldaeis vocibuS utatur,
verisimile est, hac fuisse usum. Prxsertim quod haec expositIoc haeret valde cum eo, quod dixerat. Qui maledicunt diei. Qui enim casum suum lamentantur, solent id efficere. Sed milia vid tur Chaldaeus paraphrastes ita exponens alludere ad qnas Iamdamentatrices , quae paratae erant ad quoscunque demortitos lamentandum, cum funus efferebatut: si conducerentur ν quarum olim fuit stequentissimus usus. Quae sorte huiusmodi maledicta in eiulatu iactabant, ut cassim demortui dolere stimularent. Et propterea dicit, Qui parati sunt suscitare stetum eorum . Neque opus est, ita id intestigentes, ut . l. loco. n . positum luisse put mus. Nam sorte . positum suit, cum sit scemininum, Vt has lamentatrices praestringeret, quod rarius masculi hoc munere fungebantur. 9 Obtenebrent arctelia casulae eius. - la ,α
id est nulla hice, nec stellarum splendore nox in qua sum conc
plus fruatur. Sed undique tenebrae obducantur. Expectet lucem,
O non videat. id est nullus dies finem illius noctis excipiat Hate ad maiorem amplificationem, licet sieri non possint, di cniatur , ut exprimat quantum eum vitae taedeat Sicut dixit David, Mo tes c et e nec ros,nec pluuia veniant super vos nec sint agri primitiarum, Quia ibi abiectus est clypeus sortium.Nec ortum surgentis aurorae, idem in Hebraeo magis poetice dicitur, Palp bras aurorae, sicut Homerus dixit, 'macu G, aurora digis
87쪽
s io cuia non eonclusit onia ventris qui portauit me, nec abstulit mala ab oculis meis. Redditio cauis est imprecationum, quas dixerat. Quam causam poetice etiam exponit dicens. Quia non clausit ostia ventris qui ρον-tauit me. Id est,quia in ea nocte natus sum. Cur aute eum peniteat natum fuit se,exponie altera parte verius dicens. Nec abItulit mala ab oeulis Meu.Hanc auteni causam veram, & bonam eile exposuimus iam in huius capitis principio. Quactia de causa adiungitarii'Quare non in milia mortuussum, egressus ex utero nonsatim periit a Muare excepturgent se Cur lactatus Meribvse , Quas ex dictis facile intelliguntur Quod dicit,exceptus genibus, aluludit ad matres pueros nutrientes suos. Quae genibas sitis illostin nonunt sedentes,praesertim ut eos lactent. i 3 P me enim dormiens silerem, somno meo requiescerem. ti
Nec vera nec pia auctoris Bibliae Roberti in hunc locum scholia mihi videtur,Iob existimasse mortem finem eise malorum Sed illud significat,quod dixit Salomon, Laudaui magis mortuos, qua vivos,& alio loco,Melior est dies mortis die natiuitatis:& Ecclesiasticus ait, melior est mors, quam vita amara, & requiES me na,quam languor perseverans, Id quod hoc capite paucis interiectis bene probat ipse Iob dicens, Quare misero data est lux, similem etiam Euripides protulit sententiam dicens. τομὴ γνεσθαs τω Θανειν σαν λεγι
φίνα et ὀπας sici et mυς αἰλο msi qu tu χή- μὸν γῆν ἐπιμηταμωνον. Non nasci, & mori rem simile puto,optimum est hominibus omnino non nasci, neque intueri radios feruidi solis: genitum vero quam primum ad orci migrare portas, & iacere copiosa obruet tum tellure . Sed auctor Libliae Roberti Hebraeos hoc loco sec tus fuisse videtur. Qui sicut has diras imprecatior 3 Iob crimi ni vertunt, ita de Dei prouidentia hoc libro dubitasse, & in alij erroribus versatum filii se iactatat. Cognouit tamen Iob cu Cliribsitanis hominibus, in co multum inter non nasci, & mori daec re. Quod animus semel natus immortalis sit.
I a regibus O eonsulibus terrae, qui aedi eant sibi solitudine.
Consules vocat, quorum consilio regna, vel respublicae adminia strantur, qui ob eam rem regnum tencre videntiar. Species igitur ponitur progenere, idest qdiel cerem cum Optimatibus vi risque
88쪽
C A Pa III risdue potentissimis. Quod dicit, Qui aedificant bisolitudines, ad
verbum ex Hcbraeo ita redditur. Sed leptuaginta viri longe alse ter reddunt, ο εγα ἰ ρε-. Qui gloriabaius disteretiae causa est verbum Hebraeum rQua horarioth, quod est ambiguum, duciturque a verbo a n harab, quod ambiguuvalde ex roditur ab Hebraeis. Dicunt enim sigi uticare aresccro, siccari, desolare, desti uere, aestu confici. Null*mque huius ambi uitatis explicant rationem. Sed proprie deis a re significat. Nahaec significatio optime quadrat, ubicunq; alia ab illis ponitur, ut huius libri. I vers. D.&fluuius a ira ieher ab exiccabitur, optime quadrat desolabitur,quod non fiet, nisi aqugeauvcxiscata. Et Nahum. I vers. &omnia flumina amn licherib siccaresecit quadrat etiam desolare secit, di ita vulgatus. Omnia flumina ad desertum deducens.Ex hoc ca go verbo quod desolare lignificat, quia desolatio nonnumquam sit aestu, ut si suminum fit, titvomen Irin horeb, quod aestum siue siccitate signiscat Hebraeis: sed proprie desolationem. Quia etiam de latio gladio fit, esticitur ex illo nomen cu sex punctis ann hereb, quod vulgo Hebraeas ladium sonat. Sed utrumque habet idem plurale ad foeminin rum formam harabot siue horabot, quod hic, ut ii iximus, ponitur. Quare utraque versio cadiu in verba Hebraea, Qui addicant sibi solitudines: ut dicit noster vulgatus, periphrasis est regum,& potentium qui urbes campis desertis aedificant, ut sui nomen . posteris relinquant. Sicut Semiramis, & Ninus aedificarunt Babuloniam, Alexander Alexandriam. Cadit etiam, Qui gloriantur de gladijs, ut vertunt septuaginta. Idest, gladioS tabricant, quibus alijs bellum inferentes gloriam sibi, di opes comparant.
Quat.pqtentiorum hominum circunscriptio etiam est.
a s Aut cum principibus, qui possident aurum, replent domos suas
Id est, quiescerem cum his. Et est eadem sententia,quae superior, diuites S optimates ex alijs potetiae , & copiarum .peciebus de scribens. Quo loco non est praetcreundum, sed attentu consider Mo , ,mhε,
randum,inuentum esse a natura temperamentum,quo tcnulores homines os
homines principibus,& potenti stimis quibusque hominibus quar. exaequet. Ex quo magnam esse huius seculi vanitatem Salomon agnoscebat dicens, Sapientis oculi in capite eius, stultus in t nebris ambulat. st didici, quod unus utriusque Utat interitus, dixi in corde meo, si unus & stulti, & meus occasus erit, quid mihi prodest,qnod majorcin sapiqntia dedi operam locutusq; cum mente mea an ina ducrti, quod hoc quoque eue vanitas . Et alio
89쪽
H, CAP. III. C. Eulis s. ioco, id magis an piisscat diceris, Dixi in corde meo destin
minum , ut probaret eos Deus, & ostenderet similes este bestiis. Ideirco unus interitus est hominum & iumentorum: & aqua utriusque conditio. Sicut moritur homo, silc & illa moriuntura militer spirant omnia, Mia illi l habet homo iumento amplius cuncta silbiacent vanitati. Ea igitur excellentia, quae opibus &doctrina nititur, cito elabitur. Et tanquam sceni flos marc cit. Illa diu manet atque coniistit, quam virtute quisquam simbi parit. i s uisicut a rituum absconduam non sub rerem, vel qui ιο uepti
non viderint lucem. IIdem quod ante nimirum velle non fuisse natum alia ratione discit. Id est fili sena tanquam sanus immaturus, qui in visceribus
inchisus matris, antequam in lucem edatur, perit. Ear Ibi impii erisiverunt a tumultu, ibi requieuerunt ses robore.' Exponit etiam ex alijs speciebus omnes morte aequari: Quod in morte desierunt tyranni,&profligati hornines alijs infesti esse. - subditisq; timor inijcere . Est enim tumultus timor multus, quo fatis explicatur verbum Hebraeum. an roger. Quod varie auctores Hebrari declarant. Idem alijs verbis dicitur altera pa te versus, id est, in morte potentes acquieverunt iussi roboris,dc potentiae suae, qua plerumque utebantur vim alijs asserendo. L cet Chaldaeus hanc partem videatur ad oppressos,& qui aliorum potentiam sustinuerint,referre: sed mihi placet superior explicatio. Est enim magis apta contextui. Nam sicut toto hoc versu de iniuriosis hominibus agit,ita sequenti toto de oppressis ab illis. Quos forte commemorat,vi doceat nullos quantumuis robustos atque potentes posse morti magis qnam infirmos resistere, de quibus statim dicitur. is Et quonda vinctim irer sine molestia non audierat vocem exactoris. In Hebraeo est in D, i ahad simul, quod vulgatus vertit pariter:
Graecus vero Isti Jον unanimiter, quod idem est, vinctos v . n. O cat, Crgastula,& qui in vinculis ad lapides vel metalla fodienda 3 - retinentur. Quos morte pacatos esse dicit molestiaque vacare' non audientes vocem exactoris, id est, eius , ut acerbe eos ad huiusmod i seruitutem cogebat. Sicut dicebat Sophocles ἐθαναπις λοῖσθου ἰαπῆe, Extremus morborum medicus mors est, Hi ius enim vitae detrimenta morte finiuntur valde tamen futurae vitae timenda sunt.
rs Paruus O magnus ibi sunt, seruus liber a Domino suo. Concludit id quod volebat omnes morte aequales fieri. Et ij sui
90쪽
Communis locus manet Omnes & pauperes& Reges quare mors merito optanda erat ei qui tot acerbitates & anxietates sustin bat. Et est magna consolatio haec ad eos subleuandos, qui in mia serijssunt,&aduersasOrtuna conflictantur. Quam Ornatissime Isi. 1 tractat Esaias de morte Nabuchdonosbr magno verborum splendore disserens, Infernus ait subter te conturbatus est in occursum aduentus tui. Suscitauit tibi gigantes: omnes principes te rae surrexerunt de solijs suis,omnes principes nationum. uniue si respondebunt, & dicent tibi, Et tu vulneratus es sicut & nos. Nostri similis effactus es,detracta est ad inferos superbia tua,c cidit cadauer tuum: subter te sternetur tinea ,& operimentum tuum erunt vermes. Sequitur in Iob. io Quare mistro data est lux, O vita his qui in amaritudine an aesunte Probat inutilem sibi esse vitam eo argumento, quod dudum tra- ctauimus. Quia nihil ex ea commodi, sed multum incommodi percipit. Nam quid praestat,eum habere lucem,qui non nisi damna,& detrimenta videt Θ Certe huic utilior esset caligo, quae tot ei mala occultaret. Ideo pro magno beneficio Deus promittit Iosiae, Colligam te ad patres tuos,& colligeris ad sepulchrum tuum in pace, ut non videant oculi tui omnia mala,quae introducturus sum super locum istum. Quid denique resert illos vitam degere, qui dolore conficiunturλ Quod tantum malum est, ut vel morte depellendum sit. Natura enim, & quidem non impruden- Ptudenter ter cum maximis malis ita implicati sumus, ut explicari no pos- liquido mo simuS,Vitam cum morte commutare cupimus.Nam hic sensus & 'rationisvsus dono a natura datus, si nihil fructus, nihil utilit iis, sed sensum tantum malorum & in comodorum exhibet,quidnam boni in eo est, cur expetendum sitΘ Quare prudenter Paulus scribit Corinthijs , Non volumus ignorare vos fratres de tribulatione nostra, quae facta est in Asia, quoniam supra modum grauati sumus, supra virtutem, ita ut taederet nos etiam viuere. Tobias etiam dixit cum ' aerumnis circii uentum videret. Ex- Tob. 3.
pedit mihi mori magis quaim vivere.Admirabilis vero est,& plane The oga illa Euripidis sententia quam ex huius vitae malis concludit dicens, ebis . ' γ