장음표시 사용
171쪽
r o P Ans II. METAPH. dam organorum dispositio , seu temperas. mentum, per quod unum est gibile, ut leo , aliud hynnibile, ut equus , quae sunt proprietates fluentes a speciali organorum dispositione. Unde manifestum est dari differentias infimas simplices ; quamvis in variis animalium definitionibus non adhibeantur. Quia videlicet specialis illa o ganorum disposito breviter , di clare exprimi non potcst , clara enim , & brevis esse debet omnis definitio. Quapropter climpr 'prium cujussi bet animalis clare , &breviter exprimi possit , in hujusmodi Ofinitionibus proprium inservit loco
Objic. Porphirius in definitione speciei infimae semper affert plures differentias. quarum quaelibet latjus patet specie definita ; simul autem soli speciei conveniunt. Ut clan definit hominem Animal rationale
mortale. Nam rationale convenit Deo , &Angelis , & hominibus , mortale veris omnibus animalibus, utrumque autem simul soli homini conveniti
Resp. Porphirius hoc modo definivit hominem , quia Deum , & Angelos e manimalia rationalia credidit : & in aliis definitionibus , in quibus plures differemtias adhibuit,veram differentiam ignoravir. Itistabis. Per rationale homo non potest
differre ab Angelis ; cum ij sint rationales:
172쪽
non potast quoque ab illis differre per gemmas , seu per animal ; quamvis Angeli non sint animalia. Nam quaelibet species non differt ab alia per genus , sed per dissuentiam. Ergo Porphirius optime definivit ho
minem auimal rationale mortale.
Rei p. Neg. Ant. Nam quando ratIonale praedicatur de homine , non praedicatur rationale nisi per ordinem ad Liasus , &Phantasmata : quae differentia non potest Angelis competere. Alias verum quidem
est quod quaelibet species differi ab alia non per genus, sed per differentiam , scd cum
aliae sint differentiae infimae, sicut species, aliae mediae , aliae superiores: quaelibet species non differt immediate ab omnibus aliis per differentiam infimam'; sed a quibusdam , ab iis scilicet , quae sent sub eodem genere infimo , ab aliis Vero, quae sint sub genere medio , vel superiori differt immediate per differentiam mediam, vel superiorem. Sic homo differt immediate a Brutis per rationale , per sensitivum differt
immediate a plantis , non autem per ratio
nate ; pe vivens differt immediate a lapidibus,non autem per sensitivum; & per corpo reum differt immediate ab Angelis. Quaeritur Lo. Umam differentia inserire includat sociuaIiter superiorem ut rugibile sensitivum. Haec autem quaestio ideo pro- Ponitur quia cum omnis propositionis
173쪽
3 72 PAR s. II. META M. praedicatum debeat esse clarius subjecto , si differentia inferior includeret formali tegsuperiorem , subjectum esset aeoc Clarum, ac praedicatum,si eDim v. g.cum dico omne
diuibile est fonsitivum , rugibile includeret formaliter sensitivum. id est, si idea ras Ibilis
clare repraesentaret fensitivum ; illa propo- 'latio esset idemtica,& nugatoria. Rei p. Quamvis ditarentia inferior includat realiter , & physice omnes differentiassu periores s sicut omnes gradus Metaphysi ei inferiores includunt rea Ister supetiores, atque una sunt, D eadem realis entitas; iiDserentia tamen inferior, & quilibet gxadus Metaphvscps inferior non includit krma liter Logice superiorem, id est , perinde se habet in ordine ad nostrum imperfectum concipiendi modulu , ac si realiter non in cluderet ; ita ut idea differentiae inferioris
non repra sentet clare differentiam superiorem, sed tantum confuse. Idea v. g.ruσibilis non repraesentat clare sensitivum , sed confuse dumtaxat. Omnis enim ratiocinatio fit ut ex idea , vel cognitione confuSa.
alicujus obiecti ad ejusdem objecti claram
cognitionem deveniamus, Hic autem nulla
fieri potest obj ifilio praeter eas,quae jam so- Iurae fiunt , dum de distinctione formali
Q arritur Quo sensu dicatur quod
gcnus lumitur a materia , & differentia
174쪽
CAp .XI. DE DIs EERENTIA.gorma. Nam Thomistae volunt hoc universaliter intelligi. Resp. In rebus corporeis , quae habent. materiam distinctam realiter a forma , δίquando physice definiuntur per partes eia sentiales ph3sicas realiter distinctas ; ut eum definitur homo compositum ex corpore,ct anima rationali) Lco etiam definitur compositum ex corpore ct anima iugibita manifestum cst tunc genus lumi a materia, Ac differentiam forma. Quando vero reS sunt simplices, vel spirituales ; vel si suerint corporeae , & compositae Metaphysice definiuntur , scilicet , per diversos conceptus ejusdem rei ; tunc , tota essentia aeque sumitur genus , ac differentia : Ita tamen ut conceptus generis sit universalior conceptu differentiae , ut per se patet. Cain genus , & differentia nihil aliud sint Me taphysice spectata, qu m una , & eadem es sentia indivisibiliter, diversimode comsiderata
Nomen proprii sumitur dupliciter. IV
enim sumitur pro quarto universali, seu quarto praedicabili , & tunc simplici- . tec escitur proprium , vel proprium qua
175쪽
17 PAR s. I I META P mro modo , id cst,quarro modo praedicabile, a. Sumitur pio accidente quod omni, re soli convenit speciei,sed non semper,ut ratiocinatio homini, honitus equo, & rug rus Leoni : Nam ratiocinatio omni quidem,. α soli convenit homini, sed non semper. Et tunc dicitur accidens proprium , ut distinguatur ab accidente communi, quoἀscilicet, neque omni, neque soli conveniet speciei, nec semper. Ut albedo non omni convcnit homini , multi enim sunt homianes nigri ; neque soli convenit homini. cum multa sint alia praetcr hominem alba: neque semper convenit homini, nam ho mo albus aliquando fit niger , aut alterius
coloris. Hic itaque agitur de proprio in prima significatione , de quarto. scilicet
Proprium igitur est universale, quod mutilis inest sto numero differentibus ut quaisi necessario fluens ab essentia. Proprium proprii est i Q. Qiaod si unuversale de multis solo numcro differentiis bus praedicabile in quaestione quale necessario fluens ab essentia. χ'. quod omni, &soli speciei semper conveniat ; & cum ea reciprocetur. Ut risibile omni , & soli homini Omper convenit, ac de homine recis
proce praedicatur : ut Omnis homo est risib,-ώs,s Omne risibile est homo. Objic. io. Sicut datun differentia genexu
176쪽
. ca, ita datur proprium generi cum ἱ ergo male definitur proprium universale de solo numero diffrentibus praedἰcabile , vel quod multis Dies solo numero disserentibus. Nam haec definitio convenit tantum proprio in
Resp. Neg. Ant. Nam omnis differentia, ut differentia est , & omne proprium , uc proprium est, de sola specie , ut species est, vel quod idem est, de solo numero differentibus praedicari possiant. Sestivum V. g. quod est differentia animalis , de animalitantum praedicatur , ut differentia est , veIde omni animali , quatems non conside-
tantur animalia specie differentia. Et idinquando praedicatur de animalibus specie disserentibus v.g. de omni homine,& de omni Leone , Iunc non praedicatur ut diffrientia, sed ut quid commune, seu genus. Sic unum, verum , Bonum sunt proprietates entis ; &quodlibet praedicatur de ente ut proprium'. est ; quando vero praedicatur de inferioriabus speciebus analogis entis , jam' non praedicatur ut proprium 8, sed ut uuid eo, mune, seu genus analogi m : qin enti
sunt propria generi omnibus speciebus in ferioribus communia sunt ; atque ideo te gitima est definitio. Hinc sed seis Pisan non esk diTrentiam hominis,ut homo est
sed .ut animal est,& ut differt a plantisi si
177쪽
6 P A R s. I I. M ET A P Η. unum non est proprium hominis, ut homo est, sed ut ens est.
Objic. 1. Proprium substantiae est quod per se subsistat , & aquae quod sit frigida L atqui non omnis substanti per se subsi
stir, nec omnis aqua est actualiter frigida: ergo maledicitur proprium quod omni, de soli speciei semper convenit.
Resp. Neg. Mai. Nam proprium subflantiae non est quod actualiter per se subsistat sed quod possit , vel cxigat per se subsstere ; ut videbimus dum de subsisten-
tia .: nec proprium est aquae quod sit acta figida ; sed tantum potentia,vel exigentia.
Praecedentis capἰtis Corollarium MAEc itaque sunt quatuor universalia. seu quatuor scibilia formalia de qua libet spec e , & de quolibet ente scibilisve illud sit substantia , aut accidens. Nam quamvis accidens sit universale re spectu sibi inferiorum accidentium, puta quantitatis , albedirtis , vel nigredinis, se aliorum accidentium , de quibus praediacabile est univorsaliter vel ut genus , vel iudifferentia , vel ut species praedicabilis aut proprium ; non est tamen universale uet
inest subjecta ph1 sico , seu substantiae :
178쪽
quia non inest substantiae necessario, neque de ipsa est nece Sari ὁ , aut universaliter praedicabile ; ut diximus in logica.
Cum enim omne universala 11t objectum scientiae , atque omne objectum scientiae sit necessarium ; accidens autem 1IVe proprium , sive commune non sit ne-
cc starium subjecto physico , seu substantiar,
ut patet ex ejus vulgata definitione: nam vulgo definitur accidens , quod poten adesse, abesse sine subjecti corruptioneiquam- .vis enim homo desinat esse albus , non tamen desinit esse homo ; idcisco accidens neque objectum scienti se e sse potest , neque quintum universale constituere , ut est praedicabile de substantia. Hinc quia accidens non cst universale , ut est proedicabile de substantia, non potest esse sub illa ratione praedicatum propositionis universalis; quod tamen omni rermino universali essentialiter convenit. Nam omnis terminus universalis est it ud. . ex quo feri potest propositio universaliso. Propositio autem universalis nulla est ter eam , cui praefigitur signum universiale, . omnis,uel uultus ut pateῖ ex vulgatae pro p sitionis universalis definitione.Unde si dica- - Uu,Omnis homo cst donius, vel omnis homo
est pius , illa propositio erit simpliciter satis a , nec erit universalis ut perspicitum est, Objie. I'. universale est , quod ea prem
179쪽
3 8 Pan s. II. MAT A p,: dicabile de multis , sed quintum praedicabimile est praedicabile de multis , nam multi. homines sunt albi , vel docti , &c .Ergo. quintum praedicabile est universale. Resp. Dist. Mai. Universale est quod. est praedicabile de multis univertaliter sive in propositione universali Conc. .non universaliter neg. Quando enim dicitur: iani versale est praedicabile de multis , san- per intelligitur quod sit praedicabile uni-. versi liter. Ut in hac propositione universsali Omnis homo est animal ) omnes enim. homines sunt multa cntia , & tamen sunt omnes homines. Similiter Dist. minorem Msed quintum praedicabile est praedicabile.
de multis non universaliter Conc, univer-Dliter neg. & nego consequeMIiam.
Objic. A'. Non potest demonstrari. quod omnis homo sit rationalis , nisi pecillam propositionem Omnis homo ratio cmatur , ergo illa, propositio somnii homo . ratiocinatur ) est universalis ; cum ex ipsa siqntaur. propositio universialis videliceton nis homo est rationalis. Nam ex
ίngulari non posset sequi universale ; δή
tamen est contingens quod omnis homo ratiocinetΗr... Ac proinde datur universale contingenS,seu quintum universale. Resp. Neg. Consequens. Nam illa propositio. non est universialis cum univers
le sit necessario , & simpli iter praedicahila)
180쪽
neques est vera propositio si universaliter intelligatur. Multi enim sutar, qui non ratiocinantuo , ut qui dormiunt, quod diei non potest de illa propositione , quae est vere universalis omnis homo est. rationalis. Nam sive dormiat, si ve vigilet semper est rationalis , & habet potentiam
Ad probationem conseq. Resp. Quod, quamvis ex illa propositione s Omnis homo aliquando. ratiocinatur in bene colligatur haec pcopositio universalis Omnis homo est rationalis in. inde tamen non sequitur quod ipsa sit universalis. Cum enim omnis achias necessario prestipponat potentiam; sussicit quod omnis homo ali
quando , vel semel tantum ratiocinetuerut inde necessario concludatur omnem hominem esse rationalem , vel habere potentiam ratiocinandi maxime cum hujusmodi conclusio non deducatur ex viantecedentis, . ut universalis , seu necessalia. Ad hoc enim opus est sufficienti partium enumeratione , ut scilicet necessaridconcludatur omnem hominem esse nece iasiri δ',& universaliter rationalem, ut si