장음표시 사용
201쪽
is et Dissertam IV. dem hic perpetuo seruatus, imbricum ordi-mem referens, quem ipstmet striicturis e lapide quadrato attribuit ut mox apparebit, non videtur possis cum incerto struendi gemere compati,quod litata ipsum Philandrum nullam ordinem seruat. Sed vero postremum hoc Philandri asser tum difficultate mihi non caret. In Incerto etenim genere summum admiror ordinem,& in ipsa lapidum confusione symetriam ,& regulam ; nam lapides ipsi quantumuis remagnitudine, & figura inaequales, ita tamen exacte sibi inuicem quoad latera, & angulos
respondebant, ut nullum relinquerent spatium calce replendum et quod ut obtinerent,
utebantur prisci , ut ibidem obseruat Pali dius, Regula quadam plumbea, quae posset ad angulos metiendos inflecti: quae diligentia
in tumultuario opere utique necessaria non fuisset. Hoc genere utimur hodieque in
sternendis silice vijs, Neapoli praesertim, MFlorentiae . Imo crediderim multas Antiquorum substructiones, Arcus praesertim, dc Portas Incerti huiusce generis fuisse, quod λ-nemine video adnotatum, ut est Arcus Gallieni apud S. Vitum, ubi lapides figura , &mole diuersi , tam miro ordine sine calcic
nexu coagmentantur et unde musitio operi
grandiori illud non inepte comparauerim . Quare censura inurendus est Barbarus d taethoc
202쪽
ne Domibus. I 8 Ihoc genere inquiens: la lucerra et quella, ebe si fui di pretre di diuerse figure, a caso poste . Quod certe Vitruvius, quem r se commentatur , non asseruit, sed solum alia, ait, super alia sedentia oec. Et sane nisi hoc structurae genus summae symetriae , & artificii fuimet, inter genera structiirarum unacum reticulato a Vittarecensitum minime fuisset. De incerto genere, quod hodie in usu est, verum quibdem dixisset Barbarus : lapides enim habet tumultuarie , & sine ordine compositos , interiacentibus non paucis vacuitatibus calce quidem inserctis . In rium ergo ordinatum antiquissimum esse testatur Vitruvius,& valde tutum, licet non adeo speciosum, praeterquam cum incertitudo ipsa ad symetriam redigeretur, ut de Arcubus diximus . Meminit. tertii cuiusdam generis ibidem Vitruvius, quod Ordinarium vocatiGraecis familiare . Genus hoc . ait Philander , medium esse inter illud , quod sitie quadrato lapide ,
O quod ex informi caemento temere cong
no , ubi lapides , et si ad normam non respondent, a se inuicem non abhorrent, Ict ordixecoagmentantvir . Quae explicatio genus Ord, narium cum Incerto omnino confundit , prout hoc a nobis paulo ante declaratum
cst . Magis reprehensioneidignus videtur. Leo Baptista Albertus, qui Ordinariam structuram ex quadratis lapidibus ad regulam Μ com
203쪽
is Dissertatio In compositis fieri ait aperte contra Vitruuium sic inquientem: insuper non est contemnenda Graecorum structura, non enima Diuntur e molli caemento , sed eum discesserunt a quadrato , ponunt de silice, seu de lapide duro ordinariam:
quod si haec fit cum disceditur a quadrato , qui dici possit e quadratis fieri Magis deridendum se exhibet Barbarus cum eadem verba ex Baptista Alberto referens , Vitruvium ipsum testem aduocat,oppositum aperte asserentem : & non multo post sui immernor addit ; la quale de ordinaria structura loquitur, e me ana tra la incerta, e quella, che si
fa di pietra quadrata,quod e Philandro supsit. Quod si autem postules, quodnam tamdem sit hoc ordinarium structurae genus 3 dicam ingenue, & modeste quod sentio, nulli interpretum vestiSijs inhaerens . Putauerim esse idem quoad Iormam cum Incerto, solo penes materiam discrimine. Vtrumque ex Vitruvio ipsis colligo , qui, cum ordinarij generis peculiarem non assignauerit formam , visus est ad alterutram e duobus a se saltatis generibus illud reduxisse; at non ad reticulatum, quod quadratum crat, ait enim: aeum discesserunt a quadrato, ponunt ordiuariam 2 ad incertum itaque . Quod vero ab hoc etiam penes materiam differret, ex eodem Vitruvio est manifestum, qui cum de Ince to antea diat sici; camenta alia super alia seden
204쪽
tia oee. de Ordinario postea addit; non enim utuntur Θ molli caemento, sed ponunt de silice , seu lapide duro: discrimen ergo est penes silicem,& carmentum. Longior in minutiis hisce ex consilio fui, non ut contradicendi libidini indulgerem, sed ut agnouerint midiosi genuinos Authorum sensus raro ab interpretibus, & scholiastis hauriri, ab ipsis vero fontibus saepissime et tutia quod cum circa fabricas versemur, ingratum minime crit nonnihil noui extrucrc.
Genera alia a Palladio relata perfunctorio dumtaxat indigent examine . Lateritium fit ex lateribus, aut tumultuarie congestis, aut ordine imbricato, de quo mox dicam. Cae- mentitium e caementis, & tophis, aut rudibus, dc ruditer coagmentatis, aut politis, &ordine quadrato dispositis. Structura e lapide quadrato speciosa non minus, quam firma , quid sit, nomen ipsum declarat. Abantiquis ita adamussim lapides coagmentabantur,ut unus esse viderentur lapis, sine calce, & inuisis pene commissuris, atque cx anteriori facie omnino perpoliti ue licet interius rudes : de quo struendi genere plura Vide apud Palladium . Dicebantur in hac structura lapides imbricatim compositi , hoc est imbricum more , quatenus superior lapis supra duorum inferiorum commissuram iaceret, itaut commissura ipsa inferiorum lapidum
205쪽
186 Dissertatio IV. 'dum meditullium superioris attingeret, ne Cinferiorum , superiorumque lapidum commissurae sibi corresponderent, ut videre est
in Aggeris Scruti Tullii muris; dc figuram vide apud Albertum, & Palladium; explicationem vero luculentiorem apud Philandrum , quem iterum miror hunc ordinc mimbricatum adeo regiuatum, & pulchrum incerto generi attribuisse , quod Vitruvitis minime speciosum vocat . Duo huius structurae genera recenset Vitruvius Isodomum,& Pseudisodomum: primum cum omnes lapidum cursus, seu series aequales, secundum Vero,cum inaequales forent,stu superior cursus latior, quam inferior, & sic deinceps. Formacei parietes fiunt e terra, erectis hinc inde duabus tabulis tantum a se distantibus quanta latitudo muri facienda est, quod spatium terra , & lapidibus tumultuarie impletur, itaut muri, sicut ait Philander , infarciantur verises,quam struanturii sicut hodie in priscis Madriti moenibus videre est , & Romae in
Villa Pii V. Ex priscis huius generis Romae
muris nullum superest vestigium; vix enim is duo saecula durabant. Genus hoc a Palladio
Vocatur a cassa, ouero di rie tuta . Sed verius
putauerim id,quod ipse appellat, a cassa, idem fuisse, quod Graeci dicebant, Emplecton, cum scilicet facies ipsa parietis ex quadratis , &politis erat lapidibus, intus vero ex camaentis
206쪽
De Domibus. Ig tis temere congestis , ut sunt prisca m ma
Neapolifi, quorum antica, & postica secies equadratis lapidibus , interiacens vero spa- tuim turra oppletum . Craticei parietes e ligneis crateis, aut cannis in modum cratis insertis conformab a 'tur, Ut supra. Structura
spicata , quam appellant Itali, a Spua , nulli non patet: sicut & alia genera ut pedibus trita, ita cognitu uniciisque potissima , quae
hinc Iubcns mitto. Illud solum qdnotaverim, muros cuiuscumque generis, Pt terquam e quadratis lapidibus compositos, variis procinctibus, seu fasciis circumduci ab antiquis Structoribus fuisse solitos; quos procinctus Vitruvius Grς- ca voce appellat Curia, nostri dicunt Cursus. Constabant e lapidibus, vel lateribus solidioribus , quos ad quinos quosque muri pedes repetebant. Id maxime seruatum in lateralibus ipsis murorum angulis utrumque murum copvlyntibus, Itali diς int te Cantonate . Hi angulorum procinctus longe solidiores fieri solebant; dicebantur enim ossa parteo
tum , sicuti cursus murorum voc/bantur nerui. Addebant quandoque ad maiorem sortitudinem metallicas laminas. Illud reliquum est, ut declaremus ex tot structu rarum generibus quodnam apud Romanos magis fuerit in usu . Primis Urbis temporibus Incertum genus frequentatum
207쪽
18g Dissertatio IV. fuisse ex Vitruvio colligo, qui illud antiquissimum vocat: non tamen rude, sed bene con- Cinuatum 3 non enim deerant tunc Etrusci,
Sabini, Gabiique Fabri, quos Romani accirent . Structiones e lapide quadrato, aut caementitio, vel Albano statim successeruiit , Regum etiam tempore,ut ex priscorum Α - gerum ruderibus aperte constat . Accessit carmentitium, & lateritium tumultuarium , postea reticulatum, quod suo tempore satis frequens fuisse testatur Vitruvius . Huius generis fuit Mausoleum Augusti, & Palatium Pinc ij Senatoris, quorum adhuc extant Vc-stigia: extra vero Romam centum CamereIIae in Baiano sinu, Sc Amphitheatrum, quod Scholam Virgilij vulgus appellat . Form Ceorum, cratiliorumque parietum nulla extat memoria: fuisse vero,colligitur ex Vitruvio, a, & Plinio, b) qui illorum meminerunt . Declinante Imperio declinauit pariter structurae decor: unde caementitium genu S,& lateritium inordinatum frequentari cςpit post inuasiones praesertim Gothorum , Vandalorumque, qui omnia pessumdederunt.
208쪽
Romanarum Aedium fructura per varias aetates magis in partici/lari inusigatur .
SE D age iam, quoniam de variis Romanorum structuris sermo incidit, ut hoc idem argumentum meliori ordine, eoquo chronologico pertractemus, age, inquam , Romanam Rempublicam in varias aetates
distribuamus , ut quo in singulis splendore,
&sumptu aedificatum Romae sit,graphice appareat . Sex vero aetates distinguimus. Prima sit ab Vrbe condita ad Gallicum usque incendium; & complectitur annos ccclxv. Secunda ab Urbe post incendium restituta usque ad deleta inter Marium , & Syllam ciuilia bella; & annos continet ccc. Tertia usque ad decimum Neronis annum, quo Vrbem cremauit; & annos habet ei. Quarta usque ad Gothicam obsidionem , captamque Romam Duce Alarico; & complectitur annos cccxlvij. Quinta usque ad annum xxj. Principatus Iustiniani, quo a Totita Gothorum Rege Urbs magna ex parte incensa ; dc comprehendit annos cxxxvij. Sexta demum aetas ad nostra usque tempora decurrit.
209쪽
1 ho D fert Esto IV. Vt a prima istarum exordium sit, nulli dubium erit prima aetate exiguas , rudesque domos Romam trabuisse . Nondum en in Lostib Regibus, sird exactiam ipsis regnabat in Urbe paupertas, ut cim inquit Cato: sa amplissime laudabatur, qui dici posset bonus agricola, bonusque colonus, possetque impendia bellorum Instinere , quae sine publico stipendio tune gerebantur . Hinc qiuaesiti ab aratro Cohsules, & Dictatores , quos biffisiae rei familiarit bubhidos
feri cogebant, ut dii Valerius. b Romuli casa in sic describit ouidius : c) pice de eanua ,
stravit libo ste uoimuri. Item Numae: hie Deus exigvus Regia magna Numae . Veteris Capito
iij humilia tedia, I Vestae socos fictilibus vasis contentos , vide api ad Valerium. Planipedis aedificia repefies apud Vitruvium, loqui ait : cum area pla8a pinea noh posset pophIl
peti the mstitiit uineis, is altiladesnem aedificiorum res ipsa coegit deuenire . De Templis eadem ratio. Capitolinum entiti Uimnium tum niti-
Iuppiter angi, sta fiae notus stabat in aede . Huius riasticitatis causa erat mitima eoruna temporum segestas. De priscis enitit RGynatiis cuin sui alii comparatis Plinius γ) ait 3 qaorhm agri minorem obtincnt modum, qaam cellaria Moram . Opera quaedam publica paulo amplio----- ra hac
210쪽
De Domibus. I9Ira hac aetate fuerunt, ut Porticus circa Forum, Aggeres, & muri Vrbis , dc Templum Capitolinum a Tarquinio Superbo in meliorem formam redactum; omnia tamen rudia, & inornata.
Post eiectos Reges, ingruentibus bellis ,
nihilo melior euasu Vrbis ornatus , paupertate adhuc regnante; ut enim Plinius sa) ait: perniciosus intelligebatur Ciuis, cui septem iugera non essent satis: haec enim mensura post exactos Reges asignata est; imo Iuvenalis : D pro multis vix iugera bina dabantur vulneribus; unde Cornelius Rufinus duobus Consulatibus , & Dictatura speciosissime functus, quod decem pondo vasa argentea comparasset, a Fabricio Censore Senatu motus est , ut testatur
Valerius . sc Capta a Gallis, incensaque Vrbe, tantae inopia paucos superstites inuasit, ut sint qui
dicant apud Festuna: ob penuriam eibatus coeptos D. annorum homines iaci in oberim. Haec
fuit secunda aetas, de qua Florus G ingenio- Se magis, quam vere dixit: Pastorum casas ignis illa, ct paupertatem Romuli abscondit. Etenim postquam reluctantes Ciues, qui Veios discesserant, exilium , quam aedificatione ira malentes, Camilli Dictatoris eloquentia ad aedificandum adducti sunt, eisque tegula public