장음표시 사용
181쪽
r6a Disseri III. De Urbis Romae tota area ab Aricia, Otriculo , Tybure, MOstia Romam usque, aedifici sex veraque parte plena essent, ut ait PanuiniuS , continuatoquet ductu, nunquam intermisso tectorum ordine, sicut
asserebat Donatus: sed interrupte, & statis locis, certisque spatijs, prope vias praesertim, sicut paulo ante dicebamus. Resectis aliquantulum Suburbijs, habitar tium etiam nimia excrescens multitudo succidenda est. Lipsius supra laudatus ex Suetonio , qui trecenta millia plebis Urbanae dixerat, hunc calculum ingeniose essingit: totidem scilicet ad minus esse debuisse nobiles, atque diuites: quibus si puexos addideris , qui usque ad annos XVij. aetatiSinon scensebantur f minasque, iam duplo, triploque plures erunti. adijcias agmina, & turbam seruorum, qui prae multitudine ita dicuntur Senecae, & Ammiano, eorumqui numerum tom. 2. Differt. de Seruis inuestigabimus, iam quatuor , inquit Lipsius , hominum milliones habebis,omissis etiam Seruis , & peregrinis, quos non mimis duobus millionibus fecisse ait . Hac multitudine sminime contentus Isaac Vossius ait, vel solos feruos numerum , quem ille posuerit, superasse ;hoc instituto calculo: quia Athenis, quando viginti Ciuium numerabantur millia, simul quoque numerata fuere quatereente' uorum millia, cx quibus concludit lotos
182쪽
Topographia. 163 Romae seruos octo effecisse milliones. Postelex Londini, & Parisiorum arcis cum Romana comparatis, quam vicies, ait, mramque illam superasse,concludit, quatuordccim fulsi
se Romae milliones : dimidiam sani partem . totius Europae incolarum, quos ipsemet alio in loco vix viginti septem milliones a a tingere ait. Sed parcamus id Vossit albidinio amplificandae Urbis , plumam parsit, si a clioso, ut se nouae Urbis potius fimdatorem. demonstraret, quam veteris dilustratorem .' Vt autem nimis luxuriantem incolarum a Vibis segetem non Tarquiniana , iud Celmis soria Virga praecida mus, certa ab incertis si a Cernenda sunt. Indubitatum ergo' omninos est, quod, si delegitimis Ciuibus sermo sit,3 Corum maximus nuti erus tum fuit, cum lii hera adhuc erat Respublica, antequam a Syl-s lae primum, deinceps Pompei, Caesaris deo mum tyrannide opprimeretur . Eo Cnim a temporis pauci admodum Ciuitate Romanad donabantur, vixque ullis, ni si Romae domis cilium habentibus, honor iste concedebatur: te siquidem ut in duabus, aut pluribus Vrbibusi iure Ciuitatis aliquis friteretur, stante Repu-' blica, non permittebant Romanae leges 'Ma vero post Syllae dominatum plerique Italiae ii populi ius Ciuitatis obtinuere , ideoque cxa teris Roma repleta est, ut dicam tona. a. Disti L a sert.
183쪽
ris DissertIII. De Vrbis Roma fert. de Iur. Pop.Rom. Maximi, libera adhuc Republica,census fuere, alter anno Dclxvij. quo censa sunt millia CCCCLXIV. iuxta . Eusebii Chronicomalter anno Dclxxxiij.quo censa sunt millia CCCCL. vi I iuiana habet Epitome; quamuis eximius Vrbis amplificator Vossius, ex nescio quo manuscripto exemplari, millia referat DCCCC. Hi u fuit maximus legitimorum Ciuium census. Grassantibus postea Syllae, Pompei, & Caesaris seditionibus, in censu, quem post ciuili bellum Caesar peregit, inuenta sunt nonnisi CL. millia Ciuium ex Plutarcho, & Liuio , quos frustra Lipsius sollicitat: vndE Caesar ipse pr mia promisit illis,qui plures procreassent liberos. Q Hanc tamen Ciuium paucitatem exteri compensarunt. Post enim Mithridaticum bellum, & denuo tempore Augusti,confertissime ex uniuerso terrarum Orbe Romam confluxerunt, itaut Roma victarum gentium facta sit colonia, & merito illam Lucanus dixerit Mundi faece repletam.
Quod si poscat quispiam quotumam fuerit hic convenarum numerus 3 Ingenue ego reponam me illum nescire 3 cum nusquam eorum habitus sit census: diuinari autem seum Vossio, & Lipsio, multum quidem habet ingenii,parum tamen certitudinis, & firmitatis . Illud certo scio, Pop Rom. mul
184쪽
Topographia. I 6stitudinem summis conceptis encomijs apud veteres Scriptorcs extolli, quos licet ab hyperbolis suspicione minime immunes crediderim , colligi tamen vel inde potest ingentis numeri excessus ; hyperbolicus enim sermo non nisi de maximis quibusque rebus instititi solet. Audiatur Aristides, qui Romana
Vocat, commune totius terra oppidum: item ait, omnes gentes quasi vicatim diuisas ad hanc suam, Arcem conuenire, qua nunquam ulli se negat , sed omnes homines eapit. Athenaeus quoque Vr- hem vocat Orbis compendium, ct epitome . Polemonis Sophi me apud Galenum elogium fuit: Roma Vrbs Vrbium , quia videre in ea est Omnes urbes collocatas : deinde addit: deficiat non unus dies, sed quotquot habet annus , si quis
adnumerare conetur omnes urbes in Calesti
Urbe positan idque ob nimiam copiam: nam ct tota Nationes illic simul, ct confertim habitant. Seneca insuper ad Heluidiam matrem scribit: aspice hane frequentiam , cui vix Vrbis immensa tecta susciunt:& paulo post, ex tow, ait,
Orbe terrarum constuxerunt et quod iterat inquiens, nullum non hominum genus concurrit tria,
Urbe . Lucanus tandem populis, ait, victisque frequentem gentibus, ct generis capacem humani. Si autem quaeras tam immenta multitudinis causam, illam dabimus tom. 3. Differt. de s
Principum donis, ubi exponemus profusam Caesarum in largitionibus munificentiam
185쪽
166 Dissert. III ite Urbis Romasiue frumenti ea foret, siue carnium, aut etiam pecuniarum: qua allecti omnes Romam confluebant, ut paulatim Italia uniue is pene deserta remanserit. Hinc Lucanus Poeta, videmus, inquit, tot vacuas Vrbes, generis quo turba redacta est humanit Accedebant his ludi,aliaeque voJuptates: unde Varro iam suo aevo conquerebatur plerosque ex Agris in Urbem correpsisse, oe maluisse manus in
theatro mouere, quam in aratro .
Illud postremo loco adij ciendum est, tum amplam Urbem, vitandae confusionis ergo, ab Augusto in quatuordecim Regiones fuisse diuisam. Diclum supra,a Romulo tres in-ssinitas Tribus et Tarquinius Priscus eas d plicauit, priori tamen numero, ob religionem, retento: Servius Tullius Vrbem in quatuor partes,seu Regiones dispertiit: Augustus tandem in quatuordecim . Regioὰ Rege derivatur, quod , priusquam Prouineia ferent, Regiones sub Regibus essent, postea af earum sim litudine maiores in Urbe partes,Regiones appellari reptae,ssunt Pan inii verba. . Prima Regio dicta est Capena, totaque larci extra Portam Capenam erat usque ad Circum illum, qui hodieque post Diui Sebastiani Templum visitur. Secunda, Caelimontana nomine, supra Caelium Montem sita a Porta Capena per Latinam ad Caelimontanam a
hinc per AEdo SS. Petri, & Marcellini, M
186쪽
Topographia. I 67S. Clementis iterum ad Caesij rupes , quibus SS. Ioannis , dc Pauli prostat Ecclesia. Tertia, Isis, ct Serapis nuncupata, a Colle Sanctio Crucis ad Esquiliarum radices, recentemque
Suburam , e qua per AEdem Sancti Matthaei in Merulana ad borealem Caelii angulum terminabat. Quarta, Templum Pacis dicta, a Colossaeo ad Suburam ; hinc ad Viminalem, AEdemque B. M. de Montibus ; inde per Campum Carleum, & Sancti Hadriani Templum ad Titi Arcum desinebat. Quinta,Ef-
quilina nuncupata, e Laterano ad Suburam ,
unde per Ecclesiam Sancti Uitalis ad Servij
Aggerem ferebatur. Sexta, Alta Semita no-naine,per Palatium Grillorum ad eum Campum, qui ante AEdem Sancti Vitalis extat, ad Thermas item Diocletiani, Portam Collinam, partem Pincij, plateam Grimanorum, Pontificios Hortos , ac Columnensium , dc ad Traiani Columnam producebatur . Septima Via Lata e platea Grimana per Viam Constantinopolis ad Fontem di Treui: inde per Columnensium aedes ad Macellum Cor-uorum, & Capitolium: unde per Ecclesiam Domini Iesu, dc B. M. supra Minertiam ad Fontem iterum di Treui, Cloacam Busalo, Plateamque Grima nam . Octava, Forum Romanum dicta, Forum hoc amplexa , per Ecclesiam B. M. in Campo Carleo, & Collem Bagna apoli, Columnamque Traianam, ad
187쪽
16g Dissert.III. De Urbis Roma Capitolium;E quo ad Montanarium Forum, indeque versus Sanctae Anastasiae AEdem , tandemq; ad Forum Rom. Nona,quae Circus Flaminius, per radices Pincii ad Fontem di Treui, Romanumque Collegium, & Capito-
Forum Montanarium, & Carmentalem Portam. Decima,Palatium vocata, tota fere supra Palatinum collocabatur. Vndecima,quq dicta est Cireus Maximus, a Porta Flumentana ad Scholam Graecam, inde per Circum Maximum ad Portam Trigeminam , e qua ad Auentini angulum, ubi Ecclesia Prioratus eminet. Duodecima, cui Piscinae Publica appellatio , uniuersam illam complectebatur planitiem, quae Circum Maximum, & Antonianas Thermas interiacet, ad Auentini
Montis radices. Decimatertia, Auentimus nominata , super eo monte constituebatur, equo descendens , ad Tyberim perueniebat ,
iuxta cuius ripam excurrens, Testaceum
Collem complexa, ad Portam Trigeminam , Capenamque perueniebat. Decimaquarta , Quae dc Transbberina,quidquid ultra Tyberim ratum erat comprehendebativsque ad Vaticanum Collem, eiusque prata Mausoleo Augusti opposita , seu orae illi, quae Ripetia
vulgo appellitatur. Atque haec sunt, quae de maxima urbium Roma, rudi potius adumbrare penicillo, quam
188쪽
Topographia. I 6squam accurate compingere, nostra sciuit inscitia.YCuius si quis vivaciorem descriptio, nem exoptet, adeat Martialem, υ) Dionem,
bin Xiphilinum, μ) Ammianum, Mamertinum, Athenarum, fra aliosque innumerabiles , apud quos, eo significantius, quo
breuius , Romam nuncupatam reperiet terrarum Dominam; Reginam; Deam 3 Virtutum omnium Domicilium, ct Larem 3 Mundi Mylum , ac Templum; dum erunt bomines, victuram ; Mundi Epitomen, Compendium,Immortalem, Felicem;
orbem Orbis terrarum;Vrbem Deorum; Aeternam;
Caesestem; Communem Orbis Oscinam cte. Quae, idue genus plura, utique superfluunt; Roma enim laudatore non indiget, cum semet, vel silentio ipso suo, satis commendct: nec disertior Vrbis encomiastes, quam eadem Vrbs.
Syllabus Authorum. Topographiam Vrbis quamplurimi sunt,
qui descripserint. Omissis enim veteribus, Fabio Pictore cumprimis, Catone, Halicarnasseo, Tacito, Rufo , & Victore , qui illam indicarunt magis, quam tradiderunt, scripsere de ea Flavius Blondus, Pomponius Laetus, Andreas Fulvius, Iacobus Poggius, Ioannes Tortellus , Raphael Volaterranus,
189쪽
r o Dissert. III. ne Vrbis Romae Fabricius Varranus , Francistus Albertinus , Bartholomaeus Martianus, Lucius Faunus , & Lucius Maurus, Bernardus Ganmccius , Manuel Chrysolorus, Bernardus Oricellarius, Iacobus Questenbergius, Pyrrhus Ligo rius, & Fabius Caluus , qui & Tabulas concinnarunt, Hieronymus Fabricius, Honuphrius Panu inius, Pater Alexander Donatus,
Famianus Nardinus, alij que . E quibus, si
hos binos posteriores exceperis, nemo est, qui in turpes non errores impegerit: qua inquam nec isti quidem immunes sint , ut ex superius dictis perspicue apparere potest .
Quod si quaerat hic quispiam, ecquid ego
praestiterim in studiosorum commodum', profectumque Reponam cito, illud a ni rpost tot Scriptores effectum, quod Topographiam Vrbis dilucidauerim, emendauerim ,& ampliorem reddiderim, tum vel maxime, cimi nimiam eius amplitudinem resecui . Non enim illud vere magnum, quod latum,& longum , sed quod verum 3 nec aurum stam splendide inter metalla emineret, si scorijs permisceretur . Quare e tot vulgo circumferri solitis, quae probabiliora, veroque proximiora mihi visa sunt, iudicio duce, reiectis alijs, excepi, paucisque in his tabulis exposui: absque tamen Tabulis, & Figuris, quod & imposterum etiam continget: Amicorum enim pia importunitas,& importuna,
190쪽
Topographia. II tvt ita dicam , curiositas, limae adhuc impatiens , mea expleta vix Aduersaria e calamo ad praelum transfert. Sermonis tamen, cui summe studeo, perspicuitas, Figurarum, nisi fallor, vices supplebit.