장음표시 사용
51쪽
Principium constitutionis entis est priamum , ex quo est entis constitutio id que duplex est, nimirum, genus S differentia , ex quibus constituitur entis essentia. Et de his Iam tractavimus dum de entis dc finitione.
Principium cognitionis entis est pinnum. ex quo est emis cognitio , seu Is ientia videlicet cognitio certa,& evidens, ex qua ab aetatis cognitio certa, & evidens erui potest. Duplex est autem cognitionis, s 1 sca- entiae principium, nempe aliud est prici-cipium per se notum, & aliud non per se notum. Principium non per se notum est , quod prius demonstrari potest, & debet. Ut sunt omnes sere rerum definitiones , qPae ad
earumdem rerum proprietates demonstrandas inserviunt. .
Principium per se notum est illud , quod probatione non indiget, & quod ita certum , & cvidens est ; ut nemine sanae mentis negari possit. Qualia sunt implicat idem simul esse , s non esse ; vel op raris equitur esse vel ratum est majus sua parte & caetera hujusmodi, quae vocantur cognitiones , seu propositiones per se
52쪽
Gravis est autem quaestio inter philosophos quodnam sit primum principium metaphy ficum per se notum, ad quod
Omnis tandem entis cognitio certa, Scevidens , seu scientia resolvatur ; nihilque eerti hactenus hac de re statutum est. Alii enim primum principium ei se existimant illud axioma logicum contradictoria non
possumsimul esse vera. Aliu autem impos ite est idem simul esse , Er non essu Cartesius
denique primum principium esse aibitratur illam propositionem ego cogito , ergosum aliquid cogitans. Sed neque ille , neque alii primum principJum adinvenerunt. Quapropter, ut primum principium reperiamus cognitionis rerum , maxime enitendum est ; alioquin nulla unquam poterit acquiri entis scientia, seu cognitio certa& evidens. Hoc autem Deo dante praestabimus, & quodnam sit primum principium sequenti capite clare demonstrabimus.
ne primo principio cognitionis Entis. SUppono i. quod in Logica demonstratum est , nimirum de quolibet ente scibili, sive sit substantia , sive sit accidens, quatuor tantum esse scibilia , scilicet genus , differentiam , speciem praedicabilem,
53쪽
S proprium. De homine v. g. sciri potem quod sit animal , quod sit rationalis , quod animal rationaIe sit ejus essentia , vel species praedicabilis , quod sit risibilis,admirativus , &c. & sic de quolibet enteis ibili. Suppono. 2 Quod nihil de istis sciti: potest , nisi per essectum immediate , vel . 1ahem mediate. Nam cognosci non potcst de homine quod sit animal , nisi quia sentit, quod sit rationalis , nisi quia raciocinatur :& se de caeteris. sic enim argumentor s. homo semis , Ergo est sensitivus ; homo ratiocinatur Ergo est rationalis : honis admI-tur , ct ridet , Ergo est admirativus, ct risibilis ; homo videt , audit, gustat, odoratur.Ergo est . us , auditivus , gustalisvs.ct odorativus. Deinde quatro quid horum omnium sit prius , de universalios de multis specie diffcrentibus praedi-.cabile, a quo adia necessario fluunt , &diligenti facta perquisitione , atquc ait ema meditatione, reperio quod sensitivum sit pnedicabile de multis specie tantum differentibus ,prius, universalius auditivo, . pustativo , & odorativo , quae a sensitivo nectitatio fluunt: atque ita sensitivum , mi animal e se genus hominis. postea 'reperio quod rationale sit praedicabile de solo numero disserentibus prius, & univer-halius risbili , & admirativo, & caeteri S. .
54쪽
CAp. X. DE p Ri Mi Phas ENTIS. s 3 Unde certo , & evidenter concludo quod animal, & rationale sunt genus,& differentia , seu essentia hominis, caetera sunt ejus, proprietates. Dices. Proprietates in ipsa clara cognitione essentiae , clare percipiuntur , asque ita non est necesse quod ab effictu cogno
Resp. L Proprietates tum ab effecta cognosci possunt, tum ex ipsa clara cogniti ne essentiae , quae nisi ab effectu cognosci minime potest ; & sic vel imm diate, vel mediate ab essictu cognoscuntur
Resp. a. Proprietates in ipsa clara cognitione essentiae clare cognoscuntur quod snt proprietates ; quod autem sint , non semper cognoscitur in clara cognitione essentiati; sed ut plurimum prius cognosciauar quod sint , quam quod sint propriet tes. De homne V. g. aliquando pr;
cognoscitur ab effectu quod sit risibilis,
quam cognoscatur ex clara rognitione
essentiae quod risibilitas sit ejus proprietas. His Ergo suppositis quaeritur primum principium Metaphysicum universalissi. mum , ex quo demonstrari possint illa quatuor praedicabilia de quolibet ente scibili. Cain enim dico homo sentit , ergo est
animat ; homo ratiocinatur, ergo est rationalis : hamo admiratur , ct rideι
55쪽
1 PARs I. METAPH. TRACT T. Ergo es admirativus , ct resibilis. Haec sunt tantum Enthymemata , seu syllogi mi imperfecti , quibus deest primum principium, seu prima propositio universatior,sne qua sacri nullo modo potest demonstratio perfecta, ut pateti Quod autem sentiat, vel ratiocinetur , vel rideat , hoc est per se notum cognitione evidenti sen- sinam , & indemonstrabile ; atque ideo est principium per se notum sed speciale , ut
Primum itaqae principium universalis- fmum omnium scientiarum est illa cognitio , seu propositio per se nota, quae est proprietas complexa entis scilicet, operari sequitur esse , id est operandi potentia fluit necessario ab entis essentia , & operatiosequitur esse atque naturam entis imitatur , ita ut qualis fit natura entis , talis sit natura operationis. Nam ex hoc principio omnia praedi Enthimemata ad pe sectae demonstrationis formam reducuntur, ut sequentibus patet exemplis.
Operari sequitur esse, siqui omnis homo sentit :Ergo omnis homo est fessitivus. Operari sequitur esse,
Atqui omnia homo ratiocinatur :Ergo omnis homo est rational D.
56쪽
CAP. X. DE PRINCIPIIs ENTi S. yy Ergo omnis homo est admirativus. oesic de caeteris. Si ve. 5 jam demonstrata essent a peripvim demonstrentur proprietates , qUae in ipsa clara cognitione e stentiae vel modica adhibita attentione clare percipiuntur ; ellentia ipsa jam demonstrata erit quidem principium immediatum , quo demonstrantur proprietates : sed cum
ipsa non possit e II ' principium hujusmodi, irisi jam supponatur demonstrota per illud primum principium Metaphysicum operaris quitur ebse. manifestum est quod opera γοῦsequitur esse magis, & pr us est principium,
quo demonstrantur proprietates, licet non immediatum , quam ipsa essentia ;nam propter quod unumquodque tale ,& illud magis. Quomodo autem ex ipsa essentia demonstrentur proprietates seqUe ei exemplo perspicuum fit. Omne animal rationale est a Bal vum Jcientiarum capax ctc. Sed omnis homo e si animal rationale, Ergo omnis homo es E admirativus , eLEIcientiarum capax, Erc.
Sed ut manifeste apareat quod operari Isγitur ese ) sit semper primum pricipium
liniversalissimum respecti i proprietatum sequens exemplum tibi exhibeo.
Operari sequitur ebrie, ded omnis homo sentit, ct ratiocinatur
57쪽
16 PARs I. METAPH. TRACT.I. , Ergo omnis homo est animal rationale Sed omne animal rationale est admi ativum, &c. Ergo omnis homo est odmiratium,&c. .
In hoc enim exemplo perspicuum fit quar iata sit posterioris conclusionis cum priori connexio ; cum prἔor loco majoris propositionis , atque primi principii inter viat respectu posterioris . Tum quanta sit utriusque dependentia , primo illo principio .
perari sequitur esse θ ex quo prior con
clusio immediate , posterior vero mediatiar deducitur. Sive igitur 'proprietates ab effectu demonstrentur , sive ab essentia jam demon- .strata; cum essentia non possit demonstrari,
nisi ab effictu i maiuscstum est illud principium coperari sequitur ess) esse omnium, Primum,& universilissimum; cino ad illud
Omnia tandem resolvantur , atque per illud lomnia immediate , vel mediate demonstrentur. Id autem non solum intelligen- dum est de propositione affirmativa. , Verum etiam de conclusione negativa. Nam .s voluerim probare lapidem non e sse se mstivum , aut rationalem . sic arguinendi
Operari sequitur esse , Atqui nullus unquam lapis sentit iratiocinatur ,
58쪽
CAp. X. DE PRINCIII IS EMIs. IErgo nullus lapis est Iessimus, aut
Si enim lapis esset sensitivuus, aut ration lis ; necesse esset, ut saltem aliquando se
Ex his manifestum est primo quod illud principium Cartesii ego cogito , ergo sum aliquid cogitans , seu principiAm cogitatio-ηis o non est primum principium 3, cum illud sit singulare , atque ad solius demonstrantis Essentiam vel proprietates ipsi tan-ttim demonstranti exhibendas inservire possit. Tum quia illud primum principium
universalissimum iaccessario eXigat , ut ad persecta demonstrationis latanam reduc tur hoc modo
operari sequitur esse , Atqui ego operor , seu cegito , Ergo sum aliquid cogitans. unde quando prima propositio verbis non exprimitur semper sub ntelligitur, sicut dictum est de Enthymemate in logica. Secundo manifestum est etiam illud axio
ma simpοgibile est id m simul esse , ct nouesse θ quimvis sit universalissimum ; non
esse tamen primum principium , cdm illud sit negativum , nec per ipsum aliquid positive demonstrari possit : sed tantum per illud pervicaces confundi possint reductio ne scilicit ad impossibile. Ur si quis hum; syllogismi consequentiam negaret
59쪽
Atqui omnis homo ratiocinatur , Ergo omnis homo est rationalis.
Is convinceretur per illud axioma imp sybile est idem simul esse, ct non esse ) dicendo videlicet, jam concessisti quod operari sequatur esse , & quod omnis homo ratioci natur , ergo concessisti quod sit rationalis; rago cum negas consequentiam quod, scilicet, omnis homo sit rationalis , concedis idem simul esse,& non esse.
CAPUT X I. De Oppositis Entis. postquam de natura , & proprietatibus.
entis egimus , non erit incongruum, scd potius methodo scientiae valde consen-Kaneum de eiusdem entiis oppositis ager opponitur autem enti non ens , unitaticiaris opponitur d.stinctio, veritati falsitas, bonitati malitia , seu defectus. Primo ita- 'Ue de non eme tractabimus , χ'. de distinctione entis, , '. de falsitate entis, scit de ente fictilio , & chyinetico, V. denique de entis defectu , seu de ente deficiente via delicet de ente creauri
60쪽
CAp. XII. DE NON ENTE.- CAPUT XII. De Non Enteia
Non ens definitur quod non eaei lit
definitione scilicet negativa,non enim potest non enti definitio potiti va convenire. Aliud autem est non ens absolute , &simpliciter , cui scilicet absolute , simpliciter , & necessario convenit. dc finitio non cntis quod non existit J cujusmodi sunt quae contradictionem involvunt , ut homo-Leo,iapis sensitivus , N: caetera. N.m1 horno dicit ellcntialiter iacgationem Le nis , sicut leo negationein hominis , & lapis negationem sonsitivi. Ac proinde homoleo , & alia hujusmodi sunt non entia simpliciter, & absolute, quibus omnibus, Scsolis convenit simpliciter definitio noci
Proprium non entis hujusmodi est 1 P. quod sit absolute impossibie , seu quod nulli bi , & nunquam possit existere , quia uidelicet ipsi definitio non entis quod non existit eslantialiter , atque simpliciter con-
Venir. 2'. quod concipi nullo modo possit conjungendo scilicet ideam hominis cum, idea Leonis ; ita ut una & eadem idea repraesentet hominem , & Leonem ut unum